Κέρκυρα: «Απήδαλος ναυς», το πλοίο χωρίς πηδάλιο, που κινούνταν με το νου, χωρίς να χρειάζεται καπετάνιο

Η «Απήδαλος ναυς», δηλαδή το πλοίο χωρίς πηδάλιο, είναι το αρχαίο έμβλημα της πόλης της Κέρκυρας που συμβολίζει της ναυτοσύνη των Φαιάκων. Βρίσκεται τοποθετημένη μπροστά στο νέο λιμάνι του νησιού και σαγηνεύει όλους τους επισκέπτες του, μεταφέροντάς τους σε μια άλλη εποχή.

Σύμφωνα με τον Όμηρο ήταν ένα από τα πλοία που έδωσε ο βασιλιάς των Φαιάκων Αλκίνοος στον Οδυσσέα για να επιστρέψει στην Ιθάκη.
Η «Απήδαλος ναυς», ήταν ένα πλοίο «νόο», δηλαδή κινούνταν με το νου, χωρίς να χρειάζεται καπετάνιο.

Σύμφωνα με τη μυθιστορία οι Φαίακες ήταν μία φυλή της αρχαίας Ποσειδωνίας, δηλαδή της χαμένης Ατλαντίδας. Φέρεται λοιπόν, πως λίγο πριν τον καταποντισμό της, με εντολή του Ποσειδώνα, μετέφεραν από την Ποσειδωνία τους μυθικούς «κρυστάλλους των πληροφοριών». Αυτοί οι κρύσταλλοι ήταν ένας διάφανος χαλαζίας και περιείχε πληροφορίες για όλες τις χώρες του κόσμου. 

Έτσι όταν οι Φαίακες έφτασαν στην Σχερία, δηλαδή την Κέρκυρα, κατασκεύαζαν τα πλοία τους, τοποθετώντας στο κάτω μέρος του πλοίου, που βρισκόταν μέσα στην θάλασσα, το λευκό αυτό διάφανο χαλαζία της γνώσης που είχε τη δυνατότητα να μεταδίδει τις πληροφορίες στο νερό και να κατευθύνει το πλοίο χωρίς να χρειάζεται καπετάνιο για να φτάσει στον προορισμό του.

Στη (Θ’ Ραψωδία της Οδύσσειας, στιχοι 555 – 563), ο Όμηρος αναφέρει :

“ εἰπὲ δέ μοι γαῖάν τε: τεὴν δῆμόν τε πόλιν τε, ὄφρα σε τῇ

πέμπωσι τιτυσκόμεναι φρεσὶ νῆες: οὐ γὰρ Φαιήκεσσι

κυβερνητῆρες ἔασιν,

οὐδέ τι πηδάλι᾿ ἔστι, τά τ᾿ ἄλλαι νῆες ἔχουσιν: ἀλλ᾿

αὐταὶ ἴσασι νοήματα καὶ φρένας ἀνδρῶν, καὶ πάντων

ἴσασι πόλιας καὶ πίονας ἀγροὺς ἀνθρώπων, καὶ λαῖτμα

τάχισθ᾿ ἁλὸς ἐκπερόωσιν ἠέρι καὶ νεφέλῃ κεκαλυμμέναι:

οὐδέ ποτέ σφιν οὔτε τι πημανθῆναι ἔπι δέος οὔτ᾿

ἀπολέσθαι.”

Δηλαδή «.. Κι ακόμη, φανέρωσε τη χώρα σου, λαό και πόλη, για να σε ταξιδέψουν προς τα εκεί τα πλοία, με τους δικούς τους λογισμούς. Γιατί σ᾽ εμάς τους Φαίακες οι καπετάνιοι περισσεύουν, δεν μας χρειάζονται καν τα πηδάλια, όπως συμβαίνει με των άλλων τα καράβια.

 Μόνα τους τα πλεούμενά μας ξέρουν τι λογαριάζουν και τι σκέφτονται οι άνθρωποι που ταξιδεύουν· γνωρίζουν πόλεις και χωράφια καρπερά· κι έτσι, ταχύτατα περνούν το άγριο κύμα της θαλάσσης μες στην ομίχλη, σκεπασμένα με νεφέλη.

Κι ούτε ποτέ κινδύνεψαν να πάθουν κάποια βλάβη ή να βουλιάξουν».

Έτσι λοιπόν, σύμφωνα με τον Όμηρο, όταν οι Φαίακες ήθελαν να ταξιδέψουν, εξέφραζαν την επιθυμία του προορισμού τους στην «Απήδαλο ναυ» και αυτή δάμαζε τη θάλασσα και τους πήγαινε στο λιμάνι της χώρας που ήθελαν.

Σύμφωνα με τη μυθιστορία αυτά τα «νόα» καράβια των Φαιάκων, ήταν αβύθιστα, μπορούσαν να ταξιδεύουν κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, πήγαιναν σε διάφορους μακρινούς προορισμούς, κινούνταν με κουπιά, αλλά με πολύ μεγάλη ταχύτητα, το χρώμα τους ήταν μαύρο και ήταν αρκετά μεγάλα σε μέγεθος, καθώς πολλές φορές το πλήρωμά τους έφτανε τους πενήντα ναυτικούς.

Όμως η «Απήδαλος ναυς», φέρεται ότι ακόμη και σήμερα μπορεί να σαγηνεύσει κάθε επισκέπτη του νησιού, καθώς η ιστορία της ταξιδεύει, με μαγικό χαλαζία ή όχι, χιλιάδες χρόνια τώρα, αναλλοίωτη στο χρόνο.

Η «Απήδαλος ναυς» είναι το έμβλημα της Κέρκυρας, ενώ μία μικρογραφία του υπερμεγέθους καραβιού, σε μεταλλική κατασκευή, δημιουργία της Ελβετίδας Κλειούς Brenner και του Κώστα Πανάρετου, βρίσκεται από το 2003 στο λιμάνι του νησιού και υποδέχεται όλους όσους έρχονται στο νησί των Φαιάκων. Πάνω στην πέτρινη βάση του γλυπτού υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα στην οποία είναι χαραγμένοι οι στίχοι 555 – 563 της Θ’ Ραψωδίας της Οδύσσειας, για να θυμίζει σε όλους τη ναυτική ιστορία των Φαιάκων, αλλά και τα διανοητικά επιτεύγματα του νησιού.

Άννυ Ταπάσκου
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ φωτο ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ