Η λέξη μας ύπαιθρος έγινε από το υπό+αίθρος -από την αίθρη και αίθρα- που σήμερα είναι η αιθρία = ξάστερος ουρανός, χωρίς σύννεφα, ανέφελη μέρα, καλοκαιρία. Από εδώ έγινε και το αίθριο -ως ουσιαστικό πλέον- η εσωτερική αυλή, το προαύλιο από όπου φωτίζεται το σπίτι.
Γράφει ο φιλόλογος Θωμάς Ηλιόπουλος
Οι αρχαίοι μας είχαν το ρήμα αίθω που σημαίνει καίγομαι, φλέγομαι, λάμπω, άρα φωτίζω από όπου έγινε και ο αιθέρας ο λαμπρός. Από εδώ έγινε και η αίθουσα = όπου υπάρχει φως, από εδώ και το μεγαλύτερο ενεργό ηφαίστειο της Ευρώπης: η Αίτνα.
Στην ελληνική κατοικία το αίθριο ήταν το κεντρικό τμήμα, ενώ οι άλλοι χώροι ήταν τοποθετημένοι περιμετρικά του αιθρίου. Από αυτό έπαιρναν φως και επικοινωνούσαν μεταξύ τους με ένα μεγάλο άνοιγμα. Στη Δήλο έχουν σωθεί σπίτια με αίθριο. Δεν είναι σπάνια και τα παραδείγματα των αιθρίων με ψηφιδωτό δάπεδο ή με υπόγειες δεξαμενές για τη συλλογή των νερών της βροχής. Στη ρωμαϊκή κατοικία το αίθριο έχει τη μορφή σκεπαστής αυλής, που φωτίζεται από ένα τετράγωνο άνοιγμα.
Στην αρχιτεκτονική το αίθριο αποτελεί συνθετικό στοιχείο το οποίο εμφανίζεται σε πληθώρα κτιρίων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το αίθριο χρησιμοποιήθηκε ανά τους αιώνες από πάρα πολλούς πολιτισμούς, για την ομαλότερη ένταξη των κατασκευών στις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν σε κάθε περιοχή.
Στις μέρες μας, εξαιτίας της ανάπτυξης της τεχνολογίας και της χρήσης νέων υλικών, το αίθριο έχει εξελιχτεί μορφολογικά και τυπολογικά, διατηρώντας, όμως, παράλληλα αναλλοίωτες τις βασικές αρχές του, τη ζωτική του σημασία για το κτήριο καθώς και το σκοπό του. Σημαντικότερη, ίσως, εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι το αίθριο το συναντούμε σήμερα και κλειστό, δηλαδή να είναι στεγασμένο με υαλοστάσιο.
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΑΙΘΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Οι Ετρούσκοι -που κατοικούσαν στο μέσον της σημερινής Ιταλίας- γύρω στο 750 π. Χ. πήραν το ελληνικό αλφάβητο από τους μετανάστες Έλληνες από την Κύμη της Εύβοιας. Μαζί με αυτό πήραν φυσικά και χιλιάδες ελληνικές λέξεις πολιτισμού. Έτσι έφτασε το αίθριο στην Ευρώπη για να φωτίσει τα σπίτια των Ετρούσκων.
Δυστυχώς, όμως, οι Ετρούσκοι, παίρνοντας το αλφάβητο, δεν οικειοποιήθηκαν και το ελληνικό Θ, γιατί δεν είχαν αυτό τον φθόγγο στη γλώσσα τους. Έτσι το αίθριο γράφτηκε μόνο ως Άτριο. Το ι στο αρχικό Αι του αιθρίου θεωρήθηκε προσθετικό, σαν αυτό που λέμε σήμερα υπογεγραμμένη. Όταν αργότερα οι Λατίνοι και οι Ρωμαίοι πήραν το ελληνικό αλφάβητο από τους Ετρούσκους -με τις δεκάδες χιλιάδες λέξεις- πήραν και το αίθριο και το εκλατίνισαν με δική τους κατάληξη και έγινε Atrium! Διατήρησε, όμως, όλο το λαμπερό του φως.
ΤΟ ΑΙΘΡΙΟ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Η αγγλική γλώσσα το πήρε από τα λατινικά ετοιμοπαράδοτο ως Atrium και τα περισσότερα Λεξικά λένε ότι το πήραν από τη Λατινική γλώσσα, χωρίς να σκάψουν πιο κάτω από πού και πώς έφτασε εκεί. Λένε: «The Latin word atrium referred to the open central court, from which the enclosed rooms led off, in the type of large ancient Roman house known as a domus». Ακόμη και το domus είναι ελληνική λέξη, το Δώμα.
Προσθέτουν και μία περαιτέρω ανακρίβεια ότι «The new Latin word atrium (court, entrance hall, reception hall in a Roman house) is derived from the Proto-Indo-European root *ater»!! ( Αμάρτυρος τύπος = δεν υπάρχει γραμμένος πουθενά. Αυτό δηλώνει ο αστερίσκος*). Θαυμάστε γλωσσολόγους!
Πλάκωσαν και εδώ οι … Πρωτο-Ινδο-Ευρωπαίοι για να θάψουν την Ελληνική γλώσσα, αλλά με τι; Μόνο με άλλες Ελληνικές λέξεις! Δεν είναι αυτό το Πρωτοπαράλογο; Και ανερυθρίαστα προσθέτουν ελληνιστί: «The role of the atrium in modern architectural icons is the central theme in a structure”.
ΚΑΙ ΩΣ ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Ποια είναι τα πιο εντυπωσιακά αίθρια στον κόσμο;
Ας αρχίσουμε από τη Μελβούρνη: One of the main public spaces at Federation Square, in Melbourne, is called «The Atrium» and is a street-like space, five storeys high with glazed walls and roof. Θα τα βρείτε επίσης στο Πανεπιστήμιό της, στα Μουσεία και σε άλλα δημόσια και κομψά κτήρια. Επίσης: As of 2007, Dubai’s Burj Al Arab, has the «Tallest Atrium». The Burj Al Arab was built to impress and to iconize the urban development in the city of Dubai. Και στην Αμερική: The Luxor Hotel, in Las Vegas, Nevada, has «The Largest Αtrium» in the world (by volume) at 29 million cubic feet (820,000 m³). Αυτά και χίλια άλλα στον κόσμο χαίρονται το ελληνικό τους όνομα, αλλά αυτό δεν το γνωρίζουν!
Πηγή: Ο γλωσσικός ελληνισμός της Αγγλικής / Το σύνδρομο / ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
