Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Νέας Υόρκης αθώωσε τον Σωκράτη μετά από 2,410 χρόνια. Σε μια ιστορική δίκη, με αρχαιοελληνικά στοιχεία αλλά και σύγχρονες αντιλήψεις, δοσμένες με νομικές εκφάνσεις και χιούμορ, εκατοντάδες θεατές είχαν την ευκαιρία να βιώσουν μια εκπληκτική «παράσταση» της αλήθειας, του νόμου και της ελληνικής κληρονομιάς.
Τη μεταφορά της δίκης του Σωκράτη, σε μια από τις πιο αντιπροσωπευτικές δικαστικές αίθουσες της Αμερικανικής Δικαιοσύνης, ανέλαβε το Ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης, καταφέρνοντας να πετύχει τη συμμετοχή κορυφαίων δικαστών και διαπρεπών δικηγόρων της νεοϋορκέζικης νομικής ελίτ.
Το δικαστικό σώμα διχάστηκε μπροστά σε χείμαρρο επιχειρημάτων και ρητορικών λόγων από τις δυο πλευρές, αναδεικνύοντας παράλληλα το διαχρονικό σκεπτικισμό για την πολύκροτη δίκη του Σωκράτη.
Νέα εκδοχή
Στη δίκη του Μανχάταν, η οποία ουσιαστικά δεν αποτελούσε αναπαράσταση, αλλά μια νέα εκδοχή, εξετάστηκαν όλες οι κατηγορίες που βάρυναν το Σωκράτη το 399 π. χ., με σκοπό να αποφανθούν οι Αθηναίοι αν είναι «ένοχος» ή «αθώος», κατηγορούμενος για «ασέβεια προς τους Θεούς» και για «διαφθορά των νέων».
Κατά τη δίκη, ο Σωκράτης επέδειξε θάρρος, είχε χιούμορ και σε μερικές περιπτώσεις προκαλούσε το δικαστήριο. Η κατηγορούσα αρχή υποστήριξε ότι οι ιδέες του διαφθείρουν τους νέους και αποσταθεροποιούν τους θεσμούς της Πολιτείας, ενώ οι συνήγοροι υπεράσπισης στήριξαν τα επιχειρήματά τους σε κλασσικά ντοκουμέντα και με σύγχρονες διατυπώσεις.
Οι τρεις δικαστές ήταν ο Ντένις Τζέικομπς (πρόεδρος του δεύτερου ομοσπονδιακού εφετείου των ΗΠΑ), ο οποίος προήδρευσε, η Λορέτα Πρέσκα (πρόεδρος ομοσπονδιακού δικαστηρίου της νότιας περιφέρειας Νέας Υόρκης) και η Κάρολ Μπέγκλεϊ Έιμον (πρόεδρος ομοσπονδιακού δικαστηρίου της ανατολικής περιφέρειας Νέας Υόρκης).
Οι δυο πρώτοι ψήφισαν υπέρ της αθώωσης του Σωκράτη και η τρίτη τον καταδίκασε.
Οι συντελεστές
Δημόσιοι κατήγοροι, εκπροσωπώντας την Πόλη των Αθηνών, ήταν ο δικηγόρος, οικονομολόγος και πρόεδρος του Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάση, Αντώνης Παπαδημητρίου και ο έφεδρος συνταγματάρχης και νυν αναπληρωτής εισαγγελέας στη Νέα Υόρκη, Μάθιου Μπογδάνος.
Συνήγορος υπεράσπισης ήταν ο Έντι Χέις και την Απολογία του Σωκράτη έκανε ο Μπενζαμίν Μπράφμαν. Και οι δυο είναι διακεκριμένοι ποινικολόγοι.
Πριν το άκουσμα της ετυμηγορίας του δικαστηρίου, ο γνωστός συγγραφέας και καθηγητής του πανεπιστημίου Πρίνστον Αλέξανδρος Νεχαμάς έδωσε μια εικόνα της ακαδημαϊκής πλευράς για τη δίκη του Σωκράτη.
Με την απόφαση του δικαστηρίου συμφώνησαν 185 θεατές-ένορκοι, διαφώνησαν 29 και πολλοί άλλοι δεν συμμετείχαν στην ψηφοφορία.
Η δίκη σε DVD
Ο πρόεδρος του Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάσης, Αντώνης Παπαδημητρίου, ανέφερε ότι «δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η δίκη του Σωκράτη ήταν απολύτως νόμιμη και ότι ο ίδιος ο Σωκράτης ήταν αυτός που προκάλεσε το θάνατό του. Όπως υποστήριξα στη δίκη, για λόγους δικανικούς, έπρεπε να καταδικαστεί. Αυτό όμως ήταν στην Αθήνα της εποχής εκείνης. Δηλαδή, πιστεύω ότι η Αθήνα έδωσε στο Σωκράτη μια δίκαιη δίκη και του επέτρεψε να αμυνθεί και να υπερασπιστεί τον εαυτό του».
Ο ακαδημαϊκός Αλέξανδρος Νεχαμάς δήλωσε ότι «Με τη μεγάλη συμμετοχή του κόσμου διαπιστώνουμε ότι η δίκη του Σωκράτη ενδιαφέρει πάντα το ευρύ κοινό, γιατί είναι πάντα επίκαιρη. Δεν ήταν αναπαράσταση. Ήταν μια πρόσθεση στον τεράστιο αριθμό απόψεων που έχουν ήδη εκφραστεί και αναμένεται να συνεχιστούν».
«Ανεπτύχθησαν σημαντικές απόψεις, με στοιχεία έξυπνου λόγου και έξυπνων αναφορών. Συμμετείχαν επιφανείς ποινικολόγοι και δικαστές, δίνοντας μια εικόνα πολύ ενδιαφέρουσα. Και είναι πολύ σημαντικό που το ίδρυμα Ωνάση θα κυκλοφορήσει σε DVD αυτή τη δίκη και θα τη δημοσιοποιήσει στο διαδίκτυο», τόνισε ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος.
Επίσης, ο εκτελεστικός διευθυντής του Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάσης στη Νέα Υόρκη, πρέσβης Λουκάς Τσίλας, δήλωσε ευτυχής με το αποτέλεσμα και σημείωσε: «Αθώωση μεν, αλλά και μια μειοψηφία που υποστήριξε ότι υπήρχαν και λόγοι που η Αθήνα έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει». Βεβαίως, γεννιούνται παγκόσμια και αιώνια ερωτήματα απ' αυτή τη δίκη που θα συνεχίσουν να προβληματίζουν τον κόσμο».
