H παγκόσμια κλασική Ελληνική γλυπτική

ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΪΚΗ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΗ

Τα γεγονότα  για το άνοιγμα και το κλείσιμο στην περίοδο αυτή στην ιστορία της κλασικής Ελλάδας είναι η  Μάχη της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. μέχρι και το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου 323 π.Χ.

Ολόκληρη η περίοδος χωρίζεται σε τρεις υποπεριόδους: Προκλασική  ή πρώιμη κλασική - συμπεριλαμβανομένης της ανοικοδόμησης της Αθήνας (480-445 π.Χ.) Κλασική - συμπεριλαμβανομένων δημιουργιών της εποχής του Περικλή και του κτιρίου της Ακρόπολης (445-404 π.Χ.)Μετακλασική ή ύστερη κλασική - από το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου (404-232 π.Χ.) Χαρακτηριστικοί   κλασικοί  γλύπτες είναι:

Βρύαξις 450-400

Κρεσίλας 480
Μύρων 450-440
Φειδίας 490-430

Αγελάδας  480-450
Αγίας  480-450
Μίκων 480-420
Πολύκλειτος 480-420
Κάλαμις 475-450
Παιώνιος 420 -
Κηφισόδοτος ο πρεσβύτερος 405-365
Πραξιτέλης  380-330
Τιμόθεος 380 -

Σκόπας 370-330

Λύσιππος  370-320
Ευφράνωρ  370-330

Η Κλασική γλυπτική είναι μια λατρεία  στο γυμνό, ένας  όμορφος ύμνος στο σώμα. Ακριβώς όπως κατά την Αρχαϊκή περίοδο, χωρίς καμία αμηχανία ,εκτίθενται το αρσενικό γυμνό, το γυναικείο γυμνό , αλλά πότε αυτό  ο καλλιτέχνης το έντυσε είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, αλλά μια σαφή χειρονομία αμηχανίας  ή ντροπής του φωτός, όπως και στο εξαιρετικό γλυπτό του Πραξιτέλη -Κνίδιος Αφροδίτη (360 π.Χ.). Επανάσταση στην κλασική ελληνική τέχνη, συνδέεται με την εισαγωγή μιας αναπτυγμένης δημοκρατίας, η οποία αντικατέστησε τις αριστοκρατικές παραστάσεις και το σχηματικό σύστημα που εξέφρασε από την  αρχαϊκή εποχή των κούρων για μια σημαντική αλλαγή στην ελληνική γλυπτική τέχνη (τον τέταρτο αιώνα π.Χ. στο θηλυκό έχει αρθεί η απαγόρευση στο γυμνό). Σημαντική επίδραση είχε, επίσης, την αύξηση της ζήτησης για ανάγλυφα που σχετίζονται με την κατασκευή των μεγάλων μετοπών του ναού, όπως και η Ακρόπολη της Αθήνας, και την εξάπλωση της συνήθειας της διακόσμησης  σε τάφους, αγάλματα της οικογένειας. Αν και αυτές οι γλυπτικές συνθέσεις ήταν κυρίως με συμβολική σημασία (παριστά σκηνές θανόντος, όπου υποφέρει η  μητέρα, γεμάτη σεβασμό για το γιο κλπ), αλλά έγιναν σε μια ρεαλιστική σύμβαση, αναδεικνύοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των προσώπων που απεικονίζονται.
Ο σχηματισμός των πολυάριθμων ναών της πέτρας, και οι δύο έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη των χωρικών γλυπτών  που κοσμούν μετώπες τυμπάνων ναών  και ανάγλυφα στις ζωφόρους ναών που απεικονίζουν μυθολογικά ή μάχες όλες από  την ιστορία ,γιγαντομαχία ,αμαζονομαχία κλπ.. Σε αυτόν τον τομέα αποδείχθηκε η απόλυτη κυριαρχία του Φειδία και γλύπτες της  σχολής του, δημιουργώντας μια δραματική σκηνή γεμάτη δυναμισμό, τη βία και την πραγματική αποτύπωση του δραματικού .
Αρκετά διαφορετικό  είναι ένα μνημειακό γλυπτό του ναού, το οποίο φιλοτέχνησε ο ίδιος ο  Φειδίας. Η γιγαντιαία κλίμακα, τα πιο ακριβά υλικά, υπερφόρτωση, χρυσελεφάντινη  πολύπλοκη τεχνική, η συσσώρευση των "λογοτεχνικών" ιδιοτήτων οδήγησε στη δημιουργία των εικαστικών έργων, που είναι πομπώδες, στερούνται ίσως γοητείας, ένα χαρακτηριστικό που  φαίνεται να είναι το πιο σημαντικό στην κλασική γλυπτική, η γοητεία. Αξίζει να συγκρίνει κανείς τα αντίγραφα από πέτρα της Αθήνας Παρθένου  στην ανοικοδόμηση της αρχικής του εμφάνισης Φαίνεται ότι με όλα τα χαρακτηριστικά της κλασικής ελληνικής τέχνης την ήσυχη γοητεία, δίπλα από το ρεαλισμό και την ουσιαστική - σε σύγκριση με την αρχαϊκή - η δυναμική της μορφή είναι το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό. Χάρη  λόγω της ελαφρότητας της χειρονομίας  και μια ασύμμετρη στάση του κέντρου βάρους  - ακουμπά στο ένα πόδι στην εξισορρόπηση του βάρους του σώματος η σιλουέτα σχηματίζει καμπύλη σε σχήμα "S". Ένα τέλειο παράδειγμα είναι ο Δορυφόρος  του  Πολύκλειτου το δεύτερο μισό του πέμπτου αιώνα π.Χ..
Η ειρηνική μορφή , η αξιοπρέπεια , εγγενείς ιδιότητες, προέκυψε από μελέτες σχετικά με τις ανθρώπινες αναλογίες του σώματος και τη δημιουργία - και από τον Πολύκλειτο – σε  ένα σύστημα που ονομάζεται το σύστημα των αναλογιών. Σύμφωνα με τον κανόνα του συνόλου των μελών του ανθρώπινου σώματος είναι σε σχέση με τις ιδανικές αναλογίες, που διέπουν τη δομή ολόκληρου του Κόσμου. Η θεωρία του ήταν το αποτέλεσμα της αναζήτησης την γενική αρχή που διέπει τη φύση, την οποία πήραν οι φιλόσοφοι και καλλιτέχνες της κλασικής περιόδου. Το πιο σημαντικό επίτευγμα σε αυτόν τον τομέα ήταν οι θεωρίες του Πυθαγόρα,  στα τέλη του πέμπτου αιώνα π.Χ., ο οποίος δημιούργησε τη λεγόμενη θεωρία αρμονία των σφαιρών (η οποία περιγράφει τη σχέση μεταξύ των ουράνιων σωμάτων) και η βάση της αρμονίας στη μουσική (που ήταν τότε μέρος των μαθηματικών), ορίζοντας μια τέλεια οκτάβα σε  χρονικά διαστήματα (1.: 2), πέμπτη (2:3) και τέταρτο (3:4).
Ο Κανών  του Πολύκλειτου είναι σε ισχύ μέχρι τη στιγμή της  εμφάνισης  του Λύσιππου , ο γλύπτης του πορτραίτου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος εισήγαγε νέους κανόνες με ιδανικές αναλογίες, κάτι το οποίο ήταν προάγγελος του "μανιερισμού" στο  ύφος της ελληνιστικής τέχνης.

Πολλοί είναι οι γλύπτες που δημιούργησαν κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. Αν και οι περισσότεροι μαθήτευσαν ή εργάστηκαν για κάποιο διάστημα στην Αθήνα, όλοι τους ταξίδευαν πολύ και ιδίως στο β' μισό του αιώνα εργάστηκαν στην Πελοπόννησο, τη Μικρά Ασία και τη μακεδονική αυλή.

Από τους παλιότερους γλύπτες αυτού του αιώνα ήταν ο Kηφισόδοτος ο Αθηναίος, πατέρας του Πραξιτέλη. Το σημαντικότερο έργο του ήταν ένα άγαλμα της Ειρήνης με τον Πλούτο. Ο Πραξιτέλης προχώρησε πολύ πέρα από την τεχνοτροπία του πατέρα του. Δημιούργησε λυγερές, νεανικές μορφές με γλυκύτητα και θηλυκή χάρη. Τα πρόσωπά τους έχουν χαρακτηριστικά λεπτά και ονειροπόλα. Πρώτος αυτός απεικόνισε γυμνή τη θεά Αφροδίτη για την Κνίδο, δημιουργώντας ένα πρότυπο για το γυναικείο γυμνό που διήρκεσε ως τα ρωμαϊκά χρόνια. Στα σημαντικότερα έργα του συγκαταλέγονται ο Ερμής της ’Άνδρου και ο Ερμής με το Διόνυσο στην Ολυμπία, ο Σάτυρος κεραστής, ο Απόλλων σαυροκτόνος και η Αφροδίτη της Arles. Με το εργαστήριό του συνδέονται ακόμα ο Έφηβος του Μαραθώνα και η μικρή και η μεγάλη Ηρακλειώτισσα.