ΠΕΤΡΟΣ ΘΕΜΕΛΗΣ
Το 1986 όταν ο Πέτρος Θέμελης ανέλαβε να συνεχίσει εκ μέρους της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας την ανασκαφική έρευνα στην Αρχαία Μεσσήνη, δεν υπήρχε θέατρο και βέβαια κανείς δεν φανταζόταν ότι κάτω από τους τεράστιους όγκους χώματος θα κρυβόταν ένα τεράστιο Θέατρο χωρητικότητας 10.000 θεατών.Μετά από 27 χρόνια, ο Πέτρος Θέμελης δεν μπορεί παρά να είναι δικαιωμένος. Οι προσπάθειες που ξεκίνησε τότε μαζί με τους συνεργάτες του παίρνουν σάρκα και οστά. Οπως το Θέατρο που σήμερα εγκαινιάζεται με ένα σπουδαίο γκαλά όπερας.
Λίγες μέρες πριν από τα εγκαίνια, συναντήσαμε τον Πέτρο Θέμελη στον χώρο του θεάτρου. Μας μίλησε για την πορεία αναστήλωσης αυτού του σπουδαίου μνημείου αλλά και τις εργασίες στους υπόλοιπους χώρους της Αρχαίας Μεσσήνης, μας μίλησε για τα τελευταία σπουδαία ευρήματα, τον προγραμματισμό για τα επόμενα χρόνια αλλά και για κάποιους κακόβουλους της περιοχής που τον διαβάλουν συστηματικά.
Οι πηγές
Υπέρ της λειτουργίας και της ζωντανής παρουσίας των αρχαίων μνημείων τάσσεται ο Πέτρος Θέμελης και τονίζει: Δεν πρέπει να μείνει ένα κενό κέλυφος, τέλεια αναστηλωμένο με κλειστές πόρτες και τους επισκέπτες να το βλέπουν από μακριά. Ονειρεύομαι εδώ να καθιερωθεί ένα νέο φεστιβάλ Επιδαύρου
«Κανείς δεν φανταζόταν ότι εδώ υπήρχε θέατρο. Το μόνο που ξέραμε από τον περιηγητή Παυσανία που είχε επισκεφθεί την περιοχή το 165-167 μ.Χ. επί
αυτοκράτορα Αντωνίου του Ευσεβούς είναι η λακωνική περιγραφή που λέει ότι «το Ιερό της Ισιδος είναι κοντά στο θέατρο». Αρχικά αρχίσαμε να σκάβουμε το 1988 μ' ένα τεράστιο εκσκαφέα που έφτασε σε βάθος 4-5 μέτρων χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Απογοητευτήκαμε και σταματήσαμε. Ξεκινήσαμε πάλι μετά από χρόνια και έναν χειμώνα βρήκαμε στην αρχή την ορχήστρα και στη συνέχεια τα καθίσματα συσσωρεμένα στο κέντρο», μας λέει ο ανασκαφέας της περιοχής Πέτρος Θέμελης.
Αρχιτέκτονες, αρχαιολόγοι, μηχανικοί, εργατοτεχνίτες δούλεψαν συστηματικά αυτά τα χρόνια για να φθάσουμε μέχρι εδώ.
Με το Δεύτερο Πλαίσιο Στήριξης ξεκίνησαν συστηματικά οι εργασίες, μεγάλη ώθηση στις ανασκαφές έδωσε το Τρίτο Πλαίσιο Στήριξης ενώ την τελευταία ώθηση έδωσε το Ιδρυμα Νιάρχου που χρηματοδότησε το έργο με 1.200.000 ευρώ.
Σήμερα το θέατρο διαθέτει 1.500 θέσεις ενώ όταν ολοκληρωθεί πλήρως θα έχει 5.000 θέσεις, τις μισές δηλαδή που είχε στην ακμή του.
Ρωτάμε τον κ. Θέμελη να μας περιγράψει τη ζωή σ' αυτήν την πόλη που διέθετε θέατρο 10.000 θέσεων, Στάδιο περίπου ίδιας χωρητικότητας, Εκκλησιαστήριο και μεγάλη αγορά.
«Είναι βέβαιο ότι ο άρτος και τα θεάματα βρισκόταν σε ημερήσια διάταξη. Το στάδιο και το θέατρο γέμιζαν όχι μόνο από τους κατοίκους της πόλης -που δεν περνούσαν τους 10.000- αλλά από κατοίκους ολόκληρης της Μεσσηνίας. Ο Δίας Ιθωμάτας ήταν ο βασικός θεός που λατρευόταν στην κορυφή του Ορους Ιθώμη, ο Ασκληπιός επίσης που προς τιμήν του γίνονταν αγώνες, αγώνες αθλητικοί αλλά και δραματικοί, θέατρο και μουσική. Εδώ δεν παίζονταν έργα του Αισχύλου του Σοφοκλή και του Ευριπίδη. Είχαμε τοπικά δρώμενα που είχαν σχέση με την τιμώμενη θεότητα και τον βίο της αλλά και τοπικά ήθη και έθιμα».
Πέρα όμως από τον Πολιτισμό υπήρχε και η Πολιτική.
«Από τις Επιγραφές μαθαίνουμε ότι στο θέατρο γίνονταν και πολιτικές συγκεντρώσεις. Οπως όταν ο Φίλιππος ο Ε' ήρθε στη Μεσσήνη με σκοπό να καταλάβει την πόλη, διαπραγματεύθηκε με τον Μεγάλο στρατηγό Αρατο της Συκιώνας και συζήτησε μαζί του στο θέατρο παρουσία μεγάλου πλήθους πολιτών «Εν τω θεάτρω εποίησαν τον διαλογισμό» μας πληροφορεί επιγραφή». Πώς βλέπει όμως ο κ. Θέμελης τη λειτουργία του θεάτρου.
«Είμαι υπέρ της λειτουργίας και της ζωντανής παρουσίας των αρχαίων μνημείων, να γίνουν κομμάτι της καθημερινότητας. Δεν πρέπει να μείνει ένα κενό κέλυφος, τέλεια αναστηλωμένο με κλειστές πόρτες και τους επισκέπτες να το βλέπουν από μακριά. Ονειρεύομαι εδώ να καθιερωθεί ένα νέο φεστιβάλ Επιδαύρου».
Αποθέωση
Στις εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια είτε στο Στάδιο είτε στο Εκκλησιαστήριο, ο Πέτρος Θέμελης αποθεώθηκε από τους χιλιάδες θεατές, τον ρωτάμε αν οι κάτοικοι της περιοχής έχουν εκτιμήσει το έργο του ή του δημιουργούν προβλήματα.
«Η ερώτηση σας έχει ενδιαφέρον με κοινωνιολογική διάσταση. Οι κάτοικοι της χώρας ειδικά των Κέντρων, της Αθήνας, της Καλαμάτας, που είναι πιο κοντά στο πνεύμα της αρχαιότητας και της τέχνης καταλαβαίνουν περισσότερο τι γίνεται εδώ και έχουν αγκαλιάσει τις προσπάθειές μας.
Υπάρχουν ωστόσο τρεις - τέσσερις κακόβουλοι της κοινότητας εδώ γύρω οι οποίοι με συκοφαντούν ότι έχω αγοράσει χτήματα απέναντι στο βουνό για να χτίσω ξενοδοχείο.
Είναι πράγματι για γέλια τώρα στα 77 μου χρόνια να θέλω να γίνω ξενοδόχος».
Ομως, εκτός από το θέατρο, η ανασκαφική σκαπάνη έφερε και φέτος το καλοκαίρι σπουδαία ευρήματα, όπως στη βόρεια πλευρά της αγοράς όπου αποκαλύπτεται σιγά σιγά μια τεράστια στοά μήκους 186 μέτρων που σύμφωνα με τον κ. Θέμελη με την ολοκλήρωσή της θα αποτελέσει το καλύτερο μνημείο της Αρχαίας Μεσσήνης.
Ο Πέτρος Θέμελης παρά τα 77 του χρόνια «αλωνίζει» κάθε μέρα τον αρχαιολογικό χώρο. «Οσο αντέχω θα εργάζομαι, μπορεί να μη γίνω ξενοδόχος, αρχαιολόγος όμως θα παραμείνω, με κρατά ζωντανό ο χώρος», μας λέει.
«Οσο αντέχω θα εργάζομαι, μπορεί να μη γίνω ξενοδόχος, αρχαιολόγος, όμως θα παραμείνω, με κρατά ζωντανό ο χώρος»
Σήμερα τα «Θυρανοίξια»
Με άριες του Βέρντι και του Πουτσίνι
«Αναγεννημένο» -ύστερα από 1.700 χρόνια σιωπής- το θέατρο της Αρχαίας Μεσσήνης ετοιμάζεται να γιορτάσει τα «Θυρανοίξιά» του. Απόψε θα υποδεχθεί τους επισκέπτες του με ένα λαμπρό γκαλά όπερας. Η ανθρώπινη φωνή θα ξανακουστεί στο αρχαίο θέατρο, καθώς δύο καλλιτέχνες διεθνούς φήμης, η Τσέλια Κοστέα και ο Δημήτρης Πλατανιάς, θα ερμηνεύσουν άριες του Βέρντι και του Πουτσίνι.
Την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών διευθύνει ο Βασίλης Χριστόπουλος.
Για την ξεχωριστή αυτή εκδήλωση συνεργάζονται το Σωματείο «Διάζωμα», το Φεστιβάλ Αθηνών, η ΚΟΑ, η Περιφέρεια Πελοποννήσου, ο Δήμος Μεσσήνης και η ΛΗ' Εφορεία Αρχαιοτήτων.
Το πρόγραμμα της βραδιάς αποτελείται από άριες και ορχηστρικά αποσπάσματα από τις όπερες «Οι Παλιάτσοι» του Ρουτζέρο Λεονκαβάλο (1857-1919), «Σιμόν Μποκανέγκρα», «Λα Τραβιάτα», «Ο Σικελικός Εσπερινός» και «Οθέλλος» του Τζουζέπε Βέρντι (1813-1901), «Μανόν Λεσκό» και «Τόσκα» του Τζάκομο Πουτσίνι (1858-1924) και «Αντρέα Σενιέ» του Ουμπέρτο Τζορντάνο (1867-1948).
Η συναυλία θα κλείσει με το περίφημο ντουέτο «Udiste? Come albeggi» από τον «Τροβατόρε» του Βέρντι.
Για την ιδιαίτερη αυτή συναυλία, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, ο μαέστρος και οι σολίστ προσφέρθηκαν να συμμετάσχουν αφιλοκερδώς. Ο πρόεδρος του «Διαζώματος», που αποσκοπεί στη διάσωση και την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων στην Ελλάδα, Σταύρος Μπένος εκφράζει τη συγκίνησή του για τα «Θυρανοίξια» του κορυφαίου μνημείου στην Αρχαία Μεσσήνη, το οποίο, όπως επισημαίνει, «αναστηλώνεται υποδειγματικά και παίρνει ζωή από έναν σπουδαίο αρχαιολόγο, τον καθηγητή και αντιπρόεδρο του Διαζώματος Πέτρο Θέμελη».
Ενθουσιώδης υπήρξε και η υποδοχή του κοινού, που έσπευσε να εξασφαλίσει εγκαίρως τα εισιτήριά του, τα οποία σχεδόν αμέσως εξαντλήθηκαν.
Πέτρος Τσώνης
Φωτό: Γ. Σταθόπουλος
