Θραύσματα από τη μάσκα που φορούσε ο βασιλιάς των Μακεδόνων Φίλιππος Β΄ ως αρχιερέας των ορφικών μυστηρίων εντοπίστηκαν στον τάφο ΙΙ στις Αιγές (Βεργίνα).
 |
| Ίχνη χουντίτη και πορφύρας στα οστά στις δύο χρυσές λάρνακες που βρέθηκαν στον τάφο ΙΙ των Αιγών, επιβεβαιώνουν τη θεωρία ότι ο Φίλιππος Β' έφερε στο πρόσωπο μάσκα |
Το νέο εύρημα, μαζί με άλλα στοιχεία από τετραετή έρευνα στο υλικό του τάφου, θα παρουσιαστούν σε εκδήλωση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης από τη Διεπιστημονική Ομάδα της Πανεπιστημιακής Ανασκαφής της Βεργίνας.
Ενδιαφέρον έχει η δήλωση του Διευθυντή Ερευνών και Υπεύθυνου του Εργαστηρίου Αρχαιομετρίας του ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ, Γιάννη Μανιάτη, ο οποίος εντόπισε τον χουντίτη και την πορφύρα και εκτιμά ότι επρόκειτο για μάσκα. «Ηταν μια πολύπλοκη κατασκευή, πολυστρωματική με ύφασμα που εντοπίζεται για πρώτη φορά στη Μακεδονία. Ηταν προσεγμένη με 6-7 στρώματα υλικών, χουντίτη και πορφύρας, και τη φορούσε ο Φίλιππος σε θρησκευτικές τελετές, πιθανόν ως αρχιερέας των ορφικών μυστηρίων. Ηταν ένα προσωπικό και ιερό αντικείμενο που συνόδευε τον νεκρό και αποτεφρώθηκε μαζί του», είπε στο «Εθνος», ο κ. Μανιάτης.
Ανάλογη έρευνα κάνει και ο αρχαιολόγος Δημοσθένης Κεχαγιάς, ο οποίος μελετά αποτυπώματα
υφάσματος που βρέθηκαν στο οστεολογικό υλικό. Οπως μας είπε ο κ. Κεχαγιάς, η προκαταρκτική μελέτη του αφορά υπολείμματα από πορφυρό ύφασμα με το οποίο τύλιξαν τα οστά των νεκρών, μια πανάρχαια πρακτική, σπάνια όμως στη Μακεδονία.
Στην ίδια εκδήλωση ο ανθρωπολόγος Θεόδωρος Αντίκας θα παρουσιάσει τα νέα ευρήματα στους σκελετούς του τάφου, από τα οποία προκύπτει ξεκάθαρα πλέον ότι ο νεκρός είναι ο Φίλιππος Β΄ και η νεκρή, η κόρη του Σκύθη βασιλιά Αθέα.
Μιλώντας στο «Εθνος», ο κ. Αντίκας είπε ότι οι ανθρωπολογικές αναλύσεις των οστών έδειξαν πως ο άντρας υπέφερε από χρόνια ιγμορίτιδα, ίσως λόγω του σοβαρού προβλήματος όρασης που αντιμετώπιζε, έφερε εκφυλιστικές αλλοιώσεις και δείκτες που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ήταν ηλικίας 41-49 ετών και είχε ιππική δραστηριότητα. Επιπλέον είχε τραύμα στο αριστερό χέρι, κάτι που αναφέρει και ο Δημοσθένης στο «Περί Στεφάνου Λόγος».
Κούτσαινε η νεαρή αμαζόνα
Νέες έρευνες που έκανε ο κ. Αντίκας στα οστά της νεκρής, που βρέθηκε στον τάφο ΙΙ -στον προθάλαμο- δείχνουν ότι πρόκειται για νεαρή γυναίκα περίπου 32 χρόνων, που είχε συντριπτικό κάταγμα στην αριστερή κνήμη και κούτσαινε, ενώ ήταν δεινή ιππέας και πολεμίστρια. Αλλωστε στον χώρο της ταφής της βρέθηκε πλούσιος οπλισμός από ακόντια, βέλη, και ολόκληρη η φαρέτρα της.
Σκύθισσα
Τα χαρακτηριστικά αυτά αποκλείουν τις γυναίκες που είχαν προταθεί (Κλεοπάτρα και Μήδα, γυναίκες του Φιλίππου Β΄και Αδέα και Ευρυδίκη γυναίκα του Φίλιππου Γ΄ Αριδαίου) και ενισχύουν την άποψη ότι είναι η ανώνυμη Σκύθισσα, κόρη του βασιλιά Ατέα. Πρόκειτια περί του βασιλιά των Σκύθων Ατέα (339 π.Χ.).
ΜΙΑ ΠΑΛΑΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ 14 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 ΣΤΟ www.tovima.gr
Η διευθύντρια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στη Βεργίνα καθηγήτρια αρχαιολογίας του ΑΠΘ (και ευρωβουλευτής), Χρυσούλα Παλιαδέλη, παρουσίασε νέα στοιχεία για το ότι ο βασιλικός τάφος της Βεργίνας ανήκει στον βασιλιά Φίλιππο τον Β'.
Δίκην απάντησης με σειρά επιστημονικών δεδομένων σε όσους –Έλληνες και ξένους συναδέλφους της- έχουν κατά καιρούς αμφισβητήσει τα επιστημονικά συμπεράσματα του Μανόλη Ανδρόνικου, η κ. Παλιαδέλη – ως επικεφαλής της πανεπιστημιακής ανασκαφής, επέστρεψε από το 2010 μέχρι σήμερα στην επανεξέταση του σκελετικού υλικού από τον τάφο ΙΙ της Μεγάλης Τούμπας στη Βεργίνα, επανεκτιμώντας τις παλιότερες έρευνες με τη συνδρομή ιατρικών και φυσικοχημικών εξετάσεων.
«Για το νεκρό του θαλάμου τα νέα πορίσματα οδηγούν σε ακριβέστερο καθορισμό της ηλικίας του (41-49 ετών), και εντοπίζουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις, χρόνιες παθήσεις και δείκτες δραστηριότητας που υποδεικνύουν μεσήλικο άνδρα με έντονη ιππευτική και πολεμική δραστηριότητα. Τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με τις μορφολογικές αλλοιώσεις στα οστά του -που βεβαιώνουν πως ο νεκρός κάηκε αμέσως μετά το θάνατό του- αποδυναμώνουν τη θεωρία της ταύτισής του με τον Φίλιππο Γ’ Αρριδαίο και ενισχύουν, αντίθετα, την απόδοση του τάφου στον Φίλιππο Β΄” υποστηρίζει στην εισήγησή της με τίτλο "Σκελετικό υλικό από τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας - Ερμηνευτικές προσεγγίσεις στα ανθρωπολογικά δεδομένα"» η καθηγήτρια κ. Παλιαδέλη.
Όσον αφορά τη «νεκρή του προθαλάμου», η κ. Παλιαδέλη υποστήριξε ότι «νέες παρατηρήσεις σε οστά που δεν είχαν εντοπιστεί στο παρελθόν προσδιορίζουν με ακρίβεια πλέον, την ηλικία της (30-34 ετών), που αποκλείει οριστικά τρεις από τις πιθανές ταυτίσεις που έχουν μέχρις στιγμής προταθεί για την ταυτότητά της (Κλεοπάτρα και Μήδα, γυναίκες του Φιλίππου Β΄ και Αδέα/Ευρυδίκη, γυναίκα του Φιλίππου Γ΄ Αριδαίου). Μορφολογικές αλλοιώσεις βεβαιώνουν πως η νεκρή κάηκε, όπως κι ο νεκρός του θαλάμου, αμέσως μετά το θάνατό της, ενώ οι δείκτες ιππικής δραστηριότητας δηλώνουν πως ίππευε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ένα κάταγμα στο άνω άκρο της αριστερής κνήμης που προκάλεσε βράχυνση, ατροφία και χωλότητα στο αριστερό της πόδι, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το ζεύγος των άνισων κνημίδων του προθαλάμου της ανήκει και πως το μεγαλύτερο μέρος του ανδρικού οπλισμού που βρέθηκε στο χώρο ταφής της είναι δικός της».
«Τα δεδομένα αυτά», καταλήγει η κ. Παλιαδέλη «ενισχύουν την παλιά υπόθεση του N.G.L.Hammond για την ταύτιση της νεκρής με μιαν άγνωστη Σκύθισσα, ίσως κόρη του βασιλιά Ατέα, χωρίς βεβαίως να αποκλείουν το ενδεχόμενο στη νεκρή του προθαλάμου να αναγνωρίσουμε την Αυδάτα, γυναίκα του Φιλίππου Β΄ από την Ιλλυρία».
«Το σημαντικότερο όμως συμπέρασμα της έρευνας» είπε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων η επικεφαλής της πανεπιστημιακής ανασκαφής, «αφορά στην ενίσχυση, όχι μόνον από αρχαιολογική, αλλά και από ανθρωπολογική άποψη, της θεωρίας ότι ο τάφος ΙΙ της Μεγάλης Τούμπας ανήκει στον Φίλιππο Β’ και η χρονολόγηση του θανάτου του υπολογίζεται στο 336 π.Χ.».
ΧΟΥΝΤΙΤΗΣ ΚΑΙ ΑΜΦΙΠΟΛΗ
Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο με παραγωγή χουντίτη O Υδρομαγνίτης - Χουντίτης, είναι ιζηματογενείς αποθέσεις ορυκτών του μαγνησίου
Τι είναι το σπάνιο ορυκτό χουντίτης και πώς μπορεί να βοηθήσει στις έρευνες και στην Αμφίπολη
Ο ανθρωπολόγος Θεόδωρος Αντίκας και ο αρχαιομέτρης Γιάννης Μανιάτης μιλούν αποκλειστικά στο «Π» και εξηγούν από κοινού τη διαδικασία με την οποία θα γίνει η ταυτοποίηση του νεκρού ή των νεκρών που «τυχόν» θα βρεθούν στον τάφο της Αμφίπολης.
«Το 2009, με πρωτοβουλία της υπευθύνου της πανεπιστημιακής ανασκαφής Βεργίνας, καθ. Χρυσούλας Παλιαδέλη, δημιουργήθηκε επιστημονική ομάδα από τους Θ. Αντίκα, Λ. Αντίκα (ανθρωπολόγους), Γ. Μανιάτη (αρχαιομέτρης, υπεύθυνος του Εργ. Αρχαιομετρίας, ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος”) και συνεργαζόμενους φυσικούς, βιολόγους και βιομοριακούς επιστήμονες προς επανεξέταση/ανάλυση των σκελετικών καταλοίπων και υλικών από τις βασιλικές ταφές στη Μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας και στην αρχαία αγορά.
Στόχοι είναι να προσδιοριστούν με αντικειμενικό, αδιαμφισβήτητο τρόπο οι ταυτότητες των νεκρών και να δημιουργηθεί βάση δεδομένων για μελλοντικές έρευνες στη Μακεδονία. Τα αποτελέσματα της ανθρωπολογικής/οστεοπαθολογικής εξέταση των σκελετών στις χρυσές λάρνακες του τάφου ΙΙ, που περιέχουν τα πασίγνωστα ευρήματα ανδρός και γυναικός, δείχνουν με μεγάλη βεβαιότητα ότι ο άνδρας είναι ο Βασιλιάς Φίλιππος Β΄ και η έβδομη γυναίκα του, κόρη του Σκύθη βασιλιά Αθέα. Μαζί με τα οστά του ανδρός βρέθηκαν θραύσματα άγνωστου υλικού. Σειρά εργαστηριακών αναλύσεων στον “Δημόκριτο” έδειξαν μια πολυστρωματική, πολύχρωμη κατασκευή, που περιέχει το σπάνιο λευκό ορυκτό χουντίτη και τη “βασιλική” χρωστική πορφύρα.
Η κατασκευή αυτή εκτιμάται ότι θα μπορούσε να είναι μία τελετουργική μάσκα του βασιλιά/αρχιερέα ή μία ιδιαίτερα επιμελημένη κάλυψη και προστασία των οστών του νεκρού. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, το σπάνιο ορυκτό χουντίτης εντοπίζεται για πρώτη φορά σε ευρήματα της κλασικής περιόδου στη Μακεδονία και στην Ελλάδα γενικότερα, και δηλώνει ακόμη πιο εμφατικά την υψηλή θέση του νεκρού.
Η επιστημονική διερεύνηση των σκελετικών ευρημάτων θα συνεχιστεί με αναλύσεις αρχαίου DNA, ισοτόπων και ραδιοχρονολόγηση σε όλες τις ταφές, ώστε να εντοπιστούν γενετικές συγγένειες των νεκρών και να δημιουργηθεί το γενετικό προφίλ τους, που σε συνδυασμό με τις διατροφικές συνήθειες από την ανάλυση των ισοτόπων και τη ραδιο- χρονολόγηση θα ξεκαθαρίσει με βεβαιότητα τις ταυτότητες των νεκρών. Ερευνητικό ζητούμενο είναι και ο εντοπισμός προέλευσης του χουντίτη και η ταυτοποίηση άλλων υλικών που υπάρχουν σε άλλες ταφές και παραπέμπουν σε άγνωστα μέχρι στιγμής ταφικά έθιμα.
Η ολοκλήρωση των μελετών, για την οποία αναζητούνται κονδύλια, είναι απαραίτητη και συνδέεται άμεσα με το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης. Μόνο με τη βάση δεδομένων των βασιλικών ταφών της Βεργίνας μπορούν να συγκριθούν τυχόν αντίστοιχα ευρήματα του τύμβου της Αμφίπολης και να προσδιοριστεί η ταυτότητα του ή των νεκρών», αναφέρουν οι ειδικοί.
ΟΙ ΓΕΤΕΣ
Αρχαίος λαός θρακικής καταγωγής, που κατοικούσε στην ευρωπαϊκή Σκυθία, ανάμεσα στον ποταμό Δούναβη προς Β και στην οροσειρά του Αίμου προς Ν. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τους Γέτες. πιο δίκαιους και ανδρείους από τους Θράκες. Οι Γέτες. πίστευαν στην αθανασία της ψυχής, λάτρευαν τον Ζάλμοξη, τον νομοθέτη τους που είχε θεοποιηθεί και, κατά τον Θουκυδίδη, ήταν άριστοι ιππείς και τοξότες. Ο καθένας είχε δικαίωμα να συνάψει γάμο με δέκα γυναίκες, τις οποίες σκότωναν μετά τον θάνατό του.
Ο πρώτος που υπέταξε τους Γ. ήταν ο Δαρείος ο Υστάσπους (515 π.Χ.) και ακολούθησαν οι βασιλιάδες των Οδρυσών. Περίπου το 340 π.Χ. οι Τριβαλλοί ανάγκασαν τους Γέτες να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και να εγκατασταθούν στην αριστερή όχθη του Δούναβη, στις εκτεταμένες πεδιάδες της σημερινής Βλαχίας.
Οι Γέτες υπήρξαν σύμμαχοι του βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππου Β’ στον νικηφόρο πόλεμό του εναντίον του βασιλιά των Σκύθων Ατέα (339 π.Χ.).
Ο Μέγας Αλέξανδρος, για να τους τιμωρήσει επειδή έδειξαν εχθρικές διαθέσεις στον πόλεμό του κατά των Τριβαλλών, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά και λαφυραγώγησε την πόλη τους. Κατά τους χρόνους των επιγόνων του, οι Γέτες ανήκαν στο κράτος του Λυσίμαχου, αλλά, όταν ξέσπασε ο πόλεμος ανάμεσα σε αυτόν και στον Αντίγονο, αποστάτησαν και συνέλαβαν τον Λυσίμαχο αιχμάλωτο (291 π.Χ.).
Ο βασιλιάς των Γ. Δρομιχαΐτης, όμως, τον απελευθέρωσε μετά την εισβολή του Δημητρίου στις χώρες του Λυσιμάχου, γιατί κατάλαβε ότι αν η Μακεδονία και η Θράκη ενώνονταν σε ένα βασίλειο, οι Γέτες δεν θα μπορούσαν να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους. Μετά τις επιδρομές των Κελτών, οι Γέτες εξολοθρεύτηκαν και από τότε ονομάζονταν Δακοί και η χώρα τους Δακία.
ΜΕ ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ
ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ ΕΘΝΟΣ
ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ
ΤΟ ΒΗΜΑ - ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
