Πρεσβεύει τη σύγχρονη αντίληψη της τυραννίας
Το όνομα του Ρωμαίου αυτοκράτορα Καλιγούλα έχει γίνει συνώνυμο της διεστραμμένης τυραννίας. Ήταν όμως πραγματικά τρελός και κακός; Ή μήπως ήταν θύμα λασπολογίας;
Η σύγχρονη αντίληψη της τυραννίας γεννήθηκε 2.000 χρόνια πριν, όταν ο Καλιγούλας, ο τρίτος Ρωμαίος αυτοκράτορας, που δολοφονήθηκε το 41 μ.Χ. προτού φτάσει τα 30 έτη ζωής, συγκέντρωσε στο πρόσωπό του όλα τα στοιχεία της παρανοϊκής εξουσίας. Μέχρι τότε, η αρχαία ελληνική λέξη «τύραννος» ήταν μια
αρκετά ουδέτερη έννοια για κάποιον που κυβερνούσε μόνος του, είτε αυτός ήταν καλός είτε κακός.
Φυσικά, υπήρξαν αρκετοί κάκιστοι μονάρχες πριν τον Καλιγούλα, αλλά, απ’ όσα ξέρουμε, κανείς από τους προκατόχους του δεν πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις του απόλυτου τυράννου, όπως αντιλαμβανόμαστε την έννοια στις μέρες μας.
Είχε πάθος για τα υποδήματα, ήταν μεγαλομανής, σαδιστής και αιμομίκτης (σύμφωνα με τις φήμες που τον θέλουν να διατηρούσε σεξουαλικές σχέσεις και με τις τρεις αδελφές του) και είχε μια αρκετά περίεργη σχέση με τα κατοικίδιά του. Λέγεται ότι μια από τις φαεινές του ιδέες ήταν να χρίσει το αγαπημένο του άλογο ύπατο της Ρώμης – το μεγαλύτερο αξίωμα μετά τον αυτοκράτορα.
Οι Ρωμαίοι συγγραφείς συνέχισαν να γράφουν για τον αποκρουστικό του χαρακτήρα για πολλά χρόνια μετά το θάνατό του, και το όνομά του συνδέθηκε τόσο πολύ με την τυραννία, που ένας μεταγενέστερος αυτοκράτορας χαρακτηρίστηκε ως "ο φαλακρός Καλιγούλας".
Πόσες όμως από αυτές τις απαίσιες ιστορίες είναι αληθινές; Όντως ανάγκαζε τους άντρες να παρίστανται στις εκτελέσεις των γιων τους και μετά τους καλούσε σε εορταστικά γεύματα όπου απαιτούσε εκείνοι να γελούν και να αστειεύονται; Όντως πήγε στο ναό του Κάστορος και του Πολυδεύκη και περίμενε να τον λατρέψουν σαν θεό οι Ρωμαίοι;
Κόντρα σε όλες τις προσδοκίες, ένας αρχαιολόγος από το Κέιμπριτζ o Μπο Σιλάι πιστεύει ότι βρήκε υπολείμματα της τεράστιας γέφυρας που υποτίθεται ότι έχτισε ο Καλιγούλας ανάμεσα στο παλάτι του και το ναό του Δία – έτσι ώστε να του είναι ευκολότερο να πάει να μιλήσει στο Δία όποτε ήθελε.
Επομένως, η ιδέα ότι ο Καλιγούλας ήταν ένας ευχάριστος νεαρός που απλά δυσφημίστηκε δεν έχει και πολλές ελπίδες επαλήθευσης. Εντούτοις, οι αποδείξεις για τα τερατουργήματα του Καλιγούλα δεν είναι και τόσο ξεκάθαρες όσο θα νόμιζε κανείς. Υπάρχουν ελάχιστοι αυτόπτες μάρτυρες και κανείς τους δεν αναφέρει τα περιστατικά που επισημάναμε παραπάνω.
Δεν αναφέρουν, για παράδειγμα, καμία αιμομικτική σχέση με τις αδερφές του.
Ο Ιουδαίος πρέσβης Φίλωνας περιέγραψε μια ακρόαση που του παραχώρησε ο Καλιγούλας, απ’ όπου μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο αυτοκράτορας είχε απλά μια κακή αίσθηση του χιούμορ – τίποτα χειρότερο όμως.
Ο Καλιγούλας πειράζει τους Εβραίους λόγω της άρνησής τους να φάνε χοιρινό (ενώ ομολογεί πως στον ίδιο δεν αρέσει το αρνί), αλλά ο αυτοκράτορας δεν έχει το νου του στην ιουδαϊκή πρεσβεία – απλά είναι απασχολημένος σχεδιάζοντας την ανακαίνιση μιας κατοικίας του και βρίσκεται στη διαδικασία επιλογής πινάκων ζωγραφικής και ακριβού γυαλιού για τα παράθυρα.
Ωστόσο, ακόμα και οι πιο εξωφρενικές μεταγενέστερες αφηγήσεις – για παράδειγμα η κουτσομπολίστικη βιογραφία του Καλιγούλα από τον Σουητώνιο, που γράφτηκε 80 χρόνια μετά το θάνατο του ηγεμόνα – δεν είναι και τόσο εξωφρενικές όσο φαίνονται. Αν τις διαβάσετε προσεκτικά, θα παρατηρήσετε ότι δεν αναφέρουν τι έκανε ο Καλιγούλας, αλλά το τι έλεγε ο κόσμος ότι έκανε ο Καλιγούλας.
Το ότι η γιαγιά του αυτοκράτορα τον έπιασε στο κρεβάτι με την αδερφή του ήταν απλά μια φήμη. Και κανείς Ρωμαίος ιστορικός δεν ανέφερε ότι έχρισε το άλογό του ύπατο της Ρώμης. Το μόνο που αναφέρεται ήταν ότι ο κόσμος ψιθύριζε πως ο αυτοκράτορας σκόπευε να κάνει ύπατο το άλογό του.
Η φήμη αυτή μάλλον θα οφείλεται σε ένα ακόμα κακό αστείο του αυτοκράτορα· ίσως κάποια μέρα πείραξε τους αριστοκράτες, λέγοντας κάτι σαν "είστε όλοι τόσο άχρηστοι που καλύτερα θα ήταν να χρίσω το άλογό μου ύπατο!", ή κάτι τέτοιο.
Ίσως από ένα τέτοιο αθώο περιστατικό γεννήθηκε η ιστορία της τρέλας του Καλιγούλα.
Η αλήθεια είναι ότι, με το πέρασμα των αιώνων, ο Καλιγούλας έγινε όλο και πιο κακός στη λαϊκή φαντασία. Στη σειρά Εγώ, ο Κλαύδιος του 1976, ο Καλιγούλας εμφανίζεται με ματωμένο πρόσωπο, αφού έχει φάει το έμβρυο που έβγαλε από την κοιλιά της αδελφής του. Η σκηνή αυτή ήταν εφεύρεση του σεναριογράφου, αλλά εντυπώθηκε για πάντα στο πρόσωπο του "παρανοϊκού αυτοκράτορα".
Πάντως, η ιστορία της ηγεμονίας του Καλιγούλα έχει και πολύ διδακτικό χαρακτήρα.
Ο Καλιγούλας δολοφονήθηκε μετά από ένα πραξικόπημα, έχοντας καθίσει στο θρόνο μόλις τέσσερα χρόνια. Η προπαγανδιστική εκστρατεία των διαδόχων του αποσκοπούσε στην αμαύρωση του ονόματός του για να δικαιολογηθεί η δολοφονία του.
Σημαντικό είναι επίσης και το ποιος τον διαδέχθηκε. Ο Καλιγούλας δολοφονήθηκε στο όνομα της ελευθερίας – και για λίγες ώρες μετά το θάνατό του οι Ρωμαίοι ήλπισαν πως θα σταματούσε η μονοκρατορία και θα επανερχόταν η δημοκρατία.
Όμως, η φρουρά του παλατιού βρήκε το θείο του Καλιγούλα, Κλαύδιο, κρυμμένο πίσω από μια κουρτίνα, και τον ανακήρυξε αυτοκράτορα. Χάρη στον ιστορικό Ρόμπερτ Γκρέιβς, έχουμε μια αρκετά θετική εικόνα του Κλαυδίου, ο οποίος παρουσιάζεται ως συμπαθητικός και αδέξιος ηγέτης.
Παρ’ όλα αυτά, οι αρχαίοι συγγραφείς μας παραδίδουν μια διαφορετική ιστορία – ο Κλαύδιος ήταν τόσο κακός όσο ο προκάτοχός του. Οι Ρωμαίοι πίστεψαν ότι θα έχουν περισσότερη ελευθερία, αλλά τελικά τίποτα δεν άλλαξε, επισήμανε ο Μπο Σιλάι..news.gr
Το όνομα του Ρωμαίου αυτοκράτορα Καλιγούλα έχει γίνει συνώνυμο της διεστραμμένης τυραννίας. Ήταν όμως πραγματικά τρελός και κακός; Ή μήπως ήταν θύμα λασπολογίας;
Η σύγχρονη αντίληψη της τυραννίας γεννήθηκε 2.000 χρόνια πριν, όταν ο Καλιγούλας, ο τρίτος Ρωμαίος αυτοκράτορας, που δολοφονήθηκε το 41 μ.Χ. προτού φτάσει τα 30 έτη ζωής, συγκέντρωσε στο πρόσωπό του όλα τα στοιχεία της παρανοϊκής εξουσίας. Μέχρι τότε, η αρχαία ελληνική λέξη «τύραννος» ήταν μια
αρκετά ουδέτερη έννοια για κάποιον που κυβερνούσε μόνος του, είτε αυτός ήταν καλός είτε κακός.
Φυσικά, υπήρξαν αρκετοί κάκιστοι μονάρχες πριν τον Καλιγούλα, αλλά, απ’ όσα ξέρουμε, κανείς από τους προκατόχους του δεν πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις του απόλυτου τυράννου, όπως αντιλαμβανόμαστε την έννοια στις μέρες μας.
Είχε πάθος για τα υποδήματα, ήταν μεγαλομανής, σαδιστής και αιμομίκτης (σύμφωνα με τις φήμες που τον θέλουν να διατηρούσε σεξουαλικές σχέσεις και με τις τρεις αδελφές του) και είχε μια αρκετά περίεργη σχέση με τα κατοικίδιά του. Λέγεται ότι μια από τις φαεινές του ιδέες ήταν να χρίσει το αγαπημένο του άλογο ύπατο της Ρώμης – το μεγαλύτερο αξίωμα μετά τον αυτοκράτορα.
Οι Ρωμαίοι συγγραφείς συνέχισαν να γράφουν για τον αποκρουστικό του χαρακτήρα για πολλά χρόνια μετά το θάνατό του, και το όνομά του συνδέθηκε τόσο πολύ με την τυραννία, που ένας μεταγενέστερος αυτοκράτορας χαρακτηρίστηκε ως "ο φαλακρός Καλιγούλας".
Πόσες όμως από αυτές τις απαίσιες ιστορίες είναι αληθινές; Όντως ανάγκαζε τους άντρες να παρίστανται στις εκτελέσεις των γιων τους και μετά τους καλούσε σε εορταστικά γεύματα όπου απαιτούσε εκείνοι να γελούν και να αστειεύονται; Όντως πήγε στο ναό του Κάστορος και του Πολυδεύκη και περίμενε να τον λατρέψουν σαν θεό οι Ρωμαίοι;
Κόντρα σε όλες τις προσδοκίες, ένας αρχαιολόγος από το Κέιμπριτζ o Μπο Σιλάι πιστεύει ότι βρήκε υπολείμματα της τεράστιας γέφυρας που υποτίθεται ότι έχτισε ο Καλιγούλας ανάμεσα στο παλάτι του και το ναό του Δία – έτσι ώστε να του είναι ευκολότερο να πάει να μιλήσει στο Δία όποτε ήθελε.
Επομένως, η ιδέα ότι ο Καλιγούλας ήταν ένας ευχάριστος νεαρός που απλά δυσφημίστηκε δεν έχει και πολλές ελπίδες επαλήθευσης. Εντούτοις, οι αποδείξεις για τα τερατουργήματα του Καλιγούλα δεν είναι και τόσο ξεκάθαρες όσο θα νόμιζε κανείς. Υπάρχουν ελάχιστοι αυτόπτες μάρτυρες και κανείς τους δεν αναφέρει τα περιστατικά που επισημάναμε παραπάνω.
Δεν αναφέρουν, για παράδειγμα, καμία αιμομικτική σχέση με τις αδερφές του.
Ο Ιουδαίος πρέσβης Φίλωνας περιέγραψε μια ακρόαση που του παραχώρησε ο Καλιγούλας, απ’ όπου μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο αυτοκράτορας είχε απλά μια κακή αίσθηση του χιούμορ – τίποτα χειρότερο όμως.
Ο Καλιγούλας πειράζει τους Εβραίους λόγω της άρνησής τους να φάνε χοιρινό (ενώ ομολογεί πως στον ίδιο δεν αρέσει το αρνί), αλλά ο αυτοκράτορας δεν έχει το νου του στην ιουδαϊκή πρεσβεία – απλά είναι απασχολημένος σχεδιάζοντας την ανακαίνιση μιας κατοικίας του και βρίσκεται στη διαδικασία επιλογής πινάκων ζωγραφικής και ακριβού γυαλιού για τα παράθυρα.
Ωστόσο, ακόμα και οι πιο εξωφρενικές μεταγενέστερες αφηγήσεις – για παράδειγμα η κουτσομπολίστικη βιογραφία του Καλιγούλα από τον Σουητώνιο, που γράφτηκε 80 χρόνια μετά το θάνατο του ηγεμόνα – δεν είναι και τόσο εξωφρενικές όσο φαίνονται. Αν τις διαβάσετε προσεκτικά, θα παρατηρήσετε ότι δεν αναφέρουν τι έκανε ο Καλιγούλας, αλλά το τι έλεγε ο κόσμος ότι έκανε ο Καλιγούλας.
Το ότι η γιαγιά του αυτοκράτορα τον έπιασε στο κρεβάτι με την αδερφή του ήταν απλά μια φήμη. Και κανείς Ρωμαίος ιστορικός δεν ανέφερε ότι έχρισε το άλογό του ύπατο της Ρώμης. Το μόνο που αναφέρεται ήταν ότι ο κόσμος ψιθύριζε πως ο αυτοκράτορας σκόπευε να κάνει ύπατο το άλογό του.
Η φήμη αυτή μάλλον θα οφείλεται σε ένα ακόμα κακό αστείο του αυτοκράτορα· ίσως κάποια μέρα πείραξε τους αριστοκράτες, λέγοντας κάτι σαν "είστε όλοι τόσο άχρηστοι που καλύτερα θα ήταν να χρίσω το άλογό μου ύπατο!", ή κάτι τέτοιο.
Ίσως από ένα τέτοιο αθώο περιστατικό γεννήθηκε η ιστορία της τρέλας του Καλιγούλα.
Η αλήθεια είναι ότι, με το πέρασμα των αιώνων, ο Καλιγούλας έγινε όλο και πιο κακός στη λαϊκή φαντασία. Στη σειρά Εγώ, ο Κλαύδιος του 1976, ο Καλιγούλας εμφανίζεται με ματωμένο πρόσωπο, αφού έχει φάει το έμβρυο που έβγαλε από την κοιλιά της αδελφής του. Η σκηνή αυτή ήταν εφεύρεση του σεναριογράφου, αλλά εντυπώθηκε για πάντα στο πρόσωπο του "παρανοϊκού αυτοκράτορα".
Πάντως, η ιστορία της ηγεμονίας του Καλιγούλα έχει και πολύ διδακτικό χαρακτήρα.
Ο Καλιγούλας δολοφονήθηκε μετά από ένα πραξικόπημα, έχοντας καθίσει στο θρόνο μόλις τέσσερα χρόνια. Η προπαγανδιστική εκστρατεία των διαδόχων του αποσκοπούσε στην αμαύρωση του ονόματός του για να δικαιολογηθεί η δολοφονία του.
Σημαντικό είναι επίσης και το ποιος τον διαδέχθηκε. Ο Καλιγούλας δολοφονήθηκε στο όνομα της ελευθερίας – και για λίγες ώρες μετά το θάνατό του οι Ρωμαίοι ήλπισαν πως θα σταματούσε η μονοκρατορία και θα επανερχόταν η δημοκρατία.
Όμως, η φρουρά του παλατιού βρήκε το θείο του Καλιγούλα, Κλαύδιο, κρυμμένο πίσω από μια κουρτίνα, και τον ανακήρυξε αυτοκράτορα. Χάρη στον ιστορικό Ρόμπερτ Γκρέιβς, έχουμε μια αρκετά θετική εικόνα του Κλαυδίου, ο οποίος παρουσιάζεται ως συμπαθητικός και αδέξιος ηγέτης.
Παρ’ όλα αυτά, οι αρχαίοι συγγραφείς μας παραδίδουν μια διαφορετική ιστορία – ο Κλαύδιος ήταν τόσο κακός όσο ο προκάτοχός του. Οι Ρωμαίοι πίστεψαν ότι θα έχουν περισσότερη ελευθερία, αλλά τελικά τίποτα δεν άλλαξε, επισήμανε ο Μπο Σιλάι..news.gr
