Δημόσιο Σήμα: Ανάδειξη του σημαντικότερου νεκροταφείου της αρχαίας Αθήνας
Την ανάδειξη του Δημοσίου Σήματος στον Κεραμεικό, του σημαντικότερου νεκροταφείου της αρχαίας Αθήνας, προγραμματίζει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με συστηματική ανασκαφή από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών. Η ανασκαφή που έχει ήδη πραγματοποιηθεί προ αρκετών ετών στο οικόπεδο επί της οδού Σαλαμίνος 35, δεν είναι επισκέψιμη για το κοινό. Το ΥΠΠΟΑ έχει προχωρήσει σε απαλλοτριώσεις των οικοπέδων επί των οδών Πλαταιών 28, Πλαταιών 26 και Λεωνίδου 86 και Σαλαμίνος 33 και Λεωνίδου 82-84. Η απαλλοτρίωση ολοκληρώθηκε το 2015. Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία αρχαιολογική εργασία στα απαλλοτριωμένα ακίνητα.
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη «Το Δημόσιο Σήμα, το σημαντικότερο νεκροταφείο του αρχαίου κόσμου, είναι ένα μοναδικό τοπόσημο της Αθήνας με εξαιρετικά σημαντική ιστορική και αρχαιολογική σημασία. Εδώ έχουν ενταφιαστεί σημαντικότατες προσωπικότητες της αρχαίας Αθήνας, αλλά και οι πεσόντες εν πολέμω. Η σημερινή κατάσταση, στην οποία βρίσκεται το Δημόσιο Σήμα, δεν αρμόζει στην ιστορική του σημασία. Οφείλουμε να ερευνήσουμε και να αναδείξουμε τον χώρο, να αποκαλύψομε ένα τμήμα της αρχαίας πόλης και του "καλλίστου προαστείου" της».
Το Δημόσιο Σήμα
Το Δημόσιο Σήμα, χρονολογείται στον 5 αι. π.Χ. και είναι άμεσα συνδεδεμένο με την άνοδο της Δημοκρατίας. Είχε ιδρυθεί στην ΒΔ παρυφή της πόλεως, κατά μήκος της αρχαίας οδού που συνέδεε μέσω του άστεως τον Κεραμεικό με την Ακαδημία Πλάτωνος. Εκεί είχαν ενταφιαστεί, δημοσία δαπάνη, επιφανείς άνδρες, αλλά και οι πεσόντες στους πολυάριθμους πολέμους των Αθηναίων, ώστε το Δημόσιο Σήμα να προσομοιάζει με στρατιωτικό νεκροταφείο.
Σύμφωνα με τον Πάτριο Νόμο, οι νεκροί των πολέμων, αφού αποτεφρώνονταν, μεταφέρονταν από τα μακρινά πεδία των μαχών για τιμητικό ενταφιασμό. Στην περιοχή του αναφέρονται δύο ιερά, το ένα αφιερωμένο στον Διόνυσο Ελευθερέα και το δεύτερο στην Αρίστη-Καλλίστη, προσωνύμια της θεάς Αρτέμιδος.
Ο χώρος γύρω από τη στεγασμένη ανασκαφή
Τμήματα ταφικών μνημείων του Δημοσίου Σήματος αποκαλύφθηκαν, το 1997, σε ανασκαφή οικοπέδου επί της οδού Σαλαμίνος 35. Στο συγκεκριμένο οικόπεδο βρέθηκαν για πρώτη φορά πολυάνδρια πεσόντων στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Εκτός δύο τεμνομένων και καθέτων μεταξύ τους ορυγμάτων, είχαν ταφεί, σε πώρινες μνημειακές θήκες, τα υπολείμματα της ταφικής πυράς πλήθους νεκρών με κτερίσματα. Πρόκειται για τμήματα, συνολικά πέντε μνημείων, που ανευρέθησαν εντός αυτών των δύο ορυγμάτων, τα οποία έχουν υποστεί εκτεταμένες καταστροφές, κυρίως κατά τη ρωμαϊκή και υστερορωμαϊκή περίοδο.
Εξωτερικά των ορυγμάτων, εντοπίστηκε ακόμη ένα τμήμα κατεστραμμένου πολυανδρίου, το οποίο είχε διανοιχθεί επίσης εντός του φυσικού εδάφους. Χρονολογικά προηγείται των υπολοίπων, αλλά η κατασκευή του είναι εντελώς διαφορετική. Οι τοίχοι του είναι κτισμένοι από ωμές πλίνθους και το εσωτερικό του φαίνεται να είχε διαχωριστεί τουλάχιστον σε δύο χώρους. Στον έναν από αυτούς εντοπίστηκε τετράγωνη πωρολιθική λιθόπλινθος με λαξευμένη κοίλη υποδοχή κάλπης. Στο εσωτερικό των μνημείων, σε αναμοχλευμένες επιχώσεις, βρέθηκε πλήθος κεραμεικής του 5ου αι, π.Χ., ερυθρόμορφης, αλλά και λευκών ληκύθων με μοναδικές παραστάσεις, καθώς και μεγάλη ποσότητα καμένων οστών ανδρών, τα οποία ανήκαν σε τουλάχιστον 58 άτομα. Μόνο σε ένα από τα μνημεία των ορυγμάτων, αποκαλύφθηκε επί του πωρολιθικού δαπέδου του μία στρώση οστών και λίγα πήλινα και αλαβάστρινα κτερίσματα μεταξύ αυτών.
Στο ακίνητο επί της οδού Πλαταιών 21 ανακαλύφθηκε τμήμα της αρχαίας οδού προς Ακαδημία και ταφικός περίβολος του Δημοσίου Σήματος. Διατηρούνται στο υπόγειο πολυκατοικίας, απαλλοτριωμένα υπέρ του δημοσίου. ΥΠΠΟΑ
