ΟΙ ΘΟΛΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ, ΤΑ ΜΕΓΑΛΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Κατά την Υστεροελλαδική ΙΙ εποχή (1600-1400 π.Χ.), στο μυκηναϊκό κόσμο εμφανίζονται δύο νέοι τύποι τάφων, οι θαλαμωτοί (θαλαμοειδείς ή λαξευτοί) και οι θολωτοί και για ένα διάστημα χρησιμοποιούνται συγχρόνως με τους λακκοειδείς. Οι νέες μεγαλοπρεπείς και επιβλητικές ταφικές κατασκευές αντικατοπτρίζουν την επιθυμία των ανθρώπων να τοποθετούν το νεκρό σε μια μνημειώδη κατασκευή όμοια με την επίγεια κατοικία του. Ό,τι εκπροσωπούν για την Αίγυπτο οι πυραμίδες (μνημειώδεις διαστάσεις, αντοχή στο χρόνο, προηγμένη τεχνολογία, την αγωνία του ανθρώπου να χτίσει μια άφθαρτη αιώνια κατοικία και να προβάλει ένα σύμβολο επίγειας ισχύος και γοήτρου) αντιπροσωπεύουν για την Ελλάδα οι θολωτοί τάφοι της μυκηναϊκής εποχής, που συγκαταλέγονται χωρίς αμφιβολία στα
πιο λαμπρά αρχιτεκτονικά επιτεύγματα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Είναι τα μεγαλύτερα θολωτά μνημεία του αρχαίου κόσμου, που το ύψος τους ξεπεράστηκε μόνο με την κατασκευή του Πάνθεον στη Ρώμη. Θολωτοί τάφοι συναντώνται όχι μόνο στις Μυκήνες, αλλά και στη Βοιωτία, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο, την Αττική, μερικά νησιά των Κυκλάδων, τα Επτάνησα, τη Ρόδο.
Πρόκειται για τάφους βασιλέων, ευγενών και αρχόντων, που είναι χτισμένοι σε ειδυλλιακές, περίοπτες θέσεις, κοντά σε μεγάλους προϊστορικούς οικισμούς που συχνά δεν έχουν ακόμα ανασκαφεί. Πολλοί από αυτούς έχουν κηρυχθεί ως προστατευόμενοι αρχαιολογικοί χώροι, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουν όμως απαλλοτριωθεί και κινδυνεύουν από την εγκατάλειψη, τη βλάστηση και την υγρασία.
Όλοι οι θολωτοί τάφοι της ηπειρωτικής Ελλάδας βρέθηκαν συλημένοι ολοκληρωτικά ή μερικώς, γι’ αυτό ίσως δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακριβώς τα έθιμα ταφής, αλλά αρκετά για να βγουν σημαντικά συμπεράσματα .
Από το Έπος αντλούμε πολλές πληροφορίες όπως ότι οι Βασιλικοί σωροί έμεναν πολλές ημέρες και εβδομάδες θρηνούμενες σε λαϊκό προσκύνημα πριν ταφούν, αυτό σημαίνει ότι οι νεκροί υφίσταντο κάποιου είδους ταρίχευση αλλά και η ερευνήτρια Emily Vermeule, o ακαδημαϊκός Ιακωβίδης και ο καθ. Χρ.Τσούντας υπήρξαν ερευνητές των εθίμων και μάλιστα αναπαρέστησαν την τελετή της ταφής. Έχουμε λοιπόν πολλές πληροφορίες από αυτούς ,αλλά και από τον καθ. Μυλωνά και τον Μαρινάτο .Στο τέλος της δημοσίευσης αυτής ακολουθεί πόνημα με τα ταφικά μυκηναϊκά έθιμα .
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝΑ
ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΠΛΗΡΟΦΩΡΙΩΝ
***
Το Μυκηναϊκό νεκροταφείο Βούντενης, Αχαϊας, 1200 π.Χ.
To Μυκηναϊκό νεκροταφείο Βούντενης μαζί με τον Μυκηναϊκό οικισμό στη θέση Μπόρτζι αποτελούν το Μυκηναϊκό πάρκο Πατρών, που βρίσκεται πλησίον του οικισμού της Βούντενης Αχαΐας (γνωστής και ως Σκιόεσσα) του Δήμου Πατρέων. Ο αρχαιολογικός χώρος συνολικής έκτασης 180 στρεμμάτων βρίσκεται σε υψόμετρο 220 μέτρων, σε απόσταση 7 χιλιομέτρων βορειανατολικά της Πάτρας, και έχει διαμορφωθεί σε επισκέψιμο πάρκο. Περιλαμβάνει 78 λαξευτούς θαλαμωτούς τάφους και τα ερείπια ενός προϊστορικού οικισμού που πιθανώς ταυτίζεται με την αρχαία Μεσσάτιδα[ «Ηλεκτρονική Πλοήγηση Μνημείων Αιτωλοακαρνανίας και Αχαϊας - Χώροι». monuments.hpclab.ceid.upatras.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2018.]. Οι πρώτες αρχαιολογικές ανασκαφές ξεκίνησαν το 1923 από το Νικόλαο Κυπαρίσση[ Gazis, Michalis (στα αγγλικά). Μυκηναϊκό Πάρκο Πατρών-Βούντενη (σύντομος οδηγός), κείμενα: Λ. Κολώνας, επιμέλεια: Μ. Γκαζής, Πάτρα 2013 - Patras Mycenaean Park -Voundeni (brief guide), texts: L. Kolonas, editing: M. Gazis, Patra 2013.]. Πολλά από τα ευρήματα που έχουν έρθει στο φως, όπως αγγεία, πήλινα ειδώλια, χάλκινες αρύταινες, εργαλεία, όπλα και κοσμήματα, έχουν μεταφερθεί και εκτίθενται στο κοντινό αρχαιολογικό μουσείο Πατρών.
Ο προϊστορικός οικισμός της Βούντενης, με διάρκεια κατοίκησης περίπου πεντακοσίων ετών (1500-1050 π.Χ.), αποτέλεσε μια απο τις σημαντικότερες περιφερειακές εγκαταστάσεις του ευρύτερου Μυκηναϊκού κόσμου. Ο οικισμός στη θέση Μπόρτζι, λόγω της φυσικής οχύρωσης και απόκρυψης που παρέχει η λοφοσειρά στους πρόποδες του Παναχαϊκού όρους, αποτέλεσε τον κεντρικό πυρήνα ενός ευρύτερου συνόλου, μικρότερων οικισμών που είχαν αναπτυχθεί στα πεδινά της γύρω περιοχής.
Η γεωγραφική θέση έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση και ανάπτυξη του οικισμού, καθώς έδινε τη δυνατότητα επόπτευσης της θαλάσσιας περιοχής καθώς και γρήγορης διαφυγής στα ορεινά σε περίπτωση κινδύνου.
Στη θέση του σημερινού έλους της Αγυιάς υπήρχε εκείνη την εποχή φυσικό λιμάνι, που παρείχε τη δυνατότητα διεξόδου στη θάλασσα και ελέγχου ολόκληρου του Πατραϊκού κόλπου. Επίσης οι πλούσιες και εύφορες εκτάσεις μπορούσαν να προσφέρουν επάρκεια γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων για την αυτάρκη διαβίωση των κατοίκων. Η ύπαρξη μαλακού υπεδάφους συντέλεσε στη δημιουργία νεκροταφείου νοτιοανατολικά του οικισμού σε πλαγιά λόφου (θέση "Αμυγδαλιά"), στα δυτικά του σημερινού οικισμού της Βούντενης.
Στα δυτικά του σημερινού οικισμού της Βούντενης και νοτιοανατολικά του προϊστορικού οικισμού, στη θέση Αμυγδαλιά, ανακαλύφθηκε, αρχικά από τις ανασκαφές του Νικόλαου Κυπαρίσση και στη συνέχεια του Λάζαρου Κολώνα[2], το Μυκηναϊκής τεχνοτροπίας νεκροταφείο. Σε έκταση 18 στρεµµάτων ανακαλύφθηκαν 78 θαλαμωτοί τάφοι ποικίλων σχημάτων και διαστάσεων, ενώ νεότερες έρευνες υπέδειξαν πιθανές θέσεις για δεκάδες ακόμα.
Οι περισσότεροι τάφοι που εξερευνήθηκαν ήταν κτερισμένοι με κυκλική, τετραγωνική, πεταλόσχημη ή τετράπλευρη μορφή με θόλο, με ποικίλες διαστάσεις και πολλαπλές ταφές. Οι μεγαλύτεροι τάφοι είναι οι υπ' αριθμόν 4 και 75 που λόγω του μεγέθους τους εικάζεται πως ανήκαν σε αξιωματούχους ή άρχοντες.
Τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης που ανακαλύφθηκαν, όπως αγγεία, κοσμήματα, εργαλεία, όπλα και σκεύη, αποδεικνύουν τον πλούτο, την ευμάρεια και τις εμπορικές σχέσεις των κατοίκων της περιοχής[ «Πάτρα: Γνωρίστε τον πανέμορφο Αρχαιολογικό χώρο της Βούντενης – Πότε δημιουργήθηκε ο οικισμός και τί βρέθηκε στο νεκροταφείο – ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟ». www.thebest.gr. Ανακτήθηκε στις 2018-11-03.]. Τα περισσότερα αντικείμενα μεταφέρθηκαν σε αποθήκες και τα σημαντικότερα ευρήματα εκτίθενται στο κοντινό Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών. Μυκηναϊκό νεκροταφείο Βούντενης - Υπουργείο Πολιτισμού.
