Ήταν 7 Αυγούστου το 626 όταν η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Αβάρους και Σλάβους
Μία από τις συγκλονιστικότερες σελίδες της βυζαντινής ιστορίας είναι η συνδυασμένη επίθεση των Αβάρων και των Περσών εναντίον της Κωνσταντινούπολης τον Αύγουστο του 626 κι ενώ ο αυτοκράτορας Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει στη Μικρά Ασία εναντίον των Περσών. Οι Βυζαντινοί επικράτησαν και απέδωσαν τη νίκη τους στην Παναγία, στην οποία αφιέρωσαν τον «Ακάθιστο Ύμνο».
Όταν ο Ηράκλειος ανέλαβε την εξουσία στο Βυζάντιο (610), η αυτοκρατορία βρισκόταν σχεδόν υπό κατάρρευση, από την άφρονα διακυβέρνηση του στρατηγού Φωκά. Οι Σλάβοι άρχισαν να γίνονται και πάλι απειλητικοί, όπως και οι Άβαροι, νομαδικός λαός μογγολικής καταγωγής, που είχε εγκατασταθεί στις ουγγρικές πεδιάδες.
Ο πιο μεγάλος κίνδυνος, όμως, εξακολουθούσε να είναι οι Πέρσες, που δια του βασιλιά τους Χοσρόη Β’ ήθελαν να διώξουν τους Βυζαντινούς από την Ανατολική Μεσόγειο. Το 614, μάλιστα, κυρίευσαν την Ιερουσαλήμ και μετέφεραν τον Τίμιο Σταυρό στην πρωτεύουσά τους.
Μία από τις πρώτες προτεραιότητες του νέου αυτοκράτορα ήταν το ξεκαθάρισμα των σχέσεων Βυζαντίου και Περσίας. Η απόφασή του ήταν να τις λύσει με τα όπλα και γι’ αυτό το λόγο συγκρότησε ισχυρό στρατό. Προσέδωσε, μάλιστα, στην εκστρατεία του χαρακτήρα ιερού πολέμου, αφού το σύμβολο του Χριστιανισμού βρισκόταν ακόμη σε χέρια απίστων. Πρώτα, όμως, φρόντισε να κλείσει συμφωνία με τους Αβάρους για να έχει τα νώτα του καλυμμένα.
Ο πόλεμος με τους Πέρσες κράτησε έξι χρόνια (622-628) και ήταν μία σκληρή αναμέτρηση ανάμεσα στις δύο μεγάλες δυνάμεις της εποχής. Ο Χοσρόης δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια και για να αντιμετωπίσει τον Ηράκλειο ήλθε σε συμφωνία με τον χαγάνο (ηγεμόνα) των Αβάρων για κοινή δράση εναντίον των Βυζαντινών.
Πράγματι, στις αρχές Μαΐου του 626, οι Άβαροι συνεπικουρούμενοι από σλαβικά φύλα - Χρωβάτες (Κροάτες) και Σέρβους - πολιόρκησαν κατ’ αρχάς τη Θεσσαλονίκη επί 33 ημέρες και αφού απέτυχαν, στράφηκαν προς την Κωνσταντινούπολη, έξω από τα τείχη της οποίας έφθασαν στις 29 Ιουνίου. Το ίδιο διάστημα έφθασε από τη Μικρά Ασία και μία περσική στρατιά υπό τον Σαρβαραζά, η οποία στρατοπέδευσε στη Χαλκηδόνα. Η Πόλη κλείστηκε από παντού.
Στις 30 Ιουλίου, οι Άβαροι έστησαν πολιορκητικά μηχανήματα και την επομένη άρχισαν την επίθεση. Η δύναμη που παρέταξαν αριθμούσε από 80.000 έως 2.500.000 άνδρες, σύμφωνα με διάφορες πηγές. Το πιθανότερο, όμως, ήταν να μην ξεπερνούσαν τους 150.000 άνδρες.
Νομίσματα των Αβάρων του 6ου-7ου αιώνα μ.Χ., που μιμούνται τους τύπους του νομισματοκοπείου της Ραβέννας του Ηρακλείου.
Η κατάσταση ήταν κρίσιμη για τους πολιορκούμενους, καθώς ο Ηράκλειος βρισκόταν εκτός της Κωνσταντινούπολης, πολεμώντας τους Πέρσες στη Μικρά Ασία. Στη θέση του είχε αφήσει τον ανήλικο γιο του Κωνσταντίνο, τον οποίο επιτρόπευαν ο πατριάρχης Σέργιος και ο μάγιστρος Βώνος.
Από την πρώτη στιγμή της πολιορκίας οι Βυζαντινοί γνωρίζοντας τον άπληστο χαρακτήρα του χαγάνου προσπάθησαν να τον δελεάσουν με χρήματα και χρυσό. Αυτός παρέμεινε ασυγκίνητος και ζητούσε μετ’ επιτάσεως την παράδοση της Πόλης. Είχε φαίνεται τους λόγους του, καθώς οι Βυζαντινοί υποδαύλιζαν με διάφορους τρόπους τις τάσεις ανεξαρτησίας που επεδείκνυαν οι Σλάβοι έναντι των Αβάρων.
Ο χαγάνος σε μία κίνηση αντιπερισπασμού έριξε μέσα στον Κεράτιο κόλπο μονόξυλα πλοιάρια, τα οποία είχαν κατασκευάσει σλάβοι, προκαλώντας αναταραχή στους Βυζαντινούς. Στις 3 Αυγούστου έριξε και τα υπόλοιπα μονόξυλα που διέθετε στο Βόσπορο, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως αποβατικά για τη μεταφορά των περσικών δυνάμεων.
Η Λεκάνη των Καρπαθίων ήταν το κέντρο της βάσης της δύναμης των Αβάρων. Οι Άβαροι μετεγκατέστησαν αιχμάλωτους από τις περιφέρειες της αυτοκρατορίας τους σε πιο κεντρικές περιοχές. Υλικός πολιτισμός των Αβάρων βρίσκεται νότια μέχρι τη Μακεδονία. Ωστόσο στα ανατολικά των Καρπαθίων υπάρχει κοντά σε μη αβαρικά αρχαιολογικά ευρήματα, υποδηλώνοντας ότι ζούσαν κυρίως στα δυτικά Βαλκάνια. Οι μελετητές υποστηρίζουν οτι υπήρχε μια εξαιρετικά δομημένη και ιεραρχική κοινωνία των Αβάρων, που είχε σύνθετες αλληλεπιδράσεις με άλλες "βαρβαρικές" ομάδες. Ο χαγάνος ήταν η κυρίαρχη μορφή, που περιβαλλόταν από μια μειοψηφία νομαδικής αριστοκρατίας.Λίγες εξαιρετικά πλούσιες ταφές έχουν αποκαλυφθεί, επιβεβαιώνοντας ότι η εξουσία περιοριζόταν στον χαγάνο και μια στενά συνδεόμενη "ελίτ πολεμιστών". Εκτός από σωρούς χρυσών νομισμάτων που συνοδεύουν τις ταφές, οι άνδρες συχνά θάβονταν με σύμβολα της τάξης τους, όπως διακοσμημένες ζώνες, όπλα, αναβολείς που μοιάζουν με εκείνα τα αντικείμενα που βρέθηκαν στην κεντρική Ασία, καθώς και το άλογό τους. Ο στρατός των Αβάρων απαρτιζόταν από πολλές άλλες ομάδες: Στρατιωτικές μονάδες Σλάβων, Γέπιδων και πρωτοΒουλγάρων. Φαίνεται επίσης ότι υπήρχαν ημιανεξάρτητες «πελατειακές» (κυρίως σλαβικές) φυλές που εξυπηρετούσαν στρατηγικούς ρόλους, όπως επιθέσεις για αντιπερισπασμό και τη φύλαξη των δυτικών συνόρων των Αβάρων με τη Φραγκική Αυτοκρατορία.
Στις 6 Αυγούστου, οι Άβαροι επιτέθηκαν σ’ ένα ασθενές τμήμα των τειχών της Κωνσταντινούπολης και κατέλαβαν την εκκλησία της Παναγίας των Βλαχερνών, στην οποία οχυρώθηκαν. Την επομένη, το κατασκοπευτικό δίκτυο των Βυζαντινών είχε μία μεγάλη επιτυχία. Πληροφορήθηκε το σύνθημα της επίθεσης των σλαβικών πλοιαρίων, που ήταν το άναμμα πυράς από μία συγκεκριμένη θέση, που ονομαζόταν «Πτερόν». Ο Βώνος έδωσε διαταγή να ανάψουν φωτιές στη θέση «Πτερόν», οι οποίες προκάλεσαν την άκαιρη επίθεση των σλαβικών πλοιαρίων και καθώς ήταν προετοιμασμένοι οι Βυζαντινοί κυριολεκτικά τα αποδεκάτισαν. Την ίδια τύχη είχαν και τα μονόξυλα που μετέφεραν Πέρσες στρατιώτες από τη Χαλκηδόνα, τα οποία βυθίσθηκαν από το βυζαντινό ναυτικό. Γύρω στους 4.000 Πέρσες έχασαν τη ζωή τους.
Χρυσό αβαρικό σφαιρικό κύπελλο, που βρέθηκε στη σημερινή Αλβανία.
Οι πολιορκημένοι πήραν θάρρος και από την πληροφορία ότι πλησιάζει με στρατό ο αδελφός του αυτοκράτορα, Θεόδωρος. Βγήκαν από τα τείχη και πέρασαν στην αντεπίθεση. Ο χαγάνος έλυσε την πολιορκία και με τον στρατό του αποχώρησε. Από τότε, οι Άβαροι δεν ξαναενόχλησαν τους Βυζαντινούς και εξαφανίστηκαν από τον ορίζοντα της αυτοκρατορίας. Από την πλευρά του, ο επικεφαλής της περσικής στρατιάς Σαρβαραζάς «επέστρεψε μετ’ αισχύνης» στην πατρίδα του, όπως αναφέρουν οι χρονικογράφοι της εποχής.
Η θριαμβευτική νίκη των Βυζαντινών αποδόθηκε στην Παναγία. Ο Πατριάρχης, ο νεαρός Κωνσταντίνος, με όλους του επισήμους και τον λαό πήγαν στο ναό Παναγίας των Βλαχερνών και όλοι όρθιοι έψαλλαν τον λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο» στην Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη τους στην «Τη υπερμάχω στρατηγώ».
Βυζαντινά αρχεία, όπως το "Notitia episcopatuumî", το "Σύνταγμα περί των πέντε πατριαρχικών θρόνων" του Νείλου Δοξαπατρή, τα "Χρονικά" του Πέτρου Αλεξανδρινού και το "Notitia patriarchatuum" αναφέρουν τους Aβάρους του 9ου αιώνα ως χριστιανικό πληθυσμό. Οι Aβαροι είχαν ήδη αναμιχθεί με τους πολυάριθμους Σλάβους για γενιές και αργότερα τέθηκαν υπό την εξουσία εξωτερικών κρατών, όπως οι Φράγκοι, η Βουλγαρία και η Μεγάλη Μοραβία. Οι Aβαροι της περιοχής γνωστής ως solitudo avarorum - σήμερα ονομάζεται Μεγάλη Ουγγρική Πεδιάδα (Alföld) - εξαλείφθηκαν σε διάστημα τριών γενεών. Σταδιακά συγχωνεύτηκαν με τους Σλάβους για να δημιουργήσουν ένα δίγλωσσο Τουρκοσλαβικά ομιλούντα λαό που υποτάχθηκε στη Φραγκική κυριαρχία. Οι Μαγυάροι εισβολείς συνάντησαν αυτό το μεικτό λαό στα τέλη του 9ου αιώνα. Αν και το Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν, που γράφτηκε γύρω στο 950 και βασίζεται σε παλαιότερα έγγραφα, αναφέρει ότι "εξακολουθούν να υπάρχουν απόγονοι των Aβάρων στην Κροατία και αναγνωρίζονται ως Aβαροι", σύγχρονοι ιστορικοί και αρχαιολόγοι μέχρι τώρα απέδειξαν το αντίθετο, ότι οι Aβαροι δεν ζούσαν ποτέ στην κυρίως Δαλματία (συμπεριλαμβανομένης της Λίκα), και αυτή η αναφορά αναφέρεται κάπου στην Παννονία. Εικάζεται ότι οι σημερινοί Άβαροι του Καυκάσου μπορεί να έχουν μια αβέβαιη σχέση με τους ιστορικούς Αβάρους, αλλά η άμεση καταγωγή τους απορρίπτεται ή αμφισβητείται από πολλούς μελετητές.
ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ
ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ
