ΕΝΑΣ ΑΡΧΟΝΤΑΣ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΣΤΙΣ ΠΛΑΤΑΙΕΣ 479 π Χ

Περσέπολη Η φρουρά 

Τον έλεγαν Μασίστιο και ότι ξέρουμε για αυτόν προέρχεται από τις Ελληνικές Πηγές. Τα ανασκαφικά ευρήματα στο Ιράν και την κεντρική Ασία βάζουν μόνο λίγες επιπλέον ψηφίδες. Ο ιστορία του Μασίστιου έφτασε ως τις μέρες μας γιατί ο άνθρωπος αυτός αν και μέλος ενός στρατού ξένων εισβολέων εντυπωσίασε τους αντιπάλους του τόσο ώστε να τον θυμούνται.

Ο Ηρόδοτος και ο Πλούταρχος μας λένε ότι ήταν Ίππαρχος – διοικητής δηλαδή του Περσικού ιππικού. Αυτό με τη σειρά του μας λέει ότι ήταν ένας εύπορος αριστοκράτης. Σε μια εποχή όπου τα άλογα ήταν μόνο για πόλεμο ή κυνήγι, μόνο οι ευκατάστατοι αριστοκράτες τα διέθεταν. Το αξίωμά του επίσης μας αποκαλύπτει ότι δεν ήταν τυχαίο άτομο. Σε ένα φεουδαλικό διοικητικό σύστημα όπως όπως αυτό της Περσικής Αυτοκρατορίας, η καταγωγή και οι γνωριμίες ήταν κλειδί για την ανέλιξη του ατόμου.

Το όνομα του Μασίστιου δεν αναφέρεται στο αρχικό κατάλογο των αξιωματικών του ιππικού που διοικήτω από συγγενείς του Ξέρξη. Τον συναντάμε όμως διοικητή του ιππικού στις
Πλαταιές. Η σφαγή της Περσικής αριστοκρατίας στη Σαλαμίνα άνοιξε φαίνεται το δρόμο των άμεσων υπασπιστών τους. Ο Μασίστιος μάλλον θα είχε διακριθεί στη φρούρηση των βορείων συνόρων της αυτοκρατορίας και φυσικά χάρη στις διασυνδέσεις της οικογένειάς του θα βρέθηκε υπασπιστής των υψηλών Αχαιμενιδών αξιωματούχων. Το αφιλόξενο περιβάλλον των βόρειων στεπών που είχε στοιχίσει τη ζωή του Μεγάλου Κύρου θα είχε μάλλον βοηθήσει στην δημιουργία ενός ικανού ηγήτορα. Εξ’ άλλου οι αρχαίες πηγές λένε ότι έχαιρε εκτίμησης και σεβασμού από όλο τον περσικό στρατό όχι μόνο για το παράστημα και την καταγωγή του αλλά και για τις ικανότητες του.

ΟΙ «Αθάνατοι» του Δαρείου σε γραφιστική αναπαραγωγή από το μουσείο του Λούβρου του 500 π. Χ.

Το μοιραίο 479 π.Χ. ο Μασίστιος οδήγησε του άντρες τους στον πόλεμο κατά των Ελλήνων υπό τις διαταγές του Μαρδόνιου. Οι ιππείς του επανεξασφάλησαν την υποταγή των Βοιωτών και δήωσαν για δεύτερη φορά την Αττική αλλά σύμφωνα με διασωζόμενες επιγραφές μάλλον αποκρούστηκαν στη Μεγαρίδα. Οι Πέρσες αποσύρθηκαν στη Βοιωτία στην πεδιάδα του Ασωπού στη γη των Πλαταιών περιμένοντας την Ελληνική αντίδραση που ήρθε μέσω της πρoέλασης των Ελλήνων στο ίδιο μέρος. Υπήρχε μια διάχυτη αίσθηση ότι αυτή τη φορά θα ξεκαθαρίζονταν οι λογαριασμοί αλλά τα προβλήματα ήταν πολλά.

Οι άντρες του Μασíστιου αναγκάστηκαν να εκτελέσουν καθήκοντα στρατονόμων στους επίστρατους Eλληνες συμμάχους καθώς οι ενδοελληνικές έριδες ειδικά μεταξύ Φωκέων και Θεσσαλών απειλούσαν την ασφάλεια των Περσών.Οι Ελληνες κάλυπταν της οδεύσεις προς νότο και ο εφοδιασμός γίνονταν προβληματικός για τους Πέρσες. Μια ευθεία επίθεση κατά συγκροτημένου βαριού πεζικού δεν θα απέφερε αποτέλεσμα και κανείς Ασιάτης δεν θα ήθελε να ξαναζήσει τον εφιάλτη των Θερμοπυλών. Ο Μαρδόνιος ανέθεσε στο ιππικό να εξαναγκάσει του Ελληνες ν’ αφήσουν τις οχυρές θέσεις τους. Ο Μασίστιος σίγουρα έστειλε του ανιχνευτές του να βρουν αδύνατα σημεία στην ελληνική παράταξη, Οι ιπποκόμοι του προετοίμασαν το Νισσαίο άλογο το ιππάρχου και τον βοήθησαν με το χρυσοποίκιλτο θώρακα του. Για να αντιμετωπίσει τη ζέστη φορούσε ένα μεταξωτό κάνδυ (το ιρανικό πανωφόρι) πάνω από το θώρακά του και όχι για να δώσει θάρρος στους ιππείς του παριστάνοντας τον αθωράκιστο όπως υποστηρίζουν κάποιοι λόγιοι που λίγη σχέση έχουν με την οπλομαχητική και την ιππασία.

Πέρσης ιππέας βάση αρχαιολογικών ευρημάτων. Πηγή: Όσκαρ Γέγκερ «Παγκόσμιος Ιστορία» Εκδόσεις Μαρξ – Αγία Πετρούπολη 1904

Οι ανιχνευτές του θεώρησαν το τμήμα των Μεγαρέων ως πιο ευάλωτο και ο Μασίστιος κατεύθυνε τον κύριο όγκο της προσπάθειάς του εναντίον τους. Κατά διαδοχικά κύματα οι Πέρσες, οι Mάρδοι και οι Σάκες ιπποτοξότες επέλασαν κατά διαδοχικά κύματα. Μια συνεχής ροή βελών έπεσε πάνω στους Μεγαρείς. Κάθε Μεγαρέας ακοντιστής ή σφενδονήτης που προσπαθούσε να αντιδράσει έπεφτε θύμα της ταχυβολίας των ιπποτοξοτών. Ήταν ζήτημα χρόνου να σπάσουν οι πεζικάριοι που υπέφεραν χωρίς να μπορούν να ανταποδώσουν. Οι Μεγαρείς έστειλαν κήρυκα στους Αθηναίους να μεταφέρει την αγωνιώδη έκκλησή τους για βοήθεια. Οι Αθηναίοι έστειλαν το σώμα των τοξοτών και 300 επίλεκτους οπλίτες.    Οι άντρες του Μασίστιου άρχισαν ξαφνικά να δέχονται βέλη. Μερικοί που είχαν ξεθαρρέψει και είχαν πλησιάσει πολύ κοντά στους Ελληνες το πλήρωσαν με ζωή τους. Ο Mασίστιος δεν δείλιασε. Ειδοποίησε με τη σφυρίχτρα να τον ακολουθήσουν και κάλπασε προς τους Αθηναίους.

Αγαλματίδιο Πέρση ιππέα της Αχαιμενικής περιόδου -Βρετανικό Μουσείο. Πηγή cais -soas

Οι ερευνητές ακόμα απορούν τι ώθησε το Μασίστιο να διατάξει επίθεση εναντίων βαριά οπλισμένων πεζών. Το ποδοβολητό των ίππων είχε σηκώσει σύννεφα σκόνης στο πεδίο της μάχης. Μήπως δεν αντιλήφθηκε τους Αθηναίους οπλίτες που προστάτευαν τους τοξότες τους; Δυσκολευόμαστε να το πιστέψουμε. Μήπως νόμιζε ότι το ψυχολογικό αντίκτυπο της εφόδου θα έκαμπτε του αντιπάλους του. Ίσως άλλωστε το ιππικό είναι ψυχολογικό όπλο και μπορεί τέτοιες έφοδοι να είχαν αποβεί επιτυχείς στο παρελθόν. Οι Αθηναίοι οπλίτες όμως γονατισμένοι πίσω από τις ασπίδες τους με τα δόρατα σε γωνία 45 μοιρών κάλυπταν ακλόνητοι τους τοξότες και ο Μασίστιος που διαπίστωσε το σθένος τους καθώς κάλπαζε εναντίον τους προσπάθησε να κάνει στροφή. Ίσως εκείνη τη στιγμή πέταξε και ακόντιό του αλλά ειχε πλησιάσει το σχηματιμό των οπλιτών κοντά… επικίνδυνα κοντά.

Έλλην οπλίτης κυνηγά Πέρση σε αγγείο του 5-4ου αι .π. Χ.

Κάποιος Αθηναίος τοξότης διατηρώντας την ψυχραιμία του εκτέλεσε μια ενστικτώδη βολή και το βέλος του καρφώθηκε στο πλευρό του Νισσαιου ίππου. Το τραυματισμένο ζώο έπεσε σφαδάζοντας στο έδαφος και οι οπλές του στον αέρα ανάγκασαν του οπλίτες να καλυφθούν με τις ασπίδες τους. Ο Μασίστιος που ίππευε από πολύ μικρός κατάφερε να απεμπλακεί από το άτυχο ζώο αλλά βρέθηκε πολύ κοντά στους οπλίτες που αποπειράθηκαν να τον λογχίσουν αλλά δυσκολεύονταν από την άβολη θέση των δοράτων τους και η προσπάθεια να χρησιμοποιήσουν τις αιχμές, προκαλούσε αταξία.

Κάποιοι που τον έπληξαν διαπίστωσαν την ύπαρξη του θώρακα κάτω από τον κάνδυ. Ο Μασίστιος ενώ με την ασπίδα και του ξίφος του απέκρουε τις λόγχες προσπάθησε να συρθεί μακριά ώστε να μην τον φτάνουν τα δόρατα Η Περσία μπορούσε να είναι περήφανη για το τέκνο της που μάχονταν όπως οι παλιοί ήρωες. Αλλά δεν του ήταν γραφτό να επιβιώσει. Κάποιος οπλίτης σήκωσε το δόρυ κάθετα ψηλά και χτύπησε το γενναίο Πέρση στο πρόσωπο με το σαυρωτήρα. Η ορειχάλκινη αιχμή εισήλθε από τον οφθαλμό και έφτασε στον εγκέφαλο του Μασίστιου σκοτώνοντάς τον ακαριαία. Μέχρι σήμερα οι λόγιοι προβάλουν ευφάνταστες θεωρίες για το αν ο Μασίστιος φορούσε μεταλλική μάσκα στο πρόσωπο και γι αυτό τον έπληξαν στο μάτι παραγνωρίζοντας τον κονιορτό και ότι στη σύγχυση της μάχης σώμα με σώμα είναι δύσκολο έως αδύνατο να σημαδέψει κανείς.

Οι ιππείς του Μασίστιου που λόγο του κονιορτού δεν είχαν αντιληφθεί το δράμα ανακάλυψαν την απώλεια όταν τον αναζήτησαν για νέες διαταγές. Μεγάλη θλίψη κυρίεψε τους Πέρσες Παραταγμένοι μακριά από τους Έλληνες θρήνησαν τον αφέντη τους και τις επόμενες μέρες εφάρμοσαν το έθιμο της επικήδειας κουράς σε ανθρώπους και ίππους.

Ο βασιλιάς Παυσανίας διέταξε να τοποθετηθεί η σωρός του γενναίου εχθρού σε μια άμαξα και να περάσει μπροστά από την παράταξη των Ελλήνων για να τον δουν όλοι χωρίς να αφήνουν τις γραμμές τους. Οι σκοπιμότητες του Έλληνα αρχιστρατήγου έγιναν αιτία μιας νεκρική πομπής που άξιζε για το ηρωισμό ενός νεκρού εχθρού ευγενή που πέθανε υπηρετώντας με τιμή το βασιλιά του.

ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

stefanos  skarmintzos  Ψήγματα Ιστοριας