Φωτογραφία εδωλίων Προ-Νεολιθικής εποχής που το φορούσε κρεμασμένο στο λαιμό του το ανθρώπινο κοπάδι και δήλωνε σε ποιόν άρχοντα ανήκε. Αρχαιολογικό μουσείο Βόλου/ Φωτογραφίες: Eos Aurora 2000
Η έλευση της γραφής θεωρείται γενικότερα σαν ένα σημαντικό βήμα πολιτισμικής εξέλιξης, ενώ έχει δοθεί πολύ λιγότερο σημασία στις πολιτικές προεκτάσεις του. Ωστόσο φαίνεται ότι η πιο σημαντική λειτουργία της γραφής είχε σχέση με θέματα διαχείρισης που αφορούσαν τη δουλεία και τους κανονισμούς της κοινωνίας.
Κάτι τέτοιο εκφράζεται και στην προσπάθεια να γίνει κατανοητή η πρωτο-Ελαμιτική γραφή* , ένα από τα αρχαιότερα μη αποκρυπτογραφημένα συστήματα γραφής στον κόσμο που εμφανίστηκε στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το ΝΔ Ιράν, πριν από 5,000 χρόνια πριν. Πρόκειται για γραφή που σώθηκε πάνω σε πήλινες πλάκες και αποτελεί μία από τις πρώτες προσπάθειες του ανθρώπου να κρατήσει μόνιμα αρχεία καταγραφής του περιβάλλοντός του.
Ακόμα και αν τα σύμβολα δεν τους είναι όλα κατανοητά, οι αρχαιολόγοι μπορούν να προσδιορίσουν το περιεχόμενο των μηνυμάτων στις πλάκες αυτές. Το σύστημα αρίθμησης είναι επίσης κάτι που μπορεί να προσδιοριστεί και μάλιστα δείχνει ότι το περιεχόμενο αυτής της γραφής αφορά κατ’ εξοχήν λογαριασμούς ιδιοκτησίας και κατοχής γης και ανθρώπων. Μιλούν και ιδιοκτησία και κοινωνική θέση και δεν καταγράφουν κείμενα λογοτεχνίας, όπως ποίηση κάτι που είναι αρκετά συνηθισμένο και σε άλλα αντίστοιχα συστήματα γραφής.
Πρόκειται για μία απλή κοινωνία με μία άρχουσα τάξη να δεσπόζει. Κάτω από αυτήν υπάρχει μία σειρά δυνατών μεσαίων θα λέγαμε στρωμάτων, κάτω από αυτούς εργάτες οι οποίοι αντιμετωπίζονται σαν «κοπάδια ζώων» Οι άρχοντες έχουν τίτλους και ονόματα που έχουν σχέση με την κοινωνική επιφάνειά τους και επιρροή τους. Αν κάποιος για παράδειγμα λέγεται «Κος Εκατό» δείχνει τον αριθμό των ανθρώπων που βρίσκονται κάποιον από αυτόν.
Από τις πήλινες αυτές πινακίδες δεν είναι δυνατόν να υπολογίσουμε το μερίδιο τροφής που έπαιρναν οι εργάτες στα χωράφια, αν και η διατροφή τους βασιζόταν στο κριθάρι το οποίο το έσπαγαν, το έκαναν χυλό και το έπιναν με μπύρα. Ωστόσο, όσοι άνηκαν σε πιο ψηλές τάξεις ίσως να έτρωγαν και γιαούρτι, τυρί και μέλι και συντηρούσαν επίσης κατσίκες, πρόβατα και μοσχάρια. Όπως λοιπόν ήταν αναμενόμενο όσοι βρίσκονταν ψηλότερα στην κοινωνική πυραμίδα είχαν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, ενώ για όσους ήταν στα κατώτερα, μπορούμε να υποθέσουμε, ότι ο μέσος όρος ζωής τους, ήταν ο ίδιος με αυτόν που υπάρχει σήμερα στις φτωχότερες χώρες του κόσμου.
~~~~{*}~~~~
Αν θεωρήσουμε τη γραφή σαν ένα μέσο καταγραφής των εντυπώσεων ενός παρατηρητή μπορούμε να θεωρήσουμε ότι υπήρχε ένα είδος πρωτο-ιστορικού που είχε το καθήκον να δημιουργήσει αυτές τις πρώτες πινακίδες, ωστόσο το περιεχόμενό τους όπως περιγράψαμε παραπάνω έχει να κάνει με κείμενα καθαρά χρηστικό περιεχόμενο και λειτουργία: ήταν αρχεία της άρχουσας τάξης.
Πραγματικά η δημιουργία της γραφής προήλθε για να εξυπηρετήσει την εξέλιξη και τη διάδοση της ιδιοκτησίας.
Πριν τη Νεολιθική Επανάσταση και την εμφάνιση της γεωργίας, όντας κυνηγοί-καρποσυλλέκτες, οι πρόγονοί μας δεν είχαν θεωρητικά ιδιοκτησία. Χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να συγκεντρώσουν δύναμη από την αντίστοιχη συγκέντρωση πόρων και τροφής λειτουργούσαν με έναν φυσικό τρόπο ισότητας και συνεργασίας. Για να δημιουργηθούν πάσης φύσεως ανισότητες πρέπει να σταματήσουμε τις μετακινήσεις και να ξεκινάμε να αποκτούμε ιδιοκτησία καθώς και να τη διατηρήσουμε, χρειάζεται κάποιο είδος γραφής: ένα είδος συστήματος γραφής λειτουργούσε σαν μία απόδειξη ότι κάτι ανήκει κάπου. Η δύναμη της γραφής να καταγράφει αυτές τις ανισότητες στην ιδιοκτησία χωρίς αμφιβολία ενίσχυσε το διαχωρισμό μεταξύ των εγγράμματων και αγράμματων, αυτών που χρησιμοποιούσαν τη γραφή και αυτών που χρησιμοποιούνταν από τη γραφή.
Όπως είδαμε παραπάνω λοιπόν, η γεωργία «λειτούργησε» με έναν τρόπο διατηρώντας μία ομάδα που εργαζόταν καταναλώνοντας μόνο την απαραίτητη ποσότητα τροφής για να αποδώσει, αλλά ήταν και αρκετά αδύναμη για να αντιδράσει εναντίον αυτών που πρόσφερε υπηρεσίες. Και εκείνοι πια που μπορούσαν να δίνουν οποιουδήποτε είδους ανταμοιβές είχαν στα χέρια τους το μέσο της γραφής, αυτό που πλέον αντιπροσώπευε σε ποιον άνηκε τι.
Οτιδήποτε καταγραφόταν σε πέτρα ή αλλού από τότε και στο εξής θεωρούταν ένα σταθερό δεδομένο που δεν μπορούσε να αλλάξει, ούτε να γίνει θέμα διαπραγμάτευσης ή εύκολης τροποποίησης. Μπορεί λοιπόν ακόμα και σήμερα η γραφή να «μονιμοποιεί» τη γλώσσα μας, αλλά η δύναμη της ίδιας της γλώσσας βρίσκεται στη συνεχή πλαστικότητά της και η εξέλιξη των συστημάτων γραφής πιστοποιεί αυτό ακριβώς.
ΠΗΓΗ @Ηω Αναγνώστου /25-12-2014 /Φωτογραφίες: Eos Aurora /1992
2
Η Ελαμιτική γλώσσα*
Η γλώσσα τους είχε μια διαφορετική άγνωστη μορφή που δεν είχε σχέσεις με τους Σημίτες και τους Σουμέριους πολλοί γλωσσολόγοι τους συνδέουν με τους Δραβίδες της προϊστορικής Ινδίας δημιουργώντας μια νέα ομάδα γλωσσών τους Ελαμο - Δραβίδες.
Ελαμιτική γλώσσα
Η Ελαμιτική είναι μια εξαφανισμένη γλώσσα που ομιλείται από τους αρχαίους Ελαμίτες. Χρησιμοποιήθηκε στο σημερινό νοτιοδυτικό Ιράν από το 2600 π.Χ. έως το 330 π.Χ..[1] Τα τελευταία γραπτά αρχεία στα ελαμιτικά εμφανίζονται γύρω από την κατάκτηση των Αχαιμενιδών από τον Μέγα Αλέξανδρο. Τα ελαμιτικά πιστεύεται ότι δεν έχουν προφανείς συγγενείς και συνήθως θεωρείται μια απομονωμένη γλώσσα. Η έλλειψη εγκατεστημένων συγγενών καθιστά την ερμηνεία τους δύσκολη.[2]
Σύστημα γραφής
Η ελαμιτική σφηνοειδή γραφή, προσαρμοσμένο από την Ακκαδική σφηνοειδή γραφή, χρησιμοποιήθηκε γύρω στο 2500 - 331 π.Χ. Ήταν σε μεγάλο βαθμό συλλαβάριο 130 χαρακτήρων κάποια στιγμή και διατήρησε μόνο μερικά λογογράμματα από την Ακκαδία, αλλά, με την πάροδο του χρόνου, ο αριθμός των λογογραμμάτων είχε αυξηθεί.
Το πλήρες σώμα της ελαμιτικής σφηνοειδούς γραφής αποτελείται από περίπου 20 χιλιάδες ταμπλέτες και θραύσματα. Η πλειοψηφία ανήκουν στην εποχή των Αχαιμενιδών, και περιέχουν κυρίως οικονομικά αρχεία.
Δύο προηγούμενα αλφάβητα της περιοχής παραμένουν μη αποκρυπτογραφημένα αλλά προφανώς έχουν κωδικοποιηθεί ως ελαμιτικά:
- Πρωτο-ελαμιτικά: είναι το αρχαιότερο γνωστό σύστημα γραφής από το Ιράν. Χρησιμοποιήθηκε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα (3100 – 2900 π.Χ.), ενώ πήλινες πινακίδες με πρωτοελαμιτική γραφή έχουν βρεθεί σε διαφορετικές τοποθεσίες σε όλο το Ιράν. Πιστεύεται ότι έχουν αναπτυχθεί από τη πρώιμη σφηνοειδή γραφή (πρωτοσφηνοειδή), και αποτελείται από περισσότερα από 1.000 γράμματα. Πιστεύεται ότι είναι σε μεγάλο βαθμό λογογραφική.
- Τα γραμμικά ελαμιτικά πιστοποιούνται σε μερικές μνημειώδεις επιγραφές. Υποστηρίζεται συχνά ότι η Γραμμική ελαμιτική είναι συλλαβικό σύστημα γραφής που προέρχονται από τα πρωτοελαμιτικά αλλά δεν μπορεί να αποδειχθεί. Τα γραμμικά ελαμιτικά χρησιμοποιήθηκαν για ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, κατά το τελευταίο τέταρτο της τρίτης χιλιετίας π.Χ.
Γλωσσική τυπολογία
Η ελαμιτική είναι μια συγκολλητική γλώσσα,[3] και η γραμματική χαρακτηρίζεται από ένα καλά ανεπτυγμένο και διάχυτο ονομαστικό ταξικό σύστημα. Τα έμψυχα ουσιαστικά έχουν ξεχωριστούς δείκτες για τα τρία πρόσωπα, μάλλον ασυνήθιστο χαρακτηριστικό.
Παραπομπές
- Stolper, Matthew W. 2008. Elamite. In Woodard, Roger D. (ed.) The Ancient Languages of Mesopotamia, Egypt, and Aksum. π.47–50.
- Πρότυπο:ELL2
- Stolper, Matthew W. 2008. Elamite. In Woodard, Roger D. (ed.) The Ancient Languages of Mesopotamia, Egypt, and Aksum. P.60.
https://el.wikipedia.org/
