ΟΙ σκιές του φυσικού φωτός δημιουργούν στην αρχιτεκτονική των ελληνικών ναών μια κινητικότητα ,μια οργανωμένη χορογραφία.
Το δοκίμιον
παρουσιάζει μιαν νέαν θεωρίαν σχετική με την αρχιτεκτονικήν
των κλασικών ελληνικών ναών. Η θεωρία βασίζεται σε προηγούμενη εργασία
του αρθρογραφου σχετικά με τον ρόλον που
διαδραμάτιζαν οι σκιές, από την άποψην της αστρονομίας και
μαθηματικών ,σε αρχιτεκτονικούς χώρους μνημείων, ακόμη και από την νεολιθικήν
περίοδον. Οι σκιές, προερχόμενες είτε μέσω των περιοδικών
κινήσεων της γης περί του άξονος της ή περί του ηλίου, είτε της σελήνης περί
της γης, λόγω τής κινητικότητας των παράγουν μίαν χορογραφίαν
στο μνημείον, με προσχεδιασμένα αποτελέσματα στην μορφολογίαν του.
Η οργανωμένη
χορογραφία των σκιών είχε συμπεριληφθεί εις τον σχεδιασμόν των
μνημείων και των ναών από τους αρχιτέκτονες τους.
Όπως φαίνεται
μετά από αυτήν την προσεκτικήν μελέτη και λεπτομερή
ανάλυση οι κινούμενες σκιές ήταν στοιχεία τα οποία
είχαν συμπεριληφθεί εις τον σχεδιασμόν των μνημείων και
των ναών από τους αρχιτέκτονες τους.
Η θεωρία
του αρθρογράφου είναι πως οι σκιές (και είναι
δυο είδη σκιών, οι σκιές που ρίπτονται από ένα στοιχείο
του μνημείου σε άλλο, και οι σκιές που αυτομεταφέρονται από τον
ίδιον τον κορμόν χωρίς να σκιάζουν άλλον μέρος του μνημείου -
όπως αυτές από τα στειλεα * των κιόνων των ναών) εμφυτεύουν ζωήν και μίαν
ιδέαν κίνησης εις το όλον μνημείον.
{* Οι
ραβδώσεις , με τις οξύες αιχμές των κάθετων
αυτών ραβδώσεών των Δωρικών κιόνων}
Τα παραδείγματα
της θεωρίας σε διάφορους ναούς του Ελληνικού κόσμου
Η παρούσα
εργασία βασίζεται εις την ανάλυσην πέντε κλασικών ναών
της περιόδου 550-450 π. Χ. Η αστρονομία σκιών στους πέντε αυτούς κλασικούς
ναούς είναι ένα από τα θέματα υπο ανάλυσην. Έμφαση εις την μελέτην αποκτά
το θέμα της έντασης και πως το χαρακτηριστικόν της έντασης στην κλίση
των κιόνων αντισταθμίζεται με την κλίση των σκιών πάνω σε
αυτούς .
Οι
πέντε δωρικοί ναοί (ο ναός της Ήρας στον Σελινούντα - ναός Ε' ,
οι δυο ναοί της Ήρας στο Paestum( Ποσειδωνία), στην Μ. Ελλάδα , ο Παρθενώνας,
και ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες) αναλύονται επίσης
στατιστικά , βάση ορισμένων αναλογιών τους, αναλογιών που
σχετίζονται με τις ριπτόμενες σκιές τους.
Τα μάρμαρα του
Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο έχουν χάσει
την ζωή που οι κινούμενες
αυτομεταφερόμενες σκιές τους προσεφέραν.
Το δοκίμιον τούτο
κλείνει με μια αναφορά στα μάρμαρα του Παρθενώνα, που στεγάζονται προς το
παρόν στο Βρετανικόν Μουσείον. Τεκμηριώνεται η άποψη πως
εκεί που βρίσκονται και όπως στατικά φωτίζονται έχουν χάσει την ζωή
που οι κινούμενες αυτομεταφερόμενες σκιές τους προσεφέραν.
Οι σκιές
των ανάγλυφων της μετόπης , επί παραδείγματι, προσέφεραν επί πλέον
κινητικότητα στην συνολική εικονογραφία λόγω τής δυναμικής τους. Αλλά με
την στατική συμπεριφορά που τους έχει επιβληθεί έχουν ελαττώσει την κινητικότητα
του μηνύματος που σαν σύνολο με τα ανάγλυφα είχαν
σχεδιαστεί να εκπέμπουν.
Δημήτριος Σ. Δενδρινός -
Emeritus Professor, School of Architecture and Urban Design,
University of Kansas
ΑΓΓΛΙΚΑ
