Η Νεικώ της Σικίνου , στο μικροσκόπιο το σπάνιο ταφικό εύρημα

H ανεύρεση της σορού μιας αρχόντισσας της ρωμαϊκής εποχής μαζί με πλούσια κτερίσματα σε μυστική κρύπτη της Επισκοπής στη Σίκινο είναι μία από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων.

Η Νεικώ της Σικίνου στο μικροσκόπιο - Τι λέει ο Έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για το σπάνιο ταφικό εύρημα

Μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων έγινε πριν από λίγες μέρες στη διάρκεια αναστηλωτικών εργασιών στην Επισκοπή Σικίνου

Μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων έγινε φέτος τον Ιούλιο στη διάρκεια αναστηλωτικών εργασιών στην Επισκοπή Σικίνου. H ανεύρεση της σορού μιας αρχόντισσας της ρωμαϊκής εποχής μαζί με πλούσια κτερίσματα σε μυστική κρύπτη εντός ταφικού μνημείου, που με την προσθήκη τρούλου μετατράπηκε αργότερα σε βυζαντινό ναό, διατηρώντας, εντούτοις, σχεδόν ακέραια τα αρχικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία –κάτι ιδιαίτερα σπάνιο–, το γεγονός ότι η μεγαλοπρεπής αυτή ταφή αφορούσε γυναίκα και όχι άντρα, το ότι πιθανότατα η νεκρή μεταφέρθηκε στο νησί από άλλο τόπο, στοιχειοθετούν ένα εύρημα ξεχωριστό.

H ανεύρεση της σορού μιας αρχόντισσας της ρωμαϊκής εποχής μαζί με πλούσια κτερίσματα σε μυστική κρύπτη εντός ταφικού μνημείου, είναι ένα ιδιαιτέρως ξεχωριστό εύρημα.

Για τη σημασία του μνημείου αυτού αλλά και το εν γένει δραστήριο και εξωστρεφές ερευνητικό και αναστηλωτικό έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων –στην οποία «χρεώνεται» και η αποκατάσταση της βυζαντινής εκκλησίας της Αγίας Κυριακής στη Νάξο, που τιμήθηκε φέτος τον Μάιο με το 1ο Βραβείο Ευρωπαϊκής Κληρονομιάς-Europa Nostra– είπαμε μερικά πράγματα με τον Έφορο Δημήτρη Αθανασούλη που ευτύχησε κιόλας να είναι παρών τη στιγμή της μεγάλης ανακάλυψης.

— Γιατί το εύρημα της Σίκινου χαρακτηρίζεται ιδιαίτερο;

Ο Έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων
Δημήτρης Αθανασούλης

Αφενός πρόκειται για μια εξέχουσα και απρόσμενα πλούσια για τον τόπο όπου βρέθηκε ταφή.
Αφετέρου το ναόμορφο αυτό μαυσωλείο είναι ένα όντως ξεχωριστό εύρημα.ι μετασκευές αρχαίων μνημείων είναι συνήθεις μεν –ο Παρθενώνας και το Θησείο, αρχαίοι ναοί που μετατράπηκαν στους βυζαντινούς χρόνους σε χριστιανικές εκκλησίες είναι δύο από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα–, σπανίως όμως διατηρούνται οι αλλεπάλληλες ιστορικές φάσεις ενός μνημείου ανά τους αιώνες, όπως συνέβη στην περίπτωση του ταφικού αυτού μνημείου που λειτουργεί έτσι σαν ιστορικό παλίμψηστο.
Η ανακάλυψη ήταν μια ενδιαφέρουσα όσο και ευτυχής συγκυρία καθώς ο τάφος της Νεικούς βρέθηκε ασύλητος.
Αυτό συνέβη επειδή είχε τοποθετηθεί όχι στις κανονικές κρύπτες στο υπόγειο του μνημείου, όπου υπήρχαν δευτερεύουσες ταφές αλλά σε «κρυφό» διπλό τοίχωμα που είχαν επί τούτου κατασκευάσει.

— Πώς όμως συνέβη η ανακάλυψη;

Στο κτίσμα, ετοιμόρροπο και κλειστό για το κοινό τα προηγούμενα χρόνια, πραγματοποιούνταν εργασίες αναστήλωσης και αποκατάστασης στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου

Στη διάρκεια της ερευνητικής δουλειάς που κάναμε παράλληλα προέκυψε η πέτρινη επιγραφή που ανέγραφε το όνομα της θανούσας και βέβαια ο μαρμάρινος τάφος με τα οστά και τα κτερίσματα: χρυσά βραχιόλια, δακτυλίδια, ένα περιδέραιο, μια πόρπη με ανάγλυφη μορφή, μια οστέινη γραφίδα, ένα καθρεφτάκι, αγγεία και οργανικά σπαράγματα από την ενδυμασία της νεκρής.

— Είναι νομίζω ασυνήθιστες τέτοιες ταφές για γυναίκες στην αρχαιότητα...

Πράγματι. Η συγκεκριμένη ήταν προφανώς κάποια αρχόντισσα, πιθανόν και από άλλον τόπο καθώς στη Σίκινο δεν έχουμε κάποιο σημαντικό αστικό κέντρο ή μεγάλα μνημειακά κατάλοιπα.
Η αρχική χρονολόγηση τοποθετεί την ταφή στους ρωμαϊκούς χρόνους, 2ο-3ο αι. μ.Χ., κάτι που βέβαια θα προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια όταν μελετηθεί το DNA των οστών και τα οργανικά κατάλοιπα των ρούχων.

— Πόσο σημαντικές είναι από αρχαιολογικής άποψης οι Κυκλάδες;

Οι Κυκλάδες υπήρξαν επίκεντρο ενός σπουδαίου πολιτισμού που άνθισε την 3η χιλιετία π.Χ., του Κυκλαδικού, αλλά το αρχαιολογικό και ιστορικό τους ενδιαφέρον δεν περιορίζεται εκεί. Όλα τα κυκλαδίτικα νησιά διαθέτουν, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, μοναδικό αρχαιολογικό πλούτο από πολλές ιστορικές περιόδους, ο οποίος αλλού έχει ερευνηθεί και αναδειχθεί περισσότερο, όπως σε Σαντορίνη, Δήλο, Νάξο, Πάρο, Άνδρο, Μήλο κ.λπ., αλλού η έρευνα είναι ακόμα σε εξέλιξη ή σε πρώιμα ακόμα στάδια, όπως στην Κέα, την Κύθνο και τη Σίκινο.
Ενδεχομένως λοιπόν να προκύψουν μελλοντικά κι άλλες τέτοιες ευχάριστες «εκπλήξεις»! Πολύ σημαντικές είναι και οι ανασκαφές που κάνει η Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή στην Κέρο και το Δασκαλιό, εξέχοντα κέντρα πολιτισμού της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου.

— Λίγα λόγια για το ευρύτερο έργο και τη «φιλοσοφία» της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων

Εκτός από τις ανασκαφές, τις επεμβάσεις και τις εκτεταμένες αναστηλώσεις και αποκαταστάσεις που πραγματοποιούμε σε πολλά νησιά, επιχειρούμε να εντάξουμε τα αρχαιολογικά μνημεία και τα μουσεία μας στον τουριστικό χάρτη με ελκυστικότερους όρους, αναβαθμίζοντας έτσι το συνολικότερο τουριστικό προϊόν μέσω του πολιτισμού.
Στόχος μας είναι οι Έλληνες και ξένοι επισκέπτες των Κυκλάδων να μην τις μνημονεύουν μόνο για τον ήλιο και τη θάλασσα αλλά επίσης για τη μακραίωνη ιστορία τους και τα σωζόμενα μνημεία.
Στο πλαίσιο αυτά ανοίγουμε τα μουσεία μας σε περιοδικές εκθέσεις, φιλοξενούμε σύγχρονη τέχνη, προβάλλουμε και προστατεύουμε αρχαιολογικές τοποθεσίες, μεσαιωνικούς οικισμούς, ναούς, κάστρα και δομημένα περιβάλλοντα από την αλόγιστη ανάπτυξη, που είναι και ο μεγαλύτερος «εχθρός» των Κυκλάδων πολιτιστικά, αρχιτεκτονικά, περιβαλλοντικά αλλά κι από πλευράς ποιότητας ζωής.
Ξοδεύουμε πολλές δυνάμεις σε αυτή την προσπάθεια, όμως αξίζει τον κόπο. Ό,τι έχει προστατευθεί και διασωθεί ως τώρα, ειδικά στα πιο επιβαρυμένα τουριστικά νησιά, οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στους αρχαιολόγους.

Πηγή: www.lifo.gr ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ