Πρόκειται για μια θεμελιακή επαναξιολόγηση, που δεν είναι
σημαντική μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου Με
επιστημονικά στοιχεία τώρα πια η Εποχή του Σιδήρου άρχισε νωρίτερα στον
ελληνικό κόσμο από ότι πίστευαν Και η χρονολόγηση της μινωικής Θύρας κατά 100
χρόνια νωρίτερα τώρα, γίνεται ισχυρότερη . Δηλαδή οι Έλληνες έχουν υψηλότερο
πολιτισμό κατά 100 χρόνια νωρίτερα.
Οι συνηθισμένες
επιστημονικές εκτιμήσεις για την λήξη της Εποχής του Χαλκού στην προϊστορική
Ελλάδα και την κατάρρευση του Αιγαιακού πολιτισμού μπορεί να είναι λανθασμένες
κατά περίπου έναν αιώνα, υποστηρίζουν Βρετανοί και Γερμανοί ερευνητές. Σύμφωνα
με δικές τους εκτιμήσεις, που βασίζονται σε μια νέα σύγχρονη ραδιοχρονολόγηση
αρχαιολογικών ευρημάτων στη Βόρεια Ελλάδα, η εποχή του Χαλκού δεν τελείωσε γύρω
στο 1025 π.Χ. αλλά 70 έως 100 χρόνια νωρίτερα, δηλαδή περίπου στο 1100 έως 1125
π.Χ..
Οι ερευνητές των πανεπιστημίων του Μπέρμιγχαμ
και της Οξφόρδης (όπου έγινε η ραδιοχρονολόγηση), καθώς και της Ακαδημίας της
Χαϊδελβέργης, με επικεφαλής τον δρα Κεν Γουάρντλ του Τμήματος Κλασσικών
σπουδών, Αρχαίας Ιστορίας και Αρχαιολογίας του πρώτου, οι οποίοι έκαναν τη
σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "PLoS One", στηρίζουν τη νέα
εκτίμησή τους στην ανάλυση περισσότερων από 60 ευρημάτων (οστών ζώων, φυτικών
υπολειμμάτων και οικοδομικής ξυλείας), που βρέθηκαν από ανασκαφές στην Ασσηρο
του νομού Θεσσαλονίκης. Η νέα ραδιοχρονολόγηση έχει ακρίβεια περίπου 95,5 %.
 |
Εικόνα 2 -Ο πρωτογεωμετρικός αμφορέας από την Άσσηρο , ανήκει σε μια κατηγορία που ανακαλύφθηκε σε άλλες περιοχές της Μακεδονίας, στην Τροία, στην κεντρική Ελλάδα και στο Λευκαντί της Εύβοιας .
Αυτή η κατηγορία είναι γενικά θεωρείται ότι προέρχεται μετά την πάροδο κάποιων ετών από το Αττικό πρότυπο.
Σίγουρα δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πρωτογεωμετρική μορφή εξελίχθηκε πριν ο αμφορέας από την Άσσηρο κατασκευαστεί , εκτός αν το στυλ προήλθε με αυτό εδώ το αγγείο , το οποίο θα είναι μία έκπληξη.
Το μοντέλο μας παρέχει μια εκτίμηση για την ηλικία του αμφορέα που ανήκει στην ανασκαφική Φάση 3, και, κατά συνέπεια, ένα ελάχιστο όριο ηλικίας για την έναρξη της πρωτογεωμετρικής μορφής (στα αγγεία) , από το 1095 έως το 1070 π. Χ. (95,4% πιθανότητα).
Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την εκτίμηση του παραδείγματος από την Άσσηρο, θα πρέπει να ακλούθησε την Αττική πρωτογεωμετρική, ως το αρχέτυπο του συνόλου αυτού του στυλ, όπου ξεκίνησε πριν από τότε, ίσως πριν από αρκετές δεκαετίες.
Αυτό μπορεί να σημαίνει μια ημερομηνία πιο κοντά στο 1100 π.Χ. για την προέλευση του στυλ, αν, όπως είναι συνήθως αποδεκτό, το στυλ αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα και στη συνέχεια εξαπλώθηκε από τις εξαγωγές και απομιμήσεις στο βόρειο Αιγαίο και στην Κύπρο και στην Εγγύς Ανατολή για να φτάσει στη περιοχή περίπου την ίδια στιγμή που έφτασε στην Μακεδονία.
|
Τα ευρήματα στην
«τούμπα» της Ασσήρου στον Λαγκαδά, η οποία βρίσκεται περίπου 25 χιλιόμετρα από
τη Θεσσαλονίκη, καλύπτουν μια περίοδο άνω των 400 ετών, από το μέσον του 14ου
αιώνα π.Χ. έως τον 10ο αιώνα π.Χ. και αντιπροσωπεύουν την πιο ολοκληρωμένη
διαχρονική παρουσία ευρημάτων από την ύστερη Ελληνική Εποχή του Χαλκού έως και
την αρχή της Εποχής του Σιδήρου. Ο οικισμός, που ανασκάφηκε κυρίως από τη
Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή των Αθηνών και τον ίδιο τον Γουάρντλ, εκτιμάται
ότι κατοικείτο συνεχώς από το 2000 έως το 1000 π.Χ. περίπου. Τα ανασκαφικά
ευρήματα φιλοξενούνται σήμερα στο Αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης.
 |
| Φιάλες με διαχαλωτές λαβές τποική κεραμική Άσσηρος Υστερη εποχη του χαλκού Α. Μ. Θεσσαλονίκης |
«Αυτά τα νέα
αποτελέσματα μας λένε μια ιστορία που είναι τελείως ανεξάρτητη και μάλλον
διαφορετική από τις συμβατικές ιστορικές αναφορές για την ημερομηνία λήξης της
Ελληνικής Εποχής του Χαλκού», δήλωσε ο Γουάρντλ.- K.A. Wardle του Πανεπιστημίου
του Birmingham
Όπως είπε, «έως πολύ
πρόσφατα η χρονολόγηση της ύστερης Ελληνικής Εποχής του Χαλκού βασιζόταν
αποκλειστικά σε ιστορικές ημερομηνίες που προέρχονταν από την Αίγυπτο και την
Εγγύς Ανατολή, με τη βοήθεια εξαγόμενων ή εισαγόμενων αντικειμένων, όπως
Μινωικών ή Μυκηναϊκών κεραμικών ή Αιγυπτιακών σκαραβαίων. Αν όμως αποδεχτούμε την
χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα-14 -και δεν έχουμε κάποιο λόγο για να μη τη
δεχτούμε- τότε πρέπει να αναθεωρήσουμε μια μακρά σειρά από ημερομηνίες, από το
μέσον του 14ου αιώνα π.Χ. έως την αρχή του 11ου αιώνα π.Χ.».
Σύμφωνα με τον
Bρετανό αρχαιολόγο, «πρόκειται για μια θεμελιακή επαναξιολόγηση, που δεν είναι
σημαντική μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.
Επηρεάζει τους τρόπους που κατανοούμε τις σχέσεις ανάμεσα στις διαφορετικές
περιοχές, μεταξύ άλλων τις έντονα διαφιλονικούμενες χρονολογήσεις που αφορούν
τις ιστορικές εξελίξεις από την Ισπανία τις Άλπεις έως την Παλαιστήνη ».
Οι ερευνητές
επεσήμαναν εξάλλου ότι οι νέες ημερομηνίες από την Ασσηρο αντιστοιχίζονται με
εκείνες που προκύπτουν από την μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας
(Σαντορίνης), η οποία έχει πλέον, μετά από νέες επιστημονικές εκτιμήσεις με
βάση τον άνθρακα-14, χρονολογηθεί και αυτή 100 χρόνια νωρίτερα, περίπου στο
1625 π.Χ., αντί του 1525 π.Χ. (κάτι όμως για το οποίο δεν υπάρχει επιστημονική
ομοφωνία).
Μερικά στοιχεία
Χρονολογική σημασία για τη Νότια
Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου
Η περίοδος η λεγόμενη Φάση 9 ( «Φάση »…είναι ο προσδιορισμός των περιόδων
αυτής της ανασκαφής στην Άσσηρο ονομάστηκε έτσι από τον ανασκαφέα…) ,η χρονολόγηση
που θεωρήθηκε με τις αναλύσεις και ξεκινά με εκτεταμένες έρευνες σε σιταποθήκες και εισηγμένη κεραμική της
Μυκηναϊκής εποχής στα τέλη της ΥΕ ΙΙΙΑ
περίοδου (1400-1200 π.Χ.) , ξεκινά
μεταξύ 1395-1346 π.Χ. και τελειώνει με την καταστροφή από πυρκαγιά το 1378-1343
π.Χ., δηλαδή περίοδος 0-19 ετών νωρίτερα
( 95,4% πιθανότητα) .
Όπως και
στις έρευνες στην Φάση 7, με της περιόδου ΥΕ ΙΙΙΓ (1200-1100 π.Χ.) στυλ κεραμικής που θα
πρέπει να αντιστοιχεί στην περίοδο αμέσως μετά την καταστροφή των ανακτόρων της
μυκηναϊκής κοινωνίας στη νότια Ελλάδα, ξεκινά το 1341-1282 π.Χ. και τελειώνει το
1312-1264 π.Χ., με μια έκταση 0-46 ετών (, 95.4 % πιθανότητα).
Επίσης στην Φάση 3, τη δεύτερη φάση της Εποχής του
Σιδήρου στην Άσσηρο συμπεριλαμβανομένου του πρωτογεωμετρικού αμφορέα ( Εικ. 2 )
ξεκινά το 1096-1074 π.Χ. και τελειώνει το 1087-1064 π.Χ., σε συνολικό χρονικό
διάστημα από 0-15 έτη (95.4 % πιθανότητα). Κάθε μία από αυτές τις ημερομηνίες,
είναι πολύ μεγαλύτερα από ό, τι αναμενόταν στους συμβατικούς λόγους, όπως φαίνεται
στον Πίνακα 1 .
 |
| Πίνακας 1 |
Δεν υπάρχει κανένα επιχείρημα για την απόρριψη αυτής
της σειράς όσον αφορά είδη που αναλύθηκαν όπως παλαιό ξύλο, παλαιά οστά ή ειδικές άλλες εφαρμογές -Ακριβείς όροι
: ( from samples of three different types: charred building timbers, charred
seeds and the collagen extracted from a stratified sequence of domestic animal
bones ).
 |
| Οι αρχαιολογικές φάσεις των ευρημάτων και οι περίοδος κατασκευής τους |
Από τα συμπεράσματα της έρευνας
Οι παραλληλισμοί των κεραμικών από τον τύμβο στην Άσσηρο
παρέχουν σχετικό χρονολογικό δέσιμο μεταξύ των κεραμικών φάσεων στη βόρεια και τη
νότια Ελλάδα. Κατά συνέπεια, οι απόλυτες ημερομηνίες από τα πλαίσια Ασσήρου
μπορεί να μεταφερθεί σε ανάλογο πλαίσιο στη νότια Ελλάδα, και να χρησιμοποιηθεί
για τις εκ νέου χρονολογήσεις σήμερα στις
διαδοχικές φάσεις κεραμικής εκεί.
Η σημασία
τους είναι να δει κάποιος την νέα αυτή χρονολόγηση σε σχέση με την ημερομηνία
έναρξης για την πρωτογεωμετρική περίοδο, για την οποία δεν υπάρχει καμία
τεκμηριωμένη ιστορική χρονολογία, αλλά μάλλον μια «καλύτερη εκτίμηση» από τους
μέχρι τώρα ιστορικούς και που είναι του
1050 ή 1025 π. Χ.. Αυτό δε έχει καθοριστεί με την υποθετική διάρκεια των
κεραμικών της τελικής Μυκηναϊκής
περιόδου και κατόπιν συγκρίνοντας τα στοιχεία με την εμφάνιση της πρωτογεωμετρικής κεραμικής
στις παράκτιες περιοχές της Συρίας, του Λιβάνου και Παλαιστίνης .
Δεν Υπάρχει, ωστόσο, καμία συμφωνία σχετικά με
τη χρονολόγηση των επιπέδων, όπου η κεραμική αυτή έχει βρεθεί, αλλά μάλλον μια
έντονη συζήτηση σχετικά με τις ημερομηνίες σε σχέση με την Βιβλική ιστορία. Η
συζήτηση υψηλότερης ή χαμηλότερης χρονολογίας στην περιοχή αυτή είχε πρόσφατα
μια ιδιαίτερη θέση . Πράγματι, η παρουσία των αγγείων στην πρωτογεωμετρική κεραμική έχει συχνά χρησιμοποιηθεί
για να υποστηρίξει ημερομηνίες και στα δύο συστήματα χωρίς να λαμβάνονται υπόψη
στοιχεία για την κυκλικότητα του επιχειρήματος.
ΕΔΩ
ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ www.plosone.org
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
