Στη μελέτη και τεκμηρίωση ενός ναυαγίου της πρώιμης βυζαντινής περιόδου επικεντρώθηκε η έκτη ερευνητική αποστολή της ενάλιας αρχαιολογικής έρευνας της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων στο αρχιπέλαγος των Φούρνων. Η έρευνα του έτους 2021. Το ναυάγιο εντοπίστηκε παρά το ακρωτήριο Φυγού (Άσπρος Κάβος), βόρεια του οικισμού Καμάρι, στις ανατολικές ακτές των Φούρνων, σε έντονα επικλινή, αμμώδη βυθό σε βάθος 43-48 μέτρων, σε μία από τις πλέον απόκρημνες και δυσπρόσιτες περιοχές των Φούρνων, που πλήττεται από ισχυρούς ανέμους κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους.
Από ένα σύνολο 58 ναυαγίων που έχουν εντοπιστεί στο αρχιπέλαγος των Φούρνων, επιλέχθηκε ως το πλέον επιστημονικά ενδιαφέρον, τόσο λόγω της ακεραιότητας και συνοχής του, όσο και λόγω του ετερογενούς φορτίου που φέρει, από έξι διαφορετικούς τύπους αμφορέων, που προέρχονται από την περιοχή της Κριμαίας και την Ηράκλεια του Πόντου της Μαύρης Θάλασσας. Το κυρίως φορτίο πλαισιώνεται από ένα συμπληρωματικό φορτίο επιτραπέζιας κεραμικής, που προέρχεται από την περιοχή της Φώκαιας της βορειοδυτικής Μ. Ασίας.
Η έρευνα του 2021 επικεντρώθηκε στον περιμετρικό καθαρισμό τμήματος της δυτικής, ρηχότερης πλευράς του ναυαγίου από τις αποθέσεις της άμμου, και την διάνοιξη μίας δοκιμαστικής τομής, έκτασης στην βορειοδυτική του γωνία, προκειμένου να διαγνωστεί η στρωματογραφία του ναυαγίου. Αποκαλύφθηκαν 15 περίπου θαμμένοι αμφορείς, μεταξύ των οποίων και ένας τύπος αμφορέα που αποδίδεται στην πόλη της Σινώπης, της Μαύρης Θάλασσας, πλήθος επιτραπέζιας κεραμικής και τμήματα ξύλου, που αποδίδονται στον σκελετό του σκαριού, που πιθανότατα έχει επιβιώσει στο ανοξικό στρώμα άμμου, κάτω από το φορτίο του ναυαγίου.
Η ανελκυσθείσα επιτραπέζια κεραμική υπήρξε ιδιαίτερα διαφωτιστική ως προς την ακριβέστερη χρονολογική ένταξη του ναυαγίου αυτού, που μπορεί πλέον με ασφάλεια να χρονολογηθεί μεταξύ των ετών 480 και 520 μ.Χ., πιθανότατα επί των ετών του αυτοκράτορα Αναστασίου Α΄ (491 – 518 μ.Χ.), της δυναστείας των Λεόντων, γνωστού από τις ιστοριογραφικές πηγές κυρίως για τις φορολογικές και νομισματικές του μεταρρυθμίσεις, που ενίσχυσαν τα ταμεία του κράτους και επέτρεψαν την επεκτατική πολιτική των αυτοκρατόρων του 6ου αιώνα.
Παράλληλα με τις δοκιμαστικές τομές στο ναυάγιο, αναλήφθηκαν και δράσεις τεκμηρίωσης άλλων ναυαγίων στους Φούρνους, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Διασυνοριακής Συνεργασίας Interreg VA Ελλάδα – Κύπρος 2014-2020, "Καταδυτικές Διαδρομές σε Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου - Ανάπτυξη Δικτύου Καταδυτικού Τουρισμού (Αν.Δι.Κα.Τ.)».
Την γενική διεύθυνση της έρευνας είχε ο αρχαιολόγος της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Δρ Γιώργος Κουτσουφλάκης. Την έρευνα πλαισίωσε προσωπικό 25 δυτών από διαφορετικές ειδικότητες (αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, συντηρητές αρχαιοτήτων, επαγγελματίες δύτες, φωτογράφοι, κινηματογραφιστές, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές). Στο πλαίσιο της έρευνας πραγματοποιήθηκαν συνολικά 292 ατομικές καταδύσεις που αντιστοιχούν σε 220 περίπου ώρες εργασίας στο βυθό. Τα στοιχεία της έρευνας που συλλέχθηκαν κρίνονται ως εξόχως σημαντικά για την οργάνωση της συστηματικής ανασκαφής του ναυαγίου στο εγγύς μέλλον.
Η έρευνα υποστηρίχτηκε οικονομικά και υλικοτεχνικά από τον Δήμο Φούρνων/Κορσεών, το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «Interreg Ελλάδα – Κύπρος 2014-2020 ΑνΔι.Κα.Τ.», το Καθίδρυμα «Κορσεαί», το Ίδρυμα Explorers Club και τις εταιρείες Hellenic Seaways, Blue Star Ferries, Seiko Japan και Scubapro USA. Θερμές Ευχαριστίες οφείλονται στο Δήμαρχο Φούρνων – Κορσεών Δημήτριο Καρύδη, στα στελέχη του Λιμενικού Σταθμού Φούρνων και στον Αλέξανδρο Schwarzenberg
ΥΠΠΟΑ
