Ένα βυζαντινό καταφύγιο στα Σικελικά Υβλαία όρη


Η αρχαιολογική πλευρά, του τοπίου εδώ  εκπροσωπείται από τις βυζαντινές κατοικίες που σκαλίστηκαν στο βράχο

Τα βυζαντινά λαξευμένα σπήλαια  είναι απίστευτες κατοικίες  που δημιουργήθηκαν από τον άνθρωπο. Η ιστορία τους είναι στενά συνδεδεμένη με την ιστορία αυτής της περιοχής.
Μεταξύ των πρώτων  στοιχείων τεκμηριωμένων για την εποχή με ανθρωπινή χρήση του χώρου, είναι το σημείο που  βρίσκεται ο ελληνικός πύργος στην κορυφή της κοιλάδας, με στόχο τον έλεγχο και την υπεράσπιση των υποκείμενων περιοχών που σήμερα παραμένει ένα σημείο με κατεστραμμένα  ίχνη, αποτελούμενα από ασβεστολιθικούς ογκόλιθους και μεγαλιθικές βάσεις .






Τα ερείπια μιας αρχαίας ρωμαϊκής εποχής βίλας που έχουν επηρεάσει την τοπωνυμία του τόπου που ονομάζεται "cuozzu rumanu" έχουν επίσης κρυφτεί από τη βλάστηση.


Για την σημερινή ονομασία του χώρου που το ονομάζουν Ddieri di Baulì αναφέρεται ότι το όνομα Bauli ή Bauly, είναι σχεδόν βέβαιο ότι είναι αραβικής καταγωγής και σύμφωνα με ορισμένους μελετητές φαίνεται να πηγαίνει πίσω από τις λέξεις «Abu-Ali», δηλαδή, «Πατέρας του Αλή», κατά πάσα πιθανότητα σε σχέση με κάποιο κάτοικο ή τον ιδιοκτήτη του Άραβα που του ανήκε η  περιοχή. Άλλα είναι βέβαιο ότι σε ορισμένα έγγραφα που χρονολογούνται από την αραβική περίοδο, η περιοχή ονομαζόταν «Rahalbalata» που σημαίνει « το σπίτι.βράχος » 


Το όνομα Ddieri προέρχεται από το αραβικό diar που σημαίνει σπίτι. Βρίσκονται μέσα στα βράχια στην πλευρά του ασβεστόλιθικού βουνού που είναι από τους  τυπικούς βράχους σε αυτήν την περιοχή. Είναι επίσης σπήλαια και  σε άλλες περιοχές, για παράδειγμα στο Cava Grande del Cassibile, υπάρχουν και άλλοι. Εδώ υπάρχουν κυρίως δύο.



 Το ιστορικό 

Με την πάροδο του χρόνου ο άνθρωπος εγκατέλειψε την ενδοχώρα και άρχισε την παράκτια κατοίκηση  για να μπορέσει να αφοσιωθεί στην εμπορική κίνηση που πραγματοποιούταν στη Μεσόγειο, της οποίας η Σικελία αντιπροσώπευε ένα κρίσιμο σημείο διέλευσης.

Η επιστροφή στην κατοικία εσωτερικά στα υψίπεδα από ασβεστόλιθο και στις κοιλάδες ποταμών, μεταξύ του τέταρτου και του πέμπτου αιώνα μ.Χ., έγινε  όταν, υπό την πίεση των παράκτιων εισβολών από  Σαρακηνούς, αλλά ίσως και για να ξεφύγουν από την βυζαντινή φορολογική πολιτική, αναγκάζονται να καταφύγουν στην ενδοχώρα .

Αλλά αυτή τη φορά ο βράχος δεν χρησιμοποιήθηκε για να στεγάσει τους νεκρούς όπως και πριν, (νεκροπόλεις) αλλά άμεσα να φιλοξενήσει το ζην, νέες μεγαλύτερες διανοίξεις σε τρύπες έγιναν στο βράχο, δίπλα από τις παλιές που είχαν επεκταθεί για να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις.


Ολόκληροι πληθυσμοί με τις δραστηριότητές τους μετατοπίζονται προς το εσωτερικό του νησιού, δημιουργώντας μια πόλη-πέτρα φρούριο στις πιο απότομες πλαγιές των κοιλάδων και δημιουργώντας αυτό που βλέπει κανείς εδώ .


Ήταν πραγματικές οικίες με μεγαλύτερα δωμάτια, οι οποίες είναι  λαξευμένες στους βράχους, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν με διάφορους τρόπους, όπως και για τη λατρεία, με βυζαντινές εκκλησίες κάτι που  χαρακτηρίζεται ακριβώς από την παρουσία αγιογραφιών στους τοίχους και που τώρα πλέον έχουν χαθεί για διάφορους λόγους.


Σταδιακά εγκαταλειμμένα μεταξύ του δέκατου έβδομου και του δέκατου όγδοου αιώνα, αυτά τα βραχώδη χωριά, διάσπαρτα εδώ και εκεί στα Υβλαία όρη , κατοικούνται και πάλι πλέον από μεγάλες ομάδες ληστών της περιοχής.



Όπως και στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού της Σικελίας , στην εποχή που ακολούθησε την ενοποίηση της Ιταλίας, οι ληστές την κατέστησαν  βάση των επιχειρήσεων, αξιοποιώντας την ακραία δυσκολία πρόσβασης αυτών των τόπων

Το όνομα προέρχεται από  Σικελό  βασιλιά  τον Υβλαίο (Hyblon), ο οποίος έδωσε ένα μέρος του εδάφους του σε Έλληνες αποίκους από τα Μέγαρα να χτίσουν  την πόλη  Μέγαρα Υβλαία .
Βρισκόμαστε στην περιοχή εδώ των βυζαντινών καταφυγίων στο Bauli, όπου αυτή τη στιγμή εξακολουθεί να είναι εν μέρει ορατό όπου  κατά το παρελθόν, ήταν  η καρδιά του δάσους των βουνών Iblei  ( Υβλαία όρη ) . Έχει πρόσβαση από το  Noto-Palazzolo που διέρχεται από την Testa dell'Acqua και συνεχίζει προς Rigolizia, μικρά ορεινά χωριά στο έδαφος του Noto. Η περιοχή του Baulì είναι επίσης προσβάσιμη από το Mare Monti Αυτά για όσους θέλουν να πάνε προς τα εκεί.


Η προέλευση αυτών των σπηλαιωδών κατοικιών που χρονολογούνται από την βυζαντινή περίοδο, και όταν  οι επιδρομές των Σαρακηνών κατέστρεψαν την αρχαία ελληνική πόλη ΑΚΡΑΙ, , αναγκάζοντας τον βυζαντινό πληθυσμό που διέμενε εκεί να φύγει και να κρυφτεί.
Έτσι, οι ομάδες  βυζαντινών πληθυσμών  άρχισαν να δημιουργούν μικρο-χωριά που είχαν τα χαρακτηριστικά της στέγασης αλλά και να ανταποκρίνονται στην ανάγκη για απόκρυψη,καταφύγια δηλαδή .


Αυτή είναι η προέλευση αυτών των απίστευτων κατοικιών-σπηλαίων. Εκσκαφέντα εξ ολοκλήρου στο μαλακό ασβεστολιθικό πέτρωμα, αυτά έχουν όλα τα χαρακτηριστικά μιας κανονικής οικίας σε διάφορα επίπεδα, σκάλες και σήραγγες οδηγούν στους επάνω ορόφους όπου πραγματικά δωμάτια, όλα σκαλισμένα στο βράχο, χρησιμοποιήθηκαν για διαφορετικές λειτουργίες.


Υπήκοοι της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ζούσαν εδώ 

Χρονολογείται λοιπόν  από τη Βυζαντινή εποχή, τον τέταρτο και πέμπτο αιώνα μ.Χ., σύμφωνα με τον Paolo Orsi και τον Gaetano Curcio, χτίστηκαν για να φιλοξενήσουν μεγάλες ομάδες των κατοίκων, κατά πάσα πιθανότητα θρησκευτικές κοινότητες: το μεγάλο καταφύγιο θα μπορούσε να χωρέσει περίπου 50 άτομα, και η δομή της πρώτης σπηλιάς και του περιβάλλοντος είναι χαρακτηριστικό των βυζαντινών σε βράχο λαξευμένων εκκλησιών και υπάρχουν πολλά  παραδείγματα  ,όπως στην Καππαδοκία στην Μ.Ασία

Αυτές οι κατοικίες κρεμάμενες στον γκρεμό, αυτά τα μαργαριτάρια της μηχανικής με το αρθρωτό και πολύπλοκο ανάπτυγμα φαίνονται κάπως απλοϊκά, τα δύο πρώτα συγκροτήματα κατοικιών, το μεγάλο βυζαντινό καταφύγιο  , το μικρό βυζαντινό καταφύγιο , είναι σκαμμένα στο μαλακό τοίχο από ασβεστόλιθο και  είναι στραμμένο βορειοανατολικά, ενώ το βυζαντινό καταφύγιο του ερημίτη όπως τονίζει το όνομα, βρίσκεται σε μια απομονωμένη θέση στον απέναντι τοίχο και βλέπει προς τα νοτιοδυτικά.

Η ενδελεχής(συνεχής) μελέτη αυτών των δομών είναι πολύ πρόσφατη και οφείλεται σε έναν επιθεωρητή αρχαιολόγο  ο οποίος πριν από μερικές δεκαετίες έχει κάνει τις διαπιστώσεις:ότι  το μεγάλο βυζαντινό καταφύγιο παρουσιάζει πολλούς χώρους ως και 21 κατοικημένες περιοχές, εκτείνεται δε σε τρία επίπεδα, ενώ το μικρό καταφύγιο έχει δύο ορόφους και αποτελείται από πολύ λίγα οικιστικά περιβάλλοντα.

Σε οποιαδήποτε καταφύγιο υπάρχει ένα μέρος που αποκαλούν το ερημητήριο, ένας τόπος προσευχής αποτελείται από έναν πρόβολο στο γκρεμό, όπου οι ερημίτες μία φορά την εβδομάδα καλωσόριζαν τους ανθρώπους και μιλούσαν με τους επισκέπτες .



Η εκκλησία 

Η πρώτη αίθουσα του μεγάλου καταφυγίου είναι σίγουρα μια εκκλησία στο βυζαντινό ύφος, στην πραγματικότητα έχει τέμπλο, που χώριζε το ιερό από τους πιστούς, έχουμε πάνω απ 'όλα ένα παράθυρο απ' όπου ο ιερέας χορηγεί το σώμα του Χριστού στους πιστούς, επειδή δεν μπορούσε να παρευρεθεί στην ιερή τελετή, το τέμπλο που εξακολουθεί να εξυπηρετεί σήμερα στην Ανατολή, κατα την ορθόδοξη ιεροτελεστία όπου  υπάρχουν πολλές εικόνες που υφίστανται μπροστά και που διαχωρίζουν τους πιστούς από τον ιερέα. 
Η εκκλησία πιθανότατα έπρεπε να ήταν  γεμάτη τοιχογραφίες, αν και τώρα δεν υπάρχει ίχνος αυτών, αλλά τα πολύ επίπεδα τοιχία υποδηλώνουν και ενισχύουν αυτή την υπόθεση. Οι βυζαντινές εκκλησίες πάντα με νωπογραφίες αγιογραφίας με ιερές εικόνες, συνήθως τις τοιχογραφίες που αντιπροσωπεύουν τη ζωή ή το πρόσωπο των αγίων σε μια πομπή που συνήθως τελείωσε με έναν ένθρονο Χριστό ή την Παναγία
Στην αίθουσα πίσω από το τέμπλο στα αριστερά είναι το υπόλοιπο ενός υποτυπώδους έδρανου όπου καθόταν ο ιερέας, συνήθως υπήρχαν δύο έδρανα ένα στα δεξιά και ένα άλλο στα αριστερά, στη συνέχεια στον τοίχο στα δεξιά μπορεί να δει κάποιος έναν υπαινιγμό της αψίδας πιθανώς ποτέ δεν ολοκληρώθηκε, στην πρώτη αίθουσα υπάρχει επίσης μια ιερά κολυμβήθρα

Αίθουσες διαμονής και μαγειρέματος 


Το δεύτερο επίπεδο πάντα στο μεγάλο βυζαντινό καταφύγιο , προσβάσιμο μέσω μιας ξύλινης σκάλας, έχει ένα δωμάτιο με αρμούς στον τοίχο, υποτίθεται ότι ήταν σιλό για τα τρόφιμα, καθώς δεν έχουν στεγανοποιηθεί με κονίαμα και δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αποθηκεύστε το νερό.


Η παρουσία αρκετών ανοιγμάτων και οπών στους τοίχους μας κάνει να σκεφτόμαστε τις πιο ποικίλες χρήσεις, να κρεμάνε φανούς με ένα γάντζο, δοχεία για τα καρυκεύματα για τα προϊόντα γενικά και για να κρεμούν διάφορα αντικείμενα. Το τρίτο επίπεδο παρουσιάζει ένα μικρό περιβάλλοντα χώρο που ίσως χρησιμοποιείται ως πύργος παρατήρησης .


Προκειμένου να ανασκαφεί ο βράχος, πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της πυρκαγιάς, δηλαδή οι φωτιές έκαψαν για να καταρρεύσει ο ασβεστόλιθος, αλλά αναμφίβολα αυτό απαιτούσε πολύ μεγάλους χρόνους.


Υπήρχαν επίσης φωτιές στα δωμάτια για θέρμανση και μαγείρεμα, υπήρχαν επίσης τρύπες, ένα είδος παραθύρων για να αφήνουν τον καπνό να βγει αλλά και να εισέλθει το φως, όλα ήταν ορθολογικά κατασκευασμένα στον μέγιστο βαθμό . Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η ζωή έλαβε χώρα κυρίως τη νύχτα, επειδή κατά τη διάρκεια της ημέρας ήταν αφιερωμένη στην εργασία στην ύπαιθρο.


Τα βυζαντινά καταφύγια πάντως αποτελούν ένα πραγματικό φρούριο που βρίσκεται σε απόκρημνες περιοχές και σε διαφορετικά επίπεδα, γίνεται στα κάθετα τοιχώματα του βράχου και προστατεύεται από πυκνή βλάστηση, καθώς και τα σημεία ασυνέχειας μεταξύ διαφορετικών οικιστικών ανοιγμάτων , μαρτυρούν την ανησυχία της άμυνας που κατέλαβε τους κατασκευαστές που ήταν αναγκασμένοι να φύγουν από την ακτή.




Στην περιοχή «κοιλάδα του Νότου » και γύρω από αυτήν υπάρχουν διασκορπισμένα εκατοντάδες βυζαντινά υπόσκαπτα εκκλησάκια


Χαρακτηριστηκά παρουσιάζουμε ένα .Η σπηλιά του Αί Νικόλα -5ος -6ος αι. Τοποθεσία: Buccheri περιοχή: Val di Noto
Εκεί κοντά στα Υβλαία όρη υπάρχει μία υπόσκαπτη σπηλιά με ένα βυζαντινό εκκλησάκι Έχει αγιογραφήθει και μέχρι σήμερα παραμένουν μερικές  μορφές όπως του Αγίου Νικολάου ,της Παναγίας και άλλων άγιων μορφών




Στα μετέπειτα χρόνια 

Χρησιμοποιήθηκαν τα καταφύγια αυτά στο Μεσαίωνα, για πολλά χρόνια όμως μετά έμειναν άδεια, αλλά και πάλι χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους κατά τη διάρκεια μιας άλλης κρίσιμης περιόδου στην ιστορία της Σικελίας. Κατά τη διάρκεια της εθνικής διαδικασίας ενοποίησης, περισσότεροι άνθρωποι που δεν συμφώνησαν σε τέτοιου είδους επανάσταση και χρησιμοποίησαν το φαράγγι για να παραμείνουν κρυμμένοι ψάχνοντας να πολεμήσουν εναντίον αυτού του νεοσύστατου συστήματος. ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ -ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΠΟ ΤΟ SiciliaFotografica .it. ΚΑΙ ΆΛΛΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΈΣ ΠΗΓΈΣ- ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ 









ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΟ ΚΙΝΗΤΟ ΚΛΙΚ ΕΠΑΝΩ ΤΗΣ