Λοιπόν, τα απαραίτητα για τη ζωή τους με τόση ευκολία τα εξασφαλίζουν οι Σκύθες, ενώ οι υπόλοιπες συνήθειές τους έχουν διαμορφωθεί κατά τον εξής τρόπο: προσπέφτουν μόνο σ᾽ αυτούς τους θεούς: στην Εστία κυρίως, κατόπι στο Δία και τη Γη, τη Γη που τη θεωρούν γυναίκα του Δία, κι ύστερ᾽ απ᾽ αυτούς στον Απόλλωνα και στην Ουρανία Αφροδίτη και στον Ηρακλή και στον Άρη. Αυτούς λοιπόν τους λατρεύουν όλοι οι Σκύθες, αλλά οι βασιλικοί Σκύθες κάνουν θυσίες και στον Ποσειδώνα.
Στη σκυθική γλώσσα η Εστία ονομάζεται Ταβιτί, κι ο Δίας Παπαίος, όνομα πάρα πολύ, κατά τη γνώμη μου, ταιριαστό, η Γη Απί, ο Απόλλων Γοιτόσυρος, η Ουρανία Αφροδίτη Αργίμπασα και ο Ποσειδών Θαγιμασάδας. Αγάλματα όμως και βωμούς και ναούς δε συνηθίζουν να χτίζουν, παρεχτός για τον Άρη· γι᾽ αυτόν συνηθίζουν.
Τώρα, ο τρόπος της θυσίας σε κάθε λατρευτική εκδήλωση είναι κοινός για όλους τους θεούς κι ακολουθούν την εξής ιεροτελεστία· το σφάγιο στέκεται όρθιο με τα μπροστινά του πόδια δεμένα, κι ο θύτης όρθιος πίσω από το ζώο τραβά απότομα την άκρη του σκοινιού και το ρίχνει καταγής·και την ώρα που το σφάγιο πέφτει, αυτός καλεί με τ᾽ όνομά του το θεό στον οποίο προσφέρει τη θυσία, κι έπειτα λοιπόν περνά θηλιά γύρω απ᾽ το λαιμό του ζώου, κι αφού μπήξει σ᾽ αυτήν ένα στειλιάρι, μ᾽ αυτό στρίβει ένα γύρο το σκοινί, ώσπου να στραγγαλίσει το ζώο, χωρίς ούτε φωτιά να ᾽χει ανάψει ούτε να το ᾽χει ραντίσει ούτε να ᾽χει κάνει σπονδές· το στραγγαλίζει, το γδέρνει κι ύστερα αρχίζει να το ψήνει.
Καθώς όμως η γη της Σκυθίας είναι εξαιρετικά άδεντρη, νά ποιόν τρόπο επινόησαν για να ψήνουν το κρέας· γδέρνουν τα σφάγια κι ύστερα απογυμνώνουν τα κόκαλα από τις σάρκες· κατόπι βάζουν το κρέας μες σε χύτρες του τόπου τους (αν τυχαίνει να έχουν), που μοιάζουν πάρα πολύ με τους κρατήρες της Λέσβου, μόνο που είναι πολύ μεγαλύτερες· το ρίχνουν μέσα σ᾽ αυτές κι ύστερα, ανάβοντας φωτιά από κάτω με τα κόκαλα των σφαγίων, το βράζουν· κι αν δεν τους βρίσκονται χύτρες, βάζουν όλα τα κρέατα μες στις κοιλιές των σφαχταριών και, αφού ρίξουν μέσα νερό, ανάβουν από κάτω φωτιά με τα κόκαλα, που βγάζουν μια φλόγα που χαίρεσαι να τη βλέπεις· τα κρέατα, καθώς τα κόκαλα έχουν αφαιρεθεί, χωρούν άνετα μες στις κοιλιές· κι έτσι και το βόδι καλομαγειρεύεται με δικά του υλικά, το ίδιο και το καθένα από τ᾽ άλλα σφάγια. Κι όταν ψηθούν τα κρέατα, ο θύτης παίρνει ένα μέρος από το κρέας κι απ᾽ τα υπόλοιπα σπλάχνα και τα ρίχνει μπροστά του. Θυσιάζουν και τ᾽ άλλα βοσκήματα και προπάντων άλογα.
Στους άλλους θεούς λοιπόν αυτά τα ζώα θυσιάζουν και μ᾽ αυτό τον τρόπο, στον Άρη όμως αλλιώς: στην έδρα κάθε περιφέρειας καθενός απ᾽ τα βασίλειά τους έχουν ιδρύσει έναν τέτοιο ναό του Άρη: συσσωρεύουν δεμάτια με φρύγανα σε μάκρος και πλάτος περίπου τριών σταδίων — το ύψος βέβαια είναι μικρότερο· κατασκευάζουν ένα τετράγωνο επίπεδο πάνω απ᾽ αυτόν το σωρό, που οι τρεις πλευρές του είναι απότομες, μόνο απ᾽ την τέταρτη μπορεί κανείς ν᾽ ανεβεί· λοιπόν κάθε χρόνο προσθέτουν στο σωρό εκατό πενήντα φορτώματα με φρύγανα· γιατί πάντοτε με το χειμώνα έρχονται και κάθονται τα φρύγανα. Λοιπόν σε κάθε περιφέρεια πάνω σ᾽ αυτόν τον όγκο έχουν στήσει όρθιον σιδερένιο ακινάκη του παλιού καιρού, κι αυτός είναι το άγαλμα του Άρη.
Σ᾽ αυτόν τον ακινάκη προσφέρουν κάθε χρόνο θυσίες βοσκημάτων κι αλόγων, αλλά, πέρα απ᾽ ό,τι στους άλλους θεούς, του κάνουν επιπλέον και την εξής θυσία: Από τους εχθρούς που πιάνουν ζωντανούς, στους εκατό τον ένα τον θυσιάζουν, όχι βέβαια με τον ίδιο τρόπο με τα βοσκήματα, αλλά διαφορετικά· δηλαδή ραντίζουν τα κεφάλια τους με κρασί κι ύστερα σφάζουν τους ανθρώπους μέσα σε αγγείο που το ανεβάζουν πάνω στο σωρό των φρυγάνων και καταβρέχουν τον ακινάκη με το αίμα. Λοιπόν, στο πάνω μέρος του σωρού ανεβάζουν αυτό το αγγείο, ενώ στο κάτω μέρος, δίπλα στο ναό, κάνουν τα εξής: όλων των αντρών που κατάσφαξαν κόβουν τον δεξιό ώμο μαζί με το χέρι και τον πετούν με ορμή στον αέρα, κι έπειτα, αφού τελειώσουν και με τα υπόλοιπα σφάγια, γυρίζουν στα σπίτια τους· και το χέρι κείτεται στο μέρος που έπεσε, και σ᾽ άλλο μέρος το πτώμα του νεκρού.
[4.59.1] ΕΩΣ [4.62.4]
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
