 |
| Ο Στρατηγός Βελισσάριος |
Επίσης εισήγαγε πολλές καινοτομίες στην εκπαίδευση και οργάνωση του ρωμαϊκού στρατού της εποχής, καθώς και στην τακτική των επιχειρήσεων. Υπήρξε ένας από τους στενούς συνεργάτες του Ιουστινιανού, στην προσπάθεια του τελευταίου να ανασυστήσει την ρωμαϊκή αυτοκρατορία.
 |
| Ραβένα - Εικάζεται ότι ο γενειοφόρος άνδρας στα δεξιά του Ιουστινιανού είναι ο Βελισάριος. |
ΚΑΤΑΓΩΓΗ
ΚΑΙ ΑΝΕΛΙΞΗ
Ως αυτόπτης μάρτυρας εξιστόρησε εγκωμιαστικά τα κατορθώματα και τον βίο του Βελισάριου στο έργο «Υπέρ των πολέμων λόγοι». Αργότερα, ο ιστορικός καταφέρεται εναντίον τόσο του Βελισάριου όσο και του Ιουστινιανού στην «''Απόκρυφη Ιστορία''» του, έργο που περιέχει πλήθος υπερβολών και ανακριβειών. Αυτό δεν μειώνει την αξία των πρώτων έργων του, τα οποία αποτελούν και την κύρια πηγή για τη ζωή του Βελισαρίου.
Ο Βελισάριος γεννήθηκε στη μικρή πόλη Γερμανίκεια ή Γερμανία της βορειοδυτικής Θράκης κοντά στα σύνορα με την επαρχία του Ιλλυρικού (σημ. Βουλγαρία), μεταξύ 500 και 505 μ.Χ. Ανήκε σε εκρωμαϊσμένη οικογένεια γαιοκτημόνων, πιθανώς θρακικής καταγωγής. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Ζ΄, σελ. 155 .
Ως βουκελάριος ανέλαβε μαζί με τον επίσης νεαρό στρατηγό Σίττα την ηγεσία μιας σειράς τολμηρών έφιππων καταδρομών στην περσική [[Αρμενία]] (''Περσαρμενία'') αποκομίζοντας πλούσια λεία και πολλούς αιχμαλώτους. Το [[526]] διορίστηκε από τον Ιουστίνο δούκας της Μεσοποταμίας και επανέλαβε τις επιδρομές. Αυτή τη φορά όμως συνάντησε ισχυρή αντίσταση από τον Αρμένιο ευγενή (Καμσαρακάν)|Ναρσή. Τρία χρόνια αργότερα ο τελευταίος δέχτηκε να περάσει στην υπηρεσία της Αυτοκρατορίας
''Υπέρ των πολέμων λόγοι'' 1.11-1.12, J. Evans (1999), σελ.211
Στην Μέση Ανατολή, καθ’ όλη την ύστερη Αρχαιότητα, η υστερορωμαϊκή-ελληνική χριστιανική αυτοκρατορία ήταν αντιμέτωπη με το ισχυρό και καλά οργανωμένο νεοπερσικό κράτος των Σασσανιδών . Οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο αυτοκρατοριών ήταν σχεδόν συνεχείς. Ακόμη και σε περιόδους ειρήνης ή ανακωχής δεν έλειπαν τα μεθοριακά επεισόδια, άλλοτε απλώς οι επιχειρήσεις μεταφέρονταν σε εδάφη γειτονικών κρατών, τα οποία θέλοντας και μη συμπαρεσύρονταν στη δίνη του αέναου καταστροφικού σπαραγμού των ισχυρών γειτόνων τους.
Το 528 ο Πέρσης βασιλιάς Καβάδης Α’ κατάφερε να σταθεροποιήσει την εξουσία του και έστρεψε την προσοχή του προς Δυσμάς. Με αφορμή την επιρροή των δύο αντιπάλων επί των μικρών περιφερειακών κρατών, Λαζική και Ιβηρία στην περιοχή του Καυκάσου, ξέσπασε το ίδιο έτος ο Ιβηρικός πόλεμος.
Η μάχη που ακολούθησε εξελίχθηκε όπως είχε υπολογίσει ο Βελισάριος και κατέληξε σε περιφανή νίκη του νεαρού στρατηγού με βαριές απώλειες για τους Πέρσες.
Η αυτοκρατορία βρισκόταν σε πόλεμο με τους Σασσανίδες από το 527, με αφορμή την απόπειρα του Καβάδη Α΄, βασιλιά της Περσίας να προσηλυτίσει τους Ίβηρες του Καυκάσου στο Ζωροαστρισμό. Ο Καβάδης προσπάθησε να κλείσει ειρήνη με τους Βυζαντινούς και επιχείρησε να πείσει τον Ιουστινιανό Α΄ να υιοθετήσει το γιο του Χοσρόη.
Ο Ιουστινιανός αρνήθηκε και έστειλε τους στρατηγούς Σίττα και Βελισάριο εναντίον της Περσίας, όπου αρχικά ηττήθηκαν. Ο Ιουστινιανός προσπάθησε να διαπραγματευτεί μα ο Καβάδης αρνήθηκε και έστειλε 30.000 στρατιώτες στο Δάρας της Μεσοποταμίας το 529. Ο Βελισάριος επέστρεψε στην περιοχή μαζί με τον Ερμογένη και 25.000 άνδρες στα 530 και ο Καβάδης απάντησε στην κίνηση αυτή, στέλνοντας κι άλλους 10.000 υπό το στρατηγό Φιρούζ (Περόζης στα ελληνικά), που στρατοπέδευσε σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων.
Αν και αριθμητικά υστερούσε κατά πολύ, ο Βελισάριος αποφάσισε να επιτεθεί στους ελαφρά οπλισμένους Πέρσες. Έσκαψε έναν αριθμό από χαρακώματα για να ανακόψει το Περσικό ιππικό και παρέταξε το πεζικό του σε ένα ενιαίο σώμα στο κέντρο. Στις πτέρυγες δεξιά κι αριστερά παρέταξε Έρουλους ιππείς (οι Έρουλοι ήταν ένα γερμανικό έθνος).
Η αριστερή πτέρυγα είχε ενισχυθεί με 300 Ούννους ιππείς και η δεξιά με άλλους 600. Μια εφεδρεία βυζαντινού ιππικού βρισκόταν πίσω από τη δεξιά πτέρυγα. Πριν αρχίσει η μάχη, όλες αυτές οι δυνάμεις, εκτός του πεζικού, παρέμεναν πίσω από τα χαρακώματα.
Οι Πέρσες παρατάχθηκαν σε δύο φάλαγγες, με το πεζικό και πάλι στο κέντρο. Το πρώτο κύμα της περσικής επίθεσης στράφηκε κατά της δεξιάς πτέρυγας των Έρουλων, που αρχικά υποχώρησαν αλλά υπό την απειλή των Ούννων συμμάχων τους επέστρεψαν κι αντεπετέθηκαν, αναγκάζοντας τους Πέρσες να αποσυρθούν (αν και με 7 μόνο απώλειες).
Τη δεύτερη μέρα της μάχης έφτασαν κι άλλοι 10.000 Πέρσες, αυξάνοντας ακόμα περισσότερο την αριθμητική τους υπεροχή. Οι δύο αντίπαλοι, αρχικά περιορίστηκαν στην μεταξύ τους τοξοβολία, που προκάλεσε ελαφρές μόνον απώλειες εκατέρωθεν, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα.
Στο μεταξύ, ο Βελισάριος έκρυψε ένα τμήμα ιππικού πίσω από ένα λόφο στα βορειοανατολικά του Δάρας, στα αριστερά της βυζαντινής παράταξης. Όταν οι Πέρσες επιτέθηκαν, το πεζικό στο κέντρο υποχώρησε πίσω από τα χαρακώματα, αλλά το κρυμμένο απόσπασμα ιππικού και οι Ούννοι της δεξιάς πτέρυγας πλευροκόπησαν τους Πέρσες και τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν.
Ο Βελισάριος επέδειξε μεγάλο ζήλο για την καταστολή της εξέγερσης. Οι αρχικές προσπάθειές του όμως δεν τελεσφόρησαν λόγω της απόφασης πολλών στρατιωτών της ανακτορικής φρουράς να μείνουν ουδέτεροι σ’ αυτήν την εσωτερική σύγκρουση.
Ο θρόνος του Ιουστινιανού σώθηκε την τελευταία στιγμή από την αγέρωχη παρότρυνση της αυτοκράτειρας Θεοδώρας.
Τελικά οι στρατηγοί Βελισάριος, Ναρσής και Μούνδος (ο τελευταίος τη στιγμή εκείνη βρισκόταν τυχαία στην Κωνσταντινούπολη επιστρέφοντας στην διοίκηση του Ιλλυρικού μετά τη λήξη των εχθροπραξιών στην ανατολή) συντόνισαν τις ενέργειές τους και περικύκλωσαν τον εξαγριωμένο όχλο στον ιππόδρομο, όπου ακολούθησε μεγάλη σφαγή.
Η συμβολή του Βελισάριου στην καταστολή της στάσης και η αμέριστη υποστήριξη που παρείχε στον κλονιζόμενο Ιουστινιανό, έκανε τον στρατηγό έναν από τους πλέον έμπιστους συνεργάτες του αυτοκράτορα. Αποτέλεσμα ήταν η ανάθεση της εκστρατείας εναντίον των Βανδάλων, που ο Ιουστινιανός ήδη σχεδίαζε.-λήμμα Βελισσάριος στην ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ
Αμέσως μετά τη λήξη της Στάσης του Νίκα, ο Ιουστινιανός άρχισε τις προετοιμασίες για την εκστρατεία κατά του βανδαλικού βασιλείου της Αφρικής. Η αφορμή είχε ήδη δοθεί όταν το 530 .Ο φιλορωμιός βασιλιάς Ιλδέριχος ανατράπηκε και φυλακίστηκε από τον Γελίμερο, ο οποίος αξίωνε από τον Ιουστινιανό να μην εμπλέκεται στα εσωτερικά του κράτους του. Επικεφαλής ορίστηκε ο Βελισάριος με τον τίτλο του στρατηγού-αυτοκράτορα, δηλαδή αρχιστρατήγου με αυξημένες εξουσίες. Γιάννης Χατζάκης (2005), σελ. 71. Η δύναμη που συγκεντρώθηκε (10.000 πεζοί, 5.000 ιππείς και 3.000 μισθοφόροι) δεν ήταν επαρκής για ένα τέτοιο εγχείρημα.
Ο Ρωμαϊκός στόλος απέπλευσε στις 24 Ιουνίου 533 κι έφθασε στη Σικελία στα μέσα του Αυγούστου, όπου ο Βελισάριος σταμάτησε για να ανασυντάξει τις δυνάμεις του. Την περίοδο εκείνη το οστρογοτθικό βασίλειο της Ιταλίας κυβερνιόταν από την αντιβασίλισσα, μητέρα του εφήβου βασιλιά Αταλάριχου, Αμαλασούνθα, η οποία διατηρούσε ιδιαίτερα καλές σχέσεις με την ανατολική αυτοκρατορία.
Εκεί πληροφορήθηκε ότι οι Βάνδαλοι ήταν ανίδεοι και πλήρως απροετοίμαστοι για την βυζαντινή εκστρατεία εναντίον τους, Επιπλέον ένα τμήμα της δύναμής τους έλειπε σε επιχειρήσεις εναντίον της επαναστατημένης Σαρδηνίας, πράγμα για το οποίο είχε φροντίσει ο Ιουστινιανός. Χ. Παπασωτηρίου (2004), σελ.108
Με τις πληροφορίες αυτές οι Βυζαντινοί αναθάρρησαν και έπλευσαν με ακόμη μεγαλύτερες προφυλάξεις για την Αφρική. Αποβιβάστηκαν σε μια απόμερη και υπήνεμη ακτή, περί τα 200 χλμ από την Καρχηδόνα, καθώς ο Βελισάριος έκρινε ότι μια απόβαση κοντά στη βανδαλική πρωτεύουσα ήταν πολύ επικίνδυνη.
Πρώτη ενέργειά του ήταν να εκτελέσει τον Ιλδέριχο και τους οπαδούς του, που κρατούνταν φυλακισμένοι.
Έπειτα ανακάλεσε το στόλο του από τη Σαρδηνία και έσπευσε να αντιμετωπίσει το μικρό στρατό του Βελισάριου με τις δυνάμεις που διέθετε εκείνη τη στιγμή (30.000-40.000 άνδρες).
Το σχέδιό του ήταν να επιτεθεί στους Ρωμιούς στην τοποθεσία Δέκιμον, μία στενή κοιλάδα περί τα 15 χλμ νοτίως της Καρχηδόνας.
Τα πράγματα όμως δεν λειτούργησαν όπως σκόπευε ο Βάνδαλος ηγεμόνας. Παρόλο που έφερε σε δύσκολη θέση τους Βυζαντινούς, η έλλειψη συντονισμού των στρατιωτών του σε συνδυασμό με την ψυχραιμία και ετοιμότητα του Ρωμιού στρατηγού χάρισε στον τελευταίο μια συντριπτική νίκη (μάχη στο Δέκιμον, 13 Σεπτεμβρίου 533). ''Υπέρ των πολέμων λόγοι'' 3.19
Ο Γελίμερος με τα υπολείμματα του στρατού του τράπηκε σε φυγή προς τα δυτικά την Νουμιδία, ενώ ο Βελισάριος εισήλθε θριαμβευτικά στην Καρχηδόνα δύο μέρες αργότερα. Αμέσως άρχισε να οργανώνει την άμυνα της πόλης και να ενισχύει τα παραμελημένα τείχη της.
Όταν θεώρησε ότι ήταν αρκετά δυνατός, βάδισε κατά της Καρχηδόνας. Αλλά και ο Βελισάριος επεδίωξε μια ανοιχτή μάχη, καθώς μια μακρά πολιορκία θα κλόνιζε την πίστη πολλών μισθοφόρων του κυρίως των Ούννων, οι οποίοι μάλιστα είχαν ήδη επαφές με πράκτορες του Γελίμερου.
Έτσι βγήκε από την πόλη και περίμενε το στρατό των Βανδάλων στο Τρικάμαρον, 30 χλμ δυτικά της Καρχηδόνας. Η μάχη που δόθηκε στη θέση αυτή 15 Δεκεμβρίου533, σφράγισε τη μοίρα της βανδαλικής Αφρικής.
Η κεραυνοβόλα και, παρά τις μεγάλες δυσκολίες, ολοκληρωτική επιτυχία του Βελισάριου ξύπνησε τον φθόνο πολλών αυλικών και αξιωματούχων στην Βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη. Αυτοί καταφέρθηκαν με συκοφαντίες κατά του στρατηγού στον Ιουστινιανό, υποστηρίζοντας ότι ο κατακτητής της Αφρικής σκόπευε να κρατήσει για τον εαυτό του τις μόλις καταληφθείσες περιοχές και να δημιουργήσει εκεί μια αυτοκρατορία.
Ο Ιουστινιανός, για να εξακριβώσει τις προθέσεις του Βελισάριου, τού πρότεινε να διαλέξει εάν ήθελε να μείνει στην Αφρική ως αρχιστράτηγος ή να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη. Στρατιωτική Ιστορία, τχ 34, σελ. 53 . Έχοντας πληροφορηθεί τις συκοφαντίες, ο Βελισάριος επέλεξε το δεύτερο κι έτσι το καλοκαίρι του 534 απέπλευσε για την πρωτεύουσα.
Ο Ιουστινιανός του έδωσε την άδεια να τελέσει θρίαμβο, στον οποίο τον ένδοξο στρατηγό ακολουθούσαν ο Γελίμερος και πλήθος αιχμαλώτων και λαφύρων. Στα λάφυρα συμπεριλαμβάνονταν οι θησαυροί που είχαν αρπάξει οι Βάνδαλοι από τη Ρώμη το 455.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τελευταίος απλός πολίτης που είχε την τιμή να τελέσει θρίαμβο ήταν ο Λεύκιος Κορνήλιος Βάλβος επί αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, 550 χρόνια παλαιότερα. Επίσης ο Βελισάριος τιμήθηκε με την υπατεία του έτους 535. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Ζ΄, σελ. 172. Επίσης J. Evans (1999), σελ.239
Στις αρχές του 535 η φιλορωμιά βασίλισσα των Οστρογότθων Αμαλασούνθα, συνελήφθη, φυλακίστηκε και τον Απρίλιο του ιδίου έτους δολοφονήθηκε με την ανοχή του νέου συζύγου της, Θευδάτου. Η αλλαγή της πολιτικής κατάστασης στην Ιταλία έδωσε στον Ιουστινιανό το πρόσχημα που ζητούσε για να κινηθεί εναντίον των Οστρογότθων. Η ταχεία και απροσδόκητα εύκολη κατάλυση του βανδαλικού βασιλείου συνέβαλε προς την απόφαση του Ιουστινιανού να επιδιώξει με στρατιωτικά μέσα την προσάρτηση της Ιταλίας.[σερ Μπάζιλ Λίντελ Χαρτ,
Οι Μεγάλοι Πόλεμοι της Ιστορίας, εκδόσεις Ευρώπη, σελ. 77 ].
Την υλοποίηση των σχεδίων του αυτοκράτορα ανέλαβαν οι στρατηγοί Βελισάριος, που κινήθηκε με στόλο εναντίον της Σικελίας με 12.000 άνδρες, και ο Μούνδος, που προέλασε προς τη γοτθική Δαλματία με 4.000 άνδρες.
Όμως ο Βελισάριος κατάφερε σε ελάχιστο χρόνο να επαναφέρει την πειθαρχεία στις ρωμαϊκές δυνάμεις της Αφρικής και να επιστρέψει στην Ιταλία. Αποβιβάστηκε στο νότιο άκρο της Καλαβρίας (αρχές καλοκαιριού του 536) και προέλασε ταχύτατα προς Βορρά.
Οι ελληνόφωνοι κατά κύριο λόγο πληθυσμοί υποδέχονταν τους Ρωμιούς σαν ελευθερωτές. Ακόμη και οι γοτθικές δυνάμεις της περιοχής, υπό την ηγεσία του γαμβρού τού Θευδάτου, παραδόθηκαν στον Βελισάριο χωρίς καν να προβάλουν αντίσταση. Η προέλαση διακόπηκε κάτω από τα τείχη της Νεάπολης.
Ένα απόσπασμα 400 επίλεκτων ανδρών εισήλθε στην πόλη και άνοιξε τις πύλες για τον υπόλοιπο στρατό .[[Εδουάρδος Γίββων]] (Edward Gibbon), Chapter XLI, [http://www.ccel.org/g/gibbon/decline/volume2/chap41.htm#naples Belisarius invades Italy, and reducces Naples, A.D. 537.]
Η πτώση της Νεάπολης (536) συγκλόνισε τους Οστρογότθους. Υπεύθυνος θεωρήθηκε ο Θευδάτος που δεν είχε πράξει κάτι σημαντικό στον στρατιωτικό τομέα για την αναχαίτιση του Βελισάριου. Ο ηγεμόνας των Γότθων εκθρονίστηκε και λίγο αργότερα εκτελέστηκε, ενώ τη θέση του κατέλαβε ένας γηραιός στρατηγός τού Θευδέριχου, ο Ουΐτιγγης ή Βίτιγκ.
Ο τελευταίος άφησε ισχυρή φρουρά στη Ρώμη και έφυγε για τη Ραβέννα, όπου ήταν συγκεντρωμένος ο κύριος όγκος των γοτθικών στρατευμάτων. Επιπλέον αντιμετώπιζε μια φραγκική εισβολή στη βόρειο Ιταλία, για την οποία, όπως και στην περίπτωση της επαναστατημένης εναντίον του Γελίμερου Σαρδηνίας, ευθυνόταν οι διπλωματικοί χειρισμοί του Ιουστινιανού. Χ. Παπασωτηρίου (2004), σελ.109
Ο Ουΐτιγης εξαγόρασε την αποχώρηση των Φράγκων από την Ιταλία με χρυσό και εδαφικές παραχωρήσεις και σύντομα ήταν έτοιμος να αντεπιτεθεί στους Ρωμιούς. Ενόσω βρισκόταν στην Ραβέννα, παντρεύτηκε την κόρη της Αμαλασούνθας, Ματασούνθα για να νομιμοποιήσει την εξουσία του.
Εν τω μεταξύ ο Βελισάριος είχε γίνει κύριος της Αιώνιας Πόλης αναίμακτα. Η παλαιά Ρώμη άνοιξε τις πύλες της στους στρατιώτες της Νέας Ρώμης μετά από σύντομες διαπραγματεύσεις, την ίδια ώρα που η γοτθική φρουρά εγκατέλειπε την πόλη (9 Δεκ. 536).
Οι Γότθοι έφθασαν κάτω από τα τείχη της Ρώμης τον Μάρτιο του 537 με στρατό 150.000 θωρακισμένων ιππέων, κατά κύριο λόγο, όπως μας πληροφορεί ο Προκόπιος. Πιθανώς ο Προκόπιος υπερβάλλει, όπως άλλωστε συμβαίνει συχνά στους αρχαίους ιστορικούς. Πάντως, οι Γότθοι ήταν κατά πολύ υπεράριθμοι των Βυζαντινών..
Η δυσφορία των κατοίκων εκφράστηκε κυρίως από τους συγκλητικούς και την αριστοκρατία, αρκετοί εκ των οποίων συνελήφθησαν από τον Βελισάριο. Μεταξύ αυτών ήταν και ο πάπας Σιλβέριος. Παρά τους αρχικούς ενδοιασμούς του Βελισάριου λόγω του αξιώματος τού Σιλβέριου, καθαιρέθηκε και εξορίστηκε στην Ανατολή, επειδή θεωρήθηκε ύποπτος συνεργασίας με τους Γότθους. Γιάννης Χατζάκης (2005), σελ.83
Οι πολυπόθητες ενισχύσεις, περί τις 5.000, έφτασαν τον Νοέμβριο του επόμενου έτους. Τώρα ο Βελισάριος είχε τη δυνατότητα να επιχειρήσει τολμηρότερες ενέργειες.
Έτσι οι Γότθοι μετατράπηκαν από πολιορκητές σε πολιορκημένους και τον Μάρτιο του 538, μετά από ένα χρόνο και εννέα ημέρες, έλυσαν την πολιορκία. Κατευθύνθηκαν βόρεια με τους Ρωμιούς στο κατόπι τους.
Οι τελευταίοι, με ευκίνητες δυνάμεις ιππικού, ενεργούσαν σε μεγάλη ακτίνα, τόσο απασχολώντας τους εχθρούς τους όσο και καταλαμβάνοντας διάφορες πόλεις. Τον Ιούνιο του 538 αφίχθησαν στην Ιταλία νέες ενισχύσεις (7.000) υπό τον Ναρσή, οι οποίες όμως δεν είχαν τα αποτελέσματα που ανέμενε ο Ιουστινιανός.
Ο Ναρσής δεν έδειχνε διάθεση να αναγνωρίσει την αρχιστρατηγία του Βελισάριου. Ο τελευταίος αξίωνε απ’ όλους απόλυτη υπακοή στις διαταγές του, αφού είχε διοριστεί από τον Ιουστινιανό αρχιστράτηγος του μετώπου στην Ιταλία.
Από την άλλη ο Ναρσής, έχοντας την εύνοια της αυτοκράτειρας Θεοδώρας, έβρισκε προσχήματα για να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία του Βελισάριου. J. Evans (1999) σελ.262 Αποτέλεσμα των διαφωνιών των δύο στρατηγών ήταν η πτώση της μεγάλης και εύρωστης πόλης των Μεδιολάνων (σημ. [[Μιλάνο]], αρχές του 539) στους συνασπισμένους Γότθους και Βουργουνδίους . Η πόλη λεηλατήθηκε άγρια με αποτέλεσμα να καταστραφεί τελείως, ο ανδρικός πληθυσμός σφαγιάστηκε και τα γυναικόπαιδα πουλήθηκαν ως δούλοι στους Βουργουνδίους.
Η καταστροφή των Μεδιολάνων, που από τις σύγχρονες πηγές περιγράφεται με τα πιο μελανά χρώματα, προκάλεσε βαθιά εντύπωση, τόσο στην Ιταλία όσο και στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Ιουστινιανός δεν επέρριψε ευθύνες σε κάποιον, ωστόσο ανακάλεσε τον Ναρσή, αφήνοντας τον Βελισάριο μοναδικό αρχηγό των δυνάμεων στην Ιταλία. Η κατάσταση στη χερσόνησο είχε γίνει ιδιαίτερα δύσκολη και πολύπλοκη. Επιπλέον οι Φράγκοι εισέβαλαν ξανά στη βόρειο Ιταλία καταστρέφοντας και λεηλατώντας.
Η επιστροφή του Βελισάριου στην Κωνσταντινούπολη δεν είχε την υποδοχή που τού είχε επιφυλαχθεί μετά την κατάλυση του βανδαλικού κράτους.
Βασικοί λόγοι για την ψυχρή αντιμετώπιση, ήταν η εισβολή των Περσών στην ρωμέϊκη Συρία, αλλά και η καχυποψία του Ιουστινιανού προς το πρόσωπο του Βελισάριου [www.heritage-history.com/www/heritage.php. Heritage History: Flavius Belisarius].
Ο αυτοκράτορας είχε ανησυχήσει από τις προτάσεις των Γότθων προς τον αρχιστράτηγό του και παρά το γεγονός ότι οι ενέργειες του τελευταίου είχαν αποδείξει το αντίθετο, διατηρούσε αμφιβολίες για τη νομιμοφροσύνη του.[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/59479/Belisarius Britannica: Belisarius]
Ωστόσο οι ταχείες και οδυνηρές εξελίξεις στην Ανατολή απαιτούσαν άμεσες ενέργειες. Ο διάδοχος του Καβάδη Α΄, Χοσρόης Α’ προήλαυνε ανενόχλητος καταλαμβάνοντας πόλεις και φρούρια της μεθορίου.
Όταν είδε ότι δεν υπήρχε ουσιαστικός αντίπαλος έγινε πιο τολμηρός και επιτέθηκε κατά της Αντιόχειας , που εκείνη την εποχή ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πόλη του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους.
Η πλούσια συριακή μεγαλούπολη έπεσε ανέλπιστα εύκολα και ακολούθησε τη μοίρα των Μεδιολάνων. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της σφαγιάστηκε, ενώ οι επιζώντες μεταφέρθηκαν στη Περσία, όπου εγκαταστάθηκαν σε μια πόλη με το όνομα Αντιόχεια του Χοσρόη, πλησίον της Κτησιφώντος .Γιάννης [Χατζάκης (2005), σελ.66 .] Το 541 ο Πέρσης μονάρχης προωθήθηκε στη Λαζική και κατέλαβε το ισχυρό βυζαντινό φρούριο της Πέτρας.
Εκείνη τη στιγμή έφτασε στο ανατολικό μέτωπο και ο Βελισάριος. Τόσο αυτός όμως, όσο και άλλοι ικανοί στρατηγοί του Ιουστινιανού δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τους Πέρσες. [Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τόμος 2, σελ.226] . Πιο συγκεκριμένα, ο Βελισάριος ηγήθηκε μίας γενικά άτολμης επιχείρησης αντιπερισπασμού εισβάλοντας στα περσικά εδάφη.
Μπρος στον κίνδυνο που διέτρεχαν τα ίδια τα εδάφη του, ο Χοσρόης εγκατέλειψε τη Λαζική, αλλά και οι Ρωμαίοι αποτραβήχτηκαν στην επικράτειά τους.
Ο Βελισάριος αντιμετώπιζε πάλι προβλήματα ανυπακοής των κατωτέρων του, που σε συνδυασμό με μια επιδημία στο στράτευμά του και την έκκληση κάποιων πόλεων της μεθορίου για προστασία εναντίον των Αράβων συμμάχων του Χοσρόη, ανάγκασε τους Ρωμιούς να αναδιπλωθούν.
Τότε ήρθε διαταγή ανάκλησης του Βελισάριου στην Κωνσταντινούπολη (χειμώνας 541-542), πιθανώς λόγω μίας εισβολής των Βουλγάρων Ούννων Κουτριγούρων στα Βαλκάνια.[ Στρατιωτική Ιστορία, τχ 129, σελ.68]
Την άνοιξη του 542 ο Χοσρόης επέδραμε εναντίον της Ιερουσαλήμ, την πλουσιότερη πόλη της ρωμαϊκής ανατολής, μετά την καταστροφή της Αντιόχειας. Ο Ιουστινιανός έστειλε ξανά τον Βελισάριο εναντίον των Περσών.
Επιπλέον, το άγημα που υποδέχτηκε την περσική αντιπροσωπεία, αποτελείτο από τους πλέον εύρωστους και μεγαλόσωμους στρατιώτες (κυρίως Γότθους, Βανδάλους και άλλους πρώην αιχμαλώτους από τη Δύση, που είχαν στρατολογηθεί από τους Βυζαντινούς), οι οποίοι όπως και ο στρατηγός τους έδειχναν ιδιαίτερα ευδιάθετοι και προσηνείς, αποπνέοντας μία σιγουριά και αισιοδοξία που προβλημάτισε ιδιαίτερα τους Πέρσες.
Με την επιστροφή των απεσταλμένων του, ο Χοσρόης έλαβε τις πληροφορίες και αποφάσισε να μην διακινδυνεύσει μια εισβολή με μια τόσο «ισχυρή» δύναμη στα νώτα του. Μα και ο Βελισάριος δεν αρκέστηκε μόνον σ’ αυτό το τέχνασμα. Με μια σειρά περίπλοκων ελιγμών κατά μήκος του Ευφράτη, επέφερε μεγαλύτερη σύγχυση στους αντιπάλους του, οι οποίοι αποφάσισαν τελικά να αποσυρθούν στη χώρα τους. [σερ Μπάζιλ Λίντελ Χαρτ, Οι Μεγάλοι Πόλεμοι της Ιστορίας, εκδόσεις Ευρώπη, σελ. 81-82 και Στρατιωτική Ιστορία, τχ 129, σελ.68-69]
Αμέσως μετά από αυτήν την εντυπωσιακή και αναίμακτη νίκη, ο Βελισάριος ανακλήθηκε για πολλοστή φορά στην Βασιλεύουσα. Την ίδια χρονιά ξέσπασε λοιμός, πιθανότατα βουβωνική πανώλη , που απλώθηκε ταχύτατα από την Αίγυπτο σε όλο τον μεσογειακό κόσμο και την Εγγύς Ανατολή. Ακόμη και οι ισχυρότεροι μονάρχες του τότε γνωστού κόσμου, Ιουστινιανός και Χοσρόης, προσβλήθηκαν από την νόσο, χωρίς όμως να υποκύψουν.
Ο πρώην αρχιστράτηγος του Ιουστινιανού ζούσε πλέον φοβούμενος για τη ζωή του. Η φιλία της γυναίκας του με την αυτοκράτειρα τον έσωσε προς στιγμήν, και όταν λίγο αργότερα ο Ιουστινιανός ανάρρωσε, επέστρεψε την περιουσία και τα αξιώματα στον Βελισάριο, μη δίνοντας σημασία στις φήμες. Η κρίσιμη κατάσταση του ιταλικού μετώπου, έκανε τον Βελισάριο ακόμη μία φορά κάτι παραπάνω από απαραίτητο.[ J. Evans (1999), σελ.290. Επίσης Γιάννης Χατζάκης (2005), σελ.25]
Στην Ιταλία σχεδόν αμέσως μετά την αποχώρηση του Βελισάριου, η κατάσταση αναστράφηκε άρδην. Οι Γότθοι επέλεξαν ως βασιλιά τους τον ικανό φύλαρχο Τοτίλα, ο οποίος με εύστοχες στρατιωτικές, πολιτικές και οικονομικές ενέργειες πέτυχε να περιορίσει τους Βυζαντινούς σε λίγες μεγάλες πόλεις.
Όταν ο Βελισάριος επέστρεψε στην Ιταλία ,καλοκαίρι του 544, οι Βυζαντινοί κατείχαν μόνον τις πόλεις Φλωρεντία, Ραβέννα και Ρώμη. Ακόμη μια φορά ο Βελισάριος διέθετε ελάχιστες δυνάμεις, μερικές χιλιάδες νεοσύλλεκτους άνδρες που ο ίδιος περιέγραφε ως ένα μικρό αξιοθρήνητο και ανεκπαίδευτο συνονθύλευμα (''Υπέρ των πολέμων λόγοι'' 7.12.4), έτσι δεν μπορούσε να κάνει και πολλά.
Παρ’ όλα αυτά, κατάφερε να εισέλθει κρυφά στη Ρώμη, όπου άρχισε να προετοιμάζεται για την επερχόμενη πολιορκία. Οι Γότθοι είχαν βαριές απώλειες στις προσπάθειές τους να παραβιάσουν τα τείχη. Μια ξαφνική αντεπίθεση των Βυζαντινών, τους έτρεψε σε άτακτη φυγή και υποχώρησαν στο Τίβολι (πόλη)
Με ανεπαρκείς δυνάμεις, ο Βελισάριος δεν μπορούσε να αναλάβει σοβαρές επιθετικές πρωτοβουλίες. Έτσι επί επτά χρόνια αναλώθηκε σε μικρές επιχειρήσεις από το ένα φρούριο στο άλλο και από τη μια πόλη στην άλλη, προσπαθώντας να ενισχύσει όποιο μέρος πιεζόταν περισσότερο. Η Ρώμη άλλαξε πολλές φορές χέρια και γενικότερα η Ιταλική χερσόνησος είχε περιέλθει σε διαρκή αστάθεια και αναταραχή. Απογοητευμένος από τη συνεχή άρνηση του αυτοκράτορα να στείλει σημαντικές ενισχύσεις στην Ιταλία, ο Βελισάριος ζήτησε την ανάκλησή του και επέστρεψε στη Κωνσταντινούπολη στις αρχές του 549 .J. Evans (1999) σελ.305
Στην πρωτεύουσα ο μεσόκοπος στρατηγός έτυχε τιμητικής υποδοχής, αλλά το άστρο του έδυσε προσωρινά. Κουρασμένος και πικραμένος από τις δολοπλοκίες και τις διαβολές των αντιπάλων του, αποσύρθηκε από τον δημόσιο βίο και για μερικά χρόνια ιδιώτευσε. Όμως σε ανύποπτο χρόνο ο Ιουστινιανός χρειάστηκε εκ νέου τις υπηρεσίες του έμπειρου στρατηλάτη και ο Βελισάριος ανταποκρίθηκε με το πλέον εντυπωσιακό και αποτελεσματικό τρόπο.
Το 559 η Βαλκανική χερσόνησος συγκλονίστηκε από μία μαζική επιδρομή των Βουλγάρων Κουτριγούρων (ή Βουλγάρων Ούννων ή Κουτριγούρων Ούννων), ενός επιγονικού φύλου των Ούννων. Έχοντας επιδράμει κι άλλες φορές στη Βαλκανική είχαν μάθει τις αδυναμίες της αυτοκρατορίας.
Παρά τα πολλά οχυρωματικά έργα που κτίστηκαν επί Ιουστινιανού κατά μήκος του Δούναβη ,Βλ. Κυριάκου Γρηγορόπουλου, ''Το αμυντικό σύστημα του Ιουστινιανού στα Βαλκάνια'', περιοδικό PANZER (εκδόσεων Περισκόπιο), τχ34 σελ. 42-53 η απασχόληση των ρωμαϊκών στρατευμάτων σε ανατολή και δύση, άφηνε τα βόρεια σύνορα εκτεθειμένα στις επιδρομές των νομάδων.
Έντρομος ο Ιουστινιανός ανακάλεσε τον Βελισάριο και του ανέθεσε την αναχαίτιση των επιδρομέων. Καθώς δεν υπήρχαν υπολογίσιμες δυνάμεις στην Κωνσταντινούπολη εκείνη την εποχή, ο Βελισάριος στρατολόγησε ένα ετερόκλητο πλήθος από μέλη των δήμων της πρωτεύουσας και χωρικούς από τη Θράκη που είχαν καταφύγει στην Πόλη εν όψει του κουτριγουρικού κινδύνου. Τον πυρήνα του στρατού αποτελούσαν 300 παλαίμαχοι στρατιώτες του Βελισάριου, σύμφωνα με τον Αγαθία που διηγείται την ιστορία.
Ο Βελισάριος νυμφεύτηκε την Αντωνίνα, στενή φίλη της αυτοκράτειρας Θεοδώρας, με την οποία μοιράζονταν παρόμοιο παρελθόν. Ο ίδιος την υπεραγαπούσε, ωστόσο η σχέση τους φαίνεται ότι κάθε άλλο παρά ιδανική υπήρξε.
Ο Προκόπιος της καταλογίζει συνεχείς απιστίες εις βάρος του Βελισάριου, και πολλές φορές αναφέρεται στον αδίστακτο χαρακτήρα της. Τις απόψεις αυτές συμμερίζονται οι περισσότεροι μελετητές (Evans, Mahon, Gibbon, Robert Browing κ.ά.. Επίσης βλ. λήμμα Αντωνίνα σε διάφορες Εγκυκλοπαίδειες), αν και χωρίς τις υπερβολές και τις ευφάνταστες περιγραφές του Προκοπίου.
Ο πρώην γραμματέας τού ένδοξου στρατηλάτη αφιέρωσε στον παλαιό του κύριο όλο το πρώτο κεφάλαιο της «''Απόκρυφης Ιστορίας''» όπου αναφέρει μεταξύ άλλων ότι η Αντωνίνα ασκούσε ισχυρή επιρροή επί του συζύγου της με τη βοήθεια μαγικών φίλτρων. Βλ. και Γιάννης Χατζάκης (2005), σελ. 25
Πάντως ο δυναμισμός της Αντωνίνας και η στενή σχέση της με τα ανάκτορα έδωσαν ώθηση στην καριέρα του συζύγου της, ενώ με τον άστατο βίο της δημιουργούσε πολλά προβλήματα στον Βελισάριο.
Από την άλλη, τον ακολουθούσε στις περισσότερες εκστρατείες του και μετά το θάνατό του, πέρασε την υπόλοιπη ζωή της σε σεμνή χηρεία. Γιάννης Χατζάκης (2005), σελ. 26
Ο Βελισάριος και η Αντωνίνα απέκτησαν μία κόρη, την Ιωαννίνα, η οποία αρραβωνιάστηκε με τον εγγονό της Θεοδώρας, Αναστάσιο. Η Αντωνίνα ουδέποτε ήθελε αυτό το συνοικέσιο, έτσι μετά τον θάνατο της Θεοδώρας διέλυσε τον αρραβώνα.
Οι διηγήσεις που ήθελαν τον Βελισάριο να καταλήγει τυφλός επαίτης εμφανίστηκαν στο Βυζάντιο κυρίως από τον 12ο αι. και επηρέασαν τη δυτικοευρωπαϊκή τέχνη και γραμματεία μέχρι και τους νεότερους χρόνους, παραμερίζοντας την πραγματική ιστορία.
Το 561 κατηγορήθηκε ακόμη μία φορά ότι συμμετείχε σε μια συνωμοσία κατά του αυτοκράτορα με συνέπεια τη δήμευση της περιουσίας του και τον κατ’ οίκον περιορισμό. Έξι μήνες αργότερα, ο Ιουστινιανός αποκατέστησε τον γηραιό πλέον στρατηγό.
Η ζωή και τα κατορθώματά του έγιναν αντικείμενο θαυμασμού ανά τους αιώνες και τροφοδότησαν πολλούς θρύλους και διηγήσεις. Το όνομά του έγινε συνώνυμο της στρατιωτικής ευφυΐας και ανδρείας και αποδιδόταν σε δαφνοστεφείς στρατηγούς, όπως ο δημοφιλής Ιωάννης Κουρκούας 10ος αιώνας που ονομάστηκε από τους συγχρόνους του «''άλλος Τραϊανός ή Βελισάριος''». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Η΄ (Μεσοβυζαντινοί χρόνοι), Εκδοτική Αθηνών, σελ. 63
- Ακολουθούν οι [[Ιωάννης Μαλάλας]] και [[Αγαθίας]] (6ος αι.), [[Θεοφάνης Ομολογητής|Θεοφάνης]] (9ος αι.), [[Μιχαήλ Γλυκάς]] (11ος αι.), [[Ιωάννης Ζωναράς]] (12ος αι.), [[Ιωάννης Τζέτζης]] (12ος αι.) κ.ά.Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ, τόμος 11, σελ.263
 |
| Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΧΗΔΟΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΑΝΔΑΛΟΥΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΒΕΛΙΣΑΡΙΟΥ |
- Για τα πρώτα χρόνια της ζωής του δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα, ενώ από τις διάφορες θεωρίες που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί για την καταγωγή του ονόματός του ([[Κέλτες|κελτικό]], [[Γότθοι|γοτθικό]], [[Θράκες|θρακικό]], [[Σλάβοι|σλαβικό]]) καμία δεν έχει τύχει ευρείας αποδοχής. [http://books.google.com/books Τhe Prosopography of the Later Roman Empire] σελ.182.
Ως βουκελάριος ανέλαβε μαζί με τον επίσης νεαρό στρατηγό Σίττα την ηγεσία μιας σειράς τολμηρών έφιππων καταδρομών στην περσική [[Αρμενία]] (''Περσαρμενία'') αποκομίζοντας πλούσια λεία και πολλούς αιχμαλώτους. Το [[526]] διορίστηκε από τον Ιουστίνο δούκας της Μεσοποταμίας και επανέλαβε τις επιδρομές. Αυτή τη φορά όμως συνάντησε ισχυρή αντίσταση από τον Αρμένιο ευγενή (Καμσαρακάν)|Ναρσή. Τρία χρόνια αργότερα ο τελευταίος δέχτηκε να περάσει στην υπηρεσία της Αυτοκρατορίας
''Υπέρ των πολέμων λόγοι'' 1.11-1.12, J. Evans (1999), σελ.211
ΕΝΑΝΤΙΟΝ
ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ
Το 528 ο Πέρσης βασιλιάς Καβάδης Α’ κατάφερε να σταθεροποιήσει την εξουσία του και έστρεψε την προσοχή του προς Δυσμάς. Με αφορμή την επιρροή των δύο αντιπάλων επί των μικρών περιφερειακών κρατών, Λαζική και Ιβηρία στην περιοχή του Καυκάσου, ξέσπασε το ίδιο έτος ο Ιβηρικός πόλεμος.
- Το 529 ο Βελισάριος αναδείχθηκε σε στρατηλάτη της Ανατολής (''magister militum per Orientem''), βαθμός που του έδιδε την αρχιστρατηγία στον πόλεμο εναντίον των Περσών. Διατήρησε τον τίτλο αυτό μέχρι το 542, αν και κατά την περίοδο αυτή απασχολήθηκε και σε άλλα μέτωπα. Δημήτρης Σ. Μπελέζος (2006), σελ. 49
- Ο Βελισάριος παρά το ότι διέθετε 25.000 άνδρες, περίμενε τους εχθρούς του έξω από την πόλη έχοντας ετοιμάσει το έδαφος με τρόπο ώστε να εξουδετερώνεται η αριθμητική υπεροχή των Περσών. Λίγο πριν την μάχη ο Περόζης έλαβε ενισχύσεις 10.000 στρατιωτών, ενώ απέρριψε τις ειρηνευτικές προτάσεις του Βελισάριου.
Η μάχη που ακολούθησε εξελίχθηκε όπως είχε υπολογίσει ο Βελισάριος και κατέληξε σε περιφανή νίκη του νεαρού στρατηγού με βαριές απώλειες για τους Πέρσες.
Η
ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΔΑΡΑΣ
Η μάχη του Δάρας διεξήχθη ανάμεσα στους Σασσανίδες Πέρσες και τη Ανατολική Ρωμέϊκη αυτοκρατορία στα 530, και ανήκει στις μάχες του Ιβηρικού πολέμου.
Η αυτοκρατορία βρισκόταν σε πόλεμο με τους Σασσανίδες από το 527, με αφορμή την απόπειρα του Καβάδη Α΄, βασιλιά της Περσίας να προσηλυτίσει τους Ίβηρες του Καυκάσου στο Ζωροαστρισμό. Ο Καβάδης προσπάθησε να κλείσει ειρήνη με τους Βυζαντινούς και επιχείρησε να πείσει τον Ιουστινιανό Α΄ να υιοθετήσει το γιο του Χοσρόη.
Ο Ιουστινιανός αρνήθηκε και έστειλε τους στρατηγούς Σίττα και Βελισάριο εναντίον της Περσίας, όπου αρχικά ηττήθηκαν. Ο Ιουστινιανός προσπάθησε να διαπραγματευτεί μα ο Καβάδης αρνήθηκε και έστειλε 30.000 στρατιώτες στο Δάρας της Μεσοποταμίας το 529. Ο Βελισάριος επέστρεψε στην περιοχή μαζί με τον Ερμογένη και 25.000 άνδρες στα 530 και ο Καβάδης απάντησε στην κίνηση αυτή, στέλνοντας κι άλλους 10.000 υπό το στρατηγό Φιρούζ (Περόζης στα ελληνικά), που στρατοπέδευσε σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων.
Αν και αριθμητικά υστερούσε κατά πολύ, ο Βελισάριος αποφάσισε να επιτεθεί στους ελαφρά οπλισμένους Πέρσες. Έσκαψε έναν αριθμό από χαρακώματα για να ανακόψει το Περσικό ιππικό και παρέταξε το πεζικό του σε ένα ενιαίο σώμα στο κέντρο. Στις πτέρυγες δεξιά κι αριστερά παρέταξε Έρουλους ιππείς (οι Έρουλοι ήταν ένα γερμανικό έθνος).
Η αριστερή πτέρυγα είχε ενισχυθεί με 300 Ούννους ιππείς και η δεξιά με άλλους 600. Μια εφεδρεία βυζαντινού ιππικού βρισκόταν πίσω από τη δεξιά πτέρυγα. Πριν αρχίσει η μάχη, όλες αυτές οι δυνάμεις, εκτός του πεζικού, παρέμεναν πίσω από τα χαρακώματα.
 |
| Ρωμηός (βυζαντινός ) κλιβανάριος (ολοσίδηρος) |
Οι Πέρσες παρατάχθηκαν σε δύο φάλαγγες, με το πεζικό και πάλι στο κέντρο. Το πρώτο κύμα της περσικής επίθεσης στράφηκε κατά της δεξιάς πτέρυγας των Έρουλων, που αρχικά υποχώρησαν αλλά υπό την απειλή των Ούννων συμμάχων τους επέστρεψαν κι αντεπετέθηκαν, αναγκάζοντας τους Πέρσες να αποσυρθούν (αν και με 7 μόνο απώλειες).
- Ακολούθησε μια ανάπαυλα στη μάχη, κατά την οποία ένας Πέρσης στρατιώτης προκάλεσε τους Βυζαντινούς σε μονομαχία. Ένας υπηρέτης του στρατηγού Βούζη ονόματι Ανδρέας ανταποκρίθηκε και τον νίκησε. Στη συνέχεια σκότωσε σε μονομαχία και ένα δεύτερο αντίπαλο, οπότε οι Πέρσες αποσύρθηκαν για να διανυκτερεύσουν.
Στο μεταξύ, ο Βελισάριος έκρυψε ένα τμήμα ιππικού πίσω από ένα λόφο στα βορειοανατολικά του Δάρας, στα αριστερά της βυζαντινής παράταξης. Όταν οι Πέρσες επιτέθηκαν, το πεζικό στο κέντρο υποχώρησε πίσω από τα χαρακώματα, αλλά το κρυμμένο απόσπασμα ιππικού και οι Ούννοι της δεξιάς πτέρυγας πλευροκόπησαν τους Πέρσες και τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν.
- Οι Αθάνατοι, το επίλεκτο σώμα του περσικού στρατού, προέλασε και τους νίκησε εν τέλει, μα ο Βελισάριος αντεπετέθηκε και διέσπασε τα περσικά στρατεύματα στα δύο. Οι μισοί Πέρσες καταδίωξαν το βυζαντινό ιππικό, μα οι υπόλοιποι παγιδεύτηκαν και 5.000 από αυτούς εξοντώθηκαν μαζί με το στρατηγό τους Βαρεσμανά.
Ωστόσο ο Καβάδης δεν αποθαρρύνθηκε. Την επόμενη χρονιά (531) απέστειλε στην ρωμέϊκη Συρία μια δύναμη 15.000 ανδρών που ενώθηκε με πολυπληθείς Άραβες συμμάχους.
Ο Βελισάριος έσπευσε στην περιοχή με 8.000 στρατιώτες λαμβάνοντας με τη σειρά του σημαντική ενίσχυση από φιλορωμιούς Άραβες. Με επιδέξιους και περίπλοκους ελιγμούς ανάγκασε τους Πέρσες σε υποχώρηση με τους Ρωμιούς να τους ακολουθούν κατά πόδας.
Ο Βελισάριος έσπευσε στην περιοχή με 8.000 στρατιώτες λαμβάνοντας με τη σειρά του σημαντική ενίσχυση από φιλορωμιούς Άραβες. Με επιδέξιους και περίπλοκους ελιγμούς ανάγκασε τους Πέρσες σε υποχώρηση με τους Ρωμιούς να τους ακολουθούν κατά πόδας.
- Ο Ρωμιός στρατηγός είχε πρόθεση να αφήσει τους Πέρσες να φύγουν στη χώρα τους, αφού μπορούσε να επιτύχει το στόχο του, δηλαδή την εκδίωξη των εχθρών από τη χριστιανική ρωμέϊκη επικράτεια, χωρίς ο ίδιος να υποστεί απώλειες. Δυστυχώς γι’ αυτόν, οι στρατιώτες του δεν συμμερίζονταν την άποψή του και επιθυμούσαν διακαώς μία μάχη.
Ο χρονικογράφος Ιωάννης Μαλάλας ωστόσο περιγράφει διαφορετικά το γεγονός. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι ο Ιουστινιανός διέταξε έρευνα για την εξακρίβωση της αλήθειας, τα πορίσματα της οποίας ήταν ότι στη μάχη διακρίθηκαν δύο δούκες, ονόματι Σουνίκας και Σίμμας, οι οποίοι με τις ενέργειές τους αποσόβησαν την καταστροφή της βυζαντινής παράταξης (J. Evans (1999), σελ.215).
- Αλλά και οι Πέρσες είχαν μεγάλες απώλειες, γι’ αυτό μετά την υποχώρηση των εχθρών τους, αποχώρησαν από το πεδίο της μάχης αρκούμενοι στα πλούσια λάφυρά τους.
ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΑ
Η άφιξη του Βελισάριου στην Κωνσταντινούπολη βρήκε την πρωτεύουσα σε αναβρασμό λόγω των ταραχών που επικρατούσαν μεταξύ των φατριών του ιπποδρόμου, κυρίως των Βένετων και των Πράσινων. Ο Ιουστινιανός προσπαθώντας να εκμεταλλευθεί τις διαφορές των ομάδων αυτών και να τις εντάξει στα πολιτικά του σχέδια, κατάφερε μόνον να εκτραχύνει την κατάσταση που κατάληξε στην περίφημη ''Στάση του Νίκα'' , αρχές του 532. Σύσσωμοι οι οπαδοί και των δύο παρατάξεων παραμερίζοντας τις διαφορές τους, εξεγέρθηκαν κατά του αυτοκράτορα.
Ο θρόνος του Ιουστινιανού σώθηκε την τελευταία στιγμή από την αγέρωχη παρότρυνση της αυτοκράτειρας Θεοδώρας.
Τελικά οι στρατηγοί Βελισάριος, Ναρσής και Μούνδος (ο τελευταίος τη στιγμή εκείνη βρισκόταν τυχαία στην Κωνσταντινούπολη επιστρέφοντας στην διοίκηση του Ιλλυρικού μετά τη λήξη των εχθροπραξιών στην ανατολή) συντόνισαν τις ενέργειές τους και περικύκλωσαν τον εξαγριωμένο όχλο στον ιππόδρομο, όπου ακολούθησε μεγάλη σφαγή.
Η συμβολή του Βελισάριου στην καταστολή της στάσης και η αμέριστη υποστήριξη που παρείχε στον κλονιζόμενο Ιουστινιανό, έκανε τον στρατηγό έναν από τους πλέον έμπιστους συνεργάτες του αυτοκράτορα. Αποτέλεσμα ήταν η ανάθεση της εκστρατείας εναντίον των Βανδάλων, που ο Ιουστινιανός ήδη σχεδίαζε.-λήμμα Βελισσάριος στην ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ
ΟΙ
ΠΟΛΕΜΟΙ ΣΤΗ ΔΥΣΗ
Κατάλυση
του Βανδαλικού Βασιλείου
- Αιτία αυτού του γεγονότος ήταν η δυσπιστία με την οποία πολλοί αξιωματούχοι, με επικεφαλής τον Ιωάννη Καππαδόκη, αντιμετώπιζαν την εκστρατεία, ιδίως υπό το βάρος της τελευταίας προσπάθειας επί Λέοντος Α΄-457-474, που είχε καταλήξει σε παταγώδη αποτυχία το 468.
 |
| Η Βυζαντινή αυτοκρατορία το 565, έτος θανάτου του Ιουστινιανού. Ο Βελισάριος ήταν από τους κυριότερους συντελεστές της "''Ανάκτησης''" των δυτικών επαρχιών της παλαιάς Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Οι ανακτηθείσες περιοχές εικονίζονται με το σκούρο χρώμα. |
 |
| ΚΑΡΧΗΔΌΝΑ |
 |
| Τειχιά της Καρχηδόνας |
Με τις πληροφορίες αυτές οι Βυζαντινοί αναθάρρησαν και έπλευσαν με ακόμη μεγαλύτερες προφυλάξεις για την Αφρική. Αποβιβάστηκαν σε μια απόμερη και υπήνεμη ακτή, περί τα 200 χλμ από την Καρχηδόνα, καθώς ο Βελισάριος έκρινε ότι μια απόβαση κοντά στη βανδαλική πρωτεύουσα ήταν πολύ επικίνδυνη.
- Πράγματι, η Ρωμέϊκη δύναμη ανασυντάχθηκε, κατασκεύασε στρατόπεδο, ξεκουράστηκε λίγες μέρες και ξεκίνησε για την Καρχηδόνα ανενόχλητη βαδίζοντας κοντά στην ακτή, συνοδευόμενη από τον παραπλέοντα στόλο.
Πρώτη ενέργειά του ήταν να εκτελέσει τον Ιλδέριχο και τους οπαδούς του, που κρατούνταν φυλακισμένοι.
Έπειτα ανακάλεσε το στόλο του από τη Σαρδηνία και έσπευσε να αντιμετωπίσει το μικρό στρατό του Βελισάριου με τις δυνάμεις που διέθετε εκείνη τη στιγμή (30.000-40.000 άνδρες).
Το σχέδιό του ήταν να επιτεθεί στους Ρωμιούς στην τοποθεσία Δέκιμον, μία στενή κοιλάδα περί τα 15 χλμ νοτίως της Καρχηδόνας.
Τα πράγματα όμως δεν λειτούργησαν όπως σκόπευε ο Βάνδαλος ηγεμόνας. Παρόλο που έφερε σε δύσκολη θέση τους Βυζαντινούς, η έλλειψη συντονισμού των στρατιωτών του σε συνδυασμό με την ψυχραιμία και ετοιμότητα του Ρωμιού στρατηγού χάρισε στον τελευταίο μια συντριπτική νίκη (μάχη στο Δέκιμον, 13 Σεπτεμβρίου 533). ''Υπέρ των πολέμων λόγοι'' 3.19
 |
| Η ΚΑΡΧΗΔΟΝΑ |
- Επίσης, ήδη από τη στιγμή της απόβασης, είχε δώσει αυστηρές εντολές στους στρατιώτες του να σεβαστούν τις ζωές και τις περιουσίες των κατοίκων της περιοχής, ώστε να εξασφαλίσει τη συνεργασία τους.
 |
| Κινήσεις του αυτοκρατορικού στρατεύματος στον πόλεμο με τους Βάνδαλους |
Έτσι βγήκε από την πόλη και περίμενε το στρατό των Βανδάλων στο Τρικάμαρον, 30 χλμ δυτικά της Καρχηδόνας. Η μάχη που δόθηκε στη θέση αυτή 15 Δεκεμβρίου533, σφράγισε τη μοίρα της βανδαλικής Αφρικής.
- Οι συνασπισμένοι Βάνδαλοι και Βέρβεροι ηττήθηκαν ολοσχερώς. Πλήθος αιχμαλώτων και πλούσια λάφυρα περιήλθαν στην κατοχή των νικητών.
Ο Ιουστινιανός, για να εξακριβώσει τις προθέσεις του Βελισάριου, τού πρότεινε να διαλέξει εάν ήθελε να μείνει στην Αφρική ως αρχιστράτηγος ή να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη. Στρατιωτική Ιστορία, τχ 34, σελ. 53 . Έχοντας πληροφορηθεί τις συκοφαντίες, ο Βελισάριος επέλεξε το δεύτερο κι έτσι το καλοκαίρι του 534 απέπλευσε για την πρωτεύουσα.
Ο Ιουστινιανός του έδωσε την άδεια να τελέσει θρίαμβο, στον οποίο τον ένδοξο στρατηγό ακολουθούσαν ο Γελίμερος και πλήθος αιχμαλώτων και λαφύρων. Στα λάφυρα συμπεριλαμβάνονταν οι θησαυροί που είχαν αρπάξει οι Βάνδαλοι από τη Ρώμη το 455.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τελευταίος απλός πολίτης που είχε την τιμή να τελέσει θρίαμβο ήταν ο Λεύκιος Κορνήλιος Βάλβος επί αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, 550 χρόνια παλαιότερα. Επίσης ο Βελισάριος τιμήθηκε με την υπατεία του έτους 535. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Ζ΄, σελ. 172. Επίσης J. Evans (1999), σελ.239
Εναντίον
των Οστρογότθων
Οι Μεγάλοι Πόλεμοι της Ιστορίας, εκδόσεις Ευρώπη, σελ. 77 ].
Την υλοποίηση των σχεδίων του αυτοκράτορα ανέλαβαν οι στρατηγοί Βελισάριος, που κινήθηκε με στόλο εναντίον της Σικελίας με 12.000 άνδρες, και ο Μούνδος, που προέλασε προς τη γοτθική Δαλματία με 4.000 άνδρες.
- Η Σικελία ήταν σχεδόν αφύλαχτη από γοτθικές φρουρές, με συνέπεια μέσα σε επτά μήνες να αποτελεί τμήμα της ανατολικής αυτοκρατορίας. Μόνον η Πάνορμος πρόβαλε αντίσταση, χωρίς αποτέλεσμα.
 |
| Οι κινήσεις του Βελισσάριου με τους Οστρογότθους |
Οι ελληνόφωνοι κατά κύριο λόγο πληθυσμοί υποδέχονταν τους Ρωμιούς σαν ελευθερωτές. Ακόμη και οι γοτθικές δυνάμεις της περιοχής, υπό την ηγεσία του γαμβρού τού Θευδάτου, παραδόθηκαν στον Βελισάριο χωρίς καν να προβάλουν αντίσταση. Η προέλαση διακόπηκε κάτω από τα τείχη της Νεάπολης.
- Η πόλη αυτή διέθετε ισχυρή γοτθική φρουρά, ίση με τη δύναμη του Βελισάριου. Επίσης η οχυρή θέση της ενθάρρυνε τους κατοίκους της να αντισταθούν στον ρωμιούς.
Ένα απόσπασμα 400 επίλεκτων ανδρών εισήλθε στην πόλη και άνοιξε τις πύλες για τον υπόλοιπο στρατό .[[Εδουάρδος Γίββων]] (Edward Gibbon), Chapter XLI, [http://www.ccel.org/g/gibbon/decline/volume2/chap41.htm#naples Belisarius invades Italy, and reducces Naples, A.D. 537.]
Ο τελευταίος άφησε ισχυρή φρουρά στη Ρώμη και έφυγε για τη Ραβέννα, όπου ήταν συγκεντρωμένος ο κύριος όγκος των γοτθικών στρατευμάτων. Επιπλέον αντιμετώπιζε μια φραγκική εισβολή στη βόρειο Ιταλία, για την οποία, όπως και στην περίπτωση της επαναστατημένης εναντίον του Γελίμερου Σαρδηνίας, ευθυνόταν οι διπλωματικοί χειρισμοί του Ιουστινιανού. Χ. Παπασωτηρίου (2004), σελ.109
Ο Ουΐτιγης εξαγόρασε την αποχώρηση των Φράγκων από την Ιταλία με χρυσό και εδαφικές παραχωρήσεις και σύντομα ήταν έτοιμος να αντεπιτεθεί στους Ρωμιούς. Ενόσω βρισκόταν στην Ραβέννα, παντρεύτηκε την κόρη της Αμαλασούνθας, Ματασούνθα για να νομιμοποιήσει την εξουσία του.
Εν τω μεταξύ ο Βελισάριος είχε γίνει κύριος της Αιώνιας Πόλης αναίμακτα. Η παλαιά Ρώμη άνοιξε τις πύλες της στους στρατιώτες της Νέας Ρώμης μετά από σύντομες διαπραγματεύσεις, την ίδια ώρα που η γοτθική φρουρά εγκατέλειπε την πόλη (9 Δεκ. 536).
- Για τον Ιουστινιανό η ανάκτηση της Ιταλίας είχε επιτευχθεί το ίδιο εύκολα και γρήγορα όπως η βανδαλική Αφρική. Όμως ο Βελισάριος άρχισε να ετοιμάζεται πυρετωδώς για μακρά πολιορκία, καθώς γνώριζε ότι οι Γότθοι θα έκαναν το παν για να ανακτήσουν τη Ρώμη όπως και όλες τις απολεσθείσες περιοχές.
 |
Ρωμιός ή Ρωμη-ος κατάφρακτος κλιβανάριος
|
Οι Γότθοι έφθασαν κάτω από τα τείχη της Ρώμης τον Μάρτιο του 537 με στρατό 150.000 θωρακισμένων ιππέων, κατά κύριο λόγο, όπως μας πληροφορεί ο Προκόπιος. Πιθανώς ο Προκόπιος υπερβάλλει, όπως άλλωστε συμβαίνει συχνά στους αρχαίους ιστορικούς. Πάντως, οι Γότθοι ήταν κατά πολύ υπεράριθμοι των Βυζαντινών..
- Οι Ρωμαίοι είχαν προλάβει να προετοιμαστούν αρκετά καλά, αλλά ο Βελισάριος, όπως συνήθιζε, δεν αρκέστηκε σε μια παθητική άμυνα. Κάθε τόσο καταπονούσε τους πολιορκητές του με γρήγορες και ξαφνικές εξόδους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν άφηνε ποτέ τους εχθρούς του να αναπαυτούν, καταφέρνοντας επιπλέον να διατηρήσει ανοικτές τις θαλάσσιες επικοινωνίες του για μεγάλο διάστημα.
Η δυσφορία των κατοίκων εκφράστηκε κυρίως από τους συγκλητικούς και την αριστοκρατία, αρκετοί εκ των οποίων συνελήφθησαν από τον Βελισάριο. Μεταξύ αυτών ήταν και ο πάπας Σιλβέριος. Παρά τους αρχικούς ενδοιασμούς του Βελισάριου λόγω του αξιώματος τού Σιλβέριου, καθαιρέθηκε και εξορίστηκε στην Ανατολή, επειδή θεωρήθηκε ύποπτος συνεργασίας με τους Γότθους. Γιάννης Χατζάκης (2005), σελ.83
 |
| ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΕ ΕΡΕΙΠΙΑ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ |
- Με όλο και αυξανόμενες επιδρομές στα μετόπισθεν των Γότθων, έπληττε τις γραμμές ανεφοδιασμού τους, καταλαμβάνοντας μάλιστα κάποιες πόλεις και οχυρά σε καίρια σημεία.
Έτσι οι Γότθοι μετατράπηκαν από πολιορκητές σε πολιορκημένους και τον Μάρτιο του 538, μετά από ένα χρόνο και εννέα ημέρες, έλυσαν την πολιορκία. Κατευθύνθηκαν βόρεια με τους Ρωμιούς στο κατόπι τους.
 |
| ΝΟΜΙΣΜΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΕΦΑΛΗ ΤΟΥ ΒΕΛΙΣΑΡΙΟΥ |
Ο Ναρσής δεν έδειχνε διάθεση να αναγνωρίσει την αρχιστρατηγία του Βελισάριου. Ο τελευταίος αξίωνε απ’ όλους απόλυτη υπακοή στις διαταγές του, αφού είχε διοριστεί από τον Ιουστινιανό αρχιστράτηγος του μετώπου στην Ιταλία.
Από την άλλη ο Ναρσής, έχοντας την εύνοια της αυτοκράτειρας Θεοδώρας, έβρισκε προσχήματα για να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία του Βελισάριου. J. Evans (1999) σελ.262 Αποτέλεσμα των διαφωνιών των δύο στρατηγών ήταν η πτώση της μεγάλης και εύρωστης πόλης των Μεδιολάνων (σημ. [[Μιλάνο]], αρχές του 539) στους συνασπισμένους Γότθους και Βουργουνδίους . Η πόλη λεηλατήθηκε άγρια με αποτέλεσμα να καταστραφεί τελείως, ο ανδρικός πληθυσμός σφαγιάστηκε και τα γυναικόπαιδα πουλήθηκαν ως δούλοι στους Βουργουνδίους.
 |
| Ο ΒΕΛΙΣΣΑΡΙΟΣ ΣΕ ΜΑΧΗ |
Ο Ιουστινιανός δεν επέρριψε ευθύνες σε κάποιον, ωστόσο ανακάλεσε τον Ναρσή, αφήνοντας τον Βελισάριο μοναδικό αρχηγό των δυνάμεων στην Ιταλία. Η κατάσταση στη χερσόνησο είχε γίνει ιδιαίτερα δύσκολη και πολύπλοκη. Επιπλέον οι Φράγκοι εισέβαλαν ξανά στη βόρειο Ιταλία καταστρέφοντας και λεηλατώντας.
- Μάλιστα λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, Γότθοι και Βυζαντινοί σκέπτονταν σοβαρά το ενδεχόμενο σύμπραξης εναντίον των Φράγκων. Γιάννης Χατζάκης (2005), σελ.85
 |
| ΑΓΙΟΣ ΑΠΟΛΛΙΝΑΡΙΟΣ ΡΑΒΕΝΝΑ |
Ως εκ τούτου, οι εχθροπραξίες μεταξύ Γότθων και Βυζαντινών ξανάρχισαν. Τώρα όμως οι Ρωμιοί διέθεταν ενιαία ηγεσία και σύντομα περιόρισαν τον Ουΐτιγγη στη Ραβέννα.
Αλλά και αυτός δεν έμεινε άπραγος. Ενώ είχε προετοιμαστεί όσο καλύτερα γινόταν για πολιορκία, απέστειλε πρέσβεις στην Περσία με την ελπίδα ότι μια αναζωπύρωση του ανατολικού μετώπου της αυτοκρατορίας, θα μείωνε την πίεση των ρωμιών εναντίον του.
Όταν μαθεύτηκαν οι διπλωματικές κινήσεις των Γότθων, ο Ιουστινιανός ειδοποίησε τον Βελισάριο να εγκαταλείψει την Ιταλία και να σπεύσει στην Κωνσταντινούπολη, εν όψει ενός νέου πολέμου με τους Πέρσες. Αλλά ο Βελισάριος δεν ήθελε να αφήσει την πολύμηνη πολιορκία να πάει χαμένη. Αντ’ αυτού, επέσπευσε τις προσπάθειές του, με αποτέλεσμα η Ραβέννα να παραδοθεί κατόπιν τεχνάσματος (Μάιος του 540).
Αρκετοί ευγενείς (Γότθοι και Ρωμαίοι) είχαν προτείνει στον Βελισάριο το στέμμα της Ιταλίας. Ακόμη και ο Ουΐτιγγης είχε έρθει σε μυστικές διαπραγματεύσεις με τον Ρωμιό στρατηγό με ανάλογες προτάσεις.
Ο Βελισάριος συμφώνησε με όλες τις πλευρές και όταν εισήλθε στη Ραβέννα, ανακοίνωσε ότι καταλαμβάνει την πόλη στο όνομα του Ιουστινιανού. Ακολούθως επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη με αιχμαλώτους τον Ουΐτιγγη, την Ματασούνθα και άλλους επιφανείς Γότθους, καθώς φυσικά και με πολλά λάφυρα, μεταξύ αυτών και τους βασιλικούς θησαυρούς.
Αλλά και αυτός δεν έμεινε άπραγος. Ενώ είχε προετοιμαστεί όσο καλύτερα γινόταν για πολιορκία, απέστειλε πρέσβεις στην Περσία με την ελπίδα ότι μια αναζωπύρωση του ανατολικού μετώπου της αυτοκρατορίας, θα μείωνε την πίεση των ρωμιών εναντίον του.
Όταν μαθεύτηκαν οι διπλωματικές κινήσεις των Γότθων, ο Ιουστινιανός ειδοποίησε τον Βελισάριο να εγκαταλείψει την Ιταλία και να σπεύσει στην Κωνσταντινούπολη, εν όψει ενός νέου πολέμου με τους Πέρσες. Αλλά ο Βελισάριος δεν ήθελε να αφήσει την πολύμηνη πολιορκία να πάει χαμένη. Αντ’ αυτού, επέσπευσε τις προσπάθειές του, με αποτέλεσμα η Ραβέννα να παραδοθεί κατόπιν τεχνάσματος (Μάιος του 540).
Αρκετοί ευγενείς (Γότθοι και Ρωμαίοι) είχαν προτείνει στον Βελισάριο το στέμμα της Ιταλίας. Ακόμη και ο Ουΐτιγγης είχε έρθει σε μυστικές διαπραγματεύσεις με τον Ρωμιό στρατηγό με ανάλογες προτάσεις.
Ο Βελισάριος συμφώνησε με όλες τις πλευρές και όταν εισήλθε στη Ραβέννα, ανακοίνωσε ότι καταλαμβάνει την πόλη στο όνομα του Ιουστινιανού. Ακολούθως επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη με αιχμαλώτους τον Ουΐτιγγη, την Ματασούνθα και άλλους επιφανείς Γότθους, καθώς φυσικά και με πολλά λάφυρα, μεταξύ αυτών και τους βασιλικούς θησαυρούς.
 |
| ΡΑΒΕΝΝΑ |
ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ
ΠΟΛΕΜΟΙ
Στο
Ανατολικό Μέτωπο
 |
| ΒΑΝΔΑΛΟΣ |
 |
| ΣΥΡΙΑ. ΡΩΜΕΪΚΟ ΑΝΑΓΛΥΦΟ ΕΠΟΧΗΣ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ |
 |
| ΑΝΤΙΌΧΕΙΑ |
Όταν είδε ότι δεν υπήρχε ουσιαστικός αντίπαλος έγινε πιο τολμηρός και επιτέθηκε κατά της Αντιόχειας , που εκείνη την εποχή ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πόλη του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους.
Η πλούσια συριακή μεγαλούπολη έπεσε ανέλπιστα εύκολα και ακολούθησε τη μοίρα των Μεδιολάνων. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της σφαγιάστηκε, ενώ οι επιζώντες μεταφέρθηκαν στη Περσία, όπου εγκαταστάθηκαν σε μια πόλη με το όνομα Αντιόχεια του Χοσρόη, πλησίον της Κτησιφώντος .Γιάννης [Χατζάκης (2005), σελ.66 .] Το 541 ο Πέρσης μονάρχης προωθήθηκε στη Λαζική και κατέλαβε το ισχυρό βυζαντινό φρούριο της Πέτρας.
 |
| ΡΩΜΕΪΚΟ ΨΗΦΙΔΩΤΟ . ΑΝΤΙΟΧΕΙΑ. |
Μπρος στον κίνδυνο που διέτρεχαν τα ίδια τα εδάφη του, ο Χοσρόης εγκατέλειψε τη Λαζική, αλλά και οι Ρωμαίοι αποτραβήχτηκαν στην επικράτειά τους.
Ο Βελισάριος αντιμετώπιζε πάλι προβλήματα ανυπακοής των κατωτέρων του, που σε συνδυασμό με μια επιδημία στο στράτευμά του και την έκκληση κάποιων πόλεων της μεθορίου για προστασία εναντίον των Αράβων συμμάχων του Χοσρόη, ανάγκασε τους Ρωμιούς να αναδιπλωθούν.
Τότε ήρθε διαταγή ανάκλησης του Βελισάριου στην Κωνσταντινούπολη (χειμώνας 541-542), πιθανώς λόγω μίας εισβολής των Βουλγάρων Ούννων Κουτριγούρων στα Βαλκάνια.[ Στρατιωτική Ιστορία, τχ 129, σελ.68]
Την άνοιξη του 542 ο Χοσρόης επέδραμε εναντίον της Ιερουσαλήμ, την πλουσιότερη πόλη της ρωμαϊκής ανατολής, μετά την καταστροφή της Αντιόχειας. Ο Ιουστινιανός έστειλε ξανά τον Βελισάριο εναντίον των Περσών.
- Ο Βυζαντινός στρατηγός συγκέντρωσε τις λίγες αλλά ευκίνητες διαθέσιμες δυνάμεις και μαντεύοντας την πορεία της τεράστιας περσικής στρατιάς, περίμενε τους πολεμίους του στο πιο ευαίσθητο γι’ αυτούς σημείο, στο Κάσερμιχ του Άνω Ευφράτη. Όταν έφτασαν εκεί οι Πέρσες, ο Χοσρόης κατάλαβε ότι βρισκόταν σε μειονεκτική θέση. Απέστειλε αντιπροσωπεία στον Βελισάριο, η οποία είχε ως πραγματικό σκοπό να εξακριβώσει το πραγματικό μέγεθος και τη σύνθεση του βυζαντινού στρατεύματος.
Επιπλέον, το άγημα που υποδέχτηκε την περσική αντιπροσωπεία, αποτελείτο από τους πλέον εύρωστους και μεγαλόσωμους στρατιώτες (κυρίως Γότθους, Βανδάλους και άλλους πρώην αιχμαλώτους από τη Δύση, που είχαν στρατολογηθεί από τους Βυζαντινούς), οι οποίοι όπως και ο στρατηγός τους έδειχναν ιδιαίτερα ευδιάθετοι και προσηνείς, αποπνέοντας μία σιγουριά και αισιοδοξία που προβλημάτισε ιδιαίτερα τους Πέρσες.
Με την επιστροφή των απεσταλμένων του, ο Χοσρόης έλαβε τις πληροφορίες και αποφάσισε να μην διακινδυνεύσει μια εισβολή με μια τόσο «ισχυρή» δύναμη στα νώτα του. Μα και ο Βελισάριος δεν αρκέστηκε μόνον σ’ αυτό το τέχνασμα. Με μια σειρά περίπλοκων ελιγμών κατά μήκος του Ευφράτη, επέφερε μεγαλύτερη σύγχυση στους αντιπάλους του, οι οποίοι αποφάσισαν τελικά να αποσυρθούν στη χώρα τους. [σερ Μπάζιλ Λίντελ Χαρτ, Οι Μεγάλοι Πόλεμοι της Ιστορίας, εκδόσεις Ευρώπη, σελ. 81-82 και Στρατιωτική Ιστορία, τχ 129, σελ.68-69]
 |
| ΛΟΙΜΟΣ |
- Ωστόσο για κάποιο διάστημα ο Ρωμιός αυτοκράτορας φάνηκε πως δεν θα ξεπερνούσε την ασθένεια, με συνέπεια να γίνεται λόγος περί διαδοχής στο στενό του περιβάλλον. Ανάμεσα στα ονόματα των πιθανών διαδόχων ακούστηκε και το όνομα του Βελισάριου. Ο δαφνοστεφής στρατηγός είχε πράγματι την υποστήριξη των στρατιωτών του και μέρος της πολιτικής ηγεσίας, αλλά ουδέποτε εξέφρασε ο ίδιος κάποια τέτοια επιθυμία, ή έστω κάποια γνώμη επί του θέματος.
Ο πρώην αρχιστράτηγος του Ιουστινιανού ζούσε πλέον φοβούμενος για τη ζωή του. Η φιλία της γυναίκας του με την αυτοκράτειρα τον έσωσε προς στιγμήν, και όταν λίγο αργότερα ο Ιουστινιανός ανάρρωσε, επέστρεψε την περιουσία και τα αξιώματα στον Βελισάριο, μη δίνοντας σημασία στις φήμες. Η κρίσιμη κατάσταση του ιταλικού μετώπου, έκανε τον Βελισάριο ακόμη μία φορά κάτι παραπάνω από απαραίτητο.[ J. Evans (1999), σελ.290. Επίσης Γιάννης Χατζάκης (2005), σελ.25]
Ιταλία
και Βαλκάνια
 |
| Ο ΒΕΛΙΣΑΡΙΟΣ ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΕΤΑΙ ΤΗΝ ΡΩΜΗ |
Στην Ιταλία σχεδόν αμέσως μετά την αποχώρηση του Βελισάριου, η κατάσταση αναστράφηκε άρδην. Οι Γότθοι επέλεξαν ως βασιλιά τους τον ικανό φύλαρχο Τοτίλα, ο οποίος με εύστοχες στρατιωτικές, πολιτικές και οικονομικές ενέργειες πέτυχε να περιορίσει τους Βυζαντινούς σε λίγες μεγάλες πόλεις.
Όταν ο Βελισάριος επέστρεψε στην Ιταλία ,καλοκαίρι του 544, οι Βυζαντινοί κατείχαν μόνον τις πόλεις Φλωρεντία, Ραβέννα και Ρώμη. Ακόμη μια φορά ο Βελισάριος διέθετε ελάχιστες δυνάμεις, μερικές χιλιάδες νεοσύλλεκτους άνδρες που ο ίδιος περιέγραφε ως ένα μικρό αξιοθρήνητο και ανεκπαίδευτο συνονθύλευμα (''Υπέρ των πολέμων λόγοι'' 7.12.4), έτσι δεν μπορούσε να κάνει και πολλά.
Παρ’ όλα αυτά, κατάφερε να εισέλθει κρυφά στη Ρώμη, όπου άρχισε να προετοιμάζεται για την επερχόμενη πολιορκία. Οι Γότθοι είχαν βαριές απώλειες στις προσπάθειές τους να παραβιάσουν τα τείχη. Μια ξαφνική αντεπίθεση των Βυζαντινών, τους έτρεψε σε άτακτη φυγή και υποχώρησαν στο Τίβολι (πόλη)
 |
| Ο ΒΕΛΙΣΣΑΡΙΟΣ ΣΤΗΝ ΡΑΒΕΝΝΑ |
Στην πρωτεύουσα ο μεσόκοπος στρατηγός έτυχε τιμητικής υποδοχής, αλλά το άστρο του έδυσε προσωρινά. Κουρασμένος και πικραμένος από τις δολοπλοκίες και τις διαβολές των αντιπάλων του, αποσύρθηκε από τον δημόσιο βίο και για μερικά χρόνια ιδιώτευσε. Όμως σε ανύποπτο χρόνο ο Ιουστινιανός χρειάστηκε εκ νέου τις υπηρεσίες του έμπειρου στρατηλάτη και ο Βελισάριος ανταποκρίθηκε με το πλέον εντυπωσιακό και αποτελεσματικό τρόπο.
Το 559 η Βαλκανική χερσόνησος συγκλονίστηκε από μία μαζική επιδρομή των Βουλγάρων Κουτριγούρων (ή Βουλγάρων Ούννων ή Κουτριγούρων Ούννων), ενός επιγονικού φύλου των Ούννων. Έχοντας επιδράμει κι άλλες φορές στη Βαλκανική είχαν μάθει τις αδυναμίες της αυτοκρατορίας.
Παρά τα πολλά οχυρωματικά έργα που κτίστηκαν επί Ιουστινιανού κατά μήκος του Δούναβη ,Βλ. Κυριάκου Γρηγορόπουλου, ''Το αμυντικό σύστημα του Ιουστινιανού στα Βαλκάνια'', περιοδικό PANZER (εκδόσεων Περισκόπιο), τχ34 σελ. 42-53 η απασχόληση των ρωμαϊκών στρατευμάτων σε ανατολή και δύση, άφηνε τα βόρεια σύνορα εκτεθειμένα στις επιδρομές των νομάδων.
- Το έτος αυτό παρουσιάστηκε μια πολύ καλή ευκαιρία για τους Κουτρίγουρους, οι οποίοι διάβηκαν τον παγωμένο Δούναβη μαζί με πλήθος Σλάβων υποτακτικών. Χωρίστηκαν σε τρία μέρη και μια από τις τρεις ομάδες κατευθύνθηκε προς την Κωνσταντινούπολη.
Έντρομος ο Ιουστινιανός ανακάλεσε τον Βελισάριο και του ανέθεσε την αναχαίτιση των επιδρομέων. Καθώς δεν υπήρχαν υπολογίσιμες δυνάμεις στην Κωνσταντινούπολη εκείνη την εποχή, ο Βελισάριος στρατολόγησε ένα ετερόκλητο πλήθος από μέλη των δήμων της πρωτεύουσας και χωρικούς από τη Θράκη που είχαν καταφύγει στην Πόλη εν όψει του κουτριγουρικού κινδύνου. Τον πυρήνα του στρατού αποτελούσαν 300 παλαίμαχοι στρατιώτες του Βελισάριου, σύμφωνα με τον Αγαθία που διηγείται την ιστορία.
- Ο έμπειρος στρατηγός κατατρόπωσε τους νομάδες με τέχνασμα. Αναμένοντας την επίθεση μία δύναμης 2.000 ιππέων, έκρυψε 200 από τους παλαίμαχούς του και έδωσε εντολή στους πολυάριθμους απειροπόλεμους που είχε μαζί του να κραυγάζουν όσο το δυνατόν δυνατότερα κατά την επίθεση.
Προσωπική
ζωή
Ο Προκόπιος της καταλογίζει συνεχείς απιστίες εις βάρος του Βελισάριου, και πολλές φορές αναφέρεται στον αδίστακτο χαρακτήρα της. Τις απόψεις αυτές συμμερίζονται οι περισσότεροι μελετητές (Evans, Mahon, Gibbon, Robert Browing κ.ά.. Επίσης βλ. λήμμα Αντωνίνα σε διάφορες Εγκυκλοπαίδειες), αν και χωρίς τις υπερβολές και τις ευφάνταστες περιγραφές του Προκοπίου.
Ο πρώην γραμματέας τού ένδοξου στρατηλάτη αφιέρωσε στον παλαιό του κύριο όλο το πρώτο κεφάλαιο της «''Απόκρυφης Ιστορίας''» όπου αναφέρει μεταξύ άλλων ότι η Αντωνίνα ασκούσε ισχυρή επιρροή επί του συζύγου της με τη βοήθεια μαγικών φίλτρων. Βλ. και Γιάννης Χατζάκης (2005), σελ. 25
Πάντως ο δυναμισμός της Αντωνίνας και η στενή σχέση της με τα ανάκτορα έδωσαν ώθηση στην καριέρα του συζύγου της, ενώ με τον άστατο βίο της δημιουργούσε πολλά προβλήματα στον Βελισάριο.
Από την άλλη, τον ακολουθούσε στις περισσότερες εκστρατείες του και μετά το θάνατό του, πέρασε την υπόλοιπη ζωή της σε σεμνή χηρεία. Γιάννης Χατζάκης (2005), σελ. 26
Ο Βελισάριος και η Αντωνίνα απέκτησαν μία κόρη, την Ιωαννίνα, η οποία αρραβωνιάστηκε με τον εγγονό της Θεοδώρας, Αναστάσιο. Η Αντωνίνα ουδέποτε ήθελε αυτό το συνοικέσιο, έτσι μετά τον θάνατο της Θεοδώρας διέλυσε τον αρραβώνα.
Θάνατος
και Υστεροφημία
 |
| Ο ΒΕΛΙΣΑΡΙΟΣ ΩΣ ΤΥΦΛΟΣ ΖΗΤΙΑΝΟΣ ΣΕ ΠΙΝΑΚΑ ΤΟΥ ΖΑΚ-ΛΟΥΙ ΝΤΑΒΙΝΤ (1781).ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΤΟΥ. |
- Η απόκρουση της εισβολής των Κουτριγούρων ήταν η τελευταία στρατιωτική επιχείρηση του Βελισάριου. Έπειτα αποσύρθηκε οριστικά από τον ενεργό δημόσιο βίο και πέθανε το Μάρτιο του 565, λίγους μήνες πριν το θάνατο του Ιουστινιανού, όχι όμως χωρίς ενοχλήσεις από την Αυλή.
Το 561 κατηγορήθηκε ακόμη μία φορά ότι συμμετείχε σε μια συνωμοσία κατά του αυτοκράτορα με συνέπεια τη δήμευση της περιουσίας του και τον κατ’ οίκον περιορισμό. Έξι μήνες αργότερα, ο Ιουστινιανός αποκατέστησε τον γηραιό πλέον στρατηγό.
Η ζωή και τα κατορθώματά του έγιναν αντικείμενο θαυμασμού ανά τους αιώνες και τροφοδότησαν πολλούς θρύλους και διηγήσεις. Το όνομά του έγινε συνώνυμο της στρατιωτικής ευφυΐας και ανδρείας και αποδιδόταν σε δαφνοστεφείς στρατηγούς, όπως ο δημοφιλής Ιωάννης Κουρκούας 10ος αιώνας που ονομάστηκε από τους συγχρόνους του «''άλλος Τραϊανός ή Βελισάριος''». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Η΄ (Μεσοβυζαντινοί χρόνοι), Εκδοτική Αθηνών, σελ. 63
Επίσης, ιδίως από τον [[11ος αιώνας|11ο αι.]], στην ιστορική παράδοση υπεισέρχονται στοιχεία και περιστατικά από βίους και κατορθώματα άλλων προσωπικοτήτων. Επιπλέον, οι διηγήσεις που αναφέρονται στον Βελισάριο, παίρνουν έναν έντονα δραματικό χαρακτήρα, επηρεασμένες από τις έντονες μεταβολές της τύχης του ήρωα τους και τις τεταμένες σχέσεις του με τα ανάκτορα.
Ο Μιχαήλ Γλυκάς (11ος αι.) δραματοποιεί τις τύχες του Βελισάριου αναφέροντας ότι ο νικητής Περσών, Βανδάλων, Γότθων και Ούννων καθόταν αναμένοντας από τον δήμιο να τον αποκεφαλίσει.
Τον επόμενο αιώνα ο Ιωάννης Ζωναράς προχωρεί ακόμη περισσότερο λέγοντας ότι ο Βελισάριος έμεινε φυλακισμένος μέχρι το τέλος της ζωής του, ενώ ο Ιωάννης Τζέτζης περιγράφει πώς ο ήρωας του τυφλώθηκε και αναγκάστηκε να επαιτεί από τον μνησίκακο Ιουστινιανό. Παπαρηγόπουλος (1969), βιβλίον θ΄, σελ.175-176
Στα τέλη της βυζαντινής περιόδου εμφανίζεται η «''Διήγησις του θαυμαστού ανδρός του λεγομένου Βελισσαρίου''» ή απλούστερα «''Διήγησις ή Ριμάδα περί Βελισαρίου''» ή «''Βελισαρίου Μυθιστόρημα''». Πρόκειται περί ηθικοδιδακτικού ποιήματος, που αναφέρεται στην μεγάλη δόξα του ήρωα και την τραγική κατάληξή του, σύμφωνα με τις περί τύφλωσης και επαιτείας περιγραφές.
Η «Διήγησις» τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1525 στη Βενετία και επηρέασε σημαντικά την εικόνα του Βελισάριου στη Δύση. Είναι αξιοσημείωτο μάλιστα ότι για αιώνες στη Δύση, οι λαϊκές περιγραφές και διηγήσεις είχαν επικρατήσει των πραγματικών γεγονότων.
Έτσι, κατά τους νεώτερους χρόνους πολλοί αξιόλογοι συγγραφείς και καλλιτέχνες επηρεαστήκαν και εμπνεύστηκαν από αυτές, συνθέτοντας δοκίμια (όπως το έργο πολιτική αγωγής «''Βελισάριος''» του Ζαν-Φρανσουά Μαρμοντέλ), μυθιστορήματα (Ρόμπερτ Γκρέιβς] - ''Βελισάριος, το σπαθί του Ιουστινιανού''), δράματα (Ε. Σενκ), ζωγραφικούς πίνακες (Νταβίντ, Ζεράρ) αλλά και συγγράμματα ιστορικής ύλης (Λ. Μαόν).Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τόμος 2, σελ.226. Επίσης '''''Βελισάριος''''' λήμμα ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ
Βασικές Πηγές και Βιβλιογραφία
*Προκοπίου, [http://en.wikisource.org/wiki/History_of_the_Wars ''Υπέρ των πολέμων λόγοι''], (από [http://en.wikisource.org/wiki/Main_Page αγγλόγλωσση Βικιθήκη])
*Προκοπίου, [http://en.wikisource.org/wiki/The_Secret_History ''Απόκρυφη Ιστορία''], (από [http://en.wikisource.org/wiki/Main_Page αγγλόγλωσση Βικιθήκη])
*Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Ζ΄ (Πρωτοβυζαντινοί χρόνοι), Εκδοτική Αθηνών
*Δημήτρη Μπελέζου, ''Βυζαντινός Στρατός'', εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα 2006, ISBN 960-8345-86-3
*Γιάννη Χατζάκη, ''Ιουστινιανός'', εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα 2005, ISBN 960-8345-42-1
*Γεωργίου Θ. Καρδαρά, ''Βυζαντινοπερσικοί Πόλεμοι'', εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα 2006, ISBN 960-8345-66-9
*Λήμματα '''''Βελισάριος''''', '''''Ιουστινιανός''''', '''''Προκόπιος''''', '''''Αντωνίνα''''', '''''Θεοδώρα''''' στις εγκυκλοπαίδειες '''ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ''' και '''ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ'''
*Λήμμα '''''Βελισάριος''''' στην '''ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ''' (τόμος ΣΤ΄)
*J. Evans, ''Η εποχή του Ιουστινιανού'', εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 1999, ISBN 960-210-342-6
*σερ [[Μπάζιλ Λιντελ Χαρτ]], ''Οι Μεγάλοι Πόλεμοι της Ιστορίας'', εκδόσεις Ευρώπη
*Χαραλάμπου Παπασωτηρίου, ''Βυζαντινή Υψηλή Στρατηγική 6ος-11ος αι.'', εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα 2004, ISBN 960-7803-10-8
*David Nicolle & Angus McBride, ''Romano-Byzantine armies 4th -9th c.'', Osprey Publishing
*Άρθρα στα περιοδικά ''Στρατιωτική Ιστορία'' (εκδόσεις Περισκόπιο) και ''Ιστορία Εικονογραφημένη'' (εκδοτικός οίκος ΠΑΠΥΡΟΣ)
*John Haldon, ''Οι πόλεμοι του Βυζαντίου'', εκδόσεις Τουρίκη, Αθήνα 2004, ISBN 960-87875-3-X
*[[Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος|Κωνσταντίνου Παπαρηγόπουλου]], ''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', βιβλίον θ΄ (Μεσαιωνικός Ελληνισμός Ι), εκδόσεις Γαλαξία, 1969
*Λ. Μαόν (Lord Mahon), ''Ο βίος του Βελισάριου (The Life of Belisarius)'', 1848. Επανεκτύπωση: 2006 Evolution Publishing, ISBN 1-889758-67-1. [http://www.evolpub.com/CRE/CREseries.html] (αγγλικά)
*Εδουάρδος Γίββων, ''[[Παρακμή και Πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]]'', [http://www.ccel.org/g/gibbon/decline/volume2/chap41.htm κεφ. 41] (αγγλικά)
* {{cite book | last=Martindale | first=John R. | coauthors=Jones, A.H.M.; Morris, J. | title=The Prosopography of the Later Roman Empire | volume=IIIa | year=1992 | publisher=Cambridge University Press | isbn=0521201608 | pages=181-224 |url=http://books.google.com/books?id=fBImqkpzQPsC}}
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΙΑΟΓΝΩΜΩΝ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ –ΔΙΑΣΚΕΥΉ
Ο Μιχαήλ Γλυκάς (11ος αι.) δραματοποιεί τις τύχες του Βελισάριου αναφέροντας ότι ο νικητής Περσών, Βανδάλων, Γότθων και Ούννων καθόταν αναμένοντας από τον δήμιο να τον αποκεφαλίσει.
Τον επόμενο αιώνα ο Ιωάννης Ζωναράς προχωρεί ακόμη περισσότερο λέγοντας ότι ο Βελισάριος έμεινε φυλακισμένος μέχρι το τέλος της ζωής του, ενώ ο Ιωάννης Τζέτζης περιγράφει πώς ο ήρωας του τυφλώθηκε και αναγκάστηκε να επαιτεί από τον μνησίκακο Ιουστινιανό. Παπαρηγόπουλος (1969), βιβλίον θ΄, σελ.175-176
Στα τέλη της βυζαντινής περιόδου εμφανίζεται η «''Διήγησις του θαυμαστού ανδρός του λεγομένου Βελισσαρίου''» ή απλούστερα «''Διήγησις ή Ριμάδα περί Βελισαρίου''» ή «''Βελισαρίου Μυθιστόρημα''». Πρόκειται περί ηθικοδιδακτικού ποιήματος, που αναφέρεται στην μεγάλη δόξα του ήρωα και την τραγική κατάληξή του, σύμφωνα με τις περί τύφλωσης και επαιτείας περιγραφές.
Η «Διήγησις» τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1525 στη Βενετία και επηρέασε σημαντικά την εικόνα του Βελισάριου στη Δύση. Είναι αξιοσημείωτο μάλιστα ότι για αιώνες στη Δύση, οι λαϊκές περιγραφές και διηγήσεις είχαν επικρατήσει των πραγματικών γεγονότων.
Έτσι, κατά τους νεώτερους χρόνους πολλοί αξιόλογοι συγγραφείς και καλλιτέχνες επηρεαστήκαν και εμπνεύστηκαν από αυτές, συνθέτοντας δοκίμια (όπως το έργο πολιτική αγωγής «''Βελισάριος''» του Ζαν-Φρανσουά Μαρμοντέλ), μυθιστορήματα (Ρόμπερτ Γκρέιβς] - ''Βελισάριος, το σπαθί του Ιουστινιανού''), δράματα (Ε. Σενκ), ζωγραφικούς πίνακες (Νταβίντ, Ζεράρ) αλλά και συγγράμματα ιστορικής ύλης (Λ. Μαόν).Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τόμος 2, σελ.226. Επίσης '''''Βελισάριος''''' λήμμα ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ
 |
| Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΒΕΛΙΣΑΡΙΟ |
ΤΕΛΟΣ
Βασικές Πηγές και Βιβλιογραφία
*Προκοπίου, [http://en.wikisource.org/wiki/History_of_the_Wars ''Υπέρ των πολέμων λόγοι''], (από [http://en.wikisource.org/wiki/Main_Page αγγλόγλωσση Βικιθήκη])
*Προκοπίου, [http://en.wikisource.org/wiki/The_Secret_History ''Απόκρυφη Ιστορία''], (από [http://en.wikisource.org/wiki/Main_Page αγγλόγλωσση Βικιθήκη])
*Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Ζ΄ (Πρωτοβυζαντινοί χρόνοι), Εκδοτική Αθηνών
*Δημήτρη Μπελέζου, ''Βυζαντινός Στρατός'', εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα 2006, ISBN 960-8345-86-3
*Γιάννη Χατζάκη, ''Ιουστινιανός'', εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα 2005, ISBN 960-8345-42-1
*Γεωργίου Θ. Καρδαρά, ''Βυζαντινοπερσικοί Πόλεμοι'', εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα 2006, ISBN 960-8345-66-9
*Λήμματα '''''Βελισάριος''''', '''''Ιουστινιανός''''', '''''Προκόπιος''''', '''''Αντωνίνα''''', '''''Θεοδώρα''''' στις εγκυκλοπαίδειες '''ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ''' και '''ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ'''
*Λήμμα '''''Βελισάριος''''' στην '''ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ''' (τόμος ΣΤ΄)
*J. Evans, ''Η εποχή του Ιουστινιανού'', εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 1999, ISBN 960-210-342-6
*σερ [[Μπάζιλ Λιντελ Χαρτ]], ''Οι Μεγάλοι Πόλεμοι της Ιστορίας'', εκδόσεις Ευρώπη
*Χαραλάμπου Παπασωτηρίου, ''Βυζαντινή Υψηλή Στρατηγική 6ος-11ος αι.'', εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα 2004, ISBN 960-7803-10-8
*David Nicolle & Angus McBride, ''Romano-Byzantine armies 4th -9th c.'', Osprey Publishing
*Άρθρα στα περιοδικά ''Στρατιωτική Ιστορία'' (εκδόσεις Περισκόπιο) και ''Ιστορία Εικονογραφημένη'' (εκδοτικός οίκος ΠΑΠΥΡΟΣ)
*John Haldon, ''Οι πόλεμοι του Βυζαντίου'', εκδόσεις Τουρίκη, Αθήνα 2004, ISBN 960-87875-3-X
*[[Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος|Κωνσταντίνου Παπαρηγόπουλου]], ''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', βιβλίον θ΄ (Μεσαιωνικός Ελληνισμός Ι), εκδόσεις Γαλαξία, 1969
*Λ. Μαόν (Lord Mahon), ''Ο βίος του Βελισάριου (The Life of Belisarius)'', 1848. Επανεκτύπωση: 2006 Evolution Publishing, ISBN 1-889758-67-1. [http://www.evolpub.com/CRE/CREseries.html] (αγγλικά)
*Εδουάρδος Γίββων, ''[[Παρακμή και Πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]]'', [http://www.ccel.org/g/gibbon/decline/volume2/chap41.htm κεφ. 41] (αγγλικά)
* {{cite book | last=Martindale | first=John R. | coauthors=Jones, A.H.M.; Morris, J. | title=The Prosopography of the Later Roman Empire | volume=IIIa | year=1992 | publisher=Cambridge University Press | isbn=0521201608 | pages=181-224 |url=http://books.google.com/books?id=fBImqkpzQPsC}}
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΙΑΟΓΝΩΜΩΝ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ –ΔΙΑΣΚΕΥΉ
- ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ ..2009
- ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ 2018
