Στα χέρια πανεπιστημιακών ερευνητών, που δεν φοβούνται να ρισκάρουν, συνδυάζοντας την επιστήμη τους με αυτήν της νανοτεχνολογίας, βρίσκεται η σωτηρία του παλιότερου νεολιθικού οικισμού στην Ευρώπη, στο Δισπηλιό Καστοριάς.
Αυτό θα γίνει με τη χρήση υλικών πολύ πολύ μικρής διασποράς, με στόχο να επιτευχθεί στερέωση, δηλαδή ανάκτηση της συνεκτικότητας των ευρημάτων, όπως εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Λέκτορας στο τμήμα συντήρησης αρχαιοτήτων και έργων τέχνης στο ΤΕΙ Αθήνας Αλέξης Στεφανής.Σύμφωνα με τον κ. Στεφανή, «οι κάτοικοι της εποχής, χρησιμοποιούσαν
τον πηλό σαν επίχρισμα στις καλύβες που έστηναν με καλάμια και στη συνέχεια τις έντυναν με πηλό. Σήμερα οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν
τον νεολιθικό αυτό οικισιμό, αλλά κατά την ανασκαφή, επειδή ο πηλός έχει ιδιότητες που τον καθιστούν ευάλωτο στο περιβάλλον και τον χρόνο, τα ευρήματα που βγάζουν καταρρέουν και γίνονται σκόνη, με αποτέλεσμα η ανακάλυψη να χάνεται».
Και εδώ έρχονται οι επιστήμονες να βρουν τη λύση η οποία, όπως μας εξήγησε ο κ. Στεφανής, φαίνεται ότι βρέθηκε.
Όπως μας διευκρίνισε, το πρόβλημα βρήκε τη λύση του στη χρησιμοποίηση υλικών που φτιάχνονται επάνω στη βάση της νανοτεχνολογίας. Έτσι πειράματα που έγιναν στο εργαστήριο, σε πηλό που λήφθηκε από τον νεολιθικό οικισμό στο Δισπηλιό, διαπιστώθηκε ότι ο εμποτισμός της μάζας του πηλού με νανοϋλικά οδηγεί τελικά στην αποκατάσταση της συνεκτικότητάς του και έτσι όπως όλα δείχνουν ο αρχαιότερος νεολιθικός οικισμός στην Ευρώπη θα σωθεί και θα μπορούν Έλληνες και ξένοι να τον επισκεφθούν.
- Τέλος του τρέχοντος έτους οι ερευνητές θα μεταβούν στο σημείο και θα κάνουν την εφαρμογή, δηλαδή θα εμποτίσουν με νανοϋλικά τον πηλό σε συγκεκριμένο αριθμό ευρημάτων και στη συνέχεια θα επιστρέψουν έναν χρόνο μετά, προκειμένου να διαπιστώσουν τα αποτελέσματα της επέμβασής τους, όπως ο ίδιος σημείωσε.
«Αν έχουμε επιτυχή αποτελέσματα, η εφαρμογή θα γίνει σε μεγάλη έκταση με το κόστος να μην κρίνεται απαγορευτικό ακόμα και εν μέσω της οικονομικής κρίσης», όπως μας υπογράμμισε.
Κληθείς να σχολιάσει εάν τα ελληνικά μνημεία είναι επαρκώς συντηρημένα, ο κ. Στεφανής τόνισε ότι «γενικά είναι σε καλή κατάσταση». Ωστόσο, όπως έσπευσε να διευκρινίσει, ένα μνημείο είναι σαν έναν γέροντα, που θέλει φροντίδα καθημερινή και συχνή. «Το συντηρώ, το αποκαθιστώ, αλλά δεν πρέπει να το αφήνω στην τύχη του, αντιθέτως όμως θα πρέπει να είμαι κοντά του, να το προσέχω να το επισκέπτομαι και να κάνω τις απαραίτητες ενέργειες όπου η φθορά του χρόνου έχει προκαλέσει βλάβες», υπογράμμισε.
- Στο πλαίσιο αυτό, ο ίδιος μας επεσήμανε ότι στο σημείο της φροντίδας, δηλαδή της διατήρησης της συντήρησης που γίνεται, η χώρα μας «πάσχει», αφού «τα συντηρούμε και μετά τα… εγκαταλείπουμε». Ερωτηθείς για τις ευθύνες, θέλοντας να μας δώσει να κατανοήσουμε τις ελλείψεις που υπάρχουν σε ανθρώπινο δυναμικό, ο ίδιος μας απάντησε «εδώ σιγά σιγά πολύ σύντομα φαίνεται ότι δεν θα υπάρχουν καν φύλακες στα Μουσεία».
Στο πλαίσιο αυτό κατέθεσε πρόταση φοιτητές, εθελοντές και το κοινό ακόμα, τώρα ακόμη περισσότερο εν μέσω της οικομικής κρίσης, να συστρατευθούν και να φροντίζουν τα ελληνικά μνημεία, που αποτελούν μεγάλη κληρονομιά για την Ελλάδα και μέρος της εθνικής μας ταυτότητας.
Ο κ. Στεφανής είπε ότι σαν λαός δυστυχώς δεν προσέχουμε τα μνημεία και τις αρχαιότητες, αφού δεν είμαστε εκπαιδευμένοι, ούτε και έχουμε την παιδεία για να το πράττουμε. Στο σημείο βέβαια αυτό παραδέχθηκε ότι όσοι ασχολούνται με τον κλάδο ευρύτερα φέρουν ευθύνη και τόνισε πως δεδομένου ότι έχει εντοπιστεί το κενό, υπάρχει διάθεση και πρόθεση από την επιστημονική και ακαδημαϊκή πλευρά, αυτό να καλυφθεί.
Μεταξύ άλλων ο κ. Στεφανής υπογράμμισε τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των ιδρυμάτων και πανεπιστημίων και τόνισε ότι χωρίς αυτήν καμία τελικά επιστήμη δεν θα μπορούσε να προχωρήσει με επάρκεια και σαφήνεια.
Στη συνεργασία συμμετέχουν το Εργαστήριο Συντήρησης Λίθου του ΤΕΙ Αθήνας (Παναγιώτης Θεουλάκης, Καθηγητής, και Αλέξης Στεφανής, Λέκτορας), το Εργαστήριο Δομικών Υλικών του ΑΠΘ (Ιωάννα Παπαγιάννη, Καθηγήτρια, και Μαρία Στεφανίδου, Επ. Καθηγήτρια) και το Ινστιτούτο Επιστήμης Υλικών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» (Βασίλης Κυλίκογλου, Ερευνητής Α΄, Ιωάννης Καρατάσιος, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό).
