Θεμέλια του μοναστηριού των μέσων του 14ου αιώνα των Τριών Ιεραρχών [Credit: Έλληνας Reporter] στα Αστερούσια
Ένα σημαντικό κέντρο των γραμμάτων και της εκπαίδευσης των Βυζαντινών χρόνων, η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως το «πρώτο» ελληνικό, της νεώτερης ιστορίας , πανεπιστήμιο, ανασκάφηκε από τον καθηγητή Αθ. Παλιούρα στη θέση Λοσούδι των Αστερουσίων, στο Ηράκλειο της Κρήτης σε υψόμετρο 880 μέτρα κάτω από την κορυφή του βουνού Κόφινα.
Σύμφωνα με το FlashNews, η ανασκαφή αποκάλυψε το μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών, που ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα, από τον λόγιο μοναχό Ιωσήφ Φιλάγρης, ο οποίος ήταν ένας από τους σημαντικότερους σχολιαστές του Αριστοτέλη.
Ο Ιωσήφ Φιλάγρης ή Φιλάγριος ήταν λόγιος κληρικός από την Κρήτη ο οποίος δραστηριοποιήθηκε έντονα κατά της προσέγγισης της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας.
Γεννήθηκε στον Χάνδακα το 1335 και το κοσμικό του όνομα ήταν Ιωάννης. Σπούδασε ρητορική, φιλοσοφία, λογική και ηθική. Γύρω στο 1362 έγινε μοναχός στην Μονή των Τριών Ιεραρχών (το πιθανότερο είναι ότι η μονή ανακαινίσθηκε από τον Φιλάγρη, αναφέρεται όμως και ως κτήτορας της) στο όρος Κόφινα της νότιας Κρήτης. Συμμετείχε στη δογματική διαμάχη ορθοδόξων και λατινοφρόνων στα τέλη του 14ου αιώνα που είχε μεταφερθεί και στην Κρήτη. Στράφηκε κυρίως κατά των δύο σημαντικότερων ενωτικών της εποχής του, του Δημητρίου Κυδώνη και του Εμμανουήλ Καλέκα. Είχε στενές σχέσεις με τον αντιρρητικό θεολόγο και ησυχαστή Ιωσήφ Βρυέννιο κυρίως από τότε που ο τελευταίος έφτασε στην Κρήτη από την Κωνσταντινούπολη, λόγω της αντιλατινικής και ανθενωτικής στάσης και των δύο. Πέθανε στις αρχές του 15ου αιώνα.
Όλο σχεδόν το συγγραφικό έργο του Φιλάγρη παραδίδεται με το χειρόγραφο ελληνικό κώδικα αριθ.30 της Βιβλιοθήκης Angelicum της Ρώμης, ο οποίος γράφηκε μεταξύ του 1370 και του 1383/1384. Το περιεχόμενο αυτού του κώδικα μπορεί να διαιρεθεί σε θεολογικό (αντιρρητικά έργα, ομιλίες, διάφορες πραγματείες με θεολογικό περιεχόμενο) και φιλολογικό (κείμενα φιλοσοφικά, επιστολές, ποιήματα, σχόλια). Έργο του θεωρείται και ο κώδικας Burney 50 του Βρετανικού Μουσείου που γράφτηκε το 1361-1362.
Καθηγητής Γ. Παπάζογλου, τόνισε το σημαντικό ρόλο του Φιλάγρη στη διδακτορική του διατριβή υπό την επίβλεψη του Καθηγητή Νίκου Παναγιωτάκη.
Το εγκαταλελειμμένο μοναστήρι όταν πρωτο ανακαλύφθηκε το 1992 από τον δημοσιογράφο-συγγραφέα Νίκο Ψιλάκη την περιέλαβε στο βιβλίο του Μοναστήρια και ερημητήρια της Κρήτης.
Τα εντυπωσιακά στοιχεία της έρευνας της ανασκαφής παρουσιάστηκαν από τον καθηγητή Παλιούρα, με την παρουσία του Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας Μακάριου και του διοικητή της Περιφέρειας Κρήτης Σταύρου Αρναουτάκη.
Καθηγητής Παλιούρας υπογράμμισε ότι κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου η Αριστοτελική φιλοσοφία παρουσιάστηκε σε όλη την Ευρώπη ", επειδή ήταν και ο ιδρυτής της θετικής επιστήμης ", όπως είπε.
Ο Σταύρος Αρναουτάκης μίλησε για την μεγάλη προσπάθεια, «μια πολύ σημαντική ανακάλυψη για τον Ελληνικό Πολιτισμό και την ιστορία της Κρήτης, ήταν αυτή που έκανε ο καθηγητής Παλιούρας, σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας. - Συγγραφέας: Μαρία ΚΟΡΟΛΟΓΟΥ | Πηγή: Ελληνικας Reporter [24 Σεπτέμβρη, 2013]
