Η ιστορία του μικροσκοπίου (η ιστορία που δεν μάθαμε…ακόμα)
Του Παύλου Κριαρά.
 |
| Εδώ απεικονίζεται ένα από τα "πρώτα" μικροσκόπια στα μέσα του 1600 μ.Χ. |
Αν ανοίξουμε μια Ελληνική ή ξένη εγκυκλοπαίδεια, ίσως δούμε να αναφέρει την δημιουργία και χρήση μικροσκοπίου από τον 17ο αιώνα μ.Χ, το παρόν άρθρο τεκμηριώνει την άποψη ότι η δημιουργία του μικροσκοπίου χρονολογείται 20 τουλάχιστον αιώνες πριν.!!! Δηλαδή τον 4ο και 5ο αιώνα π.Χ.
Αυτό από μόνο του μας κινεί το ενδιαφέρον για την άγνωστη πληθώρα των ανακαλύψεων στην αρχαιότητα.
Το γεγονός ότι χάθηκε στην
πορεία του χρόνου η τεχνολογία που χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Ελλάδα μας το επιβεβαιώνει η κακότεχνη νομισματοκοπία του μεσαίωνα.
Εδώ βλέπετε δείγματα νομισματοκοπίας περιόδου Βενετοκρατίας και Φραγκοκρατίας.
Τεκμηριώνοντας την άποψη μου, ότι το μικροσκόπιο (ασφαλώς όχι με την μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα) είχε ήδη ανακαλυφθεί και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για την χρήση του ήδη από τον 5ο & 4ο αιώνα π.Χ., λαμβάνω υπ’ όψιν μου την νομισματοκοπία της εποχής, παράλληλα με τις μαρτυρίες από αρχαία κείμενα, για τις τότε επιστημονικές γνώσης και προϊόντα που παράχθηκαν (νομίσματα, κοσμήματα κ.α.) και σώζονται έως σήμερα, όπου χωρίς την χρήση υπερμεγέθυνσης θα ήταν αδύνατο να υλοποιηθούν.
Το γεγονός ότι χάθηκε στην πορεία του χρόνου η τεχνολογία που χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Ελλάδα μας το επιβεβαιώνει η κακότεχνη νομισματοκοπία του μεσαίωνα.
Οι αρχαιολόγοι για το θέμα αυτό σιωπούν ή δίνουν μη ικανοποιητικές απαντήσεις. (π.χ. είχαν πολλούς δούλους και κοπίαζαν σκληρά, ήταν καλλιτέχνες, είχαν διαφορετική όραση και έβλεπαν την λεπτομέρεια με γυμνό μάτι κτλ).
Είναι λίγες από τις απαντήσεις στην έρευνα μου αυτή, από τους ειδικούς στους οποίους απεύθυνα το εύλογο ερώτημα.
Παραθέτω μεγεθύνσεις αρχαίων νομισμάτων (που μου παραχώρησε για την βοήθεια της έρευνας μου η νομισματική συλλογή της Alpha bank) και αποσπάσματα από μετάφραση αρχαίου κειμένου. Τα οποία μας δείχνουν την γνώση πάνω σε τεχνολογίες που εικάζεται ότι εμφανίσθηκαν πολύ αργότερα όπως το μικροσκόπιο, που ενώ νομίζουμε ότι ανακαλύφθηκε πολλούς αιώνες μετά, αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων, ότι το μικροσκόπιο το είχαν ήδη ανακαλύψει και εφαρμόσει στις τέχνες και τις επιστήμες από τον 5ο αιώνα π.Χ.
 |
| Στην φωτογραφία εικονίζετε το νόμισμα που κόπηκε στο διάστημα 405 – 380 π.Χ. στις Συρακούσες της Σικελίας από τον χαράκτη Κίμωνα. |
Προσέξτε την χάραξη υπό γωνία στην κόρη του ματιού.
Ακόμα είναι σημαντικό να προσέξουμε τις ρίζες των μαλλιών στο κάτω μέρος της κεφαλής και στο επάνω μέρος την ομοιομορφία με την οποία χαράσσει την μια τρίχα από την άλλη, ενώ παράλληλα υπάρχουν παντού καμπύλες συσχετισμένες μεταξύ τους, πράγμα που δυσκολεύει την χάραξη.
Για να χαραχτούν οι λεπτομέρειες αυτές (και άλλες πολλές) και μάλιστα χωρίς τα σκληρομέταλα με λεπτή μύτη, χαρακτικά εργαλεία που έχουμε σήμερα, δεν αρκεί η τέχνη του χαράκτη, χρειάζεται μεγέθυνση πολλαπλάσια ακόμα και του μεγενθυτικού φακού, μια και το πραγματικό ασημένιο νόμισμα έχει διάμετρο περίπου 4 εκατοστά.
«το δε περι την των κατόπτρων ειδωλοποιίαν και πάντα οσα ενφανή και λεία, κατιδειν ουδέν έτι χαλεπόν.»
«Την δε υπόθεση του σχηματισμού των ειδώλων στα κάτοπτρα και σε όλα εκείνα που καθρεπτίζουν και είναι λεία δεν είναι δύσκολο να την ενοήσωμε»
(πολιτεία Πλάτωνα 46α)
Αυτό σημαίνει ότι ήδη έχουν επίγνωση του να μεταφέρουν την εικόνα με κάτοπτρα, από εκεί και πέρα με ελαφρά κοίλο κάτοπτρο έχουμε την μεγέθυνση η σμίκρυνση της εικόνας αντίστοιχα και αυτό είναι και η βάση του μικροσκοπίου.
Το ότι χρησιμοποίησαν την τεχνική αυτή, μας το μαρτυράνε τα κάτωθι στοιχεία:
1ο) Τα καλλιτεχνικά αρχαία νομίσματα που εμφανίσθηκαν σε διάφορες περιοχές ήδη από τον 5ο αιώνα τα οποία με την μεγέθυνση τους ανακαλύπτουμε τέτοιες λεπτομέρειες που είναι αδύνατο να δούμε ακόμα και με απλό μεγεθυντικό φακό.
2ο) Μέσα στην πολιτεία του Πλάτωνα και συγκεκριμένα στο έργο ΤΙΜΑΙΟΣ–ΚΡΙΤΙΑΣ,που περιγράφεται και η πολυσυζητημένη ιστορία της χαμένης Ατλαντίδος, βλέπουμε το κάτωθι κείμενο:
«μέχριπερ αν εκατέρων η επιθυμία και ο έρως συναγάγοντες, οίον από δένδρων καρπόν καταδρέψαντες, ως είς άρουραν την μήτραν αόρατα υπό σμικρότητος και αδιάπλαστα ζώα (σπερματοζωάρια) κατασπείραντες και πάλιν διακρίναντες μεγάλα εντός εκθρέψωνται και μετά τούτο είς φώς αγαγόντες ζώων αποτελέσωσι γένεσιν»
«Αυτό συνεχίζεται μέχρις ότου και από τις δυο μεριές η επιθυμία και ο έρωτας, του ανδρός και της γυναικός, συνενωθούν. Και τότε σαν να συγκομίζουν καρπόν από τα δένδρα, σπέρνουν στη μήτρα όπως σε καλλιεργημένο και εύφορο χωράφι αόρατα λόγο της μικρότητος των και αδιάπλαστα ζωντανά όντα (σπερματοζωάρια) και αφού τα διαχωρίσουν πάλιν, θα τα εκθρέψουν και θα τα μεγαλώσουν εκεί μέσα και ύστερα θα τα οδηγήσουν στο φώς και θα ολοκληρώσουν έτσι την δημιουργίαν των ζώντων.
(πολιτεία Πλάτωνα 91d)
 |
| Στο εικονιζόμενο νόμισμα έχουμε μια αποτύπωση της κεφαλής του Δία. Κόπηκε από τον Φίλιππο τον 2ο της Μακεδονίας την περίοδο 349 – 246 π.Χ. από άγνωστο χαράκτη. |
Η επιμέρους λεπτομέρεια στα μαλλιά και το πρόσωπο είναι επίσης αξιοπρόσεκτες αλλά αυτό που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας είναι ότι είναι ίσως εύκολο να χαράξεις κάτι από αυτά, αλλά να φτιάξεις ένα αρμονικό σύνολο σε ένα νόμισμα 2 περίπου εκατοστών και να του δώσεις την έκφραση που θέλεις και ταιριάζει στην αναπαράσταση ενός θεού, είναι κάτι πολύ δύσκολο και αν δεν το χάραζε ο χαράκτης βλέποντας σε διάσταση περίπου αυτήν που βλέπουμε τώρα, θα υπήρχαν σημαντικές ατέλειες τις οποίες δεν θα έβλεπε με γυμνό μάτι και θα τις βλέπαμε στην μεγέθυνση αυτή η οποία είναι περίπου 1000% από το φυσικό του μέγεθος.
Ένας ακόμα λόγος ο οποίος μας βεβαιώνει ότι ο χαράκτης εργάζονταν βλέποντας σε μεγέθυνση το αντικείμενο, είναι γιατί ακόμα και σήμερα που ο χαράκτης διαθέτει λέιζερ, παντογράφο, ατσάλινα εργαλεία με λεπτή μύτη, κ.τ.λ. χαράζει τις μήτρες του σ’ αυτήν περίπου την διάσταση που βλέπουμε στο μεγεθυμένο εικονιζόμενο νόμισμα.
Οι αρχαιολόγοι αφού δεν έχουν ενδείξεις από συσκευές, σαφείς περιγραφές από αναφορές ή αποτυπώσεις πάνω σε εικόνες της εποχής, είναι λογικό να σιωπούν αφού δεν έχουν όπως είναι λογικό τις γνώσεις ενός φυσικού, ενός βιολόγου, ενώ χαράκτη νομισμάτων, για να γνωρίζουν τις δυσκολίες στην επεξεργασία 1:1 της μήτρας των αριστουργηματικών -όπως φαίνεται και σε πολλαπλάσια μεγέθυνση- των τότε νομισμάτων, με αποτέλεσμα να θεωρούν ότι απλά με την τέχνη και την συμβολή των πολλών δούλων είναι εύκολο να χαραχθούν μήτρες όπως αυτές που έφτιαξαν τα καλλιτεχνικά νομίσματα που εμφανίζονται ήδη από τον 5ο αιών π.Χ.
Ολοκληρώνοντας αξίζει να παρατηρήσουμε επιτελικά ότι ακόμα και η ίδια η λέξη με την οποία στην αγγλική περιγράφεται το μικροσκόπιο, Microscope [μικροσκοπι], προέρχεται από την Ελληνική λέξη μικροσκόπιο, σύμφωνα και με τα διεθνή λεξικά.
Τα ίδια περίπου ισχύουν και για το τηλεσκόπιο αφού η βασική του αρχή λειτουργίας είναι τα κάτοπτρα για τα οποία μας μιλά στην πολιτεία ο Πλάτωνας.
Η δε λέξη τηλεσκόπιο είναι επίσης σύνθετη, με πρώτο συνθετικό το τηλε- και δεύτερο συνθετικό το -σκόπιο, από το ρήμα σκοπώ, το οποίο στα αρχαία ελληνικά σημαίνει παρατηρώ προσεκτικά, εξετάζω.
Ο ελληνικός όρος «τηλεσκόπιο» μεταφράστηκε επίσης, ως «telescopium» στα λατινικά, «telescopio» στα ιταλικά και «telescope» στα αγγλικά.
Σε ότι αφορά το τηλεσκόπιο ας αναλογιστούμε ότι ολόκληρη η επιστήμη της παρατήρησης και καταγραφής των άστρων και του σύμπαντος, η αστρονομία, έχει επίσης την βάση της στην αρχαία Ελλάδα στην ίδια περίπου περίοδο που ο Πλάτωνας μας περιγράφει την μεταφορά εικόνας με τα κάτοπτρα που είναι και ο βασικός μηχανισμός πάνω στον οποίο βασίζεται το όργανο με το οποίο μελετάμε τα άστρα και το σύμπαν. Το τηλεσκόπιο.
Η Αστρονομία (ως διεθνής όρος εκ των ελληνικών λέξεων του «άστρον» + «νέμω») είναι η επιστήμη που ερευνά και εξετάζει όλα τα ουράνια σώματα (μεταξύ αυτών και τη Γη) καθώς και τις σχέσεις, κινήσεις και δυναμική αυτών.
Η αστρονομία θεωρείται κατ' εξοχήν ελληνική επιστήμη αφού θεμελιώθηκε από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους και οι οποίοι έκαναν σημαντικά βήματα στην επιστήμη της Αστρονομίας, όπως το σύστημα του φαινόμενου μεγέθους των αστέρων (που εφαρμόζεται ακόμα), την σφαιρικότητα της γης (Πυθαγόρας, 6ος αιώνας π.Χ.) την πρόταση ηλιοκεντρικού συστήματος (Αρίσταρχος ο Σάμιος 310 - 230 π.Χ.), την μέτρηση της ακτίνας της Γης (Ερατοσθένης, 276 - 192 π.Χ.), την κατάρτιση καταλόγου ουρανίων σωμάτων (Ίππαρχος, 2ος π.Χ. αιώνας), κ.α.
Αργότερα η Αλεξανδρινή σχολή δεν αρκείται σε απλές θεωρητικές έρευνες αλλά επιδιώκει και την εκτέλεση των παρατηρήσεων με πολύ μεγάλη ακρίβεια.
Τις θεωρίες και τις παρατηρήσεις των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων συγκέντρωσε κατά τον 16ο αιώνα ο Κοπέρνικος και τις εμφάνισε σαν δικό του σύστημα.
Άλλες αποδείξεις θέλετε για να καταλάβετε το πόσο σημαντικό είναι να μελετήσουμε σήμερα την αρχαία ελληνική γνώση αντί του, χωρίς καν να την γνωρίζουμε, ν αναφερόμαστε απλά σ αυτήν;
Παύλος Κριαράς
Ερευνητής – δημοσιογράφος
Μέλος Ε.Ν.Ε. (Ελληνική Νομισματική Εταιρεία)
Πηγή:www.ancient-technology.com - Αρχαία Τεχνολογία
