Το όνομα «Ιράν» προέρχεται από την αρχαία περσική λέξη «Aryanam» (ή «Airyanam»), που σημαίνει «Η Γη των Αρίων» ή «Η Χώρα των Ευγενών» (βλ. και παρακάτω, Σημείωση 1). Αυτή η ονομασία χρησιμοποιούνταν από τους ίδιους τους κατοίκους της περιοχής από την αρχαιότητα, πολύ πριν από την έλευση του Ισλάμ. Βρίσκεται ακόμη και σε αρχαία κείμενα του Ζωροαστρισμού.
Η ονομασία «Περσία», από την άλλη, είναι ένα εξώνυμο (βλ. και παρακάτω, Σημείωση 2). Προέρχεται από την περιοχή «Παρς» (ή «Φαρς» σήμερα: «Μιλάω την τάδε γλώσσα φαρσί»), στο νοτιοδυτικό Ιράν, η οποία ήταν το κέντρο της Πρώτης Περσικής Αυτοκρατορίας, της Αχαιμενιδικής (Δυναστεία των Αχαιμενιδών, 550 π.Χ. - 330 π.Χ.).
Απόδοση Περσών της Αχαιμενιδικής Αυτοκρατορίας 540 π.Χ Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ε.Α.Μ
Οι Έλληνες στην αρχαιότητα γενίκευσαν την ονομασία αυτή για ολόκληρη την αυτοκρατορία, και έτσι ο όρος «Περσία» καθιερώθηκε στη Δύση.
Ενώ λοιπόν τοπικά η χώρα ήταν γνωστή ως Ιράν από την αρχαιότητα, διεθνώς η ονομασία «Περσία» επικρατούσε μέχρι το 1935. Στις 21 Μαρτίου 1935, ο σάχης Ρεζά Παχλαβί ζήτησε επίσημα από τη διεθνή κοινότητα να αποκαλεί τη χώρα του με την εθνική της ονομασία, «Ιράν». Οι λόγοι για αυτή την αλλαγή είναι προφανείς:
Tο «Ιράν» ήταν το όνομα που χρησιμοποιούσαν ανέκαθεν οι κάτοικοι της χώρας για να αναφέρονται στην πατρίδα τους.
Καταρχάς, το «Ιράν» ήταν το όνομα που χρησιμοποιούσαν ανέκαθεν οι κάτοικοι της χώρας για να αναφέρονται στην πατρίδα τους. Κατά δεύτερον, το «Ιράν» συνδέεται άμεσα με την έννοια των «Αρίων», υπογραμμίζοντας την αρχαία κληρονομιά του έθνους. Ο Ρεζά Σάχ όμως ήθελε κυρίως να τονίσει την ιρανική ταυτότητα της χώρας και να απομακρυνθεί από την «αποικιακή» και «ανατολίτικη» χροιά που είχε αποκτήσει το όνομα «Περσία» στη Δύση. Η αλλαγή της ονομασίας, με άλλα λόγια, ήταν μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας εκσυγχρονισμού της χώρας και ενίσχυσης, ταυτόχρονα, της εθνικής υπερηφάνειας.
Σε κάθε περίπτωση, από το 1935 και μετά ο όρος «Ιράν» καθιερώθηκε ως επίσημη ονομασία της χώρας. Παρά ταύτα, ο γιος τού Ρεζά Σάχ, ο Μοχάμαντ Ρεζά Παχλαβί, ανακοίνωσε το 1959 ότι και οι δύο όροι, «Ιράν» και «Περσία», μπορούσαν να χρησιμοποιούνται στην επίσημη αλληλογραφία, αν και το «Ιράν» παρέμεινε η κυρίαρχη ονομασία.
Το όνομα «Ιράν» δεν έχει την παραμικρή σχέση με το Ισλάμ.
Το όνομα «Ιράν», λοιπόν, δεν έχει την παραμικρή σχέση με το Ισλάμ. Προέρχεται από την αρχαία περσική γλώσσα και χρησιμοποιούνταν από τους κατοίκους της περιοχής πολύ πριν από την έλευση του Ισλάμ τον 7ο αιώνα μ.Χ. Το Ισλάμ έγινε η κυρίαρχη θρησκεία στην περιοχή μετά την αραβική κατάκτηση, αλλά η ονομασία της χώρας έχει πραγματικά αρχαίες ρίζες. Όσο για τη σημερινή επίσημη ονομασία της χώρας, «Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν», αυτή υιοθετήθηκε μετά την Ιρανική Επανάσταση του 1979, αντανακλώντας το νέο θεοκρατικό καθεστώς, που όλοι ευχόμαστε να πέσει. Αλλά το «Ιράν» ως βασική ονομασία προηγείται κατά χιλιετίες του Ισλάμ.
Περσέπολη Αίθουσα Ακροάσεων- Η Περσέπολη ήταν αρχαία πρωτεύουσα της δυναστείας των Αχαιμενιδών. Βρίσκεται 70 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της σύγχρονης πόλης Σιράζ στο Ιράν. Το μεγαλύτερο και πιο σύνθετο κτίριο στην Περσέπολη ήταν η Αίθουσα Ακροάσεων (Apadana).
Σημείωση 1: Ο όρος «Άριοι» στην ονομασία «Η Γη των Αρίων» αναφέρεται σε αρχαίες ομάδες λαών που μιλούσαν ινδοϊρανικές γλώσσες και κατάγονταν από τις στέπες της Κεντρικής Ασίας (περιοχή Πόντου-Κασπίας). Ο όρος «Άριος», που προέρχεται από το σανσκριτικό «ārya» και το αρχαίο ιρανικό «airya», ήταν ένας αυτοπροσδιορισμός που χρησιμοποιούσαν αυτές οι ομάδες για να περιγράψουν τον εαυτό τους ως «ευγενείς» ή «αριστοκράτες». Δεν αναφερόταν σε μια συγκεκριμένη φυλή με τη βιολογική έννοια, αλλά σε μια πολιτισμική και γλωσσική ταυτότητα. Τώρα, αυτοί οι λαοί μετανάστευσαν στην Ινδία (όπου αποτέλεσαν τους προγόνους των Ινδο-Αρίων) και στο ιρανικό οροπέδιο (όπου αποτέλεσαν τους προγόνους των Ιρανών).
Η επέκτασή τους συνέβαλε στη διάδοση των διαφόρων γλωσσών σε ένα ευρύτατο γεωγραφικό φάσμα. Κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, ο όρος «Άριος» υιοθετήθηκε και διαστρεβλώθηκε από ρατσιστικές ιδεολογίες, κυρίως από τους Ναζί, για να περιγράψει μια υποτιθέμενη «ανώτερη φυλή» (συχνά συνδεόμενη με τους λευκούς, ειδικά δε με τους γερμανικούς λαούς), με καταστροφικές συνέπειες. Αυτή η φυλετική χρήση του όρου είναι γελοία, έωλη, επιστημονικά αβάσιμη και έχει απορριφθεί πλήρως.
Όταν λοιπόν το όνομα «Ιράν» μεταφράζεται ως «Η Γη των Αρίων», καλό είναι να ξέρουμε πως γίνεται αναφορά στους αρχαίους λαούς που αυτοπροσδιορίζονταν ως «Άριοι» και εγκαταστάθηκαν σε εκείνη την περιοχή, φέρνοντας μαζί τους τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους, χιλιετίες πριν από οποιεσδήποτε σύγχρονες, ρατσιστικές παρερμηνείες του όρου.
Αυτή η φυλετική χρήση του όρου είναι γελοία, έωλη, επιστημονικά αβάσιμη και έχει απορριφθεί πλήρως.
Σημείωση 2: Ενδώνυμα ονομάζονται στη γλωσσολογία τα ονόματα με τα οποία ένας λαός αποκαλεί τον εαυτό του, το κράτος του και τα μέρη όπου ζει. Εξώνυμα ονομάζονται τα αντίστοιχα ονόματα που χρησιμοποιούνται σε μια ξένη γλώσσα, όταν αυτά δεν ταυτίζονται με τα ενδώνυμα.
Εξώνυμο, λοιπόν, είναι η ονομασία με την οποία αποκαλούν το κράτος, το έθνος ή γενικότερα τον τόπο ενός λαού άλλοι λαοί, μια ονομασία που πάντα διαφέρει από το ενδώνυμο, την ονομασία που ο ίδιος χρησιμοποιεί.
Ενδώνυμο για τους Έλληνες είναι οι λέξεις Ελλάς/Ελλάδα, ενώ εξώνυμο οι λέξεις Greece, Yunanistan κλπ., ασχέτως εάν στην πραγματικότητα προέρχονται και αυτά από αρχαιοελληνικά ενδώνυμα (Γραικοί και Ίωνες αντίστοιχα).
Πηγή μέρους του κειμένου : Athens Voice
Φωτο: ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
.jpg)
