Έρωτας δια μαγείας! Ή, πώς μια αρχαία Αιγύπτια ερωτεύθηκε έναν Έλληνα

Ο Κεφαλάς δέχεται το βέλος του θεού Άνουβι ώστε ν΄αγαπήσει μια γυναίκα .Είναι μια λεπτομέρεια του παπύρου που δείχνει τον Αιγύπτιο  θεό Anubis κεφαλή τσακάλιουνα τοξεύει τον Κεφαλά  με ένα βέλος. Ο Κεφαλάς  απεικονίζεται γυμνός με ένα διευρυμένο πέος και όσχεο. Το βέλος του θεού Anubis υποτίθεται ότι θα κάνει τον Κεφαλά να  λαχταρά μια γυναίκα που ονομάζεται Taromeway. (Εικόνα: © Photo courtesy University of Michigan)

Ερωτοχτυπημένη Αιγύπτια κάνει μάγια σε Έλληνα για να την ερωτευθεί κι αυτός! Με μια επισήμανση: Πριν από 1800 χρόνια!

Έτσι λέει ο πάπυρος, που μόλις διαβάστηκε από  τον Αμερικανό τον καθηγητή Αιγυπτιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο Robert Ritner. Στον πάπυρο μάλιστα δεν υπάρχει μόνον το κείμενο με τα μαγικά λόγια αλλά και μία αποκαλυπτική εικόνα, στην οποία ο άντρας, αντικείμενο του πόθου της γυναίκας αυτής, απεικονίζεται γυμνός με ιδιαίτερα τονισμένα τα γεννητικά του όργανα, να δέχεται το βέλος του Αιγύπτιου θεού Άνουβις (με το κεφάλι τσακαλιού).

Το ξόρκι γράφεται σε Δημώδη γραφή 1800 ετών  και καλεί ένα φάντασμα - το «ευγενές πνεύμα του ανθρώπου της νεκρόπολης» - να βρει τον Κεφαλά και «να του δώσει πάθος, το μεσημέρι, το βράδυ και ανά πάσα στιγμή» μέχρι αυτός να  λαχταρά  με «τα αρσενικά του όργανα να αναζητά τα γυναικεία της όργανα».  Περιέχει αυτό που οι μελετητές αποκαλούν "ερωτικό δεσμό". Οι ειδικοί δημιουργούν αυτήν την περίοδο πλήρη μετάφραση του παπύρου. (Image credit: Φωτογραφία  University of Michigan)

Η δημώδης αιγυπτιακή γραφή ήταν σύστημα γραφής που χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Αίγυπτο από τον 7ο αι. π.Χ.. Εξελίχτηκε από την ιερατική γραφή. Ο Ηρόδοτος την αποκαλεί δημώδη (δηλαδή λαϊκή ή δημοτική), ενώ ο Πορφύριος την αποκαλεί επιστολογραφική. Χρησιμοποιήθηκε για διάστημα περίπου χιλίων χρόνων ως γραφή για κείμενα καθημερινής χρήσης, ενώ η χρήση των ιερογλυφικών ήταν περιορισμένη για κείμενα στις πυραμίδες και άλλα αιωνόβια μνημεία, και η ιερατική γραφή επιτρεπόταν μόνο στους ιερείς. Η δημώδης γραφή ήταν δύσκολη στην ανάγνωση, επειδή τα γράμματα άλλαζαν με την πάροδο του χρόνου και συχνά παρουσίαζαν μεγάλη ομοιότητα μεταξύ τους. Το πιο γνωστό κείμενο είναι η στήλη της Ροζέττας που περιέχει μια ανακοίνωση του βασιλιά Πτολεμαίου στα Ελληνικά και Αιγυπτιακά για να γίνει κατανοητή σε όλους τους υπηκόους του βασιλείου του. Επί Πτολεμαίων η χρήση της δημώδους γραφής περιορίστηκε λόγω της εξάπλωσης της Ελληνικής γραφής, ενώ επί Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας εξαφανίστηκε εντελώς, και εγκαταστάθηκε από το Ελληνικό αλφάβητο με κάποιες επεκτάσεις.

Η Ταρομιγουέι, όπως είναι το όνομά της, [Ταρομιγουέι κόρη του  Tasib ► TꜢ-rmt-wꜢy r-ms TꜢ-syb] είναι άλλωστε πολύ απαιτητική, καθώς ζητάει από τον θεό να «δέσει» με τα μάγια τον Κεφαλά ώστε να διακατέχεται διαρκώς από άσβεστο ερωτικό πάθος γι΄αυτήν και να λαχταράει την συνεύρεση μαζί της. Όπως λέει μάλιστα ο Robert Ritner το κείμενο κάνει και αστρονομικές αναφορές καλώντας τον Κεφαλά να διασχίσει την Μεγάλη Άρκτο, έναν αστερισμό, που ποτέ δεν βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα, μέχρι που να συναντήσει την Ταρομιγουέι, «καθώς δεν υπάρχει άλλη γυναίκα στη γη, την οποία να επιθυμεί και να αναζητεί τρελά».

• Όσον αφορά τις διαφορετικές εθνικότητες των δύο υπάρχουν πάντως ερμηνείες: «Η αρχαία Αίγυπτος ήταν υπό ρωμαϊκή κυριαρχία την εποχή που γράφτηκε το ξόρκι και είναι γνωστό, ότι τότε οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν ελληνικά ονόματα», λέει ο Ritner. Εδώ προσθέτουμε εμείς την ελληνιστική παράδοση στην Αίγυπτο με υιοθέτηση και της ελληνικής γλώσσας, καθώς υπήρξε, όπως είναι γνωστό βασίλειο των Πτολεμαίων, διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Δεν είναι γνωστό γιατί η Ταρομιγουέι ήθελε τόσο παθιασμένα τον Κεφαλά (Γιό της Απολλώνιας ) ή αν τον κατέκτησε πραγματικά. "η Ταρομιγουέι πρέπει να έχει κινητοποιηθεί και να χρησιμοποιεί τα όποια διαθέσιμα μέσα", δήλωσε ο Ritner στο Live Science, σημειώνοντας ότι η Ταρομιγουέι πιθανόν να έχει πληρώσει έναν εμπειρογνώμονα, όπως έναν ιερέα, για να γράψει το ξόρκι. 

• Άλλα λεγόμενα ερωτικά δεσμευτικά ξόρκια είναι γνωστά από την αρχαία Αίγυπτο , αν και χρησιμοποιούνται συχνότερα από άντρες που αναζητούν γυναίκες, αναφέρει ο Ritner και ο Foy Scalf, επικεφαλής ερευνητικών αρχείων στο Oriental Institute του Πανεπιστημίου του Σικάγου. Οι Ritner και Foy περιγράφουν τη συνεχιζόμενη μετάφραση από αυτό το ξόρκι σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Göttinger Miszellen.
• Είναι πιθανό η Ταρομιγουέι και ο Κεφαλάς να προέρχονται από διαφορετικές εθνοτικές ομάδες. «Ενώ είναι σίγουρο , ότι ο Κεφαλάς και η μητέρα του έχουν ελληνικά ονόματα...Υιός της Απολλώνιας .», δήλωσε ο Ritner. Η αρχαία Αίγυπτος ήταν υπό τον ρωμαϊκό έλεγχο τη στιγμή που γράφτηκε το ξόρκι. κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι Αιγύπτιοι υιοθέτησαν ελληνικά ονόματα ", αλλά μπορεί να συμβαίνει το γεγονός ότι η σεξουαλική κατοχύρωση της Ταρομιγουέι στον Κεφαλά διέσχισε εθνικά όρια", δήλωσε ο Ritner. Μόλις γράφτηκε, ο πάπυρος μάλλον τοποθετήθηκε σε τάφο, και το "φάντασμα" που επικαλείται στο ξόρκι θα ήταν το πνεύμα του ατόμου που είχε ταφεί εκεί, δήλωσε ο Ritner.
• Ο πάπυρος, ο οποίος δεν έχει μεταφραστεί πιο πριν, είναι τώρα στη συλλογή του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, ο οποίος τον απέκτησε τον Νοέμβριο του 1924. Τα αρχεία είναι ασαφή σχετικά με την τοποθεσία από την οποία προέρχεται ο πάπυρος, αν και πολλοί από τους άλλους παπύρους που αποκτήθηκαν μαζί με είναι από την περιοχή Fayum της Αιγύπτου, σύμφωνα με προηγούμενη έρευνα. 

... στο Βιβλίο της «Τελευταίας Ημέρας του Έτους» , περισσότεροι τέτοιοι αγγελιοφόροι του Σαχμέτ βάλουν τα βέλη της πληγής από το στόμα τους.31 Όλες αυτές οι εικόνες εξέφραζαν μια ιδέα αιτιώδους μετάδοσης, κατά την οποία η κακοήθης ασθένεια μεταφέρεται φυσικά από την οργή του Σακμέμ, παράγοντες της εχθρότητας (άνεμοι, αναπνοή, ή βέλη) στον πάσχοντα, όπου έγινε παθολογική κατάσταση του σώματος. Το μοτίβο βέλους εμφανίστηκε και στην ελληνική εικονογραφία του Απόλλωνα, της Αρτέμιδος και του Ηρακλή. όλους τους επιδημικούς και αποτροπαϊκούς. θεούς

« Άλλη εκδοχή μπορεί να ήταν, ότι το ερωτικό πάθος της Ταρομιγουέι προς τον Κεφαλά να ήταν τέτοιο, που απλώς να ξεπερνούσε τα εθνικά όρια», όπως προσθέτει ο Ritner.

Το βέβαιο πάντως είναι, ότι τέτοια ερωτικά ξόρκια –«κατάδεσμοι» λέγονταν στην αρχαία Ελλάδα– ήταν πολύ γνωστά στην αρχαία Αίγυπτο, αν και συχνότερα από άντρες που αναζητούσαν γυναίκες. Και συνήθως οι ενδιαφερόμενοι πλήρωναν έναν ενδιάμεσο, όπως έναν ιερέα για να γράψει αυτό το ξόρκι.
Ο πάπυρος, που δεν είχε μεταφραστεί πριν, ανήκει στη συλλογή του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, που τον είχε αποκτήσει από το 1924. Τα αρχεία είναι ασαφή σχετικά με την τοποθεσία από την οποία προέρχεται, αν και πολλοί άλλοι πάπυροι, που είχαν αποκτηθεί μαζί προέρχονται από την περιοχή Φαγιούμ, με την ομώνυμη πόλη, στο νεκροταφείο της οποίας έχουν ανακαλυφθεί τα διάσημα νεκρικά πορτρέτα «φαγιούμ» της Ρωμαϊκής εποχής.

►Μαρία Θερμού ►www.mononews.gr/

►www.livescience.com/

►ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
►"Anubis, Archer Figures, and Demotic Magic." Göttinger Miszellen 259 (2019), 185–212
►Ritner R.and F.Scalf-Anubis Archer Figuresand Demotic Magic-GM259