Περισσότερα από 50 αντικείμενα που ανακτήθηκαν κατά τη διάρκεια της υποβρύχιας αποστολής στο χώρο του διάσημου Ναυάγιο των Αντικυθήρων από 26 Αυγούστου και στις 16 Σεπτεμβρίου, η μελέτη του οποίου οι αρχαιολόγοι ελπίζουν ότι θα επεκτείνει την επιστημονική γνώση σχετικά με το ναυάγιο και το φορτίο του, και θα συμβάλει στην κατανόηση του περιστατικού
Στο παραπάνω χρονικό διάστημα πραγματοποιήθηκαν καταδύσεις για 12 ημέρες, με συνολικό χρόνο βυθού 40 περίπου ανθρωποωρών και ανελκύσθηκαν πάνω από 50 αντικείμενα.
Η για πρώτη φορά συστηματική ανασκαφή (μετά από τις τρεις αποστολές του 1900, 1953, 1976) στο χώρο του μοναδικού, ιδιαίτερου και
συμβολικού Ναυαγίου των Αντικυθήρων, όπου η υποβρύχια αρχαιολογία έκανε τα πρώτα της βήματα, αποτελεί επίπονη διαδικασία, η οποία έχει να αντιμετωπίσει το μεγάλο βάθος, τις κακές καιρικές συνθήκες και ένα χώρο, ο οποίος έχει αναμοχλευθεί πολλές φορές στο παρελθόν.
Εν τούτοις, η συστηματική ανασκαφική επιστημονική προσέγγιση διευρύνει σταδιακά τις γνώσεις μας για το ίδιο το ναυάγιο και το φορτίο του και βοηθά στην κατανόηση του χώρου και του συμβάντος.
Η χρήση τεχνολογίας (κλειστά καταδυτικά κυκλώματα, τεχνικές καταδύσεις Trimix, υποβρύχιοι καταδυτικοί ελκυστήρες, υποβρύχιο τηλεχειριζόμενο όχημα, κλπ.) διευκολύνει κατά το δυνατόν τις δύσκολες καταδυτικές συνθήκες και συμβάλλει στη μεγιστοποίηση της ασφάλειας και του χρόνου παραμονής στο βυθό.
Η επαγγελματική στελέχωση της ερευνητικής ομάδας σε συνδυασμό με την ακριβή φωτογραφική, κινηματογραφική τεκμηρίωση όλων των αντικειμένων και των διαδικασιών και η τρισδιάστατη μοντελοποίηση των αντικείμενων επί τόπου και μετά την ανέλκυσή τους αποτελούν στοιχεία υπεραξίας στην ανασκαφή που πραγματοποιείται για πρώτη φορά σε τέτοιο βάθος (50- 55 μ.).
Στη διάρκεια της έρευνας διανοίχθηκε μία συστηματική ανασκαφική τομή, η οποία έφθασε σε βάθος μέχρι 0.7 μ. σε στρώμα πυκνής κεραμικής. Σε αυτήν εντοπίστηκαν μεταξύ άλλων μεταλλικά ελάσματα, μικρά ξύλινα θραύσματα από το κέλυφος του πλοίου, ένα χάλκινο τμήμα επίπλου (θρόνος;), τμήμα οστέινου αυλού, πεσσός επιτραπέζιου παιχνιδιού από υαλόμαζα, καρφιά, σκωρίες χάλκινων και σιδερένιων αντικειμένων, θραύσματα γυάλινων και πήλινων αγγείων, κ.λπ. Διενεργήθηκαν, επίσης, καθαρισμοί σε εννέα σημεία με αφορμή την παρουσία ορατών στην επιφάνεια αντικειμένων ή για την διερεύνηση στόχων που προέκυψαν από την ανίχνευση μετάλλων.
Από τον ευρύτερο χώρο του ναυαγίου εντοπίστηκαν, σημάνθηκαν, τεκμηριώθηκαν και ανελκύστηκαν ανάμεσα σε άλλα ένας ολόκληρος αμφορέας, ένας μεγάλος δακτύλιος απελευθέρωσης άγκυρας, ενδεικτικός για το μέγεθος της άγκυρας για την οποία προοριζόταν, δύο ένθετοι μολύβδινοι στύποι άγκυρας, η θέση των οποίων αποτελεί ένδειξη για την κατεύθυνση κατάληξης του σκάφους στο βυθό, μικρή λίθινη τετράπλευρη «βάση» με 12 οπές και αδιάγνωστη μάζα στο εσωτερικό της, μία μικρή λάγυνος, συσσωματώματα και σκωρίες σιδερένιων και μπρούτζινων καρφιών και άλλων αντικειμένων, φύλλα μολύβδου από την επιμολύβδωση του σκάφους κ.α.
Η ανίχνευση μετάλλων προσδιόρισε την έκταση της διασποράς ανιχνεύσιμων μεταλλικών στόχων σε μία έκταση περίπου 40 Χ 50μ., αν και δεν έχει ολοκληρωθεί πλήρως. Η έκταση αυτή φαίνεται να προσδιορίζει και τη συνολική πιθανή διασπορά το φορτίου του ναυαγίου και αποτελεί ένδειξη για το πιθανό μέγεθός του.
Τα δεδομένα που συνελέχθηκαν, τα νέα ευρήματα και οι προγραμματιζόμενες αναλύσεις στα ανελκυσθέντα υλικά (ξύλο, μόλυβδο, κεραμική) αναμένεται να απαντήσουν ερωτήματα που αφορούν στο ναυάγιο. Οι νέες τεχνολογικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις ανοίγουν νέα προοπτική στην ίδια την επιστήμη της υποβρύχιας αρχαιολογίας. Ταυτόχρονα, αναδεικνύονται οι ιδιαίτερες δυνατότητες και η σημασία της υποβρύχιας αρχαιολογίας. Ενδεικτική είναι η επιτυχία της έκθεσης για το Ναυάγιο στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, η οποία ανοίγει εκ νέου τις πύλες της στη Βασιλεία της Ελβετίας.
Η έρευνα διεξάγεται υπό την διεύθυνση της Προϊσταμένης της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Α. Σίμωσι, με επιστημονικούς υπευθύνους στο πεδίο τους αρχαιολόγους Θ. Θεοδούλου και Δ. Κουρκουμέλη από πλευράς ΕΕΑ και Β. Foley από πλευράς Woods Hole. Την ερευνητική ομάδα αποτελούν και υποστηρίζουν επιπλέον Έλληνες και ξένοι αρχαιολόγοι, δύτες και τεχνικοί δύτες, φωτογράφοι, κινηματογραφιστές, τεχνικοί, κ.α. (A. Τούρτας, D. Conlin, Ε. O’Brian, P. Short, G. Smith, Α. Σωτηρίου, N. Γιαννουλάκης, B. Seymour, E. Kovacs, K. Kaizer, Γ. Φαρδούλης, Μ. Κελαϊδής, Δ. Ρωμιός, Μ. Τσιμπερόπουλος, Δ. Μανωλιάδης και ο Γ. Μπιτσάκης). Την έρευνα υποστηρίζουν ενεργά η ελβετική ωρολογοποιία Hublot, ο Όμιλος ΟΤΕ, το αμερικάνικο Ίδρυμα Sworsdpoint Foundation, το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, η Costa Navarino, o Δήμος Kυθήρων και με την ποικιλότροπη συνδρομή τους η κοινότητα και οι κάτοικοι των Αντικυθήρων. Σε όλους, καθώς και στην ερευνητική ομάδα εκφράζονται θερμές ευχαριστίες. ΥΠΠΟ
Εγκαίνια της περιοδικής έκθεσης «Ο βυθισμένος θησαυρός. Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» στο Μουσείο Αρχαίας Τέχνης Βασιλείας και Συλλογή Λούντβιχ
Η έκθεση φέρει τον τίτλο «Ο βυθισμένος θησαυρός. Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» και εγκαινιάζεται μεθαύριο Σάββατο στο Μουσείο Αρχαίας Τέχνης Βασιλείας και Συλλογή Λούντβιχ. Για πρώτη φορά εκτός Ελλάδας, πάνω από 370 ευρήματα του Ναυαγίου θα παρουσιαστούν στις αίθουσες των περιοδικών εκθέσεων του μουσείου σε περίπου 800 τ.μ.
Η έκθεση κλείνει με μια ενότητα για την υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα, όπου παρουσιάζονται οι τρόποι ανέλκυσης του ναυαγίου και μελέτης του υποβρύχιου αρχαιολογικού χώρου από το 1900 έως και την πρόσφατη αποστολή το καλοκαίρι του 2015.
Όπως και στην έκθεση στην Ελλάδα, αξιοποιούνται οπτικοακουστικά μέσα (προβολή εικόνων, βίντεο και ηχητικές εγκαταστάσεις), που συμβάλλουν στη δημιουργία κατάλληλης ατμόσφαιρας και στην απόδοση της εμπειρίας με βίντεο από τις υποβρύχιες ανασκαφές.
Το Μουσείο Αρχαίας Τέχνης της Βασιλείας και η Συλλογή Λούντβιχ (Antikenmuseum Basel und Sammlung Ludwig) είναι το μοναδικό ελβετικό Μουσείο, αποκλειστικά αφιερωμένο στην τέχνη και τον πολιτισμό της Μεσογείου.
Οι μόνιμες συλλογές του χρονολογούνται από την 4η χιλιετία π.Χ. έως τον 6ο αιώνα μ.Χ. και περιλαμβάνουν αιγυπτιακές, ελληνικές, ιταλικές, ετρουσκικές, ρωμαϊκές και ανατολικές αρχαιότητες. Οι πολιτισμοί της Μεσογείου, που βοήθησαν στη διαμόρφωση των σύγχρονων κοινωνιών, παρουσιάζονται σε έκταση 3500 τ.μ.
Με τη συνδιοργάνωση αυτή, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο επιτυγχάνει δυναμική παρουσία στον ευρωπαϊκό πολιτιστικό χάρτη. Η διεθνής δράση του Μουσείου περιλαμβάνει και άλλες συμμετοχές σε διεθνείς εκθέσεις, οι οποίες θα ανακοινωθούν στο προσεχές διάστημα.
Διάρκεια έκθεσης: 27 Σεπτεμβρίου 2015 - 27 Μαρτίου 2016
