Ο πεσών Αθηναίος πολέμαρχος ήρωας μαχόμενος του οποίου ήταν σημαντικη΄η ΄ψήφος του υπέρ Μιλτιάδου για να γίνει η μάχη στον Μαραθώνα με τις συνέπειες που γνωρίζει σήμερα όλη η ανθρωπότητα
Σε ύψος πέντε μέτρων πάνω στον ενεπίγραφο κίονά της έχει στηθεί μέσα στο Μουσείο της Ακρόπολης η περίφημη Νίκη του Καλλίμαχου. Πρόκειται για ένα γυναικείο άγαλμα από Παριανό μάρμαρο που αφιερώθηκε στη θεά Αθηνά και στήθηκε δίπλα στον Παρθενώνα για να τιμηθεί μετά θάνατον ο πολέμαρχος Καλλίμαχος, χάρη στην ψήφο του οποίου αποφασίστηκε να γίνει η Μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) τη συγκεκριμένη μέρα και ώρα, στην πεδιάδα του Μαραθώνα, προσφέροντας έτσι μια ιστορική νίκη στο γένος των Ελλήνων έναντι των Περσών.
Η Νίκη του Καλλίμαχου βρέθηκε σπασμένη σε δύο κομμάτια. Το άγαλμα α ξαναστήθηκε πάνω στον ιωνικό κίονά του, όπως τον έβλεπαν οι Αθηναίοι δίπλα στον Παρθενώνα. Η ανασύσταση του κατακερματισμένου αυτού γλυπτού γίνεται σε μια περίοδο σημαδιακή (2010) για τη χώρα μας, τώρα που χρειάζεται όσο ποτέ να νικήσει τις εξωτερικές επιθέσεις που δέχεται όπως και τις δικές της αδυναμίες, και την ώρα που ετοιμόταν τότε να γιορτάσει τα 2.500 χρόνια της Μάχης του Μαραθώνα.
Το άγαλμα της Νίκης του Καλλίμαχου έχει βρεθεί στην Ακρόπολη σπασμένο στα δύο. Από το γλυπτό
λείπει το κεφάλι, μικρό τμήμα του βραχίονα και του κορμού. Είναι εμφανή τα σημάδια από τη στερέωση του περιδέραιου και τα φτερά. Στο παλιό Μουσείο της Ακρόπολης βρέθηκαν κι άλλα κομμάτια του αγάλματος, τα οποία εμπλουτίστηκαν με θραύσματα από τους λιθοσωρούς των διασπάρτων του βράχου. Επίσης εδώ και χρόνια φυλάσσονταν στο Επιγραφικό Μουσείο τμήματα του ενεπίγραφου κίονα του μνημείου.316
Όλα αυτά συγκεντρώθηκαν, συγκολλήθηκαν και συντηρούνται με σκοπό να ξαναγεννηθεί η τιμητική αφιέρωση στον Καλλίμαχο που τάχθηκε υπέρ της άποψης του Μιλτιάδη στην αμφίρροπη ψηφοφορία των στρατηγών (είχαν ψηφίσει πέντε υπέρ και πέντε κατά) για την έναρξη της μάχης.
Στη φωτογραφία, σε πρώτο πλάνο, ένα μικρό αντίγραφο του έργου και πίσω το αυθεντικό.
Τα τμήματα του κίονα και του αγάλματος που σώζονται φέρουν σημάδια κρούσης από πολύ βαρύ αντικείμενο, κάτι που δείχνει μανία καταστροφής. Δεν αποκλείεται να το έσπασαν οι Πέρσες όταν δέκα χρόνια μετά τη Μάχη του Μαραθώνα εισέβαλαν στην Αττική, έκαψαν και λεηλάτησαν τα μνημεία της Ακρόπολης.
Η ταύτιση του αγάλματος ως ανάθημα με αναπαράσταση Νίκης έγινε με βάση την επιγραφή η οποία σώζεται αποσπασματικά. Έχουμε μόλις το 35% του κειμένου, γεγονός που επιτρέπει στους αρχαιολόγους να δίνουν διάφορες ερμηνείες. Ο Μανώλης Κορρές* που είχε αναλάβει το έργο ανασύνθεσης του μνημείου θεωρεί επικρατέστερη την άποψη ότι εξαίρεται ο Καλλίμαχος και η συμβολή του στη μάχη όπου έπεσε μαχόμενος.
Αναγνωρίζοντας οι Αθηναίοι τη συμβολή του σ’ αυτή τη μάχη ανάρτησαν το άγαλμα της Νίκης δίπλα
στον Παρθενώνα. Έχει άλλωστε εντοπιστεί και το σημείο στερέωσης του βάθρου, σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Κορρέ.
«Νίκη του Καλλιμάχου» -Για πρώτη φορά, μετά την καταστροφή του, το μνημείο (Ακρ. 690) αποκαταστάθηκε στις αρχικές του διαστάσεις φτάνοντας τα 4,85 μ. ύψος. Για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιήθηκε ένα προσαρμοσμένο μεταλλικό στήριγμα και μία αρθρωτή κατασκευή, επάνω στα οποία τοποθετήθηκαν τα 28 θραύσματα του γλυπτού που διατηρούνται σήμερα. Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό σύστημα, το οποίο σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε ειδικά για τις ανάγκες του μνημείου. Στόχος ήταν η ελεύθερη θέαση των θραυσμάτων από όλες τις πλευρές, χωρίς χρήση συμπληρωμάτων που θα αλλοίωναν την ιστορική αξία της αποσπασματικής διατήρησης του, καθώς και η αντιστρεψιμότητα της επέμβασης. Η θέση των θραυσμάτων στηρίχθηκε σε μελέτη του αρχιτέκτονα Μανόλη Κορρέ. Οι επεμβάσεις περιλάμβαναν αφαίρεση του υλικού παλαιότερων επεμβάσεων, στερέωση των επισφαλών περιοχών, πληρώσεις ρωγμών, σφραγίσεις και αισθητική αποκατάσταση.
Αγνοείται, ωστόσο, ο προσανατολισμός που είχε το άγαλμα. Ο ίδιος θεωρεί πως «η Νίκη, λογικά, θα έπρεπε να έρχεται από τον Μαραθώνα και να προσγειώνεται στον Παρθενώνα. Όχι σε αυτόν που βλέπουμε σήμερα, αλλά στον παλαιότερο ναό, που καταστράφηκε από τους Πέρσες».
Ο κ. Κορρές βρήκε «υπεραρκετό» το υλικό που είχε στη διάθεσή του για την ανασύνθεση της Νίκης του Καλλίμαχου. Σκόπευε μάλιστα να τοποθετήσει στο άγαλμα και το μεταλλικό κηρύκειο που κρατούσε, παρ’ όλο που λείπει τμήμα του βραχίονα. Θα εντάξει βεβαίως και το τμήμα της επιγραφής του κίονα πάνω στον οποίο ήταν το γλυπτό. Η εργασία αυτή βρισκόταν ήδη (τότε) σε πορεία ολοκλήρωσης και τότε αναμενόταν να πάρει το έργο τη θέση του όπου και πήρε στην ψηλοτάβανη αίθουσα των Αρχαϊκών μαζί με τα γλυπτά αυστηρού ρυθμού που βλέπεις μετά τις περίφημες Κόρες και τους Ιππείς. Φωτίζεται, όπως και όλα τα αριστουργήματα αυτής της ενότητας, από το φως της ημέρας που εισέρχεται από τα γυάλινα φατνώματα της οροφής.
* Καθηγητής Αρχιτεκτονικής της αρχαιότητας στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο.
Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ - ΡΑΣΣΙΑ σε παλαιότερη ανάρτηση.
