Θραύσμα ορειχάλκινου εμβόλου από πλοίο του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας που αιχμαλώτισε ο στόλος του Οκταβιανού στη Ναυμαχία του Ακτίου. Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης (φωτ. ΛΓ΄ ΕΠΚΑ).
Απεικόνιση εμβόλου στη ζωφόρο του βωμού που υπήρχε στο κέντρο του Μνημείου του Αυγούστου στη Νικόπολη (φωτ. ΛΓ΄ ΕΠΚΑ).
Όπως αναφέρεται στην περιγραφή του συγκεκριμένου αντικειμένου: «Το έμβολο, γνωστό και ως rostrum στα λατινικά, βρισκόταν κάτω από την πλώρη των ρωμαϊκών πλοίων και χρησιμοποιούνταν για τον εμβολισμό των εχθρικών πλοίων σε ναυμαχίες. Τα σωζόμενα έμβολα υποδεικνύουν ότι ο σχεδιασμός τους παραπέμπει σε τρίαινα. Τα πτερύγια του κάθε εμβόλου ενίσχυαν την αποτελεσματικότητα του πανίσχυρου αυτού πολεμικού όπλου κατά τον εμβολισμό του εχθρικού πλοίου, ενώ ταυτόχρονα διευκόλυναν την απαγκίστρωση και την απομάκρυνση με τη γρήγορη όπισθεν κωπηλασία. Εάν δεν είχαν τη μορφή τρίαινας αλλά συμπαγή μορφή, τότε υπήρχε ο κίνδυνος μετά τον εμβολισμό του εχθρικού πλοίου να σφηνώσει στην οπή που είχε ανοίξει και να μην μπορεί να αποκολληθεί, με μοιραία, ίσως, αποτελέσματα για την έκβαση της σύγκρουσης.
«Μετά τη Νίκη του στη Ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ. και παράλληλα με την ίδρυση της Νικόπολης, ο Οκταβιανός ίδρυσε στο σημείο όπου είχε στρατοπεδεύσει το Τρόπαιο της Νίκης, γνωστό και ως Μνημείο του Αυγούστου. Στο χώρο αυτό, και συγκεκριμένα στην πρόσοψη ενός μακριού αναλημματικού τοίχου τον οποίο επέστεφε μια μεγάλη αφιερωματική επιγραφή, τοποθετήθηκαν 36 ορειχάλκινα έμβολα, από τα πλοία του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας που αιχμαλώτισε ο στόλος του Οκταβιανού.
«Όλα τα έμβολα από το Μνημείο έχουν προ πολλού εξαφανιστεί, εκτός από ένα μικρό θραύσμα, που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης. Στο χώρο, ωστόσο, παραμένουν οι λαξευμένες υποδοχές που συγκρατούσαν τα έμβολα στην όψη του τοίχου. Μπορεί να δει κανείς 30 υποδοχές και μια σειρά από βάσεις που χρησιμοποιούνταν για να στηρίζουν το βάρος των εμβόλων. Οι υποδοχές έχουν 5 με 6 διαφορετικά μεγέθη γεγονός που πιθανόν εξηγείται από τα διαφορετικά μεγέθη των πλοίων του Μάρκου Αντώνιου.
«Από τη μελέτη και τις μετρήσεις των καλύτερα διατηρημένων λαξευμένων υποδοχών που συγκρατούσαν τα έμβολα στην όψη του τοίχου του Μνημείου, αλλά και τη μελέτη καλά διατηρημένου εμβόλου από το Ισραήλ, έχει γίνει προσπάθεια να αναπαρασταθούν, από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, τα μεγέθη και η κατά προσέγγιση μορφή των εμβόλων που εκτίθονταν κάποτε στο μνημείο, με τη χρήση τρισδιάστατων ψηφιακών μοντέλων.
»Απεικονίσεις εμβόλων απαντούν στη Νικόπολη τόσο στους οπισθότυπους νομισμάτων από το Νομισματοκοπείο της πόλης, όσο και στη ζωφόρο του βωμού που υπήρχε στο κέντρο του Μνημείου. Το γεγονός αυτό, λειτουργώντας συνδυαστικά με την προσάρτησή τους στο Τρόπαιο της ναυμαχίας, καταδεικνύει την επιλογή του Οκταβιανού να προβάλει τη Ναυμαχία του Ακτίου ως γεγονός κοσμοϊστορικής σημασίας, καθιστώντας τα έμβολα ένα μέσο πολιτικής προπαγάνδας, στα οποία προσδίδονται οι διαστάσεις συμβόλου της νίκης του».
Γενική Επιμέλεια: Χριστίνα Μερκούρη, Προϊσταμένη ΛΓ΄ ΕΠΚΑ.
Σύλληψη-Σενάριο-Σκηνοθεσία: Σταυρούλα Πούλου, Αρχαιολόγος-Σχεδιάστρια ψηφιακών εφαρμογών.archaiologia.gr/
«Όλα τα έμβολα από το Μνημείο έχουν προ πολλού εξαφανιστεί, εκτός από ένα μικρό θραύσμα, που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης. Στο χώρο, ωστόσο, παραμένουν οι λαξευμένες υποδοχές που συγκρατούσαν τα έμβολα στην όψη του τοίχου. Μπορεί να δει κανείς 30 υποδοχές και μια σειρά από βάσεις που χρησιμοποιούνταν για να στηρίζουν το βάρος των εμβόλων. Οι υποδοχές έχουν 5 με 6 διαφορετικά μεγέθη γεγονός που πιθανόν εξηγείται από τα διαφορετικά μεγέθη των πλοίων του Μάρκου Αντώνιου.
Απεικόνιση εμβόλου στη ζωφόρο του βωμού που υπήρχε στο κέντρο του Μνημείου του Αυγούστου στη Νικόπολη (φωτ. ΛΓ΄ ΕΠΚΑ).
«Από τη μελέτη και τις μετρήσεις των καλύτερα διατηρημένων λαξευμένων υποδοχών που συγκρατούσαν τα έμβολα στην όψη του τοίχου του Μνημείου, αλλά και τη μελέτη καλά διατηρημένου εμβόλου από το Ισραήλ, έχει γίνει προσπάθεια να αναπαρασταθούν, από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, τα μεγέθη και η κατά προσέγγιση μορφή των εμβόλων που εκτίθονταν κάποτε στο μνημείο, με τη χρήση τρισδιάστατων ψηφιακών μοντέλων.
»Απεικονίσεις εμβόλων απαντούν στη Νικόπολη τόσο στους οπισθότυπους νομισμάτων από το Νομισματοκοπείο της πόλης, όσο και στη ζωφόρο του βωμού που υπήρχε στο κέντρο του Μνημείου. Το γεγονός αυτό, λειτουργώντας συνδυαστικά με την προσάρτησή τους στο Τρόπαιο της ναυμαχίας, καταδεικνύει την επιλογή του Οκταβιανού να προβάλει τη Ναυμαχία του Ακτίου ως γεγονός κοσμοϊστορικής σημασίας, καθιστώντας τα έμβολα ένα μέσο πολιτικής προπαγάνδας, στα οποία προσδίδονται οι διαστάσεις συμβόλου της νίκης του».
Γενική Επιμέλεια: Χριστίνα Μερκούρη, Προϊσταμένη ΛΓ΄ ΕΠΚΑ.
Σύλληψη-Σενάριο-Σκηνοθεσία: Σταυρούλα Πούλου, Αρχαιολόγος-Σχεδιάστρια ψηφιακών εφαρμογών.archaiologia.gr/
