Ο Έλληνας έφηβος της Αγάθης

Ο «Ελληνας έφηβος της Αγάθης» - l'Éphèbe au Cap-d'Agde

H ΑΓΚΝΤ στη Γαλλία, είναι η αρχαία ελληνική αποικία Αγάθη. Πρόκειται για σημαντικότατο θέρετρο των Μεσογειακών Πυρηναίων (περιοχή Λανγκεντόκ Ρουοτγιόν). Ο ποταμός Ερώ περνά μέσα από τη γραφική πόλη της Ν. Γαλλίας, που διαθέτει και εξαιρετικό  λιμένα

Στο αρχαιολογικό μου­σείο της ΑΓΚΝΤ βρίσκονται ω­ραία αρχαιοελληνικά αγ­γεία, αλλά το σημαντικότερο απόκτημα του Μουσείου α­ποτελεί ο «Εφηβος της Αγάθης». Πρόκειγαι για χάλ­κινο άγαλμα; ύψους 1.40 μ., εκπληκτικής τέχνης.

Φωτογραφία όταν ευρίσκετο στο Μουσείο του Λούβρου 1970 

Ο «Ελληνας Εφηβος», όπως ονο­μάστηκε αλλιώς το άγαλμα, το οποίο ανήκει στον 4° αι. π.Χ, προβάλλει με εκπληκτική εκφραστικότητα το ιδανικό των αρχαίων Ελλήνων του «καλού κ' αγαθού».

Ο Έφηβος της Αγάθης (γαλλικά:l'Éphèbe d'Agde, αγγλικά:The Youth of Agde) είναι ένα χάλκινο άγαλμα που ανακαλύφθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1964 στον πυθμένα του ποταμού Ερώ, στις νοτιοανατολικές ακτές της Γαλλίας από τον Denis Fanquerle και δύτες από την Ομάδα Αρχαιολογικής Έρευνας της Μαρίνας Αγκντ (Agde Marine Archaeological Research). Συνδέεται πιθανότατα με ένα αρχαίο ελληνικό ναυάγιο.

Έχει ύψος 1,33 μέτρων και χρονολογείται στον 4ο ή κατά άλλους στον 2ο αιώνα π.Χ. (τέλη Ελληνιστικής περιόδου) και απεικονίζει ένα νεαρό άνδρα, πιθανότατα έναν ηγεμόνα. Τα χαρακτηριστικά του μοιάζουν με εκείνα του Δορυφόρου από τον Πολύκλειτο, υποδηλώνοντας ότι ο δημιουργός του ήταν μαθητής του άριστου γλύπτη.

Μία άποψη που αναγράφτηκε στην Herault Tribune (13-09-18) ότι πρόκειται για την  μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου -Το άγαλμα αντιπροσωπεύει έναν όμορφο Έλληνα έφηβο, στη στάση του ηρωικού γυμνού. Οι λόγοι για την παρουσία της στην κοίτη του ποταμού παραμένουν ασαφείς, όπως και ο χρόνος που πέρασε εκεί. Ο αριστερός ώμος είναι επικαλυμμένος προς τις δύο κατευθύνσεις, ρίχνοντας ένα βαρύ σκέπασμα προς τα πίσω και τυλίγοντας γύρω από τον βραχίονα  .

Το ύφος, σύμφωνα με ορισμένους, είναι εκείνο του γλύπτη Λυσίππου του Σικυώνιου και θα μπορούσε να είναι ο Μέγας Αλέξανδρος. Θα αποφασιστεί αργότερα εν ενθέτω χρόνω, αν θα πιστέψουν όλοι πραγματικά αυτήν την ερμηνεία

 Αυτός ο τρόπος που φοράει τον μανδύα αντιστοιχεί στα μακεδονικά στρατιωτικά ρούχα.Όχι μόνο δεν ένας νεαρός που κάνει ένα άθλημα, είναι στην πραγματικότητα ένα πορτρέτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτή η ελκυστική υπόθεση επιβεβαιώθηκε από συγκριτικές μελέτες με άλλα αρχαία πορτρέτα του Αλεξάνδρου, που έγιναν από τον γλύπτη Λύσιππο( Lysippe de Sicyone), επίσημο γλύπτη  της βασιλικής οικογένειας της Μακεδονίας.

Το ίδιο το άγαλμα βρίσκεται σε άσχημη κατάσταση, λόγω της εμβύθισης του στην εκβολές του Ερώ για τόσα πολλά χρόνια. Η επιφάνεια του χαλκού έχει διαβρωθεί και το κάτω μισό μέρος των δύο βραχιόνων και των δύο ποδιών λείπει. Ένα πόδι βρέθηκε έξι μήνες μετά την αρχική ανακάλυψη, περίπου 600 μέτρα μακριά από το αρχικό εύρημα, θαμμένο κάτω από 1,5 μέτρο λάσπης στον πυθμένα του ποταμού. Τα υπόλοιπα μέρη δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί.

Ο Έφηβος της Αγάθης για 15 χρόνια μετά την ανακάλυψή του παρέμενε στις αποθήκες του Λούβρου. Αυτή τη στιγμή εκτίθεται στο Μουσείο της Αγκντ.

Δεν ξέρει τι. να πρωτοθαυμάσει κανείς: την αρμονία και το κάλλος του, προσώπου και του σώματος ή την εκ­πληκτική πνευματώδη έκ­φραση του. Ο έφηβος παρουσιάζεται γυμνός, με τη χλαμύδα διπλωμένη επί του αριστερού ώμου του, σε στάση ανάπαυσης.

Στηρίζεται στο δεξί πόδι του, ενώ το αριστερό κάμπτεται προς τα πίσω. Η μυϊκή του ανάπτυξη είναι η συνήθης στους αρχαίους Έλληνες, αθλητική, χωρίς να είναι υπερβολική. Το πρόσωπο του στρέφει δε­ξιά με έκφραση, μελαγ­χολική.

Ο «Εφηβος της Αγάθης» βρέθηκε το 1964 στην κοίτη του ποταμού Ερώ. Η αριστερή του κνήμη ανακαλύφθηκε 6 μήνες αργότερα σε απόσταση 600 μ. από τον κορμό του αγάλματος, υπό παχύ στρώμα λάσπης της κοίτης του ποταμού, στην οποία βρέθηκαν, και περί, τους 2.000 ελληνικούς αμφορείς, δείγμα της ακμής του οινεμπορίου της ελληνικής αποι­κίας.

Εύρεση αμφορέων 1964 

Μασσαλιώτικοι αμφορείς μεταφοράς κρασιού, λαδιού και άλλων υγρών απ΄την Αγάθη 

Η πρώτη επισήμανση της έγινε το 18° αι. στη θεμε­λίωση του παλιού δημαρ­χείου, όπου βρέθηκε η επι­γραφή «ΑΔΡΗ ΜΗΤΡΑΣΙ ΚΑΙ ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ».

Ένας Μασσαλιώτικος λάγινος 

Τύποι Μασσαλιώτικων αμφορέων  Riches Dunes 4-Mobilier épars : 1 et 2) vases non tournés ; 3 et 4) amphores massaliètes ; 5) Dressel 2/4 ; 6 et 7) Dressel 20 ; 8 et 11) Haltern 70 ; 9) céramique arétine ; 10) Lamboglia 2. © Dessins Luc Long.

Δεύτερη επιγραφή βρέθηκε στη δεκαετία του 1940: «ΘΕΩ ΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟΝ». 
Ανασκαφές στην Αγκντ άρχισαν μόλις το 1977 και έφεραν στο φως ελληνικά αγγεία και πολλούς μασσαλιώτικους αμφορείς. Πολλές ταμπέλες μαγα­ζιών της Αγκντ έχουν ελληνικές ονομασίες

Η σημερινή Αγάθη στην Γαλλία 

Πολλές ταμπέλες μαγαζιών της Αγκντ έχουν ελληνικές ονομασίες όπως  «Ελληνας έφηβος» Όποτε αποτελεί το σύμβολο της πόλης. Ο Ντενίς Φονκέρλ, διευθυντής του Μουσείου της Αγκντ, αντί άλλου χαιρετισμού χρησιμοποιεί την αρχαιοελληνική έκφραση «τύχη αγαθή».

Ενα ακρωτήριο μ ετον φυσικό λιμένα .Εδώ ήρθαν οι Φωκαείς τον  6 ή 7ο   π.Χ. αιώνα και έχτισαν τον εμπορικό σταθμό 

Εδώ μια αρχαία άγκυρα από την Αγάθη με μονογραφή 

Η Αγάθη κτίστηκε από Μασσαλιώτες περί το 480 π.Χ., δυτικά του Ροδανού. Ωστόσο, βρισκόταν εκεί ως εμπορικός σταθμός των Φωκαέων από τον 6° - 7°  π.Χ. για τουλάχιστον έναν  αιώνα.

 

Πραγματική ναυτική πόλη των Μασσαλιωτών η Αγάθη με πλήθος αγκυρών και στοιχείων από πλόες 

Στο δρόμο του κασσίτερου από την Αγ­γλία προς τη Μασσαλία, τον οποίο εμπορεύονταν οι Μασσαλιώτες, η Αγάθη υπήρξε σπουδαίος, σταθμός του εμπορίου του προϊόντος αυτού.

Ελληνικά ευρήματα και εκθέματα του Μουσείου της Αγάθης 

 Ελληνικά ευρήματα στο Μουσείο της Αγάθης 

Ένας Έρως στο Μουσείο της Αγάθης 

Σε εναρκτήρια τελετή των γιορτών της μεσογειακής νεολαίας, ο δήμαρχος της Αγκντ  Σ. Πασεριέ τόνισε τα εξής σημαντικά για τον Ελληνισμό.

• «Οι χώρες της Μεσογείου και του Ευξείνου έχουν κοι­νή παράδοση, οφειλόμενης στις αξίες του ελληνικού πολιτισμού, που οι Ελληνες άποικοι· στις χώρες αυτές πρωτοδίδαξαν. Είναι καιρός να επανέλθουμε στις αξίες του ελληνικού πολιτισμού. Αυτή είναι και η απάντηση μας στο Βορρά, που μόνο στο χρήμα στοχεύει».

Αυτή την εκπληκτική είδηση καμία ελληνική εφημερί­δα ή περιοδικό δεν δημο­σίευσε. Περιοδικά, συμπερι­λαμβανομένων και των κυ­ριακάτικων, που βαριέσαι α­κόμη και να τα ξεφυλλίσεις.

Cap d'Agde. Ελληνικό ψηφιδωτό εύρημα στην Αγάθη - Θέμα Απόλλων και Μαρσύας - Η ανάλυση των υλικών του ψηφιδωτού του εμβλήματος που βρέθηκε στη θάλασσα της Αγάθης φαίνεται να μαρτυρεί μια κατασκευή στην περιοχή του Lazio στη Ρώμη. Η εικονογραφία είναι μέρος μιας ύστερης ελληνιστικής περιόδου ελληνικής παράδοσης που είχε βρει τη θέση της στα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ.. Η άποψη βασίζεται κυρίως λόγω της ημερομηνίας του ναυαγίου στις τελευταίες δεκαετίες του αιώνα αυτού σύμφωνα με Άρθρο του L. Long , αλλά επιβεβαιώνουν επίσης όλα τα στοιχεία της ανάλυσης ως πρόε την τεχνική και το στιλ. Θα ήταν δελεαστικό να δούμε σε αυτό το ψηφιδωτό το έργο των ελληνικών εργαστηρίων με έδρα τη Ρώμη, που γνωρίζουν τα εικονογραφικά στερεότυπα της Περγάμου .(Εκ των Véronique Blanc-Bijon  et Yvan Coquinot)

ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

(Απόσπασμα από το υπό έκδοση Οδοιπορικό στη Ν. Γαλλία, της σειράς των Οδοιπορικών στον Άγνωστο Ελ­ληνισμό, έκδοση τον Κέντρου Έρευνας - Μελέτης Ελληνισμού. Συγγρα­φέας ο δρ Ιστορίας - Αρχαιο­λογίας  Επαμ. Βρανόπουλος, στο ermionh.blogspot.com

ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ: Bass, G., Benvenuti, A., G. Chourmouziadis. 2007. "Great Moments in Greek Archaeology." Los Angeles
Μουσείον της Πόλεως Άγκντ Μασσαλία Γαλλία
L’emblema d’Apollon et de Marsyas (Cap d'Agde) : étude iconographique et technique – analyses des matériaux
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ