“Καταλαβαίνω ελληνικά μα δεν θέλω να τα μιλάω. Φοβάμαι πως αν μιλήσω ελληνικά θα ξεχάσω τα ρωμέικα, θα ξεχάσω την γλώσσα μου και δεν θέλω. Πρέπει να συνεχίσω να την μιλάω, Αν δεν το κάνω εγώ ποιος θα το κάνει; ” μου έλεγε η Μερβέ.
Δηλαδή στο σπίτι τι μιλάτε; ”Μόνο ρωμέικα. Τουρκικά καθόλου. Όταν με πάρει η μάνα μου τηλέφωνο και μιλήσω τουρκικά καταλαβαίνει αμέσως πως είμαι με κάποιον άλλον μαζί και μου το λέει”.
Η Μερβέ ειναι από το Çaykara μια περιοχή στον ανατολικό Πόντο που παράγει καλό τσάι, και έχει τα περισσότερα ελληνόφωνα χωρία στην περιοχή. Kadahor λέγεται στην τοπική γλώσσα. Κατωχώρια δηλαδή, γιατί ειναι στον κάμπο, προς την θάλασσα στους πρόποδες των Ποντιακών Άλπεων..
Η Μερβέ σπούδασε Δημόσιες Σχέσεις και Επικοινωνία. Δουλεύει τώρα για τον Ομέρ Μπέϊ, πατριώτης της και αυτός. Βγάζουν βιβλία, ένα λογοτεχνικό περιοδικό, οργανώνουν συνέδρια. Ανάμεσά τους και αυτό που συμμετείχα πριν λίγες μέρες. (Ομήρος, Τροία, Καζαντζάκης).
Η μεγάλη αγάπη της όμως είναι η πατρίδα της, ο Πόντος, το Κατοχώρ.Μεράκι της να κρατήσει την παράδοση, την γλώσσα, τους χορούς, την μουσική των προγόνων της.
Η περιοχή από όπου προέρχεται η Μερβέ ήταν ελληνόφωνη ” από αρχαιοτάτων χρόνων” στην Λαζική ήρθαν οι Έλληνες από την εποχή του Ιάσονα για πρώτη φορά, σε χρόνια μυθικά, και εγκαταστάθηκαν λίγο αργότερα πιο μόνιμα. Στην παραλιακή ζώνη αρχικά, επεκτάθηκαν και προς τα βουνά με το πέρασμα των αιώνων, συγχρωτίστηκαν με τους άλλους λαούς της περιοχής, έδωσαν και πήραν. Κυρίαρχοι πέρασαν πολλοί , πέρασμα ο τόπος τους προς τον Καύκασο και το οροπέδιο της Ανατολίας, διέξοδος προς την θάλασσα.
Άλλαξαν και θρησκεία κάμποσες φορές. Μα την γλώσσα την κράτησαν. “Εμείς μιλάμε αρχαίο ελληνικά” μου λέει η Μερβέ με περηφάνια ” την γλώσσα των προγόνων μας”.
Τον 18ο αιώνα έγιναν στην περιοχή πολλοί βίαιοι εξισλαμισμοί. Λίγο πιο πέρα, ήταν τα σύνορα με την μεγάλη Ρωσική Αυτοκρατορία. Το αντίπαλο δέος των Οθωμανών. Το κράτος ήθελε πιστούς μουσουλμάνους κοντά στα σύνορα και όχι πληθυσμούς ομόδοξους των Ρώσων.
Η δράση όμως φέρνει αντίδραση. Χιλιάδες αναγκαστικά εξισλαμισθέντες παρέμειναν κρυφά χριστιανοί για αιώνες. Κράτησαν όχι μόνο την γλώσσα, αλλά και την θρησκεία τους. Οι περισσότεροι θα φανερωθούν όταν οι συνθήκες αλλάξουν, και θα αναγκαστούν έτσι να φύγουν με την ανταλλαγή του 1923. Κάποιο άλλοι όμως θα παραμείνουν, μέχρι σήμερα.
Θα κρατήσουν τη γλώσσα, τον χορό, την μουσική , τα τραγούδια, τις παραδόσεις, κάποιοι ακόμα και την θρησκεία των προγόνων τους. Λιγοστεύουν και χάνονται σήμερα; Μπορεί. Μπορεί όμως και όχι... Άντεξαν τόσους αιώνες. Γιατί όχι και άλλο ακόμα.
Η ελληνική γλώσσα πάντως μιλιέται και τραγουδιέται στην Λαζική, όπως συμβαίνει από την εποχή που ο Ξενοφώντας με τους Μυρίους του, πέρασε από εκεί κοντά αναζητώντας διέξοδο για την θάλασσα.
Σε λίγο η Μερβέ σταματάει να μιλά και αρχίζει το τραγούδι. Και τότε αυτό το μικροκαμωμένο αεικίνητο κορίτσι θα μεταμορφωθεί σε ένα πλάσμα γοητευτικό με μια φωνή που έρχεται θαρρείς μέσα από τους αιώνες. και συνταράζει. Το πιο συγκλονιστικό: ο θρήνος που απηχεί το συγκεκριμένο μοιρολόι είναι εκείνος για την Πολυξένη, την στερνοκόρη του Πριάμου που θυσιάστηκε στον τάφο του Αχιλλέα μετά την άλωση της Τροίας. Απίστευτη επιβίωση στην εποχή μας μιας ιδιαίτερης και σπάνιας αρχαίας παράδοσης, ενός θρύλου από τον ομηρικό κύκλο.
Μια από τις αποκαλύψεις των ημερών, σε έναν τόπο που δεν παύει να εκπλήσσει και να προκαλεί το νου και τις αισθήσεις...
Σημ.: Ρωμέικα/ Romeyka ονομάζεται από τους ίδιους τους φυσικούς ομιλητές της η γλώσσα των ελληνόφωνων του Πόντου. Μιλιέται ακόμα σε αρκετά χωρία στην περιοχή των Καταχωρίων (Çaykara) των Σουρμένων (Sürmene) του Όφεως (Of) ανατολικά της Τραπεζούντας αυτές οι περιοχές, στην Ματσούκα (Maçka) και την Τώνια (Tonya), ΝΑ και ΝΔ της Τραπεζούντας αντίστοιχα.
Η πλειοψηφία των ελληνόφωνων του Πόντου έφυγαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών για την Ελλάδα. Ηταν Ρωμιοί, ελληνορθόδοξοι Πόντιοι που εγκαταστάθηκαν κυρίως στην βόρειο Ελλάδα. Κράτησαν και οι ίδιοι την γλώσσα και τις παραδόσεις του. Οι Πόντιοι είναι σήμερα ένα ξεχωριστό κομμάτι του πληθυσμού της χώρας μας που θυμάται και τιμά την καταγωγή από τις αρχαίες πατρίδες της Μαύρης Θάλασσας. Η γλώσσα που μιλούν και που μεταδίδουν από γενιά σε γενιά την λένε οι ίδιοι Ποντιακά. Οι γλωσσολόγοι την ονομάζουν ποντιακή διάλεκτο της ελληνικής και μελετούν το λεξιλόγιο και την μορφολογία της. Είναι η ίδια γλώσσα που μιλά η Μερβέ και την ονομάζει Ρωμέικα.
Άλλωστε όταν η Μερβέ βρεθεί στην Ελλάδα ή στην Τουρκία με συμπατριώτες της, απογόνους των ανταλλαγέντων Ρωμιών από τον Πόντο, μιλά μαζί τους την ίδια γλώσσα, τραγουδά τους ίδιους καημούς χορεύει τους ίδιους χορούς.
Μακρινοί συγγενείς άλλωστε είναι κάποιοι από αυτούς και αδέλφια στην καρδιά της. Το γένος το δικό μας, όπως λέει, ”τεμέτερον”.
Πηγή: https://constantinoupoli.com/ 2018 Μέσω https://epontos.blogspot.com/
