Η Κήρινθος

Η Κήρινθος ιδρυμένη από τον Κόθο, αδελφό του Ίωνα, υποδηλώνει πρώιμη εγκατάσταση Ιώνων στον τόπο από τους προϊστορικούς ήδη χρόνους. Η μυθολογική παράδοση του αργοναύτη Κάνθου από την «έφαλο», κατά τον Όμηρο, Κήρινθο, που περιπλανήθηκε και πέθανε στις ακτές της Λιβύης, φανερώνει τη συμμετοχή της Κηρίνθου στον Ευβοϊκό αποικισμό και μάλιστα σε περιοχές, για τις οποίες δεν έχουν σωθεί πληροφορίες.

Η Κήρινθος πρέπει να έπαιξε σημαντικό ρόλο στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην Εύβοια, αφού εκεί σημειώνεται η εξέγερση των «κακών», κατά το χαρακτηρισμό του αριστοκράτη ποιητή Θέογνη, οι οποίοι και κυρίευσαν την πόλη, οδηγώντας τη στην ιστορική αφάνεια. «…Αλίμονο στην ανημποριά μας. Χάθηκε η Κήρινθος, και του Ληλάντου τα καλά αμπέλια καταστράφηκαν. Στην εξορία ζούνε οι καλοί και οι κακοί την πόλη διαφεντεύουν. Μακάρι να εξαφάνιζε ο Δίας τη γενιά των Κυψελιδών…».
Μια άλλη εκδοχή του ποιήματος θέλει την καταστροφή της Κηρίνθου από τον τύραννο της Κορίνθου Περιανδρο (γιο του Κύψελου) που εξεστράτευσε εναντίον της Ιστιαίας τον 6ο αιώνα.

Τοπογραφικό σχέδιο του 1845 από τον Vischer, Wilhelm, 1808-1874; Vol. 1. Historische Schriften; hrsg. von Heinrich Gelzer.- Vol. 2. Archäologische und epigraphische Schriften; hrsg. von Achilles Burckhardt

Η Κήρινθος ονοματίζεται στον κατάλογο πλοίων του Ομήρου. Η πόλη ήταν γνωστή στον Πτολεμαίο και τον Στράβωνα, αν και τότε είχε χάσει την σημασία της αφού νωρίς έχασε την ανεξαρτησία της στην Ιστιαία.

Φωτογραφίες με τειχίσματα και δόμους από τον χώρο της αρχαίας πόλεως Κηρίνθου

Η ακρόπολη της πέφτει απότομα στη θάλασσα σε ένα γκρεμό 30 μέτρων. Το τείχος στην βόρεια πλευρά (προς το ποτάμι) είναι από ακανόνιστους πολυγωνικούς όγκους πιθανώς ανήκει στην πόλη του 6ου π.χ. αιώνα, η καταστροφή της οποίας σύμφωνα με το Θέογνι αποδόθηκε στην δυναστεία των Κυψελίδων (6ος αιώνας).

Φωτογραφίες από τον χώρο της αρχαίας πόλεως Κηρίνθου

Το τείχος από την Νότια πλευρά της αρχαίας Κηρίνθου είναι διπλής όψης από τραπεζοειδεις όγκους διατεταγμένους σε επίπεδα και περιέχει και ένα τετράγωνο πύργο. Τα τμήματα αυτά (νότιο τείχος) είναι πιθανόν της ελληνιστική περιόδου.

Φωτογραφίες από τον χώρο της αρχαίας πόλεως Κηρίνθου και οστράκων που βρέθηκαν εκεί

Ο Pernier αναφέρει ότι στα ερείπια υπάρχει ένα μεγάλο ορθογώνιο κτίριο στη κορυφή του λόφου, και άλλα κτίρια από ακατέργαστους ασβεστολιθικούς όγκους, κατά μήκος των δρόμων που καθορίζονται σύμφωνα με την κύρια σημεία της πυξίδας. Δεν έχουν αναφερθεί ευρήματα από τη Ρωμαϊκή περίοδο.

Η ΚΗΡΙΝΘΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙς 7 ΕΥΒΟΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΠΟΥ ΣΥΜΕΤΤΕΙΧΑΝ ΣΤΗΝ ΤΡΩΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ

"οἳ δ᾽ Εὔβοιαν ἔχον μένεα πνείοντες Ἄβαντες

Χαλκίδα τ᾽ Εἰρέτριάν τε πολυστάφυλόν θ᾽ Ἱστίαιαν

Κήρινθόν τ᾽ ἔφαλον Δίου τ᾽ αἰπὺ πτολίεθρον,

οἵ τε Κάρυστον ἔχον ἠδ᾽ οἳ Στύρα ναιετάασκον,

540τῶν αὖθ᾽ ἡγεμόνευ᾽ Ἐλεφήνωρ ὄζος Ἄρηος

Χαλκωδοντιάδης μεγαθύμων ἀρχὸς Ἀβάντων.

τῷ δ᾽ ἅμ᾽ Ἄβαντες ἕποντο θοοὶ ὄπιθεν κομόωντες

αἰχμηταὶ μεμαῶτες ὀρεκτῇσιν μελίῃσι

θώρηκας ῥήξειν δηΐων ἀμφὶ στήθεσσι:

545τῷ δ᾽ ἅμα τεσσαράκοντα μέλαιναι νῆες ἕποντο."

(Ομήρου Ιλιάδα 2.511)

" ταῦτά τε δὴ τὰ χωρία περὶ τὴν Ἱστίαιάν ἐστι καὶ ἔτι Κήρινθος πολείδιον ἐπὶ τῇ θαλάττῃ: ἐγγὺς δὲ Βούδορος ποταμὸς ὁμώνυμος τῷ κατὰ τὴν Σαλαμῖνα ὄρει τῷ πρὸς τῇ Ἀττικῇ."

Στράβων

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ

"ὤ μοι ἀναλκίης∙ ἀπὸ μὲν Κήρινθος ὄλωλεν,

Ληλάντου δ’ ἀγαθὸν κείρεται οἰνόπεδον∙

οἱ δ’ ἀγαθοὶ φεύγουσι, πόλιν δὲ κακοὶ διέπουσιν.

ὡς δὴ Κυψελιδῶν Ζεὺς ὀλέσειε γένος."

Απόδοση :
Αλίμονο, πόση ανανδρεία! Χάθηκε η Κήρινθος, και καταστρέφονται τα όμορφα αμπέλια του Λήλαντα· οι ευγενείς διώκονται, την πόλη κυβερνούν οι άθλιοι. Μακάρι έτσι να καταστρέψει ο Δίας το γένος των Κυψελιδών.
Θέογνις 891-894

Ο ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Η Αρχαία Κήρινθος- πηγή: SACKETT H. L. 1974 Προϊστορική Εύβοια ΤΟΜΟΣ ΙΘ' ΜΕΛΕΤΑΙ Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών

Στρωματογραφική μελέτη μέσω γεωτρήσεων στη μικρή πεδιάδα μεταξύ προφήτη Ηλία και Πελεκιου υποδηλώνει την ύπαρξη μια σκουρόχρωμης λάσπης (άργιλος) και λεπτής άμμου πλούσια σε οργανικές ουσίες και μικρά απολιθώματα. Η περιοχή ήταν ένας ρηχός ελώδης όρμος με υφάλμυρο νερό που δημιουργήθηκε πριν από , τουλάχιστον 5000 χρόνια. Έχει προσχωθεί κατά περιπου 3 μέτρα.

Η περιοχή σήμερα

Η περιοχή πριν 5000 χρόνια

Την εποχή του χαλκού η Εύβοια κατοικούταν από το αρχαιοελληνικό φύλο των Αβάντων. Ο Όμηρος αναφέρει πως οι Άβαντες συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο στο πλευρό των Αχαιών. Αναφέρει μάλιστα πως είχαν ιδρύσει ήδη τις πόλεις Χαλκίδα, Ερέτρια, Ιστιαία, Κήρινθος, Δίον, Κάρυστο, και Στύρα.
Την περίοδο των μεγάλων μετακινήσεων στον ελλαδικό χώρο οι Άβαντες εκτοπίστηκαν ή συγχωνεύτηκαν από άλλους Ίωνες. Οι Ίωνες της Εύβοιας χωρίστηκαν σταδιακά σε δύο ισχυρά κράτη, της Χαλκίδας στο βορρά και της Ερέτρειας στο κεντρικό τμήμα του νησιού. Νοτιότερα, στην περιοχή του όρους Όχη είχαν εγκατασταθεί Δρύοπες προερχόμενοι από την περιοχή που αποτέλεσε τα μετέπειτα χρόνια τη Δωρίδα. Κυριότερη πόλη των Δρυόπων ήταν η Κάρυστος.

Κεραμικά όστρακα διάσπαρτα στον χώρο που ήταν η πόλη

Οι πόλεις της Εύβοιας κατά τον 8ο αιώνα π.Χ. είχαν εξελιχθεί σε μεγάλες εμπορικές δυνάμεις της περιοχής. Φημίζονταν επίσης για τα κεραμικά τους. Κατά τον αιώνα αυτόν οι Ευβοείς άρχισαν να δημιουργούν αποικίες, αρχικά στη Χαλκιδική και στη συνέχεια στην Κάτω Ιταλία, στην οποία ίδρυσαν τις πρώτες ελληνικές αποικίες.

Πρώτη αποικία των Ευβοέων στην Ιταλία ήταν οι Πιθηκούσσες σε ένα νησί ανοικτά της Νάπολης, ενώ λίγα χρόνια μετά ίδρυσαν στην απέναντι ακτή την Κύμη.

Η Κύμη έγινε βάση για την ίδρυση νέων αποικιών, όπως ήταν η Ζάγκλη, το Ρήγιο και η Νάξος. Σύμφωνα με μία διαδεδομένη άποψη, οι Ευβοϊκές πόλεις της Κάτω Ιταλίας διέδωσαν το δικό τους αλφάβητο στην περιοχή, το οποίο εξελίχθηκε στη συνέχεια στο Λατινικό αλφάβητο.
Σύμφωνα με την ίδια άποψη, οι Ευβοϊκές πόλεις χρησιμοποιούσαν μία παραλλαγή του ελληνικού αλφαβήτου, που αποκαλείται Ευβοϊκό ή Χαλκιδαϊκό αλφάβητο, το οποίο είχε παρόμοια μορφή με το σημερινό Λατινικό.

Αριστερά ο ποταμός Νηλέας έμπροσθεν κάτω ο ποταμός Κηρέας συνενώνονται και σχηματίζουν το ποταμό Βούδωρο

Η αρχαία πόλη Κήρινθος βρίσκεται σε λόφο, νότια της παραλίας της σημερινής Κρύας Βρύσης, στις ανατολικές ακτές της βόρειας Εύβοιας. Ήταν χτισμένη σε πανέμορφη τοποθεσία, σε λόφο πάνω από την θάλασσα, ο οποίος κάποτε σχημάτιζε χερσόνησο. Λόγω της θέσης της ο Όμηρος της αποκάλεσε «έφαλος» (πάνω από την θάλασσα), ενώ ο Σκύμνος «ενάλια» (μέσα στη θάλασσα). Το όνομα της πόλης πιθανόν να προέρχεται από το λουλούδι Κήρινθος.

Η πρώτη γραπτή αναφορά για την πόλη γίνεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα, όπου και χαρακτηρίζεται ως «έφαλος», δηλαδή χτισμένη πάνω στη θάλασσα. Η πόλη ήταν ήδη γνωστή από τα χρόνια της Αργοναυτικής Εκστρατείας, μιας και ο Κάνθος, γιος του Κάνηθου και εγγονός του Αβαντα, βασιλιάς της πόλης, συμμετείχε σε αυτή. Ο Κάνθος πέθανε αναζητώντας τον Ηρακλή στις ακτές της Λιβύης, χωρίς να ξαναδεί την πατρίδα του.

Νόμισμα Κηρινθίων

Σύμφωνα με το μύθο, ιδρυτής της πόλης ήταν ο Κόθος. Ο Κόθος επισκέφτηκε το μαντείο των Δελφών για να ζητήσει τη συμβουλή του σχετικά με τον αποικισμό που σχεδίαζε στην Εύβοια.
Το μαντείο του απάντησε ότι για να πετύχει η αποστολή θα έπρεπε να αγοράσει γη από το νησί.
Όταν έφτασε στην Εύβοια και περπατούσε στην παραλία είδε κάτι παιδιά να παίζουν και έκατσε μαζί τους. Ο Κόθος τους έμαθε νέα παιχνίδια, και μόλις είδε ότι άρεσαν στα παιδιά, τους πρότεινε να τους τα πουλήσει για μια χούφτα χώμα.

Σύμφωνα με ερευνητές, ιδρυτές της πόλης ήταν Θεσσαλοί της Ιστιαιώτιδας, που διώχτηκαν από την πατρίδα τους, πέρασαν στην Πελοπόννησο, και από εκεί πάλι διωγμένοι βρέθηκαν στην Εύβοια. Αρχηγός των Θεσσαλών ήταν ο Νηλέας. Περνώντας από την Θήβα, παντρεύτηκε τη κόρη του Αμφίωνα και της Νιόβης, Χλωρίδα. Κατόπιν εγκαταστάθηκε στη Μεσσηνία όπου ίδρυσε την Πήλο, και μετά τον πόλεμο με τον Ηρακλή σκοτώθηκε αυτός και τα παιδιά του. Ο μόνος που γλύτωσε από τα παιδιά του ήταν ο Νέστορας. Ο Νέστορας πέρασε στην Εύβοια, και αφού ίδρυσε την Κήρινθο, έδωσε στο διπλανό ποτάμι το όνομα του πατέρα του.

Ο λόφος όπου βρίσκονται τα ερείπια της πόλεως

Είναι άγνωστο το πως ή το πότε καταστράφηκε η Κήρινθος. Το σίγουρο είναι ότι μετά τους Τρωικούς πολέμους η πόλη τυλίγεται από σιωπή. Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι έχασε την αξία της όταν η εμπορική δραστηριότητα μεταφέρθηκε στις δυτικές ακτές του νησιού. Τελευταία αναφορά σε αυτήν έγινε από τον Θέογνι, αρχαίο ποιητή από τα Μέγαρα ,(O Θέογνις ο Μεγαρεύς ήταν Έλληνας ελεγειακός ποιητής των αρχαίων χρόνων από τα Μέγαρα της Αττικής. Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, με το όνομά του να σημαίνει «απόγονος θεών») όταν αυτή καταστράφηκε. Σύμφωνα με τον ποιητή, η πόλη καταστράφηκε λόγω πολιτικών αναστατώσεων εντός του νησιού, όταν τύραννος της Χαλκίδας ήταν ο Φόξος.

Η ανατολική πλευρά της Βόρειας Εύβοιας παρουσιάζει, ξεχωριστό ενδιαφέρον για τον περιηγητή και τον επισκέπτη. Το τοπίο και το φυσικό περιβάλλον σμιλευμένο από τους αέρηδες του Αιγαίου και τα μεγάλα κύματα, έχει δημιουργήσει μεγάλες παραλίες με αξεπέραστη αμμουδιά που διακόπτονται από μεγάλους και απόκρημνους βράχους.

Τα πεύκα γονατίζουν στο κύμα ανακατεμένα με αιωνόβιους ελαιώνες. Η άγρια ομορφιά απλώνεται μπροστά στον επισκέπτη που τον προκαλεί να την ανακαλύψει.

Ιστορία χαμένη στα βάθη των αιώνων...Η Κήρινθος

Ξεκινώντας από το Σαρακήνικο έως την αρχαία Κήρινθο, ο περιηγητής θα ανακαλύψει λείψανα των προϊστορικών και ιστορικών χρόνων.

Η πιο γνωστή η αρχαία Κήρινθος στις εκβολές του ποταμού Βούδωρου. Κοιτώντας από ψηλά τον κάμπο της Κρύας Βρύσης, θα καταλάβει γιατί ο Όμηρος ανέφερε την Κήρινθο ως «έφαλον».

Αν φανταστεί κανείς ότι ο κάμπος αυτός ήταν κάποτε θάλασσα, τότε η στενή λωρίδα βράχου που παρείχε προστασία από θάλασσα, ήταν η τοποθεσία που ήταν κτισμένη η αρχαία Κήρινθος.

Η πόλη αυτή ήταν γνωστή από τους Αργοναυτικούς χρόνους αφού ο βασιλιάς τους συμμετείχε στην Αργοναυτική εκστρατεία. Αλλωστε η κατάληξη - ινθος, παραπέμπει στην εποχή της αρχέγονης ελληνικής γλώσσας.

Σήμερα στην κορυφή του βράχου σώζονται ίχνη από οικοδομικά τετράγωνα, ίχνη βωμού, απομεινάρια λιμανιού στην βάση του λόφου όπου σήμερα δεν είναι θάλασσα, αλλά χωράφια.

Ο ποταμός Βούδωρος εκβάλει στην θάλασσα

Η πόλη πρέπει να άρχισε να παρακμάζει σταδιακά πιθανότατα λόγω της μείωσης της στάθμης της θάλασσας μετατρέποντας την σε αβαθή έλη που τμήμα των υπάρχει μέχρι σήμερα ενώ σε πολλά σημεία ο κάμπος είναι ίσος με το επίπεδο της θάλασσας.
Στην γύρω περιοχή υπάρχουν πολλά ίχνη οικισμών που χρονολογούνται πιθανότατα από τους κλασικούς χρόνους και εντεύθεν, προϊόν μάλλον της εγκατάλειψης της πόλης και μετοίκησης στα ενδότερα.

Η θέση Ταμπούρι

Επίσημα από τους ιστορικούς αναφέρεται ως οχύρωση των προϊστορικών χρόνων. Άγνωστη τοποθεσία ακόμη για τους ντόπιους αφού βρίσκεται σε δασώδη και απροσπέραστη από τους θάμνους τοποθεσία.

Αγναντεύοντας το Αιγαίο δεξιά είναι η αρχαία Κήρινθος και αριστερά το Σαρακήνικο.

Ανάμεσα στην πυκνή βλάστηση θα παρατηρήσει κανείς λίθινη οχύρωση μήκους περίπου δυο χιλιομέτρων. Αν ξανά φανταστούμε τον κάμπο της Κρύας Βρύσης θάλασσα, θα αντιληφθούμε ότι η οχύρωση χρησίμευε να προστατεύει την πρωτόγονη αυτή κοινωνία από τα ενδότερα και όχι από την θάλασσα!!! Στην οχυρωμένη περιοχή σώζεται τμήμα (Πελασγικού;) τείχους, ερειπωμένα πέτρινα οικοδομήματα και ίχνη βωμού μέχρι πριν λίγα χρόνια αφού τώρα από εκείνο το σημείο πέρασε φορτωτής, πιθανότατα για παράνομη εκσκαφή!!!
Η λιθοδομία του τείχους παραπέμπει σε εποχή ανάλογη με αυτή του Παλαμαρίου της Σκύρου και του Καστραδακίου των Ελληνικών. Η ερήμωση του προϊστορικού αυτού οικισμού πρέπει να προήλθε από την μη ασφάλεια που παρείχε πλέον η θάλασσα. Έτσι ίσως ο οικισμός αυτός να μετώκοισε στην απρόσιτη στενή λωρίδα γης με τους κάθετους βράχους από την πλευρά του Αιγαίου, δημιουργώντας την Κήρινθο των προ και Ομηρικών χρόνων.

Οι Αβάντες

Επίσης η Κήρινθος υπήρξε σημαντική πόλη και λιμάνι των Αβάντων, μιας φυλής
Ελλήνων κατά την αρχαιότητα που ήταν φιλοπόλεμοι και φοβεροί στη μάχη και μάχονταν σώμα με σώμα. (Αναφέρονται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα , τον Παυσανία, τον Στράβωνα και άλλους.)Οι Άβαντες ήταν ένας προϊστορικός ελληνικός λαός, καταγόμενοι από την Φωκίδα της Θράκης απ΄ όπου ήλθαν με τον βασιλιά τους Άβαντα, εξ ου και η ονομασία τους, που αφού διασκορπίστηκαν στη Πελοπόννησο και στη συνέχεια στη Φωκίδα, ίδρυσαν εκεί την πόλη Άβαι και στη συνέχεια μετοίκησαν στην Εύβοια όπου και εγκαταστάθηκαν οριστικά. Από τότε η Εύβοια ήταν γνωστή ως «Αβαντιάς» ή «Αβαντίς», («Αβαντίδα»).

Είχαν μαλλιά μόνο στο πίσω μέρος του κεφαλιού, αφού ξύριζαν τα μπροστινά, ώστε να μην μπορούν οι εχθροί να τους πιάνουν από τα μαλλιά κατά τη διάρκεια των μαχών.

Σύμφωνα με τον Όμηρο, χρησιμοποιούσαν δόρατα για μάχες «εκ του συστάδην» και επειδή αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να έρχονται στα χέρια με τον εχθρό ήταν «όπισθεν κομόωντες», που σημαίνει, ότι είχαν μαλλιά μόνο στο πίσω μέρος του κεφαλιού, ξυρίζοντας τα μπροστινά.
Ο Πλούταρχος μας εξηγεί ως εξής αυτή τη συνήθεια «... όπως μη παρέχοιεν εκ των τριχών αντίληψιν τοις πολεμίοις...», δηλαδή για να μη δίνουν τη δυνατότητα στους εχθρούς τους κατά τη διάρκεια της μάχης να τους πιάνουν από τα μαλλιά.
«... Κήρινθον τ΄έφαλον Δίου τ΄ αιπύ πτολίεθρον...» γράφει ο Όμηρος για την πόλη αυτή των Αβάντων...»

Ένα πολύ εντυπωσιακό βίντεο πάνω από την Αρχαία Κήρινθο, στην Βόρεια Εύβοια έναν τόπο τόσο ξεχασμένο, μα τόσο μοναδικό, ανάρτησε στο κανάλι του στο Youtube ο haanity.
Από την παραλία που βλέπετε στο εξώφυλλο του παρακάτω βίντεο απέπλευσαν τα καράβια των γενναίων Αβάντων για τη συμμετοχή τους στην ελληνική εκστρατεία ενάντια στη Τροία, γνωρίζοντάς μας με τον γενναίο λαό των Αβάντων.