Παρουσιάζονται σε μια έκθεση που ξεφυλλίζει τα 60 χρόνια του οργανισμού
Κυριακή Τσολάκη
Αρχαιολογικό Μουσείο: «Η φλόγα» της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας μέσα από 117 αντικείμενα
Εξήντα χρόνια, εξήντα στιγμές, εξήντα σταθμοί, εξήντα… γωνιές! Κάθεμιά με τη δική της μεγάλη ή μικρότερη ιστορία. Με μια έκθεση που κάνει αναδρομή σε όλη την ιστορία του γιορτάζει τα 60α του γενέθλια το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, ένα από τα μεγαλύτερα και πιο δημοφιλή μουσεία στην Ελλάδα, φέρνοντας στο φως και τοποθετώντας στη... βιτρίνα του δέκα από τα πολυτιμότερα εκθέματά του.
Από την ιστορική στιγμή της ανακάλυψης του τάφου της Βεργίνας από τον Μανόλη Ανδρόνικο και τη μυστική μεταφορά των αντικειμένων του στο μουσείο για λόγους ασφαλείας και από τον τρόπο καύσης του νεκρού του Δερβενίου που μας έδωσε τον διάσημο πάπυρο μέχρι τον σεισμό του 1978 που έγινε η αιτία να κατασκηνώσουν γύρω από το μουσείο όλοι οι εργαζόμενοι και να βρεθούν τρόποι ώστε να φυλαχθούν οι αρχαιότητες.
ΤΈΧΝΕΣ
Από το υπέροχο χρυσό στεφάνι που «επαναπατρίστηκε» από το εξωτερικό και από μια εγκατάσταση ενός σύγχρονου εργαστηρίου συντήρησης και αρχαιομετρίας μέχρι τα προσωπικά αντικείμενα των εργαζομένων, οι υπογραφές των μέχρι τώρα διευθυντών, επιτραπέζια παιχνίδια και εμβληματικές εκθέσεις των δεκαετιών του ’60, ’70 και ‘80 είναι μερικά μόνο από όσα μπορεί να δει ο επισκέπτης στη νέα περιοδική έκθεση με τίτλο «60 χρόνια, 60 στιγμές Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης», που εγκαινιάστηκε από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Από το 1962
Το μουσείο άνοιξε για πρώτη φορά στις 27 Οκτωβρίου 1962 στη διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων της Θεσσαλονίκης για τα πενήντα χρόνια από την απελευθέρωσή της. Στην έκθεση παρουσιάζονται συνολικά 274 αντικείμενα ή σύνολα αντικειμένων από τότε μέχρι σήμερα, ενώ υποστηρίζεται από οπτικό και ηχητικό υλικό που συνδυάζει κείμενα, εικόνες, βίντεο αρχείου κ.ά., τα οποία, σε συνάρτηση με τον υπομνηματισμό και τα ενημερωτικά κείμενα, εμπλουτίζουν τη μουσειακή αφήγηση. Παράλληλα προβάλλεται και ταινία μικρής διάρκειας, αφιερωμένη στην ιστορία του μουσείου, που επίσης περιλαμβάνει εντυπώσεις επισκεπτών των μουσείων και κυρίως μαθητών.
Να σημειωθεί όταν όλα αυτά «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τεχνολογία, αφού μέσα από ηλεκτρικές συσκευές όπως tablets ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει με μια διαφορετική ματιά αντικείμενα που εκτίθενται.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ο Καραμανλής, ο Ανδρόνικος και άλλοι...
Πλούσιο είναι και το φωτογραφικό υλικό που πλαισιώνει τις «στιγμές» του μουσείου και περιλαμβάνει γνωστές προσωπικότητες που πέρασαν από αυτό στη διάρκεια των έξι δεκαετιών της ζωής του όπως ο Μανόλης Ανδρόνικος, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κ.α.
Την «αυλαία» της έκθεσης ανοίγει ένα από τα ωραιότερα γλυπτά του μουσείου που ανακαλύφθηκε στη διάρκεια των εργασιών ανέγερσής του. «Είναι ο πρώτος μας ιδρυτής και τον βάλαμε να καλωσορίζει τους επισκέπτες», τόνισε στη διάρκεια της ξενάγησης η αναπληρώτρια διευθύντρια του ΑΜΘ Αγγελική Κουκουβού. «Θέλουμε να γιορτάσουμε αυτή τη σημαντική στιγμή. Ήταν μια ευκαιρία να βουτήξουμε στην ιστορία μας, να ξεφυλλίσουμε τις σελίδες της, να διαλέξουμε τις πιο σημαντικές στιγμές της. Ο αριθμός εξήντα για μας λειτούργησε σαν ένα μοτίβο. Εξήντα χρόνια, εξήντα στιγμές, εξήντα σταθμοί».
Από τους σημαντικότερους σταθμούς της ιστορίας του οργανισμού η κ. Κουκουβού θεωρεί «τα εγκαίνια που έγιναν με μεγάλη λαμπρότητα. Τα ευρήματα του Δερβενίου που είχαν βγει τον ίδιο χρόνο και έγινε μια υπερπροσπάθεια να παρουσιαστούν σε αυτή την έκθεση, άνοιξε δηλαδή ένα τμήμα του μουσείου. Επίσης σημαντική στιγμή ήταν η μεγάλη έκθεση για τον Μέγα Αλέξανδρο που μετά περιόδευσε και στη Βόρεια Αμερική και ήταν από τις πρώτες φορές που βγήκαν τα αριστουργήματα και ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο και κέρδισαν τις εντυπώσεις», τονίζει.
Στις αποθήκες
Τα περισσότερα από τα εκθέματα προέρχονται από τις αποθήκες του μουσείου, ενώ λίγα είναι από τη μόνιμη συλλογή του. «Θέλαμε να βγάλουμε καινούριο υλικό που συνδέεται με αυτές τις σημαντικές στιγμές της ιστορίας που εκτίθενται. Κάποιες χρονιές έχουν περισσότερους σταθμούς από έναν, κάποιες δεν έχουν σταθμούς.
Το σημαντικό είναι πως ενώ ακολουθούμε μια χρονογραμμή που δίνει τη ροή χρονολογικά, ωστόσο μέσα σε αυτόν τον ιστό κάνουμε αναδρομές στο παρελθόν και προβολές στον χρόνο ώστε αυτό το πράγμα να γίνεται δυναμικά και να ενώσουμε το παρελθόν με το σήμερα».
Όσο για την πρώτη έκθεση που άνοιξε το μουσείο αυτή ήταν μια συλλογή έργων του Νικόλαου Γύζη. «Από τότε το μουσείο έκανε εικαστικές εκθέσεις, ένωνε τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία με την αρχαιότητα. Αυτό συνέβαινε από το κτήριό του ακόμη, που σχεδιάστηκε από τον πολύ ξεχωριστό αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό και συνδύαζε μοντερνισμό και παράδοση».
Εκθέματα που ξεχωρίσαμε
Μερικά μόνο από τα εκθέματα που τραβούν το ενδιαφέρον είναι:
-Αντικείμενα από την ανασκαφή του Δερβενίου. Πήλινα κιονόκρανα από την κατασκευή που υπήρχε για την πυρά της ταφής του νεκρού του τάφου Α΄ ο οποίος περιέλαβε και το παλαιότερο μνημείο της Ευρώπης, τον πάπυρο του Δερβενίου. Κάρβουνα από την πυρά, αλλά και σχέδιο για την εντυπωσιακή κατασκευή επάνω στην οποία έμπαινε η πυρά.
-Αρχαιοκαπηλία. Το ’68 πιάστηκε ένας από τους μεγαλύτερους αρχαιοκάπηλους στα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα που είχε δράση σε όλη την Ελλάδα. Για πρώτη φορά το μουσείο εμπλουτίζεται με λάρνακα από την Κρήτη, με κυκλαδικά ειδώλια, με πλαστές σφραγίδες κ.α.
-Ανασκαφές σε θέσεις που συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Άκανθος: το 1973 μέσα σε δώδεκα μέρες κατά την επέκταση του οικισμού ανακαλύφθηκαν πολύ σημαντικές αρχαιότητες. Ο χώρος σκάπτεται μέχρι σήμερα. Εκτίθενται δύο αγγεία.
-Στις 10 Νοεμβρίου 1977 η επιστημονική κοινότητα και ο κόσμος συγκλονίζεται από την ανακάλυψη του τάφου του Φιλίππου. Όλα τα ευρήματα μεταφέρονται με απόλυτη μυστικότητα από τον καθηγητή Ανδρόνικο στο μουσείο της Θεσσαλονίκης όπου υπήρχε θησαυροφυλάκιο για να φυλάσσονται. Οι μεταφορές αυτές γίνονταν συνήθως το βράδυ. Εκτίθεται συλλογή από τα δημοσιεύματα. Δίκαια θεωρήθηκε η μεγαλύτερη αρχαιολογική ανακάλυψη της εκατονταετίας.
-Καλοκαίρι του ‘78. Τρομακτικός σεισμός. Δημιουργούνται φθορές σε αγάλματα που πέφτουν και κυρίως η μεγαλύτερη φθορά είναι από τα τζάμια των υαλοπινάκων τα οποία σπάνε και πέφτουν στο έδαφος. Οι φθορές δεν είναι σημαντικές. Πολύ γρήγορα τα αγάλματα συγκολλούνται. Το προσωπικό του μουσείου κατασκηνώνει σε σκηνές στον κήπο του μουσείου και φρουρούνται τα ευρήματα της Βεργίνας. Δουλεύουν πυρετωδώς για να ανοίξει μετά από μερικές εβδομάδες μια έκθεση για την αρχαία μεταλλοτεχνία.
-1980 η έκθεση «Μέγας Αλέξανδρος, ιστορία και θρύλος στην τέχνη» εγκαινιάζεται από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή. Μαζί εκτίθενται και έργα από άλλα ευρωπαϊκά μουσεία. Αυτή η έκθεση προκαλεί ένα διεθνές ενδιαφέρον και οργανώνεται μια έκθεση που περιοδεύει στη Βόρεια Αμερική και αλλού και προξενεί τον θαυμασμό χιλιάδων επισκεπτών. Γυρίζεται μια σειρά με τον ίδιο τίτλο και επειδή ο Ιόλας είναι φίλος του Άντι Γουόρχολ, ο τελευταίος εμπνέεται και κάνει μεταξοτυπίες με την κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
-1981 πραγματοποιείται το μεγαλύτερο εικαστικό γεγονός της χρονιάς, η αναδρομική έκθεση του Γιάννη Τσαρούχη με υπουργό Πολιτισμού τη Μελίνα Μερκούρη. Οργανώνεται από το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και συνοδεύεται από κατάλογο του Φωτόπουλου.
-Σαρκοφάγοι που μεταφέρθηκαν ειδικά το 1983 για να τοποθετηθούν στην τυπική εικόνα της πρόσοψης του μουσείου. Το 1984 η έφορος Ιουλία Βοκοτοπούλου ζητά τη συνδρομή του Μανόλη Ανδρόνικου και εκτίθενται πιο πλήρη τα ευρήματα της Βεργίνας, ενώ έχουν συντηρηθεί ο θώρακας και άλλα κομμάτια. Εδώ εκτίθενται πιστά αντίγραφα της λάρνακας του Φιλίππου και του χρυσού γωρυτού.
-Πολύτιμα ευρήματα του Μακεδονικού χώρου. Ως γνωστόν το ΑΜΘ έχει τη μεγαλύτερη συλλογή χρυσών στεφανιών σε όλο τον κόσμο γιατί δημιουργήθηκαν τον 4ο αιώνα στον μακεδονικό χώρο. Το συγκεκριμένο στεφάνι προέρχεται από λαθρανασκαφή, εντοπίστηκε στο μουσείο του Ζαν Πολ Γκετί και επαναπατρίστηκε το 2007.
- Όλη η διεργασία της διάσωσης του παπύρου του Δερβενίου από τον συντηρητή του. Το εύρημα σώθηκε γιατί απανθρακώθηκε μερικώς. Οι πάπυροι στο υγρό περιβάλλον της Ελλάδας διαλύονται, ωστόσο αυτός μέσα στην πυρά κάηκε λίγο. Αυτό τον βοήθησε να ξεραθεί και να μην διαλυθεί. Αυτός που κατάφερε να τον σώσει είναι ένας Αυστριακός συντηρητής που δούλευε στη βιβλιοθήκη της Βιέννης και είχε αυτή την ειδικότητα.
Είχε σκεφτεί έναν πρακτικό τρόπο για να ανοίγει τους καμένους παπύρους. Πρώτα τους εμπότιζε σταδιακά με υγρασία και με χυμό παπύρου που τον αγόραζε σε σπρέι από εταιρείες αρωματοποιίας. Έτσι αφού αποκτούσε κάποια υγρασία και δεν υπήρχε ο κίνδυνος να θρυμματιστεί με στατικό ηλεκτρισμό προσπαθούσε να κολλήσει ένα – ένα τα φύλλα του παπύρου. Υπάρχουν 266 θραύσματα από αυτό το βιβλίο χάρη στη σωτήρια αυτή επέμβαση.ΕΚ ΤΟΥ ://www.makthes.gr/
