Πολύαινος: γεννήθηκε τον 2ο μ.Χ. αιώνα στη Βιθυνία (ίσως στη Νικομήδεια) και ήταν Μακεδονικής καταγωγής. Ένα από τα λίγα, που γνωρίζουμε για τη ζωή του είναι ότι το 161 μ.Χ. ασκούσε το επάγγελμα του δικανικού ρήτορα στη Ρώμη. Εκμεταλλευόμενος τα προβλήματα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Αρμενία και τη Συρία καθώς και τη Μακεδονική καταγωγή του συνέγραψε τα Στρατηγήματα και αφιέρωσε άλλα στον Μάρκο Αυρήλιο και άλλα στον Λούκιο Ουήρο σαν βοηθήματα στρατιωτικής τακτικής. Τα Στρατηγήματα αποτελούνται από
8 βιβλία και είναι μία συλλογή αξιοπερίεργων στρατιωτικών τεχνασμάτων, που συνέλεξε ο ρήτορας όχι από εμπειρία ή εξειδικευμένη γνώση, αλλά διαβάζοντας τη διαθέσιμη γραμματεία. Αναπόφευκτα λοιπόν το έργο του είναι περιορισμένης στρατιωτικής αξίας και πολύ κατώτερο των έργων του σχεδόν συγχρόνου και συμπατριώτη του Αρριανού, αλλά οπωσδήποτε περιέχει πολλές πληροφορίες της εποχής και όχι μόνο.
Πολυαίνου Στρατηγημάτων Βίβλοι Οκτώ: / [επιμέλεια Αδαμάντιος Κοραής], φιλοτίμω δαπάνη των αδελφών Ζωσιμάδων, παιδείας ένεκα των την Ελλάδα φωνήν διδασκομένων Ελλήνων.
Στο πρώτο παράφυλλο σώζεται χειρόγραφα με μαύρο μελάνι εκ των του Μανουήλ Αντωνίου του εκ Ναούσσης και τόδε, ενώ στο επόμενο φύλλο Μανουήλ Αντωνίου και στρογγυλή σφραγίδα με την ένδειξη 'Η εν Ναούσση της Μακεδονίας Ελληνική Σχολή.
Το βιβλίο περιέχει Πρόλογο, 'Παραβολή του ημετέρου κειμένου προς το του προτέρου εκδότου και Σημείωσις των διαφόρων γραφών, Πίναξ Ελληνικών Λέξεων και Ονομάτων, Των Τυπογραφικών Αμαρτημάτων Διόρθωσις', φέρει παλαιότερες βιβλιοθηκονομικές ενδείξεις και στάχωση που αποτελείται από πινακίδες χαρτονιού με δερμάτινη ράχη.
ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΗΜΑΤΑ
ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ
Ο Λυκούργος συμβούλευε: «Μην εκστρατεύετε πολλές φορές, Λάκωνες, ενάντια στους ίδιους λαούς για να μην διδάξετε τους αντιπάλους σας πώς να πολεμούν».
Ο Λυκούργος πρόσταζε τους Λάκωνες: «Τους εχθρούς που το βάζουν στα πόδια να μην τους σκοτώνετε, έτσι ώστε να θεωρούν πιο συμφέρον να το βάζουν στα πόδια παρά να παραμένουν».
ΑΡΧΙΔΑΜΟΣ
Ο Αρχίδαμος πολιορκούσε την Κόρινθο. Στην πόλη επικρατούσε διάσταση μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών, μια που οι πρώτοι προσπαθούσαν να φέρουν την ολιγαρχία ενώ οι δεύτεροι να προδώσουν την πόλη. Μαθαίνοντας όλα τούτα, ο Αρχίδαμος χαλάρωσε την πολιορκία. Δεν έφερνε πια πολιορκητικές μηχανές, δεν έσκαβε τάφρο, δεν ρήμαζε πια την ύπαιθρο. Οι πλούσιοι, φοβούμενοι πως χαριζόταν στους φτωχούς για να προδώσουν την πόλη, τους πρόλαβαν στέλνοντας κήρυκα και παραδίδοντας την πόλη στον Αρχίδαμο, αφού συνήψαν συνθήκη μαζί του για την ασφάλειά τους.
ΛΥΣΑΝΔΡΟΣ
Όταν οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί τους ήθελαν να ισοπεδώσουν την Αθήνα, ο Λύσανδρος είπε ότι αυτό δεν τους συνέφερε καθόλου, διότι η κοντινή πόλη των Θηβαίων θα γινόταν ισχυρότερη και μεγαλύτερη αντίπαλός τους. Αν κατείχαν την Αθήνα μέσω τυράννων, θα παρακολουθούσαν τους Θηβαίους από κοντά και θα τους κρατούσαν πιο ανίσχυρους για πάντα. Επειδή τους φάνηκε πως η συμβουλή του Λύσανδρου ήταν άριστη, πείστηκαν να μην ισοπεδώσουν την Αθήνα.
ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ
Ο Αγησίλαος πολεμούσε εναντίον των Ακαρνάνων και τους έκανε επιδρομές την εποχή που έπρεπε να σπείρουν τη γη. Οι Λάκωνες είχαν αποφασίσει να εμποδίσουν τους εχθρούς να σπείρουν. Ο Αγησίλαος τους το επέτρεψε με τη σκέψη ότι θα επιθυμούσαν περισσότερο την ειρήνη, αν είχαν σοδειές για τις οποίες θα ανησυχούσαν. «Αν όμως δεν λαχταρούν την ειρήνη», είπε, «τότε θα έχουν σπείρει για μας».
Ο Αγησίλαος νίκησε στην Κορώνεια τους Θηβαίους. Κάποιος ανήγγειλε: «Οι εχθροί το βάζουν στα πόδια προς τον ναό». Εκείνος πρόσταξε να τους αφήσουν να πάνε όπου ήθελαν, αφού θα ήταν επικίνδυνο να συμπλακεί με ανθρώπους που θα αναγκάζονταν να πολεμήσουν από απόγνωση.
ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ
Ο Επαμεινώνδας οδηγούσε ήδη τη φάλαγγα στα Λεύκτρα. Οι Θεσπιείς ακολουθούσαν απρόθυμα. Ο Επαμεινώνδας δεν αγνοούσε την κατάσταση και για να μην διαταραχτεί η παράταξη την κρίσιμη στιγμή της μάχης, ανήγγειλε: «Όποιος από τους Βοιωτούς θέλει να φύγει ας βγει από τις γραμμές». Οι Θεσπιείς έφυγαν με τα όπλα τους και ο Επαμεινώνδας, χρησιμοποιώντας τους οπλίτες που απέμειναν συντεταγμένοι και πρόθυμοι, κέρδισε ένδοξη νίκη.
Ο Επαμεινώνδας εισέβαλε στη Λακωνία και ήταν έτοιμος να λεηλατήσει την πόλη των Λακεδαιμονίων. Άλλαξε όμως γνώμη και υποχώρησε χωρίς να αγγίξει την πόλη. Οι συνδιοικητές του απειλούσαν να τον παραπέμψουν σε δίκη. Εκείνος όμως, δείχνοντάς τους τους συμμάχους Αρκάδες, Μεσσηνίους, Αργείους και όλους τους υπόλοιπους Πελοποννήσιους, είπε: «Αν είχαμε εξοντώσει τους Λακεδαιμόνιους, θα χρειαζόταν τώρα να πολεμήσουμε όλους αυτούς. Ενώ τώρα συμμαχούν μαζί μας για να εξασθενήσουν τους Λακεδαιμόνιους, όχι για να δυναμώσουν τους Θηβαίους».
ΚΛΕΑΝΔΡΙΔΑΣ
Όταν υπήρχαν υποψίες πως οι άριστοι των Τεγεατών ήταν με το μέρος των Λακώνων, ο Κλεανδρίδας τους κατέστησε ακόμα πιο ύποπτους με το να μην αφανίσει τις δικές τους εκτάσεις μόνο, ενώ λυμαινόταν τις εκτάσεις των άλλων. Οι Τεγεάτες λοιπόν, πολύ οργισμένοι, παρέπεμψαν τους άντρες σε δίκη για προδοσία. Αυτοί, φοβούμενοι ότι θα καταδικαστούν, πρόλαβαν την απόφαση και πρόδωσαν την πόλη, εξαναγκασμένοι από φόβο να κάνουν την ψευδή υποψία αληθινή.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Ο Αλέξανδρος έδωσε στους στρατιώτες (που τρέπονταν σε φυγή) μισούς θώρακες αντί για ολόκληρους, έτσι ώστε, αν έμεναν στις θέσεις τους, θα ήταν ασφαλείς, αφού τα μπροστινά μέρη τους θα ήταν καλυμμένα, ενώ, αν το έβαζαν στα πόδια δεν θα μπορούσαν να προφυλάξουν τα νώτα τους. Έτσι λοιπόν κανείς δεν τρεπόταν σε φυγή, φοβούμενος ότι θα ήταν απροστάτευτος, αλλά νικούσαν πάντα μένοντας στη θέση τους.
Ο Αλέξανδρος πολιορκούσε οχυρή περιοχή της Ινδίας. Οι Ινδοί, φοβισμένοι, συνήψαν συνθήκη να βγουν με τα όπλα τους. Βγήκαν, κατέλαβαν άλλο λόφο και εγκατέστησαν φρουρές. Ο Αλέξανδρος οδήγησε τον στρατό εναντίον τους, ενώ οι Ινδοί φώναζαν θυμίζοντάς του τη συνθήκη. Ο Αλέξανδρος παραδέχτηκε ότι είχε συνάψει συνθήκη για την έξοδό τους, αλλά είπε πως δεν είχε δώσει καμία υπόσχεση πως θα τους άφηνε να φύγουν.
H στρατηγική και η σοφία μπορεί να φανεί πολύ χρήσιμη όχι μόνον σε όσους διεξάγουν πόλεμο αλλά και σε όσους διαφυλάσσουν την ειρήνη. Διότι όλοι οι άρχοντες χρειάζονται πολιτική στρατηγική και πρόνοια, μέσω των οποίων θα κατευθύνουν τις πόλεις να κάνουν αυτά που χρειάζεται. Έτσι, τον καιρό της ειρήνης πρέπει να εξασκείτε την κρίση σας με στρατηγικά επινοήματα, ενώ σε καιρό πολέμου –τι χρειάζεται να το γράψω; Αφού είναι προφανές. -ΑΠΟ ΤΟ lerakis .blogspot .com
Με το όνομα Πολύαινος είναι γνωστοί οι:
Ιούλιος Πολύαινος, ποιητής της Παλατινής Ανθολογίας (Από τον Waltz ταυτίζεται με τον Πολύαινο τον Σάρδιο)
Πολύαινος ο Σάρδιος, σοφιστής που έζησε στην Ρώμη την εποχή του Ιουλίου Καίσαρα
Πολύαινος Λαμψακηνός, αρχαίος Έλληνας (340 π.Χ. - 285 π.Χ.) μαθηματικός φίλος του Επίκουρου
Πολύαινος ο ρήτορας, μακεδόνας συγγραφέας του 2ου αιώνα μ.Χ.
