- ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΜΕ ΤΗΝ ΦΑΙΣΤΟ
- ΤΙ ΛΕΕΙ Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ
Γράφει ὁ ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΥΚΑΣ*
Ἂραγε πόσοι φιλόλογοι καί ἱστορικοί διερωτήθηκαν γιατί ὁ Ὃμηρος χρησιμοποιεῖ ἀρχαιότατα ὀνόματα πόλεων, ποταμῶν, μαντείων, περιοχῶν, νήσων πού δέν ἲσχυαν στήν ἐποχή του;
Γιατί τό μαντεῖο τῶν Δελφῶν, πού εἶναι παλαιότατο ὂνομα, τό γνωρίζει ὡς Πυθών;
Γιατί τόν Νεῖλο ποταμό τόν γνωρίζει μέ τό ὂνομα Αἲγυπτος; Γιατί τήν Θεσσαλία τήν γνωρίζει ὡς Φθία, τήν Χερώνεια ὡς Ἂρνη, τήν νῆσο Φάρο ὡς πελαγία, ἢτοι πελαγίσια, ὡς εὑρισκομένη στήν ἀνοικτή θάλασσα ἀπό τίς αἰγυπτιακές ἀκτές κ.ἂ.
Ἡ ἀπάντηση εἶναι μία καί μόνη: Ὁ Ὃμηρος ἦταν παλαιότατος ἂνθρωπος, ὁ ἲδιος ὁ Ὀδυσσέας κατά τήν γνώμη μου, ὡς αὐτόπτης μάρτυς τοῦ Τρωικοῦ πολέμου, ὃπως ὑποστηρίζω ἀναλυτικά στά βιβλία μου, καθώς καί ὃτι τό <Ὃμηρος> εἶναι ψευδώνυμο. Ἐτυμολογεῖται στό ἐπίθετο ὁμός, πού σημαίνει ὃτι καί σήμερα, ὃμοιος ἲδιος (ὁμότιμος, ὁμόλογος, ὁμοτράπεζος, ὃμορρος κλπ), καί στό ρῆμα ἂρω ἢ ἀραρίσκω, ἢτοι συνταιριάζω, ὁμαρτῶ, συμπαρομαρτῶ (βλέπε καί λεξικό Μπαμπινιώτη). Ἂρα Ὃμηρος σημαίνει ὁ ἂνθρωπος πού ἦταν συπαρομαρτών, παρών στά γεγονότα τοῦ Τρωϊκοῦ πολέμου.
Σύμφωνα μέ τόν Διόδωρο Σικελιώτη,(βιβλίο Ε) ὁ Νεῖλος ἒχει ἀλλάξει τέσσερα ὀνόματα. Πρῶτα λεγόταν Ὠκεάνη, προφανῶς διότι ἡ περιοχή τοῦ Δέλτα τοῦ Νείλου ἦταν ἓνα ἀπέραντο τέλμα λόγω τοῦ κατακλυσμοῦ τοῦ Δευκαλίωνος ἢ τοῦ Ὠγύγου. Ἀργότερα ὀνομάσθηκε Ἀετός γιά τήν ὁρμητική ροή τῶν ὑδάτων του. Στήν συνέχεια ὀνομάσθηκε Αἲγυπτος, ὃταν εἶχε ἀρχίσει ἡ δεύτερη πλημμύρα τοῦ Αἰγαίου ἀπό τόν Εὒξεινο πόντο, στόν κατακλυσμό τοῦ Δαρδάνου, πού πρέπει νά συνέβη πρίν τό 3.000 π.Χ. Τέλος ὀνομάσθηκε Νεῖλος.
- Ὁ Ὃμηρος ὃμως δέν τόν γνωρίζει μέ τό ὂνομα αὐτό, διότι προφανῶς ἒζησε στήν ἐποχή τοῦ Αἰγύπτου. Ἂλλωστε ἓνας Ἰθακίσιος ἀναφέρεται στήν Ὀδύσσεια μέ τό ὂνομα Αἲγυπτος.
Κάποιοι ἰσχυρίζονται ὃτι ὁ Ὃμηρος ἀρεσκόταν νά ἀναφέρεται στά παλιά. Ἀλλά γιατί; Γιά νά προβληματίση τό ἀκροατήριό του; Τότε, γιατί δέν ὀνομάζει καί τήν Ἀθήνα μέ τό παλαιότερο της ὂνομα, πού ἦταν Κεκρωπία, (τό ἀκόμη παλαιότερο πού ἦταν Ἀκταία) καί τήν Θήβα Καδμεία;
- Διότι ἁπλούστατα, δέν ἒζησε στίς ἐποχές ἐκεῖνες πού εἶχαν τά ὀνόματα αὐτά πρίν τό 5.000 π.Χ.
Ἀλλά καί τήν Θεσσαλία, τήν γνωρίζει ὡς Φθία, ἡ ὁποία παλαιότερα ἦταν μία τεράστια ἐνδοχωρική λίμνη, ὃπως μαρτυροῦν οἱ βράχοι τῶν Μετεώρων καί, ὓστερα ἀπό μεγάλο σεισμό ἢ σεισμούς, τά νερά της διέρρευσαν ἀπό τήν κοιλάδα τῶν Τεμπῶν στό Αἰγαῖο. Ἒτσι ἡ λίμνη σιγά σιγά ἐλαττωνόταν, <ἒφθινε> (ὃπως λέγαμε κάποτε τόν φυματικό <φθισικό>, ἐπειδή τόν ἒφθειρε ἡ ἀρώστεια), καί ὀνομάσθηκε Φθία. Ἀπομεινάρι τῆς Φθίας εἶναι ἡ σημερινή λίμνη τῆς Κάρλας, πού ἀρχίζει καί πάλι νά γεμίζη μέ νερό.
ΔΕΙΤΕ
Ὃταν ἦλθαν οἱ Θεσσαλοί, πού δέν λέγονταν ἒτσι, ἡ περιοχή εἶχε πιά ἀποστραγγισθῆ καί εἶχε γίνει ὁ μεγάλος Θεσσαλικός κάμπος. Κατάλοιπο τῆς ἐνδοχωρικῆς αὐτῆς λίμνης, πού διέρρρευσε ὓστερα ἀπό μεγάλο σεισμό ἢ σεισμούς πρός τήν κοιλάδα τῶν Τεμπῶν καί τήν θάλασσα, εἶναι οἱ βράχοι τῶν Μετεώρων. Οἱ ἐπήλιδες ἐγκαταστάθηκαν στήν <θέσιν ἁλός>, δηλαδή ἐκεῖ ὃπου πρίν ὑπῆρχε θάλασσα, ὁπότε ἡ περιοχή ὀνομάσθηκε Θεσσαλία καί οἱ κάτοικοι Θεσσαλοί.
Ἀλλά καί σήμερα ἀκόμη, μέσα στόν αἰῶνα πού μόλις πέρασε, πολλά τοπωνύμια τῶν Ἀθηνῶν ἂλλαξαν.
Ποιός θυμᾶται σήμερα ποιό ἦταν τό Δουργούτι (σήμερα Νέος Κόσμος), τό Κατσιπόδι (Δάφνη), τό Χασάνι (Ἑλληνικό), τά Ἀλωνάρια (Κηφισιά), οἱ Κουκουβάουνες (Μεταμόρφωση), ὁ Ποδονίφτης (Νέα Φιλαδέλφεια), ἡ Μαγκουφάνα (Πεύκη), τό Τατόϊ (Δεκέλεια, ὃπως καί στήν ἀρχαιότητα), οἱ Ποδαράδες (Νέα Ἰωνία) κλπ.;
Τό ἲδιο ἰσχύει καί γιά τήν ἐποχή πού ἒζησε ὁ Ὃμηρος, ὁ ὁποῖος μᾶς ἐκθειάζει, τόσο στήν Ἰλιάδα ὃσο καί στήν Ὀδύσσεια, τόν χαλκό, πού ἐμφανίσθηκε στήν Ἑλλάδα στά τέλη τῆς νεολιθικῆς ἐποχῆς, γύρω στό 5.000 μέ 4.000 π.Χ. ὃπως δείχνει χυτήριο πού βρέθηκε στήν Ἀραφήνα, τήν σημερινή Ραφήνα. Ὃλα τά ὃπλα τοῦ Τρωικοῦ πολέμου εἶναι χάλκινα, οἱ θώρακες, οἱ ἀσπίδες, οἱ περικεφαλαῖες, τά ξίφη, οἱ αἰχμές βελῶν καί ἀκοντίων.
Ὁ Ὃμηρος ἀναφέρεται σποραδικῶς καί στόν σίδηρο, ἀλλά σάν πολύτιμο ἀποθεματικό μέταλλο, καθώς ἦταν δύσκολος στήν ἐπεξεργασία (<πολύκμητος>). Ἐπίσης ἀναφέρεται στόν χρυσό, στό ἀσήμι, στόν μόλυβδο ἀλλά καί στόν κασσίτερο. Κυρίως ὃμως ἀναφέρεται διαρκῶς στόν χαλκό, τόν ὁποῖο χαρακτηρίζει μέ πολλά κοσμητικά ἐπίθετα ὃπως ἐρυθρός, αἲθωψ (ἀστραφτερός), ἦνωψ (λαμπρός, ἀκτινοβολών), φαεινός (φωτεινός) κ.ἂ.
ΠΩΣ ΧΑΘΗΚΕ Η ΝΗΣΟΣ ΦΑΡΟΣ;
Τήν νῆσο Φάρον, ἀπό τήν ὁποία πῆραν τό ὂνομα ὃλοι οἱ φάροι τοῦ κόσμου, ὁ Ὃμηρος τήν τοποθετεῖ ἀνοικτά τῶν αἰγυπτιακῶν ἀκτῶν, στό πέλαγος, καί λέει ὃτι χρειαζόταν κανείς νά κωπηλατεῖ μία ὁλόκληρη ἡμέρα καί μέ ἀέρα πρίμο γιά νά φθάση.
 |
| William R. Shepherd (1871 – 1934) – Shepherd, William R.: Historical Atlas. New York: Henry Holt and Company, 1923. |
 |
| Αναπαράσταση του Φάρου |
Οἱ προσχώσεις τοῦ Νείλου τήν ἒφεραν πολύ κοντά στίς αἰγυπτιακές ἀκτές στήν ἐποχή τοῦ Στράβωνος, γύρω στό 100 μ.Χ. περίπου. Σήμερα δέν ὑπάρχει πιά ἡ νῆσος Φάρος. Ἒχει συγχωνευθῆ μέ τίς ἀκτές τῆς Ἀλεξανδρείας.
Ἀλλά καί ἡ Ἒφεσσος, λιμάνι ἦταν στήν ἐποχή τῆς ἐπαίσχυντης Ἀνταλκίδειας εἰρήνης τῶν Σπαρτιατῶν μέ τούς Πέρσες. Τώρα ἀπέχει περί τά 10 χιλιόμετρα ἀπό τό Κουσάντασι τῆς Τουρκίας, ὃπου ζοῦν πολλοί παλαιοί Κρῆτες καί μιλοῦν ἑλληνικά.
Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΥ ΤΗΣ ΘΗΡΑΣ
Τό ἐρώτημα λοιπόν εἶναι πότε ἒζησε ὁ Ὃμηρος. Φαίνεται, ἀπό τά στοιχεῖα πού παραθέσαμε, καί θά παραθέσουμε κι ἂλλα στήν συνέχεια, ὃτι ἦταν παλαιότατος ἂνθρωπος καί δέν ἒζησε οὒτε ἒγραψε τό 8ο π.Χ. αἰῶνα.
Ἡ παλαιότητά του καταφαίνεται καί ἀπό τό γεγονός ὃτι, ἐνῶ μᾶς ὁμιλεῖ γιά τήν θαλασσοκρατία τοῦ Μίνωος, φαίνεται νά ἀγνοῆ τήν πλανητικῶν διαστάσεων ἒκρηξη τοῦ ἡφαιστείου τῆς Θήρας, πού ἒγινε γύρω στό 1.600 π.Χ. καί κατέστρεψε τόν μινωικό πολιτισμό. (Σ.Σ. Αυτό μάλλον δεν ήταν αποτέλεσμα της έκρηξης ...)
- Ἒτσι, στήν Ὀδύσσεια μᾶς ἀναφέρει ὃτι στήν Κρήτη ἀνθοῦσαν 90 πόλεις, πού τίς κατοικοῦσαν Ἐτεόκρητες (γηγενεῖς Κρῆτες δηλαδή), θεϊκοί Πελασγοί καί <τριχάηκες> Δωριεῖς (φαίνεται ὃτι οἱ Δωριεῖς θά ἦσαν δασύτριχοι).
- Θά μποροῦσε ὁ ποιητής, πού εἶναι παντογνώστης καί πηγή πληροφοριῶν γιά κάθε μεταγενέστερο συγγραφέα, ποιητή, φιλόσοφο, ἱστορικό κλπ., νά κάνει κάποια ἀναφορά στήν φοβερή αὐτή ἒκρηξη. Ἀπεναντίας, μᾶς ὁμιλεῖ γιά 90 ἀνθοῦσες πόλεις τῆς μινωικῆς Κρήτης.
Μήπως ἒζησε λοιπόν ὁ Ὃμηρος πρίν ἀπό τήν μεγάλη ἒκρηξη τοῦ ἡφαιστείου τῆς Θήρας; Ὁπότε, δικαιολογημένα δέν γνωρίζει τό συμβάν, ἂν ἒζησε πιό μπροστά ἀπό αὐτό.
 |
| Ανάκτορο Φαιστού |
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΜΕ ΤΗΝ ΦΑΙΣΤΟ
Ἐπίσης στήν Ὀδύσσεια μᾶς ἀναφέρει ὃτι ἡ Φαιστός ἦταν παραθαλάσσια περιοχή τῆς Γόρτυνος, νοτιοδυτιά τῆς Κρήτης. Καί πῶς ἀλλοιῶς ἂλλωστε; Θαλασσοκράτωρ ἦταν ὁ Μίνως, ἐπίνειο θά εἶχε γιά τόν στόλο του.
- Καί ὃμως, ὁ Στράβων πάλι ἀναφέρει ὃτι ἡ Φαιστός ἀπεῖχε 20 στάδια ἀπό τήν θάλασσα, δηλαδή γύρω στά 3,5 χιλιόμετρα. Ὁ μεγάλος ὁμηριστής μητροπολίτης Εὐστάθιος τῆς Θεσσαλονίκης, πού ἒζησε 1.000 χρόνια ἀργότερα ἀπό τόν Στράβωνα, τό 1.000 μ.Χ., μᾶς πληροφορεῖ ὃτι ἡ Φαιστός ἦταν <μεσογαία>, ἢτοι εὑρισκομένη στήν ἐνδοχώρα. Σήμερα ἡ Φαιστός ἀπέχει πολλά χιλιόμετρα ἀπό τήν θάλασσα. Ἑπομένως, πότε ἒζησε ὁ Ὃμηρος;
Ναυάγιο ἂλλωστε τῆς Μεσογείου εἶναι ἡ Κρήτη. Μήπως λοιπόν ὑπῆρχε ἐκεῖ κάποιο ἀκρωτήριο Φαιστός, ὃπως λέει ὁ Ὃμηρος, ὃπου βρισκόταν ὁ ναύσταθμος τοῦ Μίνωος, πού κατεκλύσθη ἀπό τίς πλημμύρες τοῦ Αἰγαίου καί ἀχρηστεύθηκε, ὁπότε ἡ κυρίως πόλη τῆς Φαιστοῦ, πού ἒτσι κι ἀλλοιῶς βρισκόταν κοντά στήν θάλασσα (κατά τόν Στράβωνα) ἒγινε περισσότερο <μεσογαία> κατά τόν Εὐστάθιο, λόγω προσχώσεων ποταμῶν;
Καί πῶς γνωρίζει αὐτή τήν λεπτομέρεια ὁ Ὃμηρος; Γνωρίζει δηλαδή ὃτι στό νοτιοδυτικό ἂκρο τῆς Κρήτης, στήν Γόρτυνα, ὑπάρχει ἀκρωτήριο μέ τό ὂνομα Φαιστός, ὃπου τσακίστηκαν μερικά πλοῖα τοῦ Μενελάου. Αὐτή ἡ γνώση δικαιολογεῖται μόνο ἂν ὁ Ὃμηρος ζοῦσε ἐκείνη τήν ἐποχή. Ἰδού καί οἱ στίχοι τῆς ραψωδίας Ὀδ. γ 293 κ.ἑξ. ὃπως τούς ἀποδίδω στήν πρόσφατα κυκλοφορήσασα ἒμμετρη Ὀδύσσεια (καί Ἰλιάδα):
Ὑπάρχει πέτρα ἀπόκρημνη καί λεία μέσ᾽ στήν θάλασσα
στήν ἐσχατιά τῆς Γόρτυνος, σέ πόντο σκοτεινό,
στό δυτικό ἀκρωτήρι ὠθεῖ κῦμα μεγάλο ὁ Νότος,
᾽κεῖ στήν Φαιστό, βράχος μικρός τό κῦμα ἀποδιώχνει.
Ἀλλά καί ὁ ὑπερεπιστήμων ὃλων τῶν ἐποχῶν, ὁ Ἀριστοτέλης, κάνει μία συγκλονιστική ἀποκάλυψη στά <Μετεωρολογικά>. Ἀφοῦ ἀναλύει τίς γεωλογικές μεταβολές στόν πλανήτη μας, δηλαδή πῶς οἱ ξηρές γίνονται θάλασσες καί οἱ θάλασσες στεριές μέ τήν καταλυτική ἐπίδραση τῶν ποταμῶν, ἀναφερόμενος στόν Ὃμηρο λέει τά ἑξῆς:
- <Ὁ Ὃμηρος ἀναφέρεται στήν περιοχή τῆς Αἰγύπτου εἲτε σάν νά μήν εἶχε κτισθεῖ ἀκόμη ἡ Μέμφις, εἲτε σάν νά ἑτοιμάζεται νά κτιστεῖ τήν ἐποχή ἐκείνη. Τό πιθανότερο λοιπόν πού ἰσχύει ὡς πρός τήν γέννηση τοῦ Ὁμήρου, εἶναι νά ἒχει συμβεῖ ἐκείνη τήν ἐποχή>.
 |
| Franck Monnier (Bakha) – Franck Monnier, Les forteresses égyptiennes |
- ΜΕΜΦΙΣ: Ἀρχαία πόλη τῆς Αἰγύπτου, πρωτεύουσα κατά τήν περίοδο τοῦ ἀρχαίου βασιλείου, στήν δυτική ὂχθη τοῦ Νείλου. Ἱδρύθηκε ἀπό τόν φαραώ Νάρ Μέρ, πού ταυτίζεται μέ τόν Μήν.
 |
| Αναπαράσταση του ναού Πταχ στην Μέμφιδα . |
- ΜΗΝ (34 αἰῶνες π.Χ.). Φαραώ τῆς Αίγύπτου. Σύμφωνα μέ τόν Ἡρόδοτο, στόν Μήν ὀφείλεται ἡ ἓνωση τῶν δύο βασιλείων τῆς Ἂνω καί τῆς Κάτω Αἰγύπτου. Ὑπολογίζεται ὃτι ἀνέβηκε στόν θρόνο περίπου τό 3.300 π.Χ. καί ὑπῆρξε ὁ ἱδρυτής τῆς πρώτης θινιτικῆς δυναστείας. Καταγόταν ἀπό τήν Ἂνω Αἲγυπτο καί ἒχτισε τήν πόλη Μέμφιδα, τήν ὁποία ὃρισε πρωτεύουσά του. Διακρίθηκε ὡς στρατιωτικός καί νομοθέτης. Ὁ Μήν συχνά ταυτίζεται μέ τόν Μέρ.
ΕΚ ΤΟΥ :https://ecozen.gr
ΦΩΤ ΕΠΙΚΟΥΡΙΑ : ΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ UBISOFT - GOOGLE EARTH - ΑΡΧ ΧΩΡΟΣ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ ΘΗΡΑΣ- ΑΡΧ ΧΩΡΟΣ ΦΑΙΣΤΟΥ .
ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΥΚΑΣ
*Ο κύριος Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος (μέλος της ΕΣΗΕΑ) ερευνητής και συγγραφέας ( μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και ασχολείται επί 40ετία με την Ομηρική γραμματεία.Έχει μεταφράσει ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ σέ πεζό και, τελευταία, σε έμμετρο λόγο, μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.
