Ανιχνεύοντας την αρχαιότητα μέσα από επιγραφικά στοιχεία

Μπορεί για τους μη γνώστες τέτοιων θεμάτων να μην έχει και τόσο μεγάλη σημασία η εύρεση μιας επιγραφής από την αρχαιότητα ,αλλά εδώ θα μπορέσουμε να δούμε πόσες εκπληκτικές πληροφορίες για το μακρινό παρελθόν συνάγονται από μερικές τέτοιες επιγραφές.Η εργασία αυτή μας οδηγεί με αξιοθαύμαστη ακρίβεια σε στοιχεία, συνήθειες, φαινόμενα, γεγονότα και καταστάσεις που ούτε μπορούσαμε να φανταστούμε.  

Πρωτότυπος τίτλος : Τέσσερις νέες επιγραφές από την Έδεσσα και την Αλμωπία

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ  ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

Εξαιτίας της έλλειψης συστηματικών ανασκαφικών ερευνών στις επαρχίες Έδεσσας και Αλμωπίας της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας, τα τέσσερα ενεπίγραφα μνημεία, που δημοσιεύονται κατωτέρω, αποτελούν αντικείμενα περισυλλογών ή παραδόσεων. Τρία είναι επιτύμβια, ενώ το τέταρτο ανήκει στην κατηγορία των αναθηματικών.

Ο ΕΝ ΚΟΡΙΝΘΩ ΝΑΟΣ του ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ

Η Κόρινθος ήταν μια εκ των κοιτίδων της πρώιμης δωρικής ναοδομίας από τον 8ο αι. π.Χ. και κατά την αρχαϊκή περίοδο. ∆ιάσπαρτα λίθινα αρχιτεκτονικά μέλη και μνημειώδης κεράμωση τεκμηριώνουν την ύπαρξη πρώιμου ναού του 7ου αι. π.Χ. στο λόφο πάνω από την αγορά της πόλεως. Ο επόμενος ναός του Απόλλωνος οικοδομήθηκε περί το 540 π.Χ.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΑΠΟΔΟΣΗ  ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

 Β. Μοσκόβης. 1989.

 Αριστοτέλους Πολιτικά. Ι–ΙΙ. 

Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.

ΑΡΙΣΤ Πολ 1252a1–1253a39

Ορισμός της πόλεως – Τα στάδια της εξελικτικής πορείας προς αυτήν

Ο Αριστοτέλης τελείωσε τα Ηθικά Νικομάχειά του δηλώνοντας ότι, προκειμένου να ολοκληρώσει τη φιλοσοφία του για τα ανθρώπινα, μετά την εξέταση των αρετών του ανθρώπου όφειλε να αναφερθεί στους νόμους και τα πολιτεύματα. Άλλωστε, η απόκτηση των αρετών, για τις οποίες έκανε λόγο στο έργο εκείνο, δεν αφορά αποκλειστικά το άτομο, αλλά κυρίως την πόλη στην οποία ζει. Ακολουθεί το πρώτο κεφάλαιο των Πολιτικών.

[1252a] Επειδή βλέπουμε ότι κάθε πόλη (κράτος) αποτελεί ένα είδος κοινωνίας και ότι κάθε κοινωνία έχει συσταθεί για να επιτελεσθεί κάτι καλό (γιατί όλοι κάμνουν το παν για να πετύχουν κάτι που τους φαίνεται ωφέλιμο), είναι ολοφάνερο ότι όλες οι κοινωνίες έχουν για στόχο τους κάτι καλό και ότι, ακριβέστερα, (5) το βασικώτερο από όλα τα αγαθά αποτελεί τον στόχο των κοινωνιών και είναι το κυριώτερο στοιχείο σ' όλες αυτές τις κοινωνίες και περιλαμβάνει όλες τις άλλες: κι αυτό είναι που ονομάζουμε πόλη ή πολιτική κοινωνία. Όσοι, λοιπόν, ταυτίζουν τον πολιτικό, με τον βασιλιά, τον αρχηγό οικογένειας και τον κύριο δούλων, δεν έχουν σωστή γνώμη. Νομίζουν δηλ. (10)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΙΔΑΞΑΝ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ -ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΡΟΗΛΘΕ - ΤΟ ΒΗΜΑ ΕΜΠΡΟΣ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ... ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ 

ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ : τα στοιχεία εκείνα που μας παρέχουν άμεσα ή έμμεσα , δικανικές πληροφορίες για τα περιεχόμενα των νομικών κανόνων ή της ειδικότερης εννοιολογικής φύσεως του δικαίου σε δεδομένο τόπο και χρόνο . Οι πηγές του δικαίου χωρίζονται σε άμεσες και έμμεσες .

ΑΜΕΣΕΣ ΠΗΓΕΣ (προσδιορίζουν σε πρωτότυπη βάση το περιεχόμενο του κανόνα – αμεσότητα σε τόπο ή χρόνο).

Α) Επιγραφές από λίθο, μέταλλο, ξύλο, πάνω στα οποία χαράζονταν τα δικανικά κείμενα με τον φοινικικό, αριστερόστροφο τρόπο που κατευθυνόταν από αριστερά προς τα δεξιά (γραφή «βουστροφηδόν»).

Κλασικές καταγραφές νόμων :

1. Του πολιτειακού νόμου της Κρητικής Δρηρού 650 – 600 π.Χρ.

Έθιμα ταφής των Ελλήνων στον Εύξεινο Πόντο 7ος-2ος/1ος αι. π.Χ.

Τα ταφικά έθιμα στις νεκροπόλεις των ελληνικών αποικιών του Εύξεινου Πόντου αποτελούν συνδυασμό των ταφικών εθίμων της μητροπολιτικής Ελλάδας με επιρροές από την Ελληνική  Μικρά Ασία και τον πολιτισμό των γηγενών πληθυσμών . Χαρακτηρίζονται γενικά από ομοιογένεια με πολλές τοπικές ιδιομορφίες. Η χρονολογική και γεωγραφική τους ομαδοποίηση είναι δύσκολη, ενώ δε μπορεί να σχηματιστεί ακόμη ολοκληρωμένη εικόνα. 

Εισαγωγή

Οι λεπτομέρειες και οι ιδιαιτερότητες των ταφικών εθίμων κάθε περιοχής αποτελούν τα πιο σημαντικά και σταθερά στοιχεία για την ανάλυση της ιστορίας των αρχαίων λαών και τη δημιουργία μιας εικόνας οργάνωσης της κοινωνίας  , ενώ κατά  πολλούς αποτελούν σταθερά εθνογραφικά χαρακτηριστικά .

Η «Κουλούρα» στην «Οικία Έψιλον» των Μαλίων

Οι «Κουλούρες» των μινωικών «ανακτόρων». Απορριμματικοί λάκκοι ή τελετουργικοί αποθέτες;

Το «ανάκτορο» των Μαλίων βρίσκεται στο χαμηλό βραχώδες έξαρμα μιας μικρής παράκτιας πεδιάδας, στους πρόποδες της Σελένας. Η περίβλεπτη θέση του εξασφάλιζε την επικοινωνία με την εύφορη κρητική ενδοχώρα και τους τότε θαλάσσιους εμπορικούς δρόμους, αφού ακριβώς βόρεια υπήρχε ένα σημαντικό, κατά την Εποχή του Χαλκού, φυσικό λιμάνι.

 Οι συνοικίες της τειχισμένης μινωικής πόλης, το όνομα της οποίας δεν ταυτίζεται με ασφάλεια, εκτείνονται σε μικρή απόσταση από το «ανάκτορο», ενώ οι νεκροπόλεις εντοπίζονται βορειότερα, κοντά στην ακτή.
 Το πρώτο «ανάκτορο» ιδρύεται γύρω στο 1900 π.Χ. σε θέση με παλαιότερα οικιστικά υπολείμματα και έχει διάρκεια ζωής περίπου δύο αιώνων.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΝ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ

Τέσσερα ιδιαίτερα και ταυτόχρονα χαρακτηριστικά, που μας περιγράφει ο Όμηρος, τα οποία δεν ξαναβρίσκουμε μαζί ούτε πριν, στη Μινωική Κρήτη, ούτε μετά, στον κλασικό ελληνικό κόσμο εντυπωσιάζουν ιδιαίτερα τον μελετητή του μυκηναϊκού πολιτισμού κατά την περίοδο Της μεγαλύτερης ακμής του: οι πολλές ακροπόλεις, η δύναμη Των πολεμιστών, η εκμετάλλευση των ανθρώπων της γης, ο πλούτος των ναυτικών.

Αλέξιος Γ΄ Μέγας Κομνηνός

Χρυσόβουλο που απεικονίζει τον Αλέξιο Γ' με τη γυναίκα του Θεοδώρα Καντακουζηνή.

Ο Αλέξιος Γ΄ Μέγας Κομνηνός (5 Οκτωβρίου 1338 - 20 Μαρτίου 1390) ήταν αυτοκράτορας της Τραπεζούντας από το Δεκέμβριο του 1349 έως το θάνατό του. Ήταν γιος του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Βασιλείου Κομνηνού και της ερωμένης του, που μετά νυμφεύθηκε, Ειρήνης, κόρης Tραπεζουντίου αριστοκράτη. 

H Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας ήταν ένα από τα ανεξάρτητα κρατίδια που προέκυψαν μετά την προσωρινή διάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας από την Τέταρτη Σταυροφορία το 1204. Μπορεί να ειπωθεί ότι στην Ανατολή ήταν η διάδοχη κατάσταση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μετά την κατάλυσή της από τους Σταυροφόρους.

Ο Λέων της Αμφίπολης, δεν είχε συναρμολογηθεί ποτέ στην αρχαιότητα.

Του Δημητρίου Δενδρινού ,επίτιμου καθηγητή  Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού, του Πανεπιστημίου του Κάνσας των Η.Π.Α.

Με τον πρωτότυπο τίτλο «A Review and Critical Appraisal of Oscar Broneer’s 1941 book :The Lion Monument at Amphipolis », ο καθ. Δ. Δενδρινός  παρουσιάζει ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τον Λέοντα της Αμφίπολης. 

   ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΣΕ  ΟΣΟΥΣ  ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ    

Υπάρχουν  πολλά στοιχεία που δείχνουν ξεκάθαρα το γεγονός ότι ο Λέων της Αμφίπολης, δεν είχε συναρμολογηθεί  ποτέ στην αρχαιότητα, Και αυτή η εργασία δείχνει επιπροσθέτως από στοιχεία παρμένα από το βιβλίο του Βroneer ότι δεν θα μπορούσε να είχε συναρμολογηθεί, επιπλέον, πολλοί αρχαιολόγοι στην δεκαετία του 1930  είχαν  δίκιο, να επισημαίνουν το γεγονός ότι ο Λέων της Αμφίπολης, επρόκειτο να βρίσκεται σε κάποιο χρονικό σημείο ,πολύ πιθανόν το τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ. εκεί ακριβώς όπου βρίσκεται επί του παρόντος. Ήταν εκεί για να λειτουργεί ως Δημόσιον Σήμα για ολόκληρη την περιοχή της Αμφίπολης.

Πριν αρχίσουν οι ανασκαφές για τον Λέοντα - 1936

Ήταν ο Broneer που για  καλή τύχη μπόρεσε  να συγκεντρώσει για πρώτη φορά, ένα γλυπτό που είχε σχεδιασθεί και λαξευτεί σε μπλοκ από ασβεστόλιθο και μάρμαρο γύρω στο 323 π.Χ., αλλά δεν έχει τελειώσει και δεν συναρμολογήθηκε , δεδομένου ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να  συναρμολογηθεί τότε.

Ο ΠΕΡΙΦΗΜΟΣ ΚΡΟΚΕΑΤΗΣ ΛΙΘΟΣ

 (lapis lacedaemonius)

Μια φακοειδές σφραγίδα από τον μοναδικό στον κόσμο κροκεάτη λίθο (λατ. lapis lacedaemonius ) χαραγμένα με μορφή του «Μινώταυρου»: με το άνω μέρος ενός ταύρου και μια αίγα που συνδέεται με τα ανθρώπινα πόδια με τα πόδια δεξιά. Μία ιερή οκτώσχημος ασπίς ανάμεσα στα πόδια του Μινώταυρου 1450-1350 π.Χ. Κρήτη -Πύργος Ψιλόνερο -Βρετ .Μουσείο αρ. ευρ. 163345: Siegel CMS V 201

 Ο Κροκεάτης λίθος υπήρξε ένα από τα κύρια προϊόντα εξαγωγής των  Μυκηναίων. Αγγεία και σφραγίδες και άλλα αντικείμενα από Κροκεάτη λίθο, καθώς  ακατέργαστοι λίθοι βρέθηκαν στην ακρόπολη των Μυκηνών και στις ανασκαφές στο παλάτι του Βασιλιά Μίνωα στην  Κνωσό της Κρήτης. 

Ο Κροκεάτης λίθος  γεωλογικά χαρακτηρίζεται ως σκουροπράσινος πορφυρίτης (porfido verde antico), διάστικτος από ανοιχτόχρωμους ορθογώνιους κρυστάλλους. Είναι τα «ψηφιά» κατά τους αρχαίους «κρόκες», δηλαδή τα μικρά θαλασσινά χαλίκια, που έδωσαν το όνομα «Κροκεαί» και Κροκεάτης, το νεότερο τοπωνύμιο της περιοχής όπου βρίσκεται το πέτρωμα. Το σημαντικό όμως είναι, ότι κοιτάσματα κροκεάτη λίθου υπάρχουν μόνο στην περιοχή των Κροκεών, από το σημερινό χωριό μέχρι τη Στεφανιά στη θέση Ψηφί, όπου και τα αρχαία λατομεία.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΥΜΒΟ ΚΑΣΤΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΕΟΝΤΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ

ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΝΟΣ ΑΡΘΡΟΥ ΤΟΥ ΑΝΤΟΝΙΟ CORSO ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΥΜΒΟ ΚΑΣΤΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΕΟΝΤΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ 

Του Δημητρίου Δενδρινού ,επίτιμου καθηγητή  Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού, του Πανεπιστημίου του Κάνσας των Η.Π.Α.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 

Στην Επιθεώρηση αυτή του Δοκιμίου του κ. Corso τεκμηριώνονται τα εξής : Ο κος Corso αποτυγχάνει να αποδείξει την ισχύ των υποθέσεων που ουσιαστικά προωθεί (Υποθέσεις ομολογούμενα και της ανασκαφικής ομάδας ),υποθέσεις τις οποίες χρησιμοποιεί στο δοκίμιό του λίγο -πολύ ως δεδομένα για να παρουσιάσει τις θεωρίες του και τα συμπεράσματα του σχετικά με τα γλυπτά, τον τάφο και τον Τύμβο: Ότι πρώτον ,ο Λέων της Αμφίπολης είναι πράγματι μέρος των γλυπτών του Τύμβου Καστά (και όχι ενός ευρύτερου χώρου ),δεύτερον, ότι ο Λέων της Αμφίπολης είχε συναρμολογηθεί  και αποσυναρμολογηθεί στο παρελθόν ,πριν της τεκμηριωμένης συναρμολόγησης του της δεκαετία του 1930 και τρίτον ότι ο συναρμολογημένος Λέων της Αμφίπολης είχε τοποθετηθεί στην κορυφή του λόφου Καστά συγχρόνως με την τοποθέτηση των άλλων γλυπτών στον τάφο του Τύμβου και συνεπώς ανήκει θεματικά αποκλειστικά στον Τύμβο και τον τάφο του .

Αρχαίο Όρραον:Οι καλύτερα διατηρημένες οικίες της ελληνικής αρχαιότητας

Όρραον: Η άγνωστη πέτρινη πόλη της Ηπείρου όπου διασώζονται τα καλύτερα διατηρημένα σπίτια της ελληνικής αρχαιότητας. Ιδρύθηκε τον 4ο αι. π.Χ 

Γράφει ο Αλέξης Γαγλίας

Από τον αρχαίο Ελληνικό κόσμο διασώζονται, σε σπάνιες περιπτώσεις μοιάζοντας κιόλας άθικτα από τον χρόνο, κτίρια και αρχιτεκτονήματα διαφόρων ειδών- ναοί, αμφιθέατρα, στάδια, μαντεία, αγορές, νεκροπόλεις. Όχι όμως και ιδιωτικές οικίες, παρά μόνο τα θεμέλιά τους και αυτό όταν η αρχαιολογική σκαπάνη σταθεί τυχερή.