ΒΕΡΓΙΝΑ: Βρέθηκε ο μαγευτικός καθρέφτης του Έρωτα -Μια κοντινή ματιά σε αρχαίους θησαυρούς της Μακεδονίας

Μια κοντινή ματιά σε αρχαίους θησαυρούς της Μακεδονίας 

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ

O μαγευτικός καθρέφτης του Ερωτα είναι το πιο εντυπωσιακό από την πλειάδα των ευρημάτων που έφερε στο φως στη νεκρόπολη των Αιγών η αρχαιολογική σκαπάνη το 2014. Σε δύο τύμβους βρέθηκαν συνολικά 21 τάφοι, από τους οποίους οι έξι ήταν ασύλητοι.

Βρήκαν τον αρχαίο καθρέφτη του Έρωτα 

Την παρουσίαση των ευρημάτων έκανε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας και υπεύθυνη της ανασκαφής, Αγγελική Κοτταρίδη, κατά τη διάρκεια των εργασιών της 28ης Επιστημονικής Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη.

Σύμφωνα με την κ. Κοτταρίδη, το πιο πολύτιμο και σπάνιο εύρημα από τον πρώτο τύμβο ήταν στον τάφο μιας κοπέλας (4ος π.Χ. αιώνας), πολυαγαπημένης των γονιών της, που της χάρισαν στο ταξίδι χωρίς γυρισμό, πολύτιμα χρυσά στολίδια, σκουλαρίκια και χάντρες, αλλά και τον μοναδικό καθρέφτη που βρέθηκε έως τώρα στις Αιγές, ένα μικρό, χάλκινο κομψοτέχνημα, έργο -όπως σημειώνει η ίδια- ενός πολύ επιδέξιου τορευτή.

 Στο καπάκι του καθρέφτη ο Έρωτας, στο σχήμα τρυφερού παιδιού, έρχεται πετώντας
να αγκαλιάσει τον θεό του πόθου και του πάθους, τον Διόνυσο, που με μορφή θαλερού νέου κάθεται πάνω στα βράχια όπου είναι στρωμένη η δορά του πάνθηρα.
Στον πιο πλούσιο τάφο της ομάδας, που ήταν όμως συλημένος, βρέθηκαν υπολείμματα νεκρικής κλίνης η οποία ήταν διακοσμημένη με πήλινες ανάγλυφες πλάκες, στις οποίες η Αθηνά τυλιγμένη στο ιμάτιό της παρακολουθεί μια μάχη Ελλήνων με βαρβάρους.

Εκπληξη

Ο καθρέφτης του Έρωτα - Βεργίνα

Σε έναν δεύτερο τύμβο η ανασκαφή επιφύλασσε μια ευχάριστη έκπληξη , σε έναν μεγάλο κιβωτιόσχημο, ασύλητο τάφο, που χρονολογείται στα χρόνια που βασίλευε ο Μέγας Αλέξανδρος (336-323 π.Χ.), βρέθηκε ερυθρόμορφη οινοχόη με παράσταση συμποσίου.

Χρυσά σκουλαρίκια που βρέθηκαν στον πλούσιο τάφο

Η οινοχόη ήταν επάνω στην κλίνη, στην οποία ήταν ξαπλωμένος ο νεκρός, στεφανωμένος με πλούσιο χάλκινο επίχρυσο στεφάνι κισσού. Η προκαταρκτική μελέτη των οστών δείχνει άντρα ηλικίας γύρω στα 50, ενώ προς τα βόρεια υπήρχε χώρος για ένα στενό ξύλινο τραπεζάκι με τα σκεύη του συμποσίου. Ανάμεσά τους και ένας χάλκινος κάδος, άριστης ποιότητας που χρησίμευε για το ανακάτεμα του οίνου με το νερό, με εξαιρετική διακόσμηση που αναδεικνύει το επίπεδο της μακεδονικής μεταλλουργίας.

Στιγμιότυπο από την ανασκαφή

Ο κάδος βρέθηκε πεσμένος στο δάπεδο του τάφου και γύρω του εντοπίστηκαν υπολείμματα από οργανικά υλικά, ξύλα κ.ά. που σχετίζονται με το ανάκλιντρο του νεκρού. Υπάρχουν κατάλοιπα υφασμάτων από τα στρωσίδια της κλίνης και τα ενδύματα του νεκρού, όπου μάλιστα διατηρήθηκαν ίχνη πορφύρας, δέρματα και κυρίως τα υπολείμματα της ίδιας της ξύλινης κλίνης. Ήδη σε πρώτη ματιά αναγνωρίζεται η επίχρυση διακόσμηση της μπροστινής πλευράς του ανάκλιντρου, του οποίου η μορφή του αντιστοιχούσε με εκείνη των χρυσελεφάντινων κλινών από τον τάφο του Φιλίππου. Ποιος όμως μπορεί να ήταν ο νεκρός;

Ιερέας του Διονύσου

Στο ερώτημα αυτό καλείται να απαντήσει σήμερα η κ. Κοτταρίδη. «Αφού δεν βρέθηκε επιτύμβιο με επιγραφή και αφού προφανώς δεν είναι μέλος της βασιλικής οικογένειας για να τον αναζητήσουμε στην παράδοση των πηγών, δεν μπορούμε να πούμε το όνομα του νεκρού, μπορούμε όμως, συνδυάζοντας τα δεδομένα να κάνουμε μερικές σκέψεις γι' αυτόν» σημειώνει η κ. Κοτταρίδη και προσθέτει: «Το γεγονός ότι ένας ενήλικος άντρας και μάλιστα τόσο εύπορος που να μπορεί να φορά ρούχα βαμμένα με την πανάκριβη πορφύρα, δεν συνοδεύεται από τα όπλα του, είναι προφανώς μια όχι τυχαία εξαίρεση... Αν αυτό συνδυαστεί με το σπάνιο στεφάνι κισσού, μας επιτρέπει να σκεφτούμε ότι ίσως ο σεβάσμιος, πορφυροντυμένος αστός των Αιγών είναι ένας ιερέας του Διόνυσου ή ένα εξέχον μέλος του θιάσου της Μητέρας των Θεών που η ύπαρξή του στις Αιγές μαρτυρείται με επιγραφή της εποχής της ταφής», αναφέρει.- εφημ.«ΕΘΝΟΣ»

ΕΡΩΣ ΕΥΡΗΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΕΡΓΙΝΑ 

Μια κοντινή ματιά σε αρχαίους θησαυρούς της Μακεδονίας 

Το μοναδικό, όπως χαρακτηρίζεται για τον ελληνικό χώρο, μνημείο της Πύδνας, του οποίου μόνο ένα μέρος του έχει έρθει στο φως προς το παρόν και η αρχαιολογική σκαπάνη υπόσχεται νέες εκπλήξεις μελλοντικά, τα καινούργια, εντυπωσιακά ευρήματα της νεκρόπολης των Αιγών (Βεργίνα), ένας οικισμός του τέλους της Νεολιθικής Περιόδου (11η χιλιετία π.Χ.) που αλλάζει τα δεδομένα για την κατοίκηση της Λήμνου, ίχνη υφάσματος και κλωστή περασμένη σε βελόνα, που χρονολογούνται πριν από 5.500 χρόνια από τη Μεθώνη Πιερίας, οι περίφημες χρυσές μάσκες από το Αρχοντικό Πέλλας και η μελέτη τους που παρουσιάστηκε από τον ανασκαφέα, μαζί και η απουσία της μεγάλης περσινής ανακάλυψης, του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης, βρέθηκαν στο επίκεντρο της 28ης Επιστημονικής Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Εργο στη Μακεδονία και τη Θράκη, που ολοκληρώνεται σήμερα το βράδυ στη Θεσσαλονίκη.

Αντιπαράθεση

Εκτός από το θέμα της Αμφίπολης όμως, αντικείμενο αντιπαράθεσης έγιναν και οι περίφημες χρυσές μάσκες από ανδρικές και γυναικείες ταφές από το Αρχοντικό Πέλλας, μεταξύ του ανασκαφέα Παύλου Χρυσοστόμου και της προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας (μέχρι πρόσφατα υπεύθυνη και της Πέλλας) Αγγελικής Κοτταρίδη.

Στην ανακοίνωσή του με θέμα «Οι Μακεδόνες του Αρχοντικού Πέλλας: Η αλήθεια των πραγμάτων», που έγινε αργά το βράδυ της Πέμπτης στην κατάμεστη αίθουσα τελετών της Παλαιάς Φιλοσοφικής, ο κ. Χρυστοστόμου επιτέθηκε στην κ. Κοτταρίδη. Της καταλόγισε κινήσεις εντυπωσιασμού και παρεμβάσεις στα κείμενα των καταλόγων του Μουσείου Πέλλας, που αφορούν τις χρυσές μάσκες, όσο και στα σχετικά κείμενα σε έκθεση στην Αμερική.

Παράλληλα, επέμεινε ότι οι χρυσές μάσκες προέρχονται από τη μακεδονική δυναστεία των Τημενιδών, υπόθεση όμως που δεν βρίσκει σύμφωνη την κ. Κοτταρίδη.
Νωρίτερα, στη διάρκεια της δικής της ανακοίνωσης η κ. Κοτταρίδη έκανε ειδική αναφορά στις χρυσές μάσκες, λέγοντας ότι δεν υπάρχουν στις Αιγές, ότι η μάσκα «κινείται σε μη μακεδονικές περιοχές, πιο βόρεια και πιο ανατολικά» και ότι αυτές του Αρχοντικού Πέλλας δεν σχετίζονται με τους Τημενίδες.
Να αναφέρουμε επίσης ένα ξεχωριστό ακόμη εύρημα, που δεν είδε όμως το φως της δημοσιότητας και είναι ένας κρατήρας, ύψους μισού μέτρου, με ανάγλυφες μορφές ερωτιδών με φτερά στις λαβές, που βρέθηκε σε πιθάρι στον αρχαιολογικό χώρο Πετρών Φλώρινας.

Οι χρυσές μάσκες και οι Τημενίδες

Οι χρυσές μάσκες και οι Τημενίδες

Νέα δεδομένα παρουσίασε ο αρχαιολόγος Παύλος Χρυσοστόμου, μελετώντας τις επτά χρυσές μάσκες πολεμιστών και γυναικών που έφερε στο φως στον αρχαίο οικισμό στο Αρχοντικό Πέλλας. Στην ανακοίνωσή του ο κ. Χρυσοστόμου ανέφερε ότι οι πολεμιστές και οι δέσποινες με τα χρυσά ελάσματα προσώπου υπήρξαν πρόσωπα υψηλού κύρους, με ξεχωριστό ρόλο και θέση στην κοινωνία του Αρχοντικού. Το έθιμο, όπως είπε, σχετίζεται με την πίστη στην προστατευτική δύναμη του χρυσού, που λόγω της αφθαρσίας του είχε από πολύ νωρίς συσχετιστεί με την έννοια της αθανασίας και της αιωνιότητας και συνέδεσε τους νεκρούς, που τις έφεραν στα πρόσωπά τους, με τη μακεδονική δυναστεία των Τημενιδών.

Το «δώρο» της Πιερίας και ο Μέγας Αλέξανδρος

Το «δώρο» της Πιερίας και ο Μέγας Αλέξανδρος

«Του άξιζε του Μάνθου ένα τέτοιο εύρημα. Πρόκειται για υπέροχη πλαστική, δώρο της Πιερίας στον σημαντικό αυτόν Ελληνα ανασκαφέα», ήταν τα σχόλια συναδέλφων του αρχαιολόγου Μάνθου Μπέσιου κατά την παρουσίαση του ευρήματος. Η αίθουσα τελετών ήταν γεμάτη από αρχαιολόγους και φοιτητές, οι οποίοι στο τέλος χειροκρότησαν όρθιοι τον ανασκαφέα. Το μνημείο της Πύδνας και η εκπληκτική αναπαράστασή του μονοπωλούσαν τις συζητήσεις μεταξύ των αρχαιολόγων. Μήκους 35 μέτρων, ύψους 4 και πλάτους επίσης 4, με περισσότερες από 30 μορφές ανθρώπων και ζώων και ζωφόρους μήκους 50 μέτρων, το μνημείο -που χρονολογείται στα 320-316 π.Χ.- «έκρυβε» πίσω του μία ταφική συστάδα και πέρα από κάθε αμφιβολία κατασκευάστηκε από κάποια ισχυρή οικογένεια εταίρων της Πύδνας, τα μέλη της οποίας πήραν μέρος στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και γύρισαν από την Ανατολή φορτωμένα με χρυσάφι.

Ο κ. Μπέσιος σημείωσε ότι η ανασκαφή συνεχίζεται και ενδεχομένως να φέρει στο φως και άλλα τμήματα του μνημείου, εντυπωσιακά ωστόσο είναι ο κορμός θωρακοφόρου ιππέα υπερφυσικού μεγέθους, ένας άλλος ανδρικής μορφής, μάλλον μεσήλικα, τυλιγμένης στη χλαμύδα, άλλοι τρεις κορμοί ανδρικών αγαλμάτων, ένας λιονταριού, μία κεφαλή αλόγου, καθώς και ένας μαρμάρινος λέβητας, που έφερε προτομές γρυπών. Στο κέντρο δέσποζε μία σκηνή αποχαιρετισμού πολεμιστών, ενώ αριστερά και δεξιά της κεντρικής σύνθεσης βρέθηκαν ελάχιστα στοιχεία και οδηγούν μάλλον σε σκηνή κυνηγιού και πιθανόν μάχης. «Είναι πρωτόγνωρο μνημείο για τον ελλαδικό χώρο και το πρότυπό του πρέπει να αναζητηθεί σε ανάλογα της Μικράς Ασίας, τα οποία είχαν δει οι Μακεδόνες κατά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου», ανέφερε ο κ. Μπέσιος.
ΔΕΣ    
1
Μνημείο 35 μέτρων αποκαλύφθηκε στην Πύδνα

2
Σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα στον Μακρύγιαλο Πιερίας



Η θεά Αθηνά και ο Ερωτας

Η θεά Αθηνά και ο Έρωτας

Μέσα στο 2014 τα φώτα της δημοσιότητας είχαν πέσει στην Αμφίπολη. Την ίδια ώρα η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας Αγγελική Κοτταρίδη έφερνε στο φως 21 τάφους στην νεκρόπολη των Αιγών. Η ίδια επέλεξε να μη δώσει τίποτα στη δημοσιότητα, εκτός από έναν χάλκινο κάδο, άριστης ποιότητας, που χρησίμευε για το ανακάτεμα του οίνου με το νερό, ο οποίος βρέθηκε σε έναν μεγάλο κυβωτιόσχημο ασύλητο τάφο. Το ιδιαίτερο εύρημα, όμως, το κράτησε για την αρχαιολογική συνάντηση, όπου και παρουσίασε τον ύμνο στον έρωτα και τον ύμνο της θεάς Αθηνάς στον νεκρό πολεμιστή, μέσα από δύο γειτονικούς τάφους. Σε έναν από αυτούς βρέθηκαν χρυσά στολίδια και ένας μικρός χάλκινος καθρέφτης, ενώ σε έναν άλλο, ενήλικου πολεμιστή, η νεκρική κλίνη ήταν διακοσμημένη με παραστάσεις. Κυριαρχούσε η μορφή της Αθηνάς, τυλιγμένη στο ιμάτιό της να παρακολουθεί μία μάχη.


Ο κρατήρας του Επίκουρου με τις παιδικές μορφές

Ο κρατήρας του Επίκουρου με τις παιδικές μορφές

Μπροστά σε ένα ανέλπιστο εύρημα βρέθηκαν οι ανασκαφείς στον αρχαιολογικό χώρο των Πετρών στη Φλώρινα. Κατά τον καθαρισμό του εσωτερικού ενός πιθαριού, που βρέθηκε σε χωμάτινο δάπεδο οικίας, βρέθηκε ένας κρατήρας μισού μέτρου, ο οποίος σώζεται σχεδόν ακέραιος με ανάγλυφη φυτική διακόσμηση και πλαστικά διακοσμημένες λαβές. Οπως είπε κατά την παρουσίαση του ευρήματος η αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φλώρινας Ελπινίκη Ναούμ, οι λαβές διακοσμούνται με τέσσερις παιδικές μορφές, ανά δύο σε κάθε λαβή, με στρογγυλό πρόσωπο, φουσκωμένα μάγουλα, κοντή κόμη με άτακτους βοστρύχους και εκτίμησε -παρότι ο κρατήρας δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί- ότι πρόκειται πιθανόν για ερωτιδείς με φτερά. Στον κρατήρα διακρίνεται επιγραφή με το όνομα του καλλιτέχνη Επίκουρου και χρονολογικά τοποθετείται λίγο πριν τα μέσα του 1ου π.Χ. αιώνα, δηλαδή πριν από την καταστροφή του οικισμού.


Το αρχαιότερο ύφασμα της Μακεδονίας

Το αρχαιότερο ύφασμα της Μακεδονίας

Το αρχαιότερο ύφασμα της Μακεδονίας, καθώς και μία κλωστή περασμένη σε βελόνα, που διατηρήθηκαν για 5.500 χρόνια, βρέθηκαν σε προϊστορικό οικισμό που χρονολογείται στο β' μισό της 4ης χιλιετίας π.Χ. στη Μεθώνη Πιερίας. Το σύνολο των ευρημάτων δείχνουν την ενασχόληση των κατοίκων της περιοχής με την κατεργασία των προϊόντων αλλά και την υφαντουργία.

Η περιφρονημένη «στήλη των όφεων»

Η περιφρονημένη «στήλη των όφεων»

Ένα... περιφρονημένο μνημείο στην καρδιά της Θεσσαλονίκης απασχόλησε τις εργασίες της συνάντησης. Πίσω από μία μαρμάρινη στήλη, στην οδό Αγίου Δημητρίου, κρύβεται η «στήλη των όφεων», την οποία μελέτησε η καθηγήτρια του ΑΠΘ Θεοδοσία Στεφανίδου-Τιβερίου. Πριν από την πυρκαγιά του 1917 ήταν ενταγμένη σε μία πλατεία γνωστή ως πλατεία Οφεων, εξαιτίας του μνημείου, το οποίο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας έφερε την ονομασία Μάρμαρο του Φιδιού.


Το αρχοντικό της Πούλκως στη Σιάτιστα

Το αρχοντικό της Πούλκως στη Σιάτιστα

Στη Σιάτιστα ολοκληρώνεται η συντήρηση-αποκατάσταση ενός ξεχωριστού δείγματος αστικής αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα, το λεγόμενο αρχοντικό της Πούλκως, που είναι εύγλωττος μάρτυρας της άνθησης των πόλεων της Δυτικής Μακεδονίας. Ευρύχωρες σάλες, εντυπωσιακά τζάκια, υαλοστάσια με κομψά αραβουργήματα και χρωματιστά γυαλιά, ξύλινες επενδύσεις, ζωγραφιές παντού, δημιουργούν το πλαίσιο όπου μπορεί κανείς να απολαύσει μία ζωή άνετη.