Ο ΕΒΡΟΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ - ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Το ποτάμι ονομαζόταν Ρόμβος, ώσπου ο 'Εβρος ο γιος του βασιλιά Κασσάνδρου και της Κροτωνίκης, πνίγηκε για ν' αποφύγει τις συκοφαντίες της μητριάς τον Δαμασίππης (της οικογένειας των Λαπιθών) για βιασμό. Την ερμηνεία αυτή μας δίνει ο Πλούταρχος στο έργο τον "Περί ποταμών και όρων" κεφ. 3. Ο Βιργίλιος τον ονομάζει Οιάγριον 'Εβρο. Κατά τον Ησύχιο η θρακική σημασία τον ονόματος 'Εβρος σημαίνει: τράγος βατήρ (βάθρο). Η Άννα Κομνηνή τον αναφέρει ως Εύρο, το ρήμα εύω σημαίνει φλογίζω ενώ αύω = ανάβω. Εύρος σημαίνει και ανατολικός άνεμος, σφοδρός και συχνά Θερμός. Ο Αλκαίος τον αναφέρει ως "κάλλιστού ποταμών". Επίσης αναφέρεται από τους: Ηρόδοτο, Θουκυδίδη, Οράτιο, Αριστοτέλη, Στράβωνα, Ευρυπίδη, Πλίνιο, Μελέτιο κ.ά.

Στον 'Εβρο κοντά στην Ουσκουδάμα (Αδριανούπολη), λούστηκε ο Ορέστης, ο γιος του Αγαμέμνωνα πού σκότωσε τη μάνα του την Κλυταιμνήστρα, κυνηγημένος από τις Ερινύες και θεραπεύτηκε. Τότε αποφάσισε να χτίσει μια πόλη, πού την ονόμασε Ορεστιάδα, για να θυμάται το μέρος πού βρήκε την υγειά του και γλίτωσε αστό τις Τύψεις.

Η Θράκη ήταν κόρη τον Ωκεανού και της Παρθενόπης και κατελάμβανε μια τεράστια περιοχή για όλούς τους 'Ελληνες τον νότού ήταν ο τόπος απ' όπού ξεκινούσε ο Βορέας με τους Βορεάδες. Κάλαη και Ζήτη και τις κόρες του Χιόνη (μητέρα τον Εύμολπου) και Κλεοπάτρα (σύζυγο του βασιλιά Φινέα). Από τη Θράκη ξεκίνησαν ο Άρης και ο Διόνυσος.

ΟΡΦΕΑΣ: Μουσείο Βερολίνου - Αγγείο 5ου αι. π.Χ

'Ήταν όμως και ο τόπος τον Ορφέα, του Μουσαίου, του Λίνου του Θάμυρη και του Ευμόλπου, πού δίδαξαν στους ανθρώπους τα Θεία μυστήρια και τη μουσική. 'Ετσι οι άνθρωποι από τη μια έπλαΘαν ιστορίες για κακούς βασιλιάδες όπως ο Λυκούργος και ο Διομήδης με τα άλογά του, πού ξέσκιζαν κι έτρωγαν ανθρώπους, ο Τηρέας πού ήταν κακούργος και τέλος o Πολυμήστορας πού πρόδωσε τον Πρίαμο της Τροίας, όταν αυτός του εμπιστεύτηκε το γιο του Πολύδωρο (η μητέρα του Καστιάνειρα ήταν από την Αισύμη, παλλακίδα του Πριάμου) και το θησαυρό της χώρας του.

Από την άλλη όμως έπλαθαν ιστορίες για την

αγάπη και τη δύναμη της τέχνης, μιλώντας για τον Ορφέα πού γοήτευε τα θηρία και κατέβηκε στον Άδη για χάρη της Ευρυδίκης. Για τη βασιλοπούλα πού αγάπησε ένα γιο του Θησέα, τον Ακάμα ή το Δημοφώντα και πέθανε περιμένοντάς τον και για τη σχέση των μεγάλων δασκάλων τον θρακικού βορρά με την Ελευσίνα.

Ο Βορέας ήταν γιος τον Στρυμόνα και της Ευτέρπης. Σε μια επιδρομή του στην Αθήνα άρπαξε την κόρη του Ερεχθέα την Ωρειθυία, με την οποία απέκτησε δυο γιούς και δυο κόρες, όπως προαναφέρθηκε, τους φτερωτούς Κάλαη και Ζήτη και τις Χιόνη και Κλεοπάτρα, που παντρεύτηκε τον Φινέα. Ο Φινέας αφού απόκτησε γιους μαζί της την παράτησε και πήρε άλλη γυναίκα. Αυτή σαν κακιά μητριά συκοφάντησε τους γιούς του και ο Φινέας τους τύφλωσε. Τότε ο Βορέας πήγε και του έβγαλε τα μάτια και οι θεοί έστειλαν τις Άρπυιες, τα βρωμερά πουλιά που δεν τον άφηναν να φάει. Από το μαρτύριο αυτό τον γλίτωσαν οι γιοί τον Βορέα, περνώντας από κει με τους Αργοναύτες. Αυτός τότε τους βοήθησε να περάσουν τις Συμπληγάδες και να φτάσει η Αργώ στον προορισμό της.

Κάποτε η Χιόνη βρέθηκε στην αγκαλιά τον Ποσειδώνα και επέκτησε τον Εύμολπο. Επειδή ήταν παράνομος καρπός τον πέταξε στη θάλασσα. Με τη φροντίδα του Ποσειδώνα ο Εύμολπος μεγάλωσε στην Αιθιοπία. Εκεί παντρεύτηκε τη βασιλοπούλα και απέκτησε τον 'Ισμαρο, ο οποίος παντρεύτηκε την κόρη τον Θράκα βασιλιά Τεγύριου κι έγινε βασιλιάς αλλά πέθανε πρόωρα. Τότε έγινε βασιλιάς των Θρακών ο πατέρας του Εύ μολπου, ο. οποίος βοηθώντας τους Ελευσίνιους, σκοτώθηκε στην Αθήνα από τον Ερεχθέα.

O Οδυσσέας και ο Διομήδης κλέβουν τα άλογα του Ρήσου. Ερυθρόμορφο αγγείο του «ζωγράφου του Λυκούργου», 360 π.Χ.

Ο Ρήσος ήταν ο άλλος γιος του Στρυμόνα με μια Μούσα. Σαν βασιλιάς της Θράκης πήγε να συμμαχήσει με τους Τρώες, δολοφονήθηκε όμως την πρώτη νύχτα από τον Οδυσσέα και τον Διομήδη με τη βοήθεια της Αθηνάς. Μετά το θάνατό του λατρεύτηκε ως θεός. 'Εχουν βρεθεί χιλιάδες ανάγλύφα, γνωστά ως "Θράκας ιππέας". Απεικονίζεται συνήθως με δόρυ στο δεξί χέρι, αριστερά υπάρχει δέντρο με τυλιγμένο φίδι και δεξιά ακολουθεί ένας δούλος. Κάτω υπάρχει βωμός, αγριογούρουνο και σκύλος. Συνήθως αναφέρεται ως "Κύριος ή ήρως", είναι Θεός σωτήριος αλλά και καταχθόνιος. Η σκηνή του κυνηγιού μαρτυρά ότι πρόκειται για το μυθικό βασιλιά Ρήσο.

Η Θράκη ήταν ο τόπος που γεννήθηκε και κατοικούσε o Άρης. Άγριος και πολεμοχαρής άφησε απογόνους σαν τον Τηρέα, το Λυκούργο και το Διομήδη, βασιλιάδες της Θράκης βάρβαρους και σκληρούς. Για τον Τήρη αναφέρεται πως κάποτε βοήθησε τους Αθηναίους εναντίον της Θήβας. 'Οταν νίκησαν του έδωσαν γυναίκα την κόρη τον βασιλιά Πανδίονα, πράγμα που δεν τον εμπόδισε να φερθεί άσχημα σ' αυτήν και την οικογένειά της. Λέγεται πως σκότωσε και τον αδερφό του Δρύαντα, πατέρα του Λυκούργου. Ο Λυκούργος βασίλευε στους Ηδωνούς και εναντιώθηκε στη λατρεία του Διονύσου, επιτέθηκε στις Βάκχες και απείλησε το θεό. Τότε ο Διόνυσος, που καταγόταν κι αυτός από τη Θράκη και ήταν θεός της αμπέλου και του οίνου, του μπέρδεψε το μυαλό και του έβαλε να κατακρεουργήσει το παιδί του, νομίζοντας ότι κλαδεύει αμπέλι.

'Υστερα απ' αυτό οι Ηδωνοί τον έδεσαν στο Παγγαίο, όπου άγρια άλογα τον κατασπάραξαν. Λέγεται πως ο Χάροπας, ένας ντόπιος, βοήθησε το Διόνυσο να θανατώσει το Λυκούργο. Αυτός για ανταμοιβή δίδαξε στο γιο του Οίαγρο τις Διονυσιακές τελετουργίες κι αυτός με τη σειρά του στο γιο του Ορφέα, o οποίος τις συστηματοποίησε σαν Ορφικά Μυστήρια.

Άλλος γιος τον Άρη ήταν ο Διομήδης, βασιλιάς των Βιστόνων, που είχε τα περίφημα άλογα που κατασπάραζαν ανθρώπους. Τον σκότωσε σε μονομαχία ο Ηρακλής, για να πάρει τα άλογα και να τα πάει στον Ευρυσθέα τον Άργους. Ο Ηρακλής τα άφησε στη φύλαξη του φίλου του για λίγο. 'Ωσπου να γυρίσει τ' άλογα τον κατασπάραξαν. Στη θύμησή του ίδρυσε πόλη που της έδωσε το όνομά του. Την ονόμασε Αβδηρα.

Ο Ορφέας είναι η μεγαλύτερη μορφή της Θράκης. Θεωρήθηκε μέγας λυράρης και κιθαρωδός, εφευρέτης της κιΘάρας και της μουσικής, ποιητής, εξημερωτής και εκπολιτιστής. Ιδρυτής θρησκεύματος και πατριάρχης της Ελληνικής γραμματείας. Λατρεύτηκε ως ήρωας, Θεός και ημίθεος. Καταγόταν κατά τη μυθολογία απ' τους Κίκονες ενώ σύμφωνα με την ιστορία από τους Οδρύσες Θράκες. Πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία και δρούσε από τα Πιέρια ως τον 'Εβρο. Πατέρας του ήταν ο Οίαγρος (πιΘανόν 'Εβρος), ένας θρακικός ποταμός και μητέρα του η Καλλιόπη ή η Μελπομένη ή η Μενίππη (κόρη τον Θάμυρη) ή η Μούσα Κλειώ. 'Εμβλημά του η λύρα πού του δώρισε ο Απόλλων και του τη δίδαξε ο προπάππος του ο Λίνος, γνώστης της μουσικής τέχνης. Κατέβηκε στον Άδη για να πάρει την Ευρυδίκη (Αγριόπη), αδημονώντας να την αντικρίσει, στράφηκε πίσω και την έχασε για πάντα. Επέστρεψε πίσω απαρηγόρητος.

Ο θάνατος του Ορφέα -Μουσείο του Λούβρου

Σύμφωνα με μια εκδοχή τον κατασπάραξαν οι Μαινάδες Βάκχες, γιατί αρνιόταν τον έρωτά τους. Σύμφωνα με άλλη, οι Θράσσες γιατί εισήγαγε στη Θράκη την παιδεραστία. Άλλοι λένε πως τον κατακεραύνωσε ο Δίας γιατί στα μυστήρια πού ίδρυσε, αποκάλυπτε στους ανθρώπους απόκρυφες έννοιες για το υπερπέραν. Το κεφάλι του πού ρίχτηκε στον 'Εβρο, εκβράστηκε στη Λέσβο. Με θαυμάσια έργα έχει αποτυπωθεί η ιστορία τον Ορφέα και της Ευρυδίκης στην τέχνη: ζωγραφική, γλυπτική, δράματα, ποίηση, διηγήματα, καντάδες, συμφωνητική μουσική, όπερες, μπαλέτα και φιαμ.

Ο Μουσαίος και ο Θάμυρης κατατάσσονται στους Θράκες αοιδούς. Ο πατέρας του Θάμυρη, Φιλάμμωνας ήταν γιος του Απόλλωνα και η μητέρα του Αγριόπη νύφη τον Παρνασσού. 'Οταν ήταν να γεννηθεί ο Θάμυρης η Αγριόπη μετοίκησε στους Οδρύσσες. Εκεί μεγάλωσε και εθάμιζε (σύχναζε) σε περιβάλλον πού αγαπούσε τη μουσική, όπως και ο Ορφέας. Λίγα λόγια για την ιστορία ακόμη……….

Η περιοχή του Έβρου κατοικήθηκε από την Παλαιολιθική Εποχή (10.000 - 7.000 π.Χ.) όπως μαρτυρούν τα λίθινα εργαλεία που βρέθηκαν επιφανειακά κοντά στον Άρδα και στον Έβρο ποταμό. Η ανθρώπινη παρουσία εξακολουθεί να υπάρχει τη Νεολιθική εποχή (5.500-3.000 π.Χ.) στην περιοχή και μάλιστα στην περίοδο της Εποχής του Χαλκού (3.000 - 1.050) παρατηρούνται επαφές με κατοίκους εκτός Θράκης και συγκεκριμένα η ανασκαφή στη περιοχή Μικρό Βουνί Σαμοθράκης δείχνει εμπορικές επαφές με Μινωίτες.

Κατά την διάρκεια των Κλασικών χρόνων Αιολείς αποικίζουν το νησί της Σαμοθράκης και χτίζουν το Ιερό των Μεγάλων Θεών. Επιπλέον, η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από την συγκρότηση οργανωμένων οικισμών στα νότια παράλια του νομού, που δημιουργείται η Πόλη-Κράτος της Σαμοθράκης για να ενισχύσει τις εμπορικές επαφές της με τη Θρακική ενδοχώρα. Πιό γνωστή από αυτές τις μικρές πόλεις, που απάρτιζαν τη Σαμοθρακική Περαία, είναι η Μεσημβρία-Ζώνη.

Οι Ρωμαϊκοί Χρόνοι που διήρκεσαν ως τον 4ο αι. μ.Χ. οδηγούν στην ανάδειξη του ελληνικού χαρακτήρα του τοπικού πολιτισμού. Αυτή την περίοδο κατασκευάζεται η Εγνατία Οδός που περνούσε μέσα από τον νομό Έβρου αποτελώντας σημαντικό συγκοινωνιακό άξονα που βοήθησε την οικονομική, εμπορική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής.

Η περιοχή του Έβρου λόγω της γειτνίασής της με την Κωνσταντινούπολη παίζει πρωτεύοντα ρόλο κατά την Βυζαντινή περίοδο. Το 1151-2 ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Κομνηνός ιδρύει το μοναστήρι της Παναγιάς Κοσμοσώτειρας στις Φέρες ενώ κατά τον εμφύλιο πόλεμο του 1341-7 ο Ιωάννης ΣΤ' Κατακουζηνός στέφεται αυτοκράτορας στο Διδυμότειχο.

Αγγείο με αναπαράσταση από το στρατόπεδο του Ρήσου κατά τον Τρωικό πόλεμο. Σε πρώτο πλάνο εμφανίζεται ο Οδυσσέας που του παίρνει τα άλογα. Ο ίδιος ο Ρήσος εικονίζεται πιο ψηλά να κοιμάται, αφού μόλις είχε έρθει για βοήθεια των Τρώων από τη Θράκη. Ο Οδυσσέας μαζί με το Διομήδη μπήκαν κρυφά στο στρατόπεδο των Θρακών για να εξοντώσουν το Ρήσο.

Ο Ρήσος ήταν γιος του Ηιονέα και της μούσας Καλλιόπης κατ' άλλους γιος του ποταμού Στρυμόνα και της μούσας Ευτέρπης .Και Ρήσος είναι όνομα συνώνυμο του πλούτου

Η παράδοση περιέσωσε όλον αυτόν τον πλούτο τον Ρήσου στον στίχο: “Πούχει του Ρήσου το πλουμί...” αναφερόμενο σ' ένα όμορφο πουλί με ωραία πλουμιστά φτερά. Το πουλί αυτό το ονόμασαν Ρήσο ακριβώς επειδή τα φτερά του έχουν ωραιότατα και πλούσια χρώματα. Στην Ιλιάδα έτσι περιγράφεται ο πλούτος του Ρήσου: “Ανάμεσά τους είναι ο βασιλιάς Ρήσος, τον Ηιονέα ο γιος. Τα άλογά του είναι τα πιο όμορφα και πιο μεγάλα πού έχω δει.

Πιο άσπρα κι απ' το χιόνι και στην τρεχάλα όμοια με τους ανέμους. Και τ' άρμα του είναι μαστορικά φτιαγμένο, με ασήμι και χρυσάφι πλουμισμένο. Κι ήρθε κρατώντας όπλα μαλαματένια, πελώρια, θαύμα των ματιών να τα βλέπεις, πού δεν ταιριάζει σε άντρες θνητούς να τα φοράνε, αλλά σε Θεούς αθάνατους” Ακόμα τα Θρακιώτικα άλογα, από τα οποία αποτελούταν το Θρακικό ιππικό, έμοιαζαν θεϊκά, “σαν ακτίνες του ήλιου”

Ο σοφιστής Φιλόστρατος ο νεότερος, που πέρασε από τη Θράκη, τον τρίτο ή τέταρτο αιώνα, απόρησε με τις τιμές που ετύχαινε από τους Θράκες ο αφηρωισμένος πια Ρήσος, και τιμώνταν σαν γιατρός, θεός του κυνηγιού, των αλόγων, των στρατιωτών και σαν αλεξίκακος γιατρός γενικότερα.

Η Καστιάνειρα, κόρη του βασιλιά της Τροίας Πρίαμου, ήταν αυτή που κάλεσε το Ρήσο να έρθει σε βοήθεια του λαού της. Ο Ρήσος, από φιλότιμο, δεν άντεξε στις εκκλήσεις της και ξεκίνησε χωρίς ιδιαίτερη σπουδή για την Τροία, με το περίφημο και ανίκητο θρακικό ιππικό. Μαzί του ήταν και ο Ιπποκόων ανεψιός ή εξάδελφος του Ρήσου, αγαπητός και φίλος της Καστιάνειρας.
Αυτά όμως έγιναν τον τελευταίο χρόνο τον Τρωικού πολέμου.

Ο Ρήσος δικαιολογείται στους Τρώες, ότι οι Σκύθες, από τη χώρα των οποίων έπρεπε να περάσει, τον έφερναν εμπόδια και παρενοχλήσεις με το στρατό τους και δεν τον άφησαν να φτάσει νωρίτερα στην πεδιάδα της Τροίας. Και τονίζει στη συνέχεια ότι ό,τι δεν μπόρεσε να επιτύχει ο Έκτορας στα εννιά χρόνια του τρωικού πολέμου , θα μπορούσε αυτός να το πετύχει “σε ένα του ηλίου φέγγος”σε μια μέρα δηλαδή. με το δυνατό του στράτευμα, με το πλήθος των καλογυμνασμένων Θρακών ιππέων, το πεζικό, τους πελταστές και τους τοξότες, που ήταν η μοναδική ελπίδα για νίκη της Τροίας

Η προσπάθεια όμως του Ρήσου προδόθηκε. Πριν ξεκινήσει αυτός είχε ζητήσει χρησμό από το Μαντείο του Διανύσου. Χρησμό όμως ζήτησαν και οι Αχαιοί , που πήραν εγκαίρως την πληροφορία ότι το Ίλιον θα σωζόταν, εάν τα άλογα του Ρήσου θα έφταναν εγκαίρως και έτρωγαν χόρτο από τον κάμπο και έπιναν νερό από τον ποταμό της Τροίας, τον Ξάνθο.

Αυτό σήμαινε ότι οι Αχαιοί θα έρχονταν σε πολύ δύσκολη θέση και θα νικιόνταν, εάν τα στρατεύματα των Θρακών, με το φοβερό ιππικό τους, έπαιρναν μέρος στη μάχη.
Γι' αυτό με δόλο ,μιάς και στον πόλεμο όλα επιτρέπονται και ενέδρα οι Αχαιοί , αφού έμαθαν μυστικά του Τρωικού στρατού από έναν κατάσκοπό τους τον Δόλωνα, σκότωσαν το Ρήσο, με πολλούς συντρόφους του, πριν αυτοί ριχτούν στη μάχη και εξουδετέρωσαν τη μεγάλη τους δύναμη .

ΟΙ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΤΗΣ ΕΦΟΡΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ