ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΝΟΣ ΑΡΘΡΟΥ ΤΟΥ ΑΝΤΟΝΙΟ CORSO ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΥΜΒΟ ΚΑΣΤΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΕΟΝΤΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ
Του Δημητρίου Δενδρινού ,επίτιμου καθηγητή Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού, του Πανεπιστημίου του Κάνσας των Η.Π.Α.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Στην Επιθεώρηση αυτή του Δοκιμίου του κ. Corso τεκμηριώνονται τα εξής : Ο κος Corso αποτυγχάνει να αποδείξει την ισχύ των υποθέσεων που ουσιαστικά προωθεί (Υποθέσεις ομολογούμενα και της ανασκαφικής ομάδας ),υποθέσεις τις οποίες χρησιμοποιεί στο δοκίμιό του λίγο -πολύ ως δεδομένα για να παρουσιάσει τις θεωρίες του και τα συμπεράσματα του σχετικά με τα γλυπτά, τον τάφο και τον Τύμβο: Ότι πρώτον ,ο Λέων της Αμφίπολης είναι πράγματι μέρος των γλυπτών του Τύμβου Καστά (και όχι ενός ευρύτερου χώρου ),δεύτερον, ότι ο Λέων της Αμφίπολης είχε συναρμολογηθεί και αποσυναρμολογηθεί στο παρελθόν ,πριν της τεκμηριωμένης συναρμολόγησης του της δεκαετία του 1930 και τρίτον ότι ο συναρμολογημένος Λέων της Αμφίπολης είχε τοποθετηθεί στην κορυφή του λόφου Καστά συγχρόνως με την τοποθέτηση των άλλων γλυπτών στον τάφο του Τύμβου και συνεπώς ανήκει θεματικά αποκλειστικά στον Τύμβο και τον τάφο του .
 |
| Ανακατασκευή στο σημείο που βρίσκεται σήμερα της βάσης του Λέοντα στην Αμφίπολη . Δεκαετία 1930 |
Η Επιθεώρηση αυτή ,του Δοκιμίου ,ασχολείται με θέματα Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού του μνημείου στο λόφο Καστά ,αφού αυτά θίγει ο κος Corso στο Δοκίμιο του, που είναι κατά κύριο λόγο αναφορά σε θέματα Τέχνης (Ύστερης Κλασσικής και Πρώιμης Ελληνιστικής).Η κριτική στο Δοκίμιο αναφέρεται εκτεταμένα στον Λέοντα της Αμφίπολης και συγκεκριμένα στο θέμα της τοποθέτησης του στον χώρο του λόφου Καστά (που είναι θέμα Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού και όχι μόνον Τέχνης), διότι και το Δοκίμιο αναφέρεται εκτεταμένα στον Λέοντα και στην θέση του . Επίσης την έλλειψη αναφοράς και αξιολόγησης από τον κ. Corso άλλων υποθέσεων εργασίας σχετικά με την τοποθεσία του Λέοντα της Αμφίπολης επισημαίνει η επιθεώρηση αυτή εδώ και θέτει ερωτήματα για την απόλυτη βεβαιότητα που επιδεικνύει το Δοκίμιο σχετικά με το θέμα αυτό .
Η Επιθεώρηση κλείνει υποδεικνύοντας τρία θέματα που δεν απασχολούν καθόλου ή πάρα πολύ λίγο τον κ.Corso στο Δοκίμιό του ΠΡΩΤΟΝ :Το θέμα του modius που και οι τρεις Κόρες φορούν ,ούτε καν αναφέρεται στο Δοκίμιο αν είναι ουσιαστικό θέμα τέχνης ΔΕΥΤΕΡΟΝ :Το θέμα του πότε ακριβώς κατασκευάστηκε ο εξωτερικός περιμετρικός τοίχος του Τύμβου και τέλος ΤΡΙΤΟΝ: Το θέμα του Αρχιτέκτονα του μνημείου, ο κ.Corso συνοπτικά αναφέρει στο τέλος του Δοκιμίου του ,σαν να ήταν «παρεμπίπτοντος», ότι ο μαρμάρινος τοίχος μισού χιλιομέτρου περίπου, έχει αναγερθεί στα … «Ύστερα Ελληνιστικά ίσως και Ρωμαϊκά χρόνια» και ότι ο Δεινοκράτης «ίσως» να ήταν ο αρχιτέκτονας του Τάφου και ασφαλώς όχι του εξωτερικού τοίχου .Οι δύο τελευταίες «υποθέσεις» του κ.Corso τορπιλίζουν τις θέσεις της Ανασκαφικής Ομάδας , όπως τις γνωρίζουμε τουλάχιστον από τον Αύγουστο του 2014 .Αυτά τα δύο τελευταία θέματα δεν ξεπερνούν δύο γραμμές για να αναπτυχθούν στο Δοκίμιο…!
Όσο αφορά το θέμα του modius στις Κόρες ο συγγραφέας της Επιθεώρησης αυτής αναδεικνύει σαν πρώτιστο θέμα πιθανής ταυτοποίησης της αρχιτεκτονικής δομής της χρήσεως ως ναού αλλά και τις ρίζες της ,μεταξύ άλλων, που έχει αυτό το Μνημείο στην αρχιτεκτονική του Σεραπείου της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο.
 |
Ο κ Corso αποτυγχάνει να αποδείξει πειστικά τρεις βασικές υποθέσεις που προωθεί. Πρώτον, ότι ο Λέων της Αμφίπολης, είναι πράγματι μέρος των γλυπτών του τύμβου του λόφου Καστά , δεύτερον, ότι η Λέων της Αμφίπολης, συναρμολογήθηκε ποτέ και στη συνέχεια έγινε αποσυναρμολόγηση τότε πριν από την (τεκμηριωμένη) συναρμολόγηση του ,την δεκαετία του 1930 …Και τρίτον, ότι το Λιοντάρι πράγματι είχε τοποθετηθεί στην κορυφή του Τύμβου και πώς εκεί είχε την πρόθεση να τοποθετηθεί από την αρχική σχεδίαση που έκανε ο αρχιτέκτονας και σχεδιαστής του μνημείου, που ο κ. Corso αναφέρει «πιθανόν να ήταν ο Δεινοκράτης.
|
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στις 19 Ιουλίου, 2016, ο
συγγραφέας αυτής εδώ της Επιθεώρησης, πληροφορήθηκε σχετικά με την ύπαρξη ενός
δοκιμίου του κ Antonio Corso…[ Στο δοκίμιο αυτό ο τίτλος του κ. CORSO [1] αναφέρεται ως «δωρεοδόχος του Φιλανθρωπικού
Ταμείου Λόρδου Marks - Μουσείο Μπενάκη". «Lord Marks
Charitable Trust – Benaki Museum»….άρα
υπό την ιδιότητά του αυτή έχει προβεί σε αυτήν την Μελέτη-Δημοσίευση. Το Μουσείο Μπενάκη είναι ένα αξιοσημείωτο ημι-δημόσιο, ημι-ιδιωτικό
Μουσείο στην Αθήνα. Σύμφωνα δε με τη δική του ιστοσελίδα…« Το Μουσείο Μπενάκη
λειτουργεί ως Ίδρυμα Ιδιωτικού Δικαίου» [2]. ] …..Ότι ο κ Α. Corso ΄Έχει και μια σχέση, προφανώς ως σύμβουλος, με την
αρχαιολογική ομάδα ,τους υπεύθυνους δηλαδή της ανασκαφής στον λόφο Kasta », αν και η συνεργασία του δεν έχει γίνει επισήμως γνωστή και δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως δημόσια, σύμφωνα με
τις πληροφορίες που είναι στην διάθεση
του συντάκτη. αυτής της επιθεώρησης .
Με εμφανή την ιδιότητά του ως
σύμβουλος λοιπόν , ο κ Corso είχε
προφανώς πρόσβαση σε σχέδια που συντάχθηκαν από τον αρχιτέκτονα της ανασκαφικής
ομάδας, κ Μιχ. Λεφαντζή, η πρόσβαση στα
οποία από το ευρύ κοινό δεν είναι δυνατή ακόμη . Τα δε σχέδια αυτά δεν έχουν
δημοσιευθεί άρα δεν έχουν ελεγχθεί σχετικά με την ακρίβειά τους.
Στο έγγραφό του, ο κ Corso αναφέρεται στα σχέδια του κ Λεφαντζή συχνά σε πολλές
περιπτώσεις, βλέπε για παράδειγμα σ. 195, 196, 197, 216, 217 στο [1]. Φυσικά,
πέραν της ακρίβειας και την δικαιοδοσία ιδιοκτησίας αυτών των σχεδίων εγείρονται ορισμένα ζητήματα. Αναρωτιέται κανείς αν ανήκουν στο
δημόσιο, δηλαδή στο Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, ή στον
αρχιτέκτονα της ομάδας, αφού αυτά τα σχέδια συντάχθηκαν, κατά τη διάρκεια της απασχόλησής του στο
Υπουργείο. Αυτό είναι ένα ασαφές ζήτημα που αφορά γενικά τη νομική αρμοδιότητα της εργασίας ενός
αρχαιολόγου.Αν και είναι ένα σημαντικό
ζήτημα για πολλούς λόγους, αυτή η λεπτομέρεια και οι ευρείες επιπτώσεις της για
την αρχαιολογία ,δεν θα αναπτυχθούν
περαιτέρω εδώ.
Ως γνωστόν οι ανασκαφές στον
τύμβο Kasta προφανώς ξεκίνησαν κάποια στιγμή το 2012, από την
αρχαιολόγο κα Κατερίνα Περιστέρη. Τα πρώτα αποτελέσματα της ανασκαφής
ανακοινώθηκαν τον Αύγουστο του 2014 και
οι ανασκαφικές εργασίες
ολοκληρώθηκαν τον Νοέμβριο του
2014.
Από τότε, αν και αρκετά
αρχαιολογικά ευρήματα παρουσιάστηκαν σε περιορισμένο βαθμό στο κοινό (σε
επαγγελματίες και σε μη επαγγελματίες) μέσω ανακοινώσεων, τόσο σε επαγγελματικά
συνέδρια ,όσο και σε συνεντεύξεις τύπου,
δυστυχώς δεν έχει υπάρξει μέχρι τώρα
καμιά σχετική επίσημη δημοσίευσή σε κανένα
αρχαιολογικό περιοδικό από οποιοδήποτε μέλος της αρχαιολογικής ομάδας.
Αυτό το Δοκίμιο από τον κ Corso αντιπροσωπεύει έτσι την πρώτη, λίγο πολύ ,ημι-επίσημη
δημοσίευση σε θέματα του τύμβου του λόφου Καστά
και υπ' αυτήν την έννοια, είναι ευπρόσδεκτο.
Μέχρι τώρα , ακριβή δεδομένα
,ακριβείς μετρήσεις για παράδειγμα) και πολλά στοιχεία από την αρχαιολογική ανασκαφή όπως κομμάτια
αγγείων και νομίσματα για παράδειγμα), πού έχουν περισυλλεχθεί από
την ανασκαφική ομάδα κατά την διάρκεια
της ανασκαφής στον λόφο Καστά δεν έχουν παρουσιαστεί επισήμως στο κοινό.
Ούτε επίσης έχει παρουσιαστεί οποιαδήποτε στρωματογραφική ανάλυση της
ανασκαφικής διαδικασίας, προσδιορίζοντας την ακριβή τοποθεσία των αντικειμένων
που βρέθηκαν είτε μέσα είτε έξω από τον
τάφο.
Έτσι, ορισμένα από τα σχέδια του κ Corso που αναφέρονται στο δοκίμιο του (ιδιαίτερα αυτά που
συνδέονται με σχέδια του αρχιτέκτονα κ Λεφαντζή και που είναι από προσωπική επικοινωνία όπως
αναγνώρισε και ο κ Corso) παρουσιάζουν νέο υλικό και
πάλι ,από αυτή την άποψη, είναι ευπρόσδεκτα. Στις συμπερασματικές παρατηρήσεις
αυτής της επιθεωρήσεως ο συγγραφέας προσφέρει μια ανακεφαλαίωση και μια ιστοριογραφία όπως τώρα διαμορφώνεται κάτω
από ορισμένα ήσσονος σημασίας αλλά νέα
Αρχιτεκτονικά στοιχεία που
αναφέρει στο έγγραφο του ο κύριος Κόρσο.
Αυτή η νέα ιστοριογραφία είναι πλαισιακά κάπως διαφορετική από αυτήν που είχε
προτείνει ο συγγραφέας στο παρελθόν (Για παράδειγμα στα Δοκίμια: [3], [4], [5])
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Φωτογραφίες πoυ χρησιμοποιήθηκαν στον πρόλογο είναι από το βιβλίο του Oscar Broneer -The Lion Monument at Amfipolis 1941
