[...μετὰ δὲ Λοκροὺς Σάγρα, ὃν θηλυκῶς ὀνομάζουσιν, ἐφ᾽ οὗ βωμοὶ Διοσκούρων, περὶ οὓς Λοκροὶ μύριοι μετὰ Ῥηγίνων πρὸς δεκατρεῖς μυριάδας Κροτωνιατῶν συμβαλόντες ἐνίκησαν: ἀφ᾽ οὗ τὴν παροιμίαν πρὸς τοὺς ἀπιστοῦντας ἐκπεσεῖν φασιν ‘ἀληθέστερα τῶν ἐπὶ Σάγρᾳ.’ προσμεμυθεύκασι δ᾽ ἔνιοι καὶ διότι αὐθημερὸν τοῦ ἀγῶνος ἐνεστῶτος Ὀλυμπίασιν ἀπαγγελθείη τοῖς ἐκεῖ τὸ συμβάν,
καὶ εὑρεθείη τὸ τάχος τῆς ἀγγελίας ἀληθές. ταύτην δὲ τὴν συμφορὰν αἰτίαν τοῖς Κροτωνιάταις φασὶ τοῦ μὴ πολὺν ἔτι συμμεῖναι χρόνον διὰ τὸ πλῆθος τῶν τότε πεσόντων ἀνδρῶν. μετὰ δὲ τὴν Σάγραν Ἀχαιῶν κτίσμα Καυλωνία, πρότερον δ᾽ Αὐλωνία λεγομένη διὰ τὸν προκείμενον αὐλῶνα. ἔστι δ᾽ ἔρημος: οἱ γὰρ ἔχοντες εἰς Σικελίαν ὑπὸ τῶν βαρβάρων ἐξέπεσον καὶ τὴν ἐκεῖ Καυλωνίαν ἔκτισαν. μετὰ δὲ ταύτην Σκυλλήτιον ἄποικος Ἀθηναίων τῶν μετὰ Μενεσθέως （νῦν δὲ Σκυλάκιον καλεῖται）, Κροτωνιατῶν δ᾽ ἐχόντων Διονύσιος Λοκροῖς προσώρισεν. ἀπὸ δὲ τῆς πόλεως καὶ ὁ κόλπος Σκυλλητικὸς ὠνόμασται, ποιῶν τὸν εἰρημένον ἰσθμὸν πρὸς τὸν Ἱππωνιάτην κόλπον. ἐπεχείρησε δ᾽ ὁ Διονύσιος καὶ διατειχίζειν τὸν ἰσθμὸν στρατεύσας ἐπὶ Λευκανούς, λόγῳ μὲν ὡς ἀσφάλειαν παρέξων ἀπὸ τῶν ἐκτὸς βαρβάρων τοῖς ἐντὸς ἰσθμοῦ, τὸ δ᾽ ἀληθὲς λῦσαι τὴν πρὸς [p. 359] ἀλλήλους κοινωνίαν τῶν Ἑλλήνων βουλόμενος, ὥστ᾽ ἄρχειν ἀδεῶς τῶν ἐντός: ἀλλ᾽ ἐκώλυσαν οἱ ἐκτὸς εἰσελθόντες...]
Στράβων : ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ
Strabo. ed. A. Meineke, Geographica. Leipzig: Teubner. 1877.
Το Scylacium ή το Scylletium (Skulletion, Steph B., Strab, Skulakion ,, Ptol .: Eth. Skulletikos: Squillace), μια πόλη στην Ε. Ακτή του Bruttium, που βρίσκεται στις όχθες ενός εκτεταμένου κόλπου, το όνομα του Scylleticus sinus (Strab.vi, σελ. 261). Αυτός ο κόλπος, που είναι ακόμα γνωστός ως Κόλπος του Squillace, εισχωρεί στην ακτή του Bruttium πάνω στο Ε. όσο βαθύτερα από εκείνο του Hipponium ή Terina Η Αγία Ευφημία) κάνει για το W., έτσι ώστε να αφήνουν έναν συγκριτικά στενό ισθμό μεταξύ τους.
Σύμφωνα με μια παράδοση που γενικά παραδόθηκε στους αρχαίους χρόνους, το Σκυλίτσιο ιδρύθηκε από μια αθηναϊκή αποικία, μέρος των οπαδών που είχαν συνοδεύσει τον Μενεσθέα* στον Τρωικό πόλεμο. (Strab.lc · Plin · lc · Service ad Aen · iii · 553.) Μια άλλη παράδοση, ωστόσο, υπήρχε, που αποδίδει την ίδρυσή του στον Οδυσσέα. (Κασσιόδη, 15, σ. 15) Δεν υπάρχει όμως καμία ιστορική αξία σε τέτοιες δηλώσεις και δεν υπάρχει κανένα ίχνος στις ιστορικές εποχές του Σκυλίτου να είναι μια ελληνική αποικία, ακόμα λιγότερο αθηναϊκή. Το όνομά του δεν αναφέρεται ούτε από τον Σκύλαξ ή τον Σκύμνου εκ Χίου στην απαρίθμηση των ελληνικών πόλεων σε αυτό το τμήμα της Ιταλίας, ούτε υπάρχει αναφορά για την αθηναϊκή του προέλευση στον Θουκυδίδη κατά τη διάρκεια της Αθηναϊκής αποστολής στη Σικελία.
Μαθαίνουμε από τον Διόδωρο (xiii 3) ότι σίγουρα δεν έδειξε κανένα φιλικό συναίσθημα απέναντι στους Αθηναίους. Φαίνεται, πράγματι, κατά την ιστορική περίοδο των ελληνικών αποικιών, ότι ήταν ένας τόπος κατώτερης εκτίμησης και μια απλή εξάρτηση του Κρότωνα Crotona, στην οποία η πόλη συνέχιζε να υπόκειται μέχρι να εξαφανιστεί από την εξουσία της από τον Διονύσιο τον πρεσβύτερο , ο οποίος την ανέθεσε με την επικράτειά του στους Λωρικούς. (Strab., Σελ. 261.) Είναι προφανές ότι εξακολουθούσε να είναι ένας μικρός και ασήμαντος τόπος την εποχή του δεύτερου πολικού πολέμου, καθώς δεν βρέθηκε καμία αναφορά στο όνομά του κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του Αννίβα Hannibal στο Bruttium, αν και εμφανίζεται να έχει για κάποιο διάστημα τα κεντρικά του στρατηγεία στην άμεση γειτονιά του και ο τόπος που ονομάζεται Castra Hannibalis πρέπει να ήταν πολύ κοντά στο Scylacium. Στα 124 π.Χ. οι Ρωμαίοι, με την υπόδειξη του C. Gracchus, έστειλαν φρουρά και έκαναν αποικία στο Scylacium, το οποίο φαίνεται να έχει πάρει το όνομα Minervium ή Colonia Minervia. (Vell, Pat., 15, Mommsen, Berichte der Sachsischen Gesellschaft der Wissenschaften, 1849, σελ. 49-51.) Το όνομα γράφεται από τον Velleius Scolatium. και η μορφή Scolacium βρίσκεται επίσης σε μια επιγραφή του βασιλιά του Αντωνίνου Πίου, από την οποία φαίνεται ότι ο τόπος πρέπει να έχει λάβει μια νέα αποικία κάτω από το Nerva. (Orell, Inscr 136, Mommsen, lc). Το Scylacium φαίνεται να έχει γίνει μια σημαντική πόλη αφού έγινε ρωμαϊκή αποικία και συνέχισε σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. (Μελ. 4, § 8, Πλ. Iii., 10, 15, Ptol., Iii., § 11.) Προς το τέλος της περιόδου αυτής διακρίθηκε ως η γενέτειρα του Κασιόδορου, ο οποίος μας άφησε λεπτομερή αλλά ρητορική περιγραφή της ομορφιάς της κατάστασής της και της γονιμότητας της επικράτειάς της. (Cassiod, Var xii.15) )
Η σύγχρονη πόλη Squillace είναι μια «κακή» χώρα, με περίπου 4000 κατοίκους, αν και διατηρεί το επισκοπικό βλέμμα της. Βρίσκεται πάνω σε ένα λόφο περίπου 3 μιλίων από τη θάλασσα, θέση σύμφωνα με την περιγραφή του Κασιόδορου της αρχαίας πόλης, αλλά είναι πιθανό ότι αυτή κατέλαβε μια περιοχή πλησιέστερη στη θάλασσα, όπου εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά ερείπια, αν και δεν έχουν περιγραφεί από κανένα σύγχρονο ταξιδιώτη.
Ο κόλπος του Scylleticus (Skulletikos kolpos) ή ο κόλπος Squillace, θεωρήθηκε πάντα επικίνδυνος για τους ναυτικούς. επομένως ο Βιργίλιος το ονομάζει navifragum Scylaceum. (Aen, iii, 553.) Δεν υπάρχει φυσικό λιμάνι καθ 'όλη τη έκτασή του και εξακολουθεί να φέρει κακή φήμη για ναυάγια. Το όνομα βρίσκεται στον Αριστοτέλη καθώς και στον Αντίοχο των Συρακουσών, αλλά φαίνεται να ήταν άγνωστο στον Θουκυδίδη. τουλάχιστον είναι δύσκολο να εξηγήσουμε αλλιώς τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο μιλάει για τον κόλπο των Τερϊναίων, ενώ σχεδίαζε το ταξίδι του Γύππου κατά μήκος της Ε. ακτής του Μπρούτιου. (Θουκ., 104, Αριστ., Πολ. Ν., 10, Αντιοχεία, Στραβ., Σελ. 254.)
Το κείμενο αυτό προέρχεται από: το λεξικό της ελληνικής και ρωμαϊκής γεωγραφίας (1854) (ed. William Smith, LLD). Αναφέρθηκε τον Αύγουστο του 2004 από το παρακάτω URL του έργου Perseus .
*Στην ελληνική μυθολογία ο Μενεσθέας (Μενεσθεύς < μένω + σθένος (δύναμη, αντοχή), "αυτός που έχει ακλόνητη αντοχή") ήταν ο αρχηγός των Αθηναίων στον Τρωικό Πόλεμο.
Ο Μενεσθέας ήταν γιος του Πετεού, καταγόταν από το βασιλικό γένος των Ερεχθειδών και υπήρξε ένας από τους πολλούς μνηστήρες της Ωραίας Ελένης. Την εποχή που ο Θησέας και ο φίλος του Πειρίθους είχαν κατέλθει στον Άδη για να αρπάξουν την Περσεφόνη, την οποία είχε ερωτευθεί ο Πειρίθους, ο Μενεσθέας σφετερίστηκε τη βασιλεία των Αθηνών από τον Θησέα με τη βοήθεια των Διοσκούρων. Μετά από χρόνια, ο Θησέας επέστρεψε από την αιχμαλωσία του στον Άδη και, επειδή βρήκε τους Αθηναίους εναντίον του, τους καταράστηκε, έφυγε από την Αθήνα και πήγε στη νήσο Σκύρο, όπου και δολοφονήθηκε. Ο Μενεσθεύς παρέμεινε λοιπόν στον θρόνο των Αθηνών μέχρι την εκστρατεία στην Τροία, όπου και ηγήθηκε των 50 πλοίων του αθηναϊκού εκστρατευτικού σώματος.
Στον Τρωικό Πόλεμο περιγράφεται ως ο «τακτικότατος των βασιλέων», «κοσμητής μάχης», εξαίρετος αρματηλάτης και «ταξίλοχος λαών» (στην Ιλιάδα, όπου αναφέρεται σε 4 διαφορετικές ραψωδίες: Β 552, Μ 331, Ν 195 και Ο 331). Στο τέλος της πολιορκίας, υπήρξε ένας από τους άνδρες που κρύφτηκαν μέσα στον Δούρειο Ίππο. Σύμφωνα ωστόσο με τη μία βασική εκδοχή, ο Μενεσθέας σκοτώθηκε στην Τροία, οπότε ο θρόνος των Αθηνών πέρασε στους νόμιμους κληρονόμους του, τους γιους του Θησέα Δημοφώντα και Ακάμαντα. Σύμφωνα με την άλλη βασική παράδοση, που είναι μεταγενέστερη, ο Μενεσθέας επέστρεψε στην Αθήνα και βασίλευσε και πάλι, καθώς υπεστήριξε τον Ορέστη ενώπιον του Αρείου Πάγου. Κατά την επιστροφή του στην Αθήνα εξάλλου, ίδρυσε την πόλη Ελαία στη Μικρά Ασία και σώζονται νομίσματα της πόλεως αυτής με την κεφαλή του και την επιγραφή «ΜΕΝΕΣΘΕΥΣ ΚΤΙΣΤΗΣ».
Αναφέρεται επίσης ότι ο Μενεσθέας βασίλευσε και στη Μήλο, μετά τον θάνατο του βασιλιά Πολυάνακτος. Ο Στράβων προσθέτει ότι ίδρυσε στη Σικελία το Σκυλλήτιο ή Σκυλάκιο. Ακόμα και στην Ισπανία αναφέρεται λιμένας και μαντείο «του Μενεσθέως». Στο όνομά του, τέλος, θυσίαζαν οι κάτοικοι των Γαδείρων.
