Τις ιστορίες που «αφηγείται» το ασήμι για τους Βίκινγκς και τους αρχαίους Έλληνες και τη διαδρομή του στην Ευρώπη και την Μέση Ανατολή αποκαλύπτουν δύο νέες μελέτες.
Σε μελέτη, εξετάζεται η πορεία το ασημιού στις αρχαίες αυτοκρατορίες στην περιοχή της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, της Περσίας και της Ρώμης. Στόχος είναι να αποκαλυφθούν άγνωστες ιστορίες για το χρήμα και το εμπόριο στην περιοχή.
Η μελέτη, που έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2024 μετά από 6,5 χρόνια, διευθύνεται από τον καθηγητή Francis Albarède, γεωχημικό στην École Normale Supérieure στη Λυών της Γαλλίας.
Μετά την ανάλυση των ισοτόπων μολύβδου και ασημιού ο Albarède υποστηρίζει ότι η κοπή ασημένιων νομισμάτων στην περιοχή της Μεσογείου άνοιξε το δρόμο για το σχηματισμό δημοκρατιών τον 5ο αιώνα π.Χ.
«Πιστεύω ότι το ασήμι ήταν ζωτικής σημασίας για την εφεύρεση της δημοκρατίας γιατί βοήθησε τους ανθρώπους να ακουστούν και να κατανοηθούν», είπε ο γεωχημικός.
Οι μισθοφόροι της αρχαίας Ελλάδας
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία στην Περσία χρησιμοποιούσε ασημένια νομίσματα για να προσλάβει μεγάλους στρατούς Ελλήνων στρατιωτών ως μισθοφόρων, σύμφωνα με τον Albarède.
Επιπλέον ανέφερε ότι μετά την επιστροφή των Ελλήνων οπλιτών στην πατρίδα τους με πολλά χρήματα σχηματίστηκε μια φιλόδοξη μεσαία τάξη που βοήθησε στη διάδοση της δημοκρατίας.
Οι μισθοφόροι αναδιένειμαν επίσης το ασήμι γύρω από τη Μεσόγειο. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να εξηγηθούν οι υπερβολικές ποσότητες του μετάλλου σε χώρες που δεν παράγουν ασήμι γύρω από το Αιγαίο Πέλαγος και τις παράκτιες περιοχές της νότιας Ιταλίας που αποικίστηκαν από αρχαίους Έλληνες, σύμφωνα με τον Albarède.
Η ομάδα του ανακάλυψε επίσης ότι οι περιοχές εξόρυξης αργύρου στην αρχαιότητα ήταν πιο διαδεδομένες από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως. Μέχρι το 480 π.Χ., τα ορυχεία αργύρου του Λαυρίου κοντά στην Αθήνα, την καθιέρωσαν ως πρωτεύουσα και ηγετική δύναμη της Ελλάδας, συμβάλλοντας στο ρόλο της ως νομισματικού κόμβου της ανατολικής Μεσογείου.
Μαθήματα από το παρελθόν στο παρόν
Οι ερευνητές βρήκαν έναν τρόπο να εντοπίσουν την προέλευση του μετάλλου χρησιμοποιώντας ισότοπα αργύρου εκτός από αυτά του μολύβδου.
Αυτή η προσπάθεια ήταν προηγουμένως δύσκολη επειδή οι αναλογίες ισοτόπων αργύρου στα νομίσματα διέφεραν πολύ λίγο για να διακρίνουν τα ορυχεία από τα οποία προήλθε το ασήμι.
Ωστόσο όταν η ομάδα του Albarède εξέτασε τα μεταλλεύματα πριν από τη μετατροπή σε νομίσματα, βρήκε πολύ μεγαλύτερες διαφορές. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στους ερευνητές να αποκλείσουν συγκεκριμένα ορυχεία ως προέλευση χύμα αργύρου.
«Τα ισότοπα μολύβδου σας λένε τις πιθανές πηγές αργύρου και τα ισότοπα αργύρου από που δεν μπορεί να προέλθει. Βάζοντας τα δύο μαζί, έχετε μια καλύτερη ιδέα για το ποιες πηγές είναι πιο πιθανές», ανέφερε ο Albarède.
Εκτός από το Λαύριο, οι πιθανές πηγές προέλευσης περιλαμβάνουν την της Χαλκιδικής, την Θάσο, την Σίφνο και την Εύβοια.
Η ομάδα του Albarède βρήκες νέες πληροφορίες για τους λόγους που οι άνθρωποι έκοψαν για πρώτη φορά νομίσματα. Η άποψή του είναι ότι, χάρη στο ότι είναι ανθεκτικά στη φθορά, σχετικά ελαφριά και λιγότερο πολύτιμα από τον χρυσό, τα ασημένια νομίσματα ήταν ζωτικής σημασίας για την επιτάχυνση των συναλλαγών.
«Η κοπή νομισμάτων βελτιώνει αυτό που οι άνθρωποι αποκαλούν ταχύτητα του χρήματος και σε απελευθερώνει από την τυραννία του βάρους. Κατά τη διάρκεια κρίσεων όπως ο πόλεμος, αυτό είναι ζωτικής σημασίας», σημείωσε ο Albarède.
Οι Βίκινγκς λάτρευαν το ασήμι
Οι Βίκινγκς, που παραδοσιακά απεικονίζονταν ως πρωτόγονοι γενειοφόροι πολεμιστές, είχαν αγάπη για μερικά από τα πολύτιμα πράγματα της ζωής. Στην Ευρώπη, εκατοντάδες θαμμένοι θησαυροί με ασήμι μαρτυρούν την προτίμηση που έδειχναν στο μέταλλο οι Βίκινγκς.
«Σαφώς τους άρεσε αυτό το πράγμα. Είναι ένα από τα λίγα απτά πράγματα που επιβιώνουν από εκείνη την εποχή», είπε η Τζέιν Κέρσοου, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Το ασήμι θεωρούνταν ήδη ως πολύτιμο μέταλλο από τη στιγμή που ξεκίνησε η εποχή των Βίκινγκς στη Σκανδιναβία περίπου το 750 μ.Χ. Ήταν περισσότερο πολύτιμο από το χρυσό στην αρχαία Αίγυπτο ήδη από την 4η χιλιετία π.Χ. και χρησιμοποιήθηκε σε νομίσματα από κατοίκους της δυτικής Μικράς Ασίας, τον 6ο αιώνα π.Χ.
Η εξέταση του παρελθόντος του ασημιού ανά τους αιώνες προσφέρει πληροφορίες για τις κινήσεις και την εξέλιξη των αρχαίων πολιτισμών, καθώς και για την προέλευση του χρήματος. Αρχίζει ακόμη και να αλλάζει κάποιες απόψεις για λαούς περασμένων αιώνων.
Ως επικεφαλής ενός ερευνητικού προγράμματος για την αξιολόγηση του ρόλου του ασημιού στις ζωές των Βίκινγκς, η Τζέιν Κέρσοου αμφισβητεί την παραδοσιακή εικόνα τους, αυτή ενός τρομακτικού λαού που έκανε εισβολές στην δυτική Ευρώπη.
Σύμφωνα με την αρχαιολόγο, οι Βίκινγκς επηρεάστηκαν έντονα από τη Χρυσή Εποχή του Ισλάμ, η οποία ξεκίνησε επίσης τον 8ο αιώνα μ.Χ.
«Βρήκαμε ελάχιστα στοιχεία ότι οι Βίκινγκς απέκτησαν λάφυρα μέσω βίαιων επιδρομών στη Δύση. Αντίθετα, η αναζήτηση για το ισλαμικό ασήμι ήταν ο τεράστιος οδηγός της Εποχής των Βίκινγκς», τόνισε η Τζέιν Κέρσοου.
Το ερευνητικό της έργο, που ονομάζεται SILVER, ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2019 και πρόκειται να ολοκληρωθεί το 2024. Σε αυτό συμμετέχει ο Στέφεν Μέρκελ, ειδικός στις επιστήμες της γης στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ στην Ολλανδία και ο ειδικός νομισμάτων Jani Oravisjӓrvi από το Πανεπιστήμιο του Oulu στη Φινλανδία.
«Πολιτισμικοί χαμαιλέοντες»
Οι τρεις ερευνητές ανέλυσαν ιχνοστοιχεία, συμπεριλαμβανομένου του μολύβδου που βρέθηκε σε ασημένια νομίσματα που συγκεντρώθηκαν από μουσεία, χρησιμοποιώντας λέιζερ.
Η εξέταση διαφορετικών παραλλαγών ή ισοτόπων του μολύβδου βοήθησε να πέσει φως στην προέλευση του ασημιού και να εξαχθούν νέες πληροφορίες για την Εποχή των Βίκινγκς.
Η άποψη μέχρι σήμερα ήταν ότι η Εποχή των Βίκινγκς ξεκίνησε με μια επίθεση το 793 μ.Χ. εναντίον ενός νησιού στα βορειοανατολικά παράλια της Αγγλίας. Μάλιστα οι ερευνητές πίστευαν ότι ανέπτυξαν εμπορικούς δεσμούς με τα ισλαμικά χαλιφάτα μόλις τον 10ο αιώνα.
Ωστόσο ένα μεγάλο ποσοστό ισλαμικού ασημιού που βρέθηκε στους θησαυρούς που καλύπτονταν από τις έρευνες της Τζέιν Κέρσοου υποδηλώνει ότι οι Βίκινγκς μπορεί να είχαν κατευθυνθεί προς τα ανατολικά πολύ νωρίτερα – από περίπου το 750 μ.Χ. Στη συνέχεια σχημάτισαν εκτεταμένους εμπορικούς δρόμους προς τα ανατολικά και προς τα νότια ενώ επεκτάθηκαν στη δυτική Ευρώπη.
«Αυτά τα εμπορικά δίκτυα εκτείνονται από τη Βόρεια Αφρική έως τη Βαγδάτη, μέσω της Κασπίας Θάλασσας, μέχρι την Ουκρανία και τη Ρωσία, μέχρι τη Βαλτική Θάλασσα και τη Σκανδιναβία», δήλωσε η Τζέιν Κέρσοου. Και συνέχισε: «Αυτό είναι ένα τεράστιο τόξο από ασήμι που πηγαίνει προς τη μία κατεύθυνση, και αγαθά και άνθρωποι που πηγαίνουν προς την άλλη κατεύθυνση ήδη τον 9ο αιώνα». Σύμφωνα με την αρχαιολόγο, οι πληροφορίες αποκαλύπτουν επίσης ότι οι Βίκινγκς ήταν «πολιτισμικοί χαμαιλέοντες».
https://www.enikos.gr/
