ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ 16-30 (XVII-XXΧ)

Μετάφραση-Σχόλια: Εμμανουήλ Δαϋίδ

ΜΕΜΨΙΜΟΙΡΙΑΣ ΙΖ‘	XVII ΜΕΜΨΙΜΟΙΡΙΑΣ
Ἔστι δὲ ἡ μεμψιμοιρία ἐπιτίμησις παρὰ τὸ προσῆκον τῶν δεδομένων, ὁ δὲ μεμψίμοιρος τοιόσδε τις,	Ἡ μεμψιμοιρία εἶναι κατηγορία παρὰ τὸ πρέπον τῶν δῶρων ποὺ λαμβάνει κανείς. Ἰδοὺ δέ τὶ λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ μεμψίμοιρος 1.
[2] οἷος ἀποστείλαντος μερίδα τοῦ φίλου εἰπεῖν πρὸς τὸν φέροντα· Ἐφθόνησάς μοι τοῦ ζωμοῦ καὶ τοῦ οἰναρίου οὐκ ἐπὶ δεῖπνον καλέσας.	Ἂν φὶλος του θυσιάσας στείλῃ εἰς αὐτὸν μερίδα κρέατος, λέγει εἰς τὸν φέροντα ‘ἐλυπήθη ὁ κύριός σου νὰ μὴ φάγω καὶ ἐγὼ ἀπὸ τὸν ζωμὸν τοῦ κρέατος καὶ νὰ πιῶ ὀλίγο κρασάκι, διὰ τοῦτο δὲν μὲ ἐκάλεσε εἰς τὸ δεῖπνον’.
[3] καὶ ὑπὸ τῆς ἑταίρας καταφιλούμενος εἰπεῖν· Θαυμάζω, εἰ σὺ καὶ ἀπὸ τῆς ψυχῆς οὕτω με φιλεῖς.	— Ἂν ἀπὸ τὴν ἐρωμένην του λαμβάνῃ φιλήματα, τῆς λέγει ‘ἀπορῶ ἂν αὐτὰ προέρχωνται ἀπὸ τὴν καρδιά σου’·
[4] καὶ τῷ Διὶ ἀγανακτεῖν, οὐ διότι ὕει, ἀλλὰ διότι ὕστερον.	— θυμώνει κατὰ τοῦ Διὸς ὄχι διότι δὲν βρέχει ἀλλὰ διότι βρέχει ἀργά.
[5] καὶ εὑρὼν ἐν τῇ ὁδῷ βαλλάντιόν τι εἰπεῖν· Ἀλλ' οὐ θησαυρὸν εὕρηκα οὐδέποτε.	— Ἂν εὕρῃ εἰς τὸν δρόμον βαλλάντιον, λέγει· ‘καλά, ἀλλὰ δὲν ἔχω εὕρει ποτὲ θησαυρό’.
[6] καὶ πριάμενος ἀνδράποδον ἄξιον καὶ πολλὰ δεηθεὶς τοῦ πωλοῦντος· Θαυμάζω, εἰπεῖν, ὅ τι ὑγιὲς οὕτω ἄξιον ἐώνημαι.	— Ἀφοῦ μὲ πολλὰς παρακλήσεις ἀγοράσῃ εὐθηνὰ ἕνα δοῦλον, λέγει εἰς τὸν πωλητὴν ‘ἀπορῶ ὅτι ἔχω ἀγοράσει κάτι χωρὶς ἐλάττωμα τόσο φθηνά’·
[7] καὶ πρὸς τὸν εὐαγγελιζόμενον, ὅτι Υἱός σοι γέγονεν, εἰπεῖν, ὅτι Ἂν προσθῇς· καὶ τῆς οὐσίας τὸ ἥμισυ ἄπεστιν, ἀληθῆ ἐρεῖς.	—Εἰς ἐκεῖνον ποὺ τοῦ φέρει τὴν καλὴν ἀγγελίαν ὅτι ἀπέκτησε υἱὸν 2 λέγει ‘ἀλλὰ πρόσθεσε ὅτι ἐχάθη καὶ τὸ ἥμισυ τῆς περιουσίας μου’.
[8] καὶ δίκην νικήσας καὶ λαβὼν πάσας τὰς ψήφους ἐγκαλεῖν τῷ γράψαντι τὸν λόγον ὡς πολλὰ παραλελοιπότι τῶν δικαίων.	— Ὅταν εἰς τὸ δικαστήριον κερδίσῃ παμψηφεὶ δίκην, κατηγορεῖ τὸν γράψαντα 3 τὴν ἀπολογίαν του ὅτι ἔχει παραλίπει πολλὰ ἐπιχειρήματα.
[9] καὶ ἐράνου εἰσενεχθέντος παρὰ τῶν φίλων καὶ φήσαντός τινος· Ἱλαρὸς ἴσθι, Καὶ πῶς; εἰπεῖν, Ὅτι δεῖ τἀργύριον ἀποδοῦναι ἑκάστῳ καὶ χωρὶς τούτων χάριν ὀφείλειν ὡς εὐεργετημένον;	— Ὅταν οἱ φίλοι του κάμουν συνεισφορὰν δι’ αὐτὸν καὶ κἄποιος τοῦ εἴπῃ ‘ἔ! τώρα πρέπει νὰ εἶσαι χαρούμενος’, ἀπαντᾷ "μὰ πῶς ; ἀφοῦ πρέπει καὶ τὰ χρήματα νὰ δώσω ὀπίσω εἰς τὸν καθένα καὶ ἐκτὸς τούτου νὰ χρεωστῶ χάριν ὡς εὐεργετημένος;"
ΑΠΙΣΤΙΑΣ ΙΗ‘	XVIII ΑΠΙΣΤΙΑΣ
Ἔστιν ἀμέλει <ἡ> ἀπιστία ὑπόληψίς τις ἀδικίας κατὰ πάντων, ὁ δὲ ἄπιστος τοιοῦτός τις,	Ἡ ἀπιστία 1 εἶναι βεβαίως γνώμη ποὺ ἔχει κανεὶς δι’ ὅλους ὅτι εἶναι ἄδικοι· ἰδοὺ δὲ τὶ λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἄπιστος.
[2] οἷος ἀποστείλας τὸν παῖδα ὀψωνήσοντα ἕτερον παῖδα πέμπειν τὸν πευσόμενον, πόσου ἐπρίατο.	— Ὅταν στείλῃ τὸν δοῦλόν του διὰ νὰ ψωνίσῃ, στέλλει κατόπιν δεύτερον διὰ νὰ πληροφορηθῇ, πόσον ἐπλήρωσεν ὁ πρῶτος διὰ τὰ ὀψώνια.
[3] καὶ φέρειν αὐτὸς τὸ ἀργύριον καὶ κατὰ στάδιον καθίζων ἀριθμεῖν, πόσον ἐστί.	— Εἰς τὸν δρόμον κρατεῖ ὁ ἴδιος 2 τὰ χρήματα καὶ εἰς κάθε στάδιον (185 μέτρα) καθίζει καὶ τὰ μετρᾷ.
[4] καὶ τὴν γυναῖκα τὴν αὑτοῦ ἐρωτᾶν κατακείμενος, εἰ κέκλεικε τὴν κιβωτόν, καὶ εἰ σεσήμανται τὸ κυλιούχιον, καὶ εἰ ὁ μοχλὸς εἰς τὴν θύραν τὴν αὐλείαν ἐμβέβληται, καὶ ἂν ἐκείνη φῇ, μηδὲν ἧττον αὐτὸς ἀναστὰς γυμνὸς ἐκ τῶν στρωμάτων καὶ ἀνυπόδητος τὸν λύχνον ἅψας ταῦτα πάντα περιδραμὼν ἐπισκέψασθαι καὶ οὕτω μόλις ὕπνου τυγχάνειν.	— Ὅταν εὑρίσκεται εἰς τὴν κλίνην, ἐρωτᾷ τὴν γυναῖκά του ἂν ἔχῃ κλείσει τὸ κιβώτιον, ἂν εἶναι σφραγισμένο τὸ ἑρμάριον διὰ τὰ ἀσημικὰ καὶ ἂν ἔχῃ βάλει τὸν σύρτην εἰς τὴν θύραν τῆς αὐλῆς· ἂν δὲ ἐκείνη ἀπαντήσῃ ‘ναί’, δὲν πιστεύει, ἀλλὰ σηκώνεται γυμνὸς ἀπὸ τὸ στρῶμα καὶ ἀφοῦ ἀνάψῃ λύχνον περιφέρεται ξυπόλυτος διὰ νὰ τὰ ἐπιθεωρήσῃ ὅλα, καὶ ἔτσι μόνον ἠμπορεῖ νὰ κοιμηθῇ.
[5] καὶ τοὺς ὀφείλοντας αὐτῷ ἀργύριον μετὰ μαρτύρων ἀπαιτεῖν τοὺς τόκους, ὅπως μὴ δύναιντο ἔξαρνοι γενέσθαι.	— Ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ τοῦ χρεωστοῦν χρήματα ζητεῖ τοὺς τόκους μὲ μάρτυρας, διὰ νὰ μὴ ἠμποροῦν νὰ ἀρνηθοῦν.
[6] καὶ τὸ ἱμάτιον δὲ ἐκδοῦναι δεινὸς οὐχ ὃς βέλτιστα ἐργάσεται, ἀλλ' ὅταν ᾖ ἄξιος ἐγγυητὴς τοῦ κναφέως.	— Εἶναι ἱκανὸς νὰ δώσῃ καὶ τὸ φόρεμά του πρὸς καθαρισμὸν ὄχι εἰς τὸν καλύτερον καθαριστήν, ἀλλ’ εἰς ἐκεῖνον ποὺ ἔχει ἀξιόπιστον ἐγγυητήν.
[7] καὶ ὅταν ἥκῃ τις αἰτησόμενος ἐκπώματα, μάλιστα μὲν μὴ δοῦναι, ἂν δ' ἄρα τις οἰκεῖος ᾖ καὶ ἀναγκαῖος, μόνον οὐ πυρώσας καὶ στήσας καὶ σχεδὸν ἐγγυητὴν λαβὼν χρῆσαι.	— Ἂν ἔλθῃ κανεὶς νὰ δανεισθῇ ἀπὸ αὐτὸν ποτήρια 3 (χρυσᾶ ἢ ἀργυρᾶ), συνήθως μὲν δὲν τὰ δίδει, ἂν ὅμως εἶναι κάποιος συγγενής του ἢ στενὸς φίλος, τὰ δανείζει, ἀφοῦ πρῶτα τὰ περάσῃ ἀπὸ τὸ πῦρ καὶ τὰ ζυγίσῃ καὶ σχεδὸν λάβῃ ἐγγυητήν.
[8] καὶ τὸν παῖδα δὲ ἀκολουθοῦντα κελεύειν αὑτοῦ ὄπισθεν μὴ βαδίζειν, ἀλλ' ἔμπροσθεν, ἵνα φυλάττῃ αὐτόν, μὴ ἐν τῇ ὁδῷ ἀποδράσῃ.	— Διατάσσει τὸν δοῦλον ποὺ τὸν συνοδεύει νὰ μὴ βαδίζῃ ὀπίσω ἀλλ’ ἐμπρός του, διὰ νὰ τὸν προσέχῃ μὴ τοῦ φύγῃ εἰς τὸν δρόμον.
[9] καὶ τοῖς εἰληφόσι τι παρ' αὐτοῦ καὶ λέγουσι· Πόσου, κατάθου, οὐ γὰρ σχολάζω πω, <εἰπεῖν>· Πέμπειν μηδὲν πραγματεύου· ἐγὼ γάρ, <ἕως> ἂν σὺ σχολάσῃς, συνακολουθήσω.	— Εἰς ἐκείνους ποὺ ἠγόρασαν ἀπὸ αὐτὸν κάτι καὶ λέγουν ‘πόσον τιμᾶται; γράψε το, διότι δὲν ἔχω τώρα καιρὸν’ ἀπαντᾷ ‘μὴ ἐνοχλεῖσαι, διότι ἐγὼ θὰ σὲ συντροφεύσω ἕως ὅτου εὐκαιρήσῃς’.
ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ ΙΘ‘	XIX ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ
Ἔστι δὲ ἡ δυσχέρεια ἀθεραπευσία σώματος λύπης παρασκευαστική, ὁ δὲ δυσχερὴς τοιοῦτός τις,	Ἡ δυσχέρεια εἶναι ἀμέλεια διὰ τὴν περιποίησιν τοῦ σώματος, ἡ ὁποία προξενεῖ δυσάρεστον αἴσθημα εἰς τοὺς ἄλλους. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ δυσχερής 1.
[2] οἷος λέπραν ἔχων καὶ ἀλφὸν καὶ τοὺς ὄνυχας μεγάλους περιπατεῖν καὶ φῆσαι ταῦτα εἶναι αὑτῷ συγγενικὰ ἀρρωστήματα· ἔχειν γὰρ αὐτὸν καὶ τὸν πατέρα καὶ τὸν πάππον, καὶ οὐκ εἶναι ῥᾴδιον αὐτῶν εἰς τὸ γένος ὑποβάλλεσθαι.	— Ἐνῷ ἔχει λέπραν καὶ λειχῆνας καὶ μαῦρα νύχια ἀπὸ τὸ νόσημα, περιφέρεται εἰς τὸν δρόμον καὶ λέγει ὅτι ταῦτα τοῦ εἶναι ἀσθένειαι κληρονομικαί, διότι τὰ εἴχε καὶ ὁ πατέρας του καὶ ὁ πάππος του, διὰ τοῦτο δὲν ἠμπορεῖ ἄλλος νὰ εἰσχωρήσῃ εἰς τὸ γένος των 2.
[3] ἀμέλει δὲ δεινὸς καὶ ἕλκη ἔχειν ἐν τοῖς ἀντικνημίοις καὶ προσπταίσματα ἐν τοῖς δακτύλοις καὶ μὴ θεραπεῦσαι ἀλλ' ἐᾶσαι θηριωθῆναι·	— Εἶναι δὲ βεβαίως ἱκανὸς καὶ ὅταν ἔχῃ πληγὰς εἰς τὸ ἀντικνήμιον ἢ ξεγδάρματα εἰς τοὺς δακτύλους, νὰ μὴ τὰ θεραπεύῃ, ἀλλὰ νὰ τὰ ἀφήνῃ νὰ λαμβάνουν κακοήθη μορφήν.
καὶ τὰς μασχάλας δὲ θηριώδεις καὶ δασείας ἔχειν ἄχρι ἐπὶ πολὺ τῶν πλευρῶν καὶ τοὺς ὀδόντας μέλανας καὶ ἐσθιομένους ὥστε δυσέντευκτος εἶναι καὶ ἀηδής.	— Ἔχει τὸ τρίχωμα εἰς τὰς μασχάλας 3 ὅμοιον μὲ τρίχωμα θηρίου, πυκνὸ ποὺ σκεπάζει μέγα μέρος τῶν πλευρῶν του, καὶ τὰ δόντια μαῦρα καὶ καταφαγωμένα, ὥστε νὰ προξενῆ ἀηδίαν καὶ νὰ μὴ ἠμπορῇς νὰ τὸν πλησιάσῃς·
[4] καὶ τὰ τοιαῦτα· ἐσθίων ἀπομύττεσθαι· θύων ἅμ' ἀδαξᾶσθαι· προσλαλῶν ἀπορρίπτειν ἀπὸ τοῦ στόματος· ἅμα πιὼν προσερυγγάνειν.	— καὶ πετᾷ τὴν μύξαν του 4, ἐνῷ τρώγει τὸ φαγητόν του· χώνεται εἰς τὰ αἵματα, ὅταν θυσιάζῃ· ὅταν ὁμιλῇ πρός τινα, τὸν ραντίζει 5 μὲ σάλια ἀπὸ τὸ στόμα του· ἐρεύγεται, ἐνῷ πίνει·
[5] ἐν ἀνίπτοις τοῖς στρώμασι μετὰ τῆς γυναικὸς [αὐτοῦ] κοιμᾶσθαι.	κοιμᾶται μὲ τὴν γυναῖκά του εἰς στρώματα ρυπαρά·
[6] ἐλαίῳ σαπρῷ ἐν βαλανείῳ χρώμενος σφύζεσθαι.	εἰς τὸ λουτρὸν μεταχειρίζεται ταγγὸ λᾷδι διὰ νὰ ἀλειφθῇ.
[7] καὶ χιτωνίσκον παχὺν καὶ ἱμάτιον σφόδρα λεπτὸν καὶ κηλίδων μεστὸν ἀναβαλλόμενος εἰς ἀγορὰν ἐξελθεῖν.	— Φορεῖ χονδρὸν χιτῶνα καὶ μανδύαν πολὺ λεπτὸν μὲ πολλὰς κηλῖδας καὶ πηγαίνει ἔτσι εἰς τὴν ἀγοράν
[8] καὶ εἰς ὀρνιθοσκόπου τῆς μητρὸς ἐξελθούσης βλασφημῆσαι.	— λέγει βλασφημίας, ὅταν ἡ μητέρα του πηγαίνῃ νὰ συμβουλευθῇ οἰωνοσκόπον.
[9] καὶ εὐχομένων καὶ σπενδόντων ἐκβαλεῖν τὸ ποτήριον καὶ γελάσαι ὡς τεράστιόν τι πεποιηκώς·	— Ὅταν ἄλλοι προσεύχωνται καὶ κάμουν σπονδάς, ἀφήνει νὰ πέσῃ τὸ ποτῆρί του 6 καὶ γελᾷ, σὰν νὰ ἔκαμε μεγάλο κατόρθωμα.
[10] 8 καὶ αὐλούμενος δὲ κροτῆσαι ταῖς χερσὶ μόνος τῶν ἄλλων καὶ συντερετίζειν καὶ ἐπιτιμᾶν τῇ αὐλητρίδι, τί οὕτω ταχὺ ἐπαύσατο·	— Ὅταν ἀκούῃ αὐλητρίδα, μόνος ἀπὸ τοὺς ἀκροατὰς χειροκροτεῖ καὶ συνοδεύει μὲ χαμηλὴν φωνὴν τὸν σκοπὸν καὶ τὴν ἐπιπλήττει, διότι ἔπαυσε τόσον γρήγορα·
[11] καὶ ἀποπτύσαι δὲ βουλόμενος, ὑπὲρ τῆς τραπέζης προσπτύσαι τῷ οἰνοχόῳ.	— θέλει νὰ πτύσῃ 7 ἐπάνω ἀπὸ τὸ τραπέζι καὶ πτύει τὸν ὑπηρέτην ποὺ προσφέρει τὸ κρασί.
ΑΗΔΙΑΣ Κ‘	XX ΑΗΔΙΑΣ
Ἔστι δὲ ἡ ἀηδία, ὡς ὅρῳ περιλαβεῖν, ἔντευξις λύπης ποιητικὴ ἄνευ βλάβης, ὁ δὲ ἀηδὴς τοιοῦτός τις, [2] οἷος ἐγείρειν ἄρτι καθεύδοντα εἰσελθών, ἵνα αὐτῷ λαλῇ. [3] καὶ ἀνάγεσθαι δὴ μέλλοντας κωλύειν. [4] καὶ προσελθόντων δεῖσθαι ἐπισχεῖν, ἕως ἂν περιπατήσῃ. [5] καὶ τὸ παιδίον τῆς τίτθης ἀφελόμενος, μασώμενος σιτίζειν αὐτὸς καὶ ὑποκορίζεσθαι ποππύζων καὶ πανουργημάτιον τοῦ πάππου καλῶν. [6] καὶ ἐσθίων δὲ ἅμα διηγεῖσθαι, ὡς ἐλλέβορον πιὼν ἄνω καὶ κάτω καθαρθείη καὶ ζωμοῦ τοῦ παρακειμένου ἐν τοῖς ὑποχωρήμασιν αὑτῷ μελαντέρα <εἴη> ἡ χολή. [7] καὶ ἐρωτῆσαι δὲ δεινὸς ἐναντίον τῶν οἰκείων· Εἴπ', ὦ μάμμη, ὅτ' ὤδινες καὶ ἔτικτές με, τίς ἡμέρα; [8] καὶ ὑπὲρ αὑτοῦ δὲ λέγειν, ὡς ἡδύς ἐστι καὶ <ἀηδής>, ἀμφότερα δὲ οὐκ ἔχοντα οὐ ῥᾴδιον ἄνθρωπον λαβεῖν, [9] καὶ ὅτι ψυχρὸν ὕδωρ ἐστὶ παρ' αὐτῷ λακκαῖον, καὶ ὡς κῆπος λάχανα πολλὰ ἔχων καὶ ἁπαλὰ [ὥστε εἶναι ψυχρὸν] καὶ μάγειρος εὖ τὸ ὄψον σκευάζων, καὶ ὅτι ἡ οἰκία αὐτοῦ πανδοκεῖόν ἐστι_μεστὴ γὰρ ἀεί_καὶ τοὺς φίλους αὐτοῦ εἶναι τὸν τετρημένον πίθον· εὖ ποιῶν γὰρ αὐτοὺς οὐ δύνασθαι ἐμπλῆσαι. [10] καὶ ξενίζων δὲ δεῖξαι τὸν παράσιτον αὐτοῦ ποῖός τίς ἐστι τῷ συνδειπνοῦντι· καὶ παρακαλῶν δὲ ἐπὶ τοῦ ποτηρίου εἰπεῖν, ὅτι τὸ τέρψον τοὺς παρόντας παρεσκεύασται, καὶ ὅτι αὐτήν, ἐὰν κελεύσωσιν, ὁ παῖς μέτεισι παρὰ τοῦ πορνοβοσκοῦ ἤδη, ὅπως πάντες ὑπ' αὐτῆς αὐλώμεθα καὶ εὐφραινώμεθα.	Ἡ ἀηδία εἶναι, ἂν θέλῃς νὰ τὴν ὁρίσῃς, συνάντησις ποὺ ἠμπορεῖ νὰ προξενήσῃ λύπην χωρὶς ζημίαν. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἀηδής 1. Εἰσέρχεται εἰς τὸ δωμάτιον ἀνθρώπου ποὺ ἐκοιμήθη πρὸ ὀλίγου καὶ τὸν ἐξυπνᾷ διὰ νὰ τοῦ ὁμιλήσῃ.— ἐμποδίζει ἀνθρώπους ποὺ εἶναι ἕτοιμοι νὰ ἀποπλεύσουν.— Εἰς ἀνθρώπους ποὺ ἔρχονται νὰ τὸν ἴδουν λέγει νὰ τὸν περιμένουν ἕως ὅτου ἐπιστρέψῃ ἀπὸ τὸν περίπατόν του.— (Εἰς τὸ σπίτι φίλου) παίρνει τὸ παιδὶ ἀπὸ τὴν τροφόν 2, τοῦ δίδει τροφήν, ἀφοῦ τὴν μασήσῃ ὁ ἴδιος, τοῦ ὁμιλεῖ ψελλίζοντας σὰν παιδάκι καὶ τὸ ὀνομάζει παιγνίδι τοῦ παππάκη.— Εἰς τὸ τραπέζι διηγεῖται ὅτι ἔλαβε καθαρτικὸ (ἐλλέβορον 3), ὅτι τὸν ἐνήργησε ἀπὸ πάνω καὶ κάτω καὶ ὅτι ἡ χολὴ εἰς τὰ περιττώματα του ἦτο περισσότερον μαύρη ἀπὸ τὸν ζωμον ποὺ εὑρίσκεται εἰς τὸ τραπέζι.— Εἶναι ἱκανὸς καὶ ἐμπρὸς εἰς τοὺς ὑπηρέτας νὰ ἐρωτήσῃ τὴν μητέρα του· ‘πές μου, μητέρα, τί ἐντυπώσεις εἶχες τὴν ἡμέρα ποὺ μὲ ἐγεννοῦσες’· ἔπειτα δίδει ὁ ἴδιος τὴν ἀπάντησιν καὶ λέγει ὅτι εἶναι εὐχάριστον καὶ λυπηρὸν συγχρόνως, ἀλλὰ χωρὶς αὐτὰ τὰ δύο δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ γεννηθῇ ἄνθρωπος.— Καλεσμένος εἰς δεῖπνον διηγεῖται, ὅτι ἔχει εἰς τὸ σπίτι του στέρναν μὲ δροσερὸ νερὸ καὶ κῆπον μὲ πολλὰ καὶ τρυφερὰ λάχανα καὶ μάγειρον ποὺ παρασκευάζει ἐξαίρετα φαγητά, ὅτι τὸ σπίτι του εἶναι ξενοδοχεῖον, διότι δὲν ἀδειάζει ποτὲ καὶ οἱ φιλοι του εἶναι (κατὰ τὴν παροιμίαν) τρυπημένοι πίθοι, διότι ὅσον καὶ ἂν τοὺς εὐεργετήση, δὲν ἠμπορεῖ νὰ τοὺς χορτάσῃ.— Ὅταν φιλοξενῇ κάποιον, ἐπαινεῖ τὰ προτερήματα τοῦ παρασίτου 4 (κόλακος) του, τὸν ὁποῖον παρουσιάζει· καὶ ὅταν προσκαλῇ τοὺς καλεσμένους νὰ πιοῦν, λέγει ὅτι ἔχουν ὅλα ἑτοιμασθῆ διὰ νὰ εὐχαριστηθοῦν καὶ ὅτι ὁ δοῦλος θὰ ὑπάγῃ ἀμέσως, ἂν διατάξουν, νὰ ζητήσῃ αὐλητρίδα ἀπὸ τὸν πορνοβοσκὸν ‘διὰ νὰ τὴν ἀκούσωμεν ὅλοι, ὅταν παίζῃ τὸν αὐλόν, καὶ εὐχαριστηθοῦμε’.
ΜΙΚΡΟΦΙΛΟΤΙΜΙΑΣ ΚΑ‘	XXI ΜΙΚΡΟΦΙΛΟΤΙΜΙΑΣ
Ἡ δὲ μικροφιλοτιμία δόξει εἶναι ὄρεξις τιμῆς ἀνελεύθερος, ὁ δὲ μικροφιλότιμος τοιοῦτός τις, [2] οἷος σπουδάσαι ἐπὶ δεῖπνον κληθεὶς παρ' αὐτὸν τὸν καλέσαντα κατακείμενος δειπνῆσαι. [3] καὶ τὸν υἱὸν ἀποκεῖραι ἀπαγαγὼν εἰς Δελφούς, [4] καὶ ἐπιμεληθῆναι δέ, ὅπως αὐτῷ ὁ ἀκόλουθος Αἰθίοψ ἔσται. [5] καὶ ἀποδιδοὺς μνᾶν ἀργυρίου καινὸν ποιῆσαι ἀποδοῦναι. [6] καὶ κολοιῷ δὲ ἔνδον τρεφομένῳ δεινὸς κλιμάκιον πρίασθαι καὶ ἀσπίδιον χαλκοῦν ποιῆσαι, ὃ ἔχων ἐπὶ τοῦ κλιμακίου ὁ κολοιὸς πηδήσεται. [7] καὶ βοῦν θύσας τὸ προμετωπίδιον ἀπαντικρὺ τῆς εἰσόδου προσπατταλεῦσαι στέμμασι μεγάλοις περιδήσας, ὅπως οἱ εἰσιόντες ἴδωσιν, ὅτι βοῦν ἔθυσε. [8] καὶ πομπεύσας δὲ μετὰ τῶν ἱππέων τὰ μὲν ἄλλα πάντα δοῦναι τῷ παιδὶ ἀπενεγκεῖν οἴκαδε, ἀναβαλλόμενος δὲ θοἰμάτιον ἐν τοῖς μύωψι κατὰ τὴν ἀγορὰν περιπατεῖν. [9] καὶ κυναρίου δὲ Μελιταίου τελευτήσαντος αὐτῷ, μνῆμα ποιῆσαι καὶ στηλίδιον, ποιήσας ἐπιγράψαι·Κλάδος Μελιταῖος. [10] καὶ ἀναθεὶς δακτυλίδιον χαλκοῦν ἐν τῷ Ἀσκληπιείῳ τοῦτο ἐκτρίβειν, στεφανοῦν, ἀλείφειν ὁσημέραι. [11] ἀμέλει δὲ καὶ διοικήσασθαι παρὰ τῶν συμπρυτάνεων, ὅπως ἀπαγγείλῃ τῷ δήμῳ τὰ ἱερά, καὶ παρεσκευασμένος λαμπρὸν ἱμάτιον καὶ ἐστεφανωμένος παρελθὼν εἰπεῖν· Ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐθύομεν οἱ πρυτάνεις τὰ ἱερὰ τῇ Μητρὶ τῶν θεῶν, τὰ γαλάξια, καὶ τὰ ἱερὰ καλά, καὶ ὑμεῖς δέχεσθε τὰ ἀγαθά. καὶ ταῦτα ἀπαγγείλας ἀπιὼν διηγήσασθαι οἴκαδε τῇ ἑαυτοῦ γυναικί, ὡς καθ' ὑπερβολὴν εὐημέρει.	Ἡ μικροφιλοτιμία θὰ φανῇ ὅτι εἶναι χαμερπὴς ἐπιθυμία τιμῆς· ἰδοὺ δὲ τὶ λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ μικροφιλότιμος 1. Ὅταν προσκληθῇ εἰς δεῖπνον, προσπαθεῖ νὰ καταλάβη θέσιν κοντὰ εἰς τὸν προσκαλέσαντα.— Φέρει τὸν υἱόν του εἰς τοὺς Δελφούς 2, διὰ νὰ κόψῃ καὶ ἀφιερώσῃ ἐκεῖ τὰ μαλλιά του.— Φροντίζει νὰ ἔχῃ μαῦρον 3 δοῦλον διὰ νὰ τὸν ἀκολουθῇ. — Ὅταν δίδει ὀπίσω εἰς δανειστήν του μνᾶν, φροντίζει νὰ τὴν ἐπιστρέψῃ εἰς καινούρια ἀργυρᾶ νομίσματα.— Διὰ τὸν κολοιὸν 4 ποὺ τρέφει εἰς τὸ σπίτι του εἶναι ἱκανὸς νὰ κατασκευάσῃ σκαλίτσαν (κλιμάκιον) καὶ μικρὰν ἀσπίδα ἀπὸ χαλκόν 4, διὰ νὰ τὴν φορῇ ὁ κολοιὸς καὶ ἔτσι νὰ πηδᾷ εἰς τὴν σκαλίτσαν του· ὅταν θυσιάσῃ βόδι, καρφώνει τὸ δέρμα τοῦ μετώπου μὲ τὰ κέρατα, ἀφοῦ δέσῃ γύρω μεγάλα στέμματα 5, ἀντίκρυ εἰς τὴν εἴσοδον, διὰ νὰ βλέπουν οἱ εἰσερχόμενοι ὅτι ἐθυσίασε βόδι· ὅταν συνοδεύσῃ πομπὴν μὲ τοὺς ἱππεῖς, ὅλα τὰ ἄλλα δίδει εἰς τὸν δοῦλόν του νὰ τὰ φέρῃ εἰς τὸ σπίτι του, αὐτὸς δέ, ἀφοῦ ἐνδυθῇ τὴν πολιτικὴν στολήν του, περιφέρεται μὲ τὰ σπιρούνια εἰς τὴν ἀγοράν· ἂν ἀποθάνῃ σκυλάκι του ἀπὸ τὴν Μάλταν 6, τοῦ κατασκευάζει μνῆμα, στήνει μικρὰν στήλην καὶ γράφει ἐπάνω “Γένος τῆς Μάλτας”· ἂν ἀφιερώσῃ δάκτυλον χάλκινον 7 εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἀσκληπιοῦ, τὸν τρίβει καθημέραν, τὸν στολίζει μὲ ἄνθη καὶ τὸν ἀλείφει μὲ μύρον· ὅταν εἶναι πρύτανις 8, κατορθώνει νὰ λάβῃ ἀπὸ τοὺς συναδέλφους του τὴν ἐντολὴν νὰ ἀναγγείλῃ τὸ ἀποτέλεσμα τῆς θυσίας καὶ ἀφοῦ ἐνδυθῇ λαμπρὸν φόρεμα καὶ στεφανωθῇ παρουσιάζεται εἰς τὸν δῆμον καὶ λέγει· “πολῖται Ἀθηναῖοι, ἐθυσιάζαμεν ἡμεῖς οἱ πρυτάνεις εἰς τὴν μητέρα τῶν θεῶν 9 τὰ Γαλάξια 10 καὶ ἡ θυσία ἦτο καλή· εἴθε σεῖς νὰ ἀπολαύσετε τὰ ἀγαθὰ”, καὶ ἀφοῦ ἀπαγγείλῃ αὐτά, ἀπέρχεται εἰς τὸ σπίτι του καὶ διηγεῖται εἰς τὴν γυναῖκά του ὅτι εἶναι ὑπερβολικὰ εὐτυχής.
[12] καὶ πλειστάκις δὲ ἀποκείρασθαι καὶ τοὺς ὀδόντας λευκοὺς ἔχειν καὶ τὰ ἱμάτια δὲ χρηστὰ μεταβάλλεσθαι καὶ χρίσματι ἀλείφεσθαι. [13] καὶ τῆς μὲν ἀγορᾶς πρὸς τὰς τραπέζας προσφοιτᾶν, τῶν δὲ γυμνασίων ἐν τούτοις διατρίβειν, οὗ ἂν οἱ ἔφηβοι γυμνάζωνται, τοῦ δὲ θεάτρου καθῆσθαι, ὅταν ᾖ ἡ θέα, πλησίον τῶν στρατηγῶν. [14] καὶ ἀγοράζειν αὑτῷ μὲν μηδέν, ξένοις δ' ἐ<λάας> εἰς Βυζάντιον † ἐπιστάλματα † καὶ Λακωνικὰς κύνας εἰς Κύζικον καὶ μέλιὙμήττιον εἰς Ῥόδον, καὶ ταῦτα ποιῶν τοῖς ἐν τῇ πόλει διηγεῖσθαι. [15] ἀμέλει δὲ καὶ πίθηκον θρέψαι δεινὸς καὶ τίτυρον κτήσασθαι καὶ Σικελικὰς περιστερὰς καὶ δορκαδείους ἀστραγάλουςκαὶ Θουριακὰς τῶν στρογγύλων ληκύθους καὶ βακτηρίας τῶν σκολιῶν ἐκ Λακεδαίμονος καὶ αὐλαίαν Πέρσας ἐνυφασμένην καὶ παλαιστρίδιον κόνιν ἔχον καὶ σφαιριστήριον. [16] καὶ τοῦτο περιὼν χρηννύναι τοῖς φιλοσόφοις, τοῖς σοφισταῖς, τοῖς ὁπλομάχοις, τοῖς ἁρμονικοῖς ἐνεπιδείκνυσθαι· καὶ αὐτὸς ἐν ταῖς ἐπιδείξεσιν ὕστερον ἐπεισιέναι συγκαθημένων ἵν' εἴπῃ τις τῶν θεωμένων, ὅτι τούτου ἐστὶν ἡ παλαίστρα.	— Πολὺ συχνὰ κόπτει τὰ μαλλιά του, ἔχει λευκὰ δόντια, ἀλλάζει συχνὰ τὰ φορέματά του, ἐνῷ ἀκόμη εἶναι καλά, καὶ ἀλείφεται μὲ μύρα.— Εἰς τὴν ἀγορὰν πλησιάζει τὸ μέρος, ὅπου εὑρίσκονται οἱ τραπεζῖται, εἰς τὰ γυμνάσια τοὺς τόπους, ὅπου γυμνάζονται οἱ ἔφηβοι, καὶ εἰς τὸ θέατρον, ὅταν ὑπάρχῃ παράστασις, κάθηται κοντὰ εἰς τοὺς στρατηγούς.— Διὰ τὸν ἑαυτόν του δὲν ἀγοράζει τίποτε, διὰ τοὺς φίλους του ὅμως (ἐκ φιλοξενίας) ἐκτελεῖ παραγγελίας καὶ στέλλει (ἀγάλματα) εἰς τὸ Βυζάντιον καὶ λακωνικοὺς σκύλους εἰς τὴν Κύζικον καὶ μέλι Ὑμηττοῦ εἰς τὴν Ρόδον· καὶ ἐνῷ κάμῃ αὐτά, τὰ διηγεῖται εἰς ὅλην τὴν πόλιν.— Εἶναι δὲ ἱκανὸς καὶ πίθηκον 11 νὰ θρέψῃ καὶ τίτυρον 12 νὰ ἔχῃ καὶ περιστέρια Σικελικὰ 13 καὶ ἀστραγάλους ἐλαφιῶν 14 καὶ ἐλαιοδοχεῖα Θουριακά 15, ἀπὸ τὰ στρογγύλα καὶ ράβδους καμπύλας 16 ἀπὸ τὴν Λακεδαίμονα καὶ παραπετάσματα μὲ ἐνυφασμένους Πέρσας καὶ μικρὰν παλαίστραν 17 μὲ ἄμμον καὶ σφαιριστήριον.— Τὴν παλαίστραν αὐτὴν περιφερόμενος εἰς τὴν πόλιν παραχωρεῖ εἰς σοφιστὰς καὶ ὁπλομάχους καὶ μουσικούς, διὰ νὰ κάμουν μέσα ἐπιδείξεις καὶ αὐτὸς κατὰ τὰς ἐπιδείξεις εἰσέρχεται τελευταῖος, ὅταν ὅλοι πλέον εὑρίσκωνται εἰς τὰς θέσεις των, διὰ νὰ εἴπῃ κἄποιος ἀπὸ τοὺς θεατὰς ὅτι εἰς αὐτὸν ἀνήκει ἡ παλαίστρα.
ΑΝΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΒ‘	XXII ΑΝΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Ἡ δὲ ἀνελευθερία ἐστὶν ἀπουσία τις φιλοτιμίας δαπάνην ἐχούσης, ὁ δὲ ἀνελεύθερος τοιοῦτός τις, [2] οἷος νικήσας τραγῳδοῖς ταινίαν ἀναθεῖναι ξυλίνην τῷ Διονύσῳ ἐπιγράψας μόνον αὐτοῦ τὸ ὄνομα. [3] καὶ ἐπιδόσεων γινομένων ἐκ τοῦ δήμου, ἀναστὰς σιωπῇ ἐκ τοῦ μέσου ἀπελθεῖν. [4] καὶ ἐκδιδοὺς αὑτοῦ θυγατέρα τοῦ μὲν ἱερείου πλὴν τῶν ἱερέων τὰ κρέα ἀποδόσθαι, τοὺς δὲ διακονοῦντας ἐν τοῖς γάμοις οἰκοσίτους μισθώσασθαι. [5] καὶ τριηραρχῶν τὰ τοῦ κυβερνήτου στρώματα αὑτῷ ἐπὶ τοῦ καταστρώματος ὑποστορέννυσθαι, τὰ δὲ αὑτοῦ ἀποτιθέναι. [6] καὶ τὰ παιδία δὲ δεινὸς μὴ πέμψαι εἰς διδασκάλου, ὅταν ᾖ [τοῦ ἀποτιθέναι καὶ τὰ παιδία] Μουσεῖα, ἀλλὰ φῆσαι κακῶς ἔχειν, ἵνα μὴ συμβάλωνται. [7] καὶ ἐξ ἀγορᾶς δὲ ὀψωνήσας τὰ κρέα αὐτὸς φέρειν καὶ τὰ λάχανα ἐν τῷ προκολπίῳ. [8] καὶ ἔνδον μένειν, ὅταν ἐκδῷ θοἰμάτιον ἐκπλῦναι. [9] καὶ φίλου ἔρανον συλλέγοντος καὶ διειλεγμένου αὐτῷ, προσιόντα προϊδόμενος ἀποκάμψας ἐκ τῆς ὁδοῦ τὴν κύκλῳ οἴκαδε πορευθῆναι. [10] καὶ τῇ γυναικὶ δὲ τῇ ἑαυτοῦ προῖκα <πολλὴν> εἰσενεγκαμένῃ μὴ πρίασθαι θεράπαιναν, ἀλλὰ μισθοῦσθαι εἰς τὰς ἐξόδους ἐκ τῆς γυναικείας παιδίον τὸ συνακολουθῆσον. [11] καὶ τὰ ὑποδήματα παλιμπήξει κεκαττυμένα φορεῖν καὶ λέγειν, ὅτι Κέρατος οὐδὲν διαφέρει. [12] καὶ ἀναστὰς τὴν οἰκίαν καλλῦναι καὶ τὰς κλίνας ἐκκορίσαι. [13] καὶ καθεζόμενος παραστρέψαι τὸν τρίβωνα, ὃν αὐτὸν φορεῖ.	Ἡ ἀνελευθερία εἶναι ἔλλειψις φιλοτιμίας ἀποφεύγουσα δαπάνην 1. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἀνελεύθερος. Ἂν νικήσῃ (ὡς χορηγὸς) εἰς ἀγῶνα τραγῳδῶν, ἀφιερώνει εἰς τὸν Διόνυσον ξυλίνην πινακίδα, ὅπου γράφει μόνον τὸ ὄνομά του 2.— Ὅταν γίνωνται συνεισφοραὶ ὑπὲρ τῆς πόλεως 3, σηκώνεται σιγὰ καὶ φεύγει ἀπὸ τὴν συνέλευσιν.— Ὅταν ὑπανδρεύῃ τὴν θυγατέρα του, πωλεῖ τὰ κρέατα τῆς θυσίας, ἐκτὸς τῶν προωρισμένων διὰ τοὺς ἱερεῖς, τοὺς δὲ ὑπηρετοῦντας εἰς τὸν γάμον τοὺς μισθώνει χωρὶς τροφήν.—Ἐὰν εἶναι τριήραρχος, στρώνει εἰς τὸ κατάστρωμα τὰ στρώματα τοῦ κυβερνήτου, τὰ δὲ ἰδικά του θέτει κατὰ μέρος διὰ νὰ μὴ φθείρωνται.— Εἶναι δὲ ἱκανὸς νὰ μὴ στείλῃ καὶ τὰ τέκνα του εἰς τὸ σχολεῖον, ἀλλὰ νὰ εἴπῃ ὅτι ἀσθενοῦν κατὰ τὴν ἑορτὴν τῶν Μουσῶν 4, διὰ νὰ μὴ συνεισφέρουν εἰς τὰς δαπάνας τῆς ἑορτῆς.— Ὅταν ψωνίσῃ εἰς τὴν ἀγοράν, φέρει ὁ ἴδιος τὰ κρέατα καὶ τὰ λάχανα εἰς τὸν κόλπον του 5.— Μένει μέσα εἰς τὸ σπίτι του, ὅταν δώσῃ νὰ πλύνουν τὸ φόρεμά του.— Ἐὰν φίλος του συλλέγῃ ἐράνους, ἐνῷ ἔχει συνομιλήσει περὶ αὐτοῦ, βλέποντάς τον νὰ πλησιάζῃ ἀλλάζει τὸν δρόμον του καὶ μὲ ἕνα γῦρον ἐπιστρέφει εἰς τὸ σπίτι του.— Διὰ τὴν γυναῖκά του, ποὺ τοῦ ἔδωσε προῖκα, δὲν ἀγοράζει ὑπηρέτριαν ἀλλὰ μισθώνει ἕνα παιδάριον διὰ νὰ τὴν συνοδεύῃ 6, ὅταν ἐξέρχεται ἀπὸ τὴν γυναικείαν ἀγοράν.— Φορεῖ ὑποδήματα συνερραμμένα μὲ πολλὰς ἐπιδιορθώσεις καὶ λέγει ὅτι εἶναι σκληρὰ σὰν κέρατο.— Ὅταν σηκωθῇ σαρώνει ὁ ῖδιος τὸ σπίτι καὶ καθαρίζει ἀπὸ κοριοὺς τὰς κλίνας 7.— Ὅταν καθίζῃ, γυρίζει ἀνάποδα τὸ μάλλινον φόρεμα (τρίβωνα) 8 ποὺ φορεῖ, (διὰ νὰ μὴ λερώσῃ).
ΑΛΑΖΟΝΕΙΑΣ ΚΓ‘	XXIII ΑΛΑΖΟΝΕΙΑΣ
Ἀμέλει δὲ ἡ ἀλαζονεία δόξει εἶναι προσποίησίς τις ἀγαθῶν οὐκ ὄντων, ὁ δὲ ἀλαζὼν τοιοῦτός τις, [2] οἷος ἐν τῷ διαζεύγματι ἑστηκὼς διηγεῖσθαι ξένοις, ὡς πολλὰ χρήματα αὐτῷ ἐστιν ἐν τῇ θαλάττῃ· καὶ περὶ τῆς ἐργασίας τῆς δανειστικῆς διεξιέναι, ἡλίκη, καὶ αὐτὸς ὅσα εἴληφε καὶ ἀπολώλεκε· καὶ ἅμα ταῦτα πλεθρίζων πέμπειν τὸ παιδάριον εἰς τὴν τράπεζαν, δραχμῆς αὐτῷ κειμένης. [3] καὶ συνοδοιπόρου δὲ ἀπολαῦσαι ἐν τῇ ὁδῷ δεινὸς λέγων, ὡς μετ' Ἀλεξάνδρου ἐστρατεύσατο, καὶ ὡς αὐτῷ εἶχε, καὶ ὅσα λιθοκόλλητα ποτήρια ἐκόμισε· καὶ περὶ τῶν τεχνιτῶν τῶν ἐν τῇ Ἀσίᾳ, ὅτι βελτίους εἰσὶ τῶν ἐν τῇ Εὐρώπῃ, ἀμφισβητῆσαι· καὶ ταῦτα ψοφῆσαι, οὐδαμοῦ ἐκ τῆς πόλεως ἀποδεδημηκώς. [4] καὶ γράμματα δὲ εἰπεῖν, ὡς πάρεστι παρ' Ἀντιπάτρου τριττὰ δὴ λέγοντα παραγενέσθαι αὐτὸν εἰς Μακεδονίαν· καὶ διδομένης αὐτῷ ἐξαγωγῆς ξύλων ἀτελοῦς ὅτι ἀπείρηται, ὅπως μηδ' ὑφ' ἑνὸς συκοφαντηθῇ, Περαιτέρω φιλοσοφεῖν προσῆκε τοῖς Μακεδόσι· [5] καὶ ἐν τῇ σιτοδείᾳ δὲ ὡς πλείω ἢ πέντε τάλαντα αὑτῷ γένοιτο τὰ ἀναλώματα διδόντι τοῖς ἀπόροις τῶν πολιτῶν, ἀνανεύειν γὰρ οὐ δύνασθαι. [6] καὶ ἀγνώτων δὲ παρακαθημένων κελεῦσαι θεῖναι τὰς ψήφους ἕνα αὐτῶν καὶ ποσῶν κατὰ χιλίας καὶ κατὰ μίαν καὶ προστιθεὶς πιθανὰ ἑκάστοις τούτων ὀνόματα ποιῆσαι καὶ δέκα τάλαντα· καὶ τοῦτο φῆσαι εἰσενηνοχέναι εἰς ἐράνους αὐτῶν· καὶ τὰς τριηραρχίας εἰπεῖν, ὅτι οὐ τίθησιν, οὐδὲ τὰς λειτουργίας, ὅσας λελειτούργηκε. [7] καὶ προσελθὼν δ' εἰς τοὺς ἵππους τοὺς ἀγαθοὺς τοῖς πωλοῦσι προσποιήσασθαι ὠνητιᾶν. [8] καὶ ἐπὶ τὰς κλίνας ἐλθὼν ἱματισμὸν ζητῆσαι εἰς δύο τάλαντα καὶ τῷ παιδὶ μάχεσθαι, ὅτι τὸ χρυσίον οὐκ ἔχων αὐτῷ ἀκολουθεῖ. [9] καὶ ἐν μισθῷ τὴν οἰκίαν οἰκῶν φῆσαι ταύτην εἶναι τὴν πατρῴαν πρὸς τὸν μὴ εἰδότα, καὶ διότι μέλλει πωλεῖν αὐτὴν διὰ τὸ ἐλάττω εἶναι αὐτῷ πρὸς τὰς ξενοδοχίας.	Ἡ ἀλαζονεία βεβαίως θὰ φανῇ ὅτι εἶναι κάποια προσποίησις διὰ μὴ ὑπάρχοντα ἀγαθά 1. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἀλαζών. Στέκει εἰς τὴν προκυμαίαν 2 (τοῦ Πειραιῶς) καὶ διηγεῖται εἰς ξένους ὅτι ἔχει δώσει πολλὰ χρήματα εἰς θαλασσοδάνεια 3, περιγράφει λεπτομερῶς τὴν ἐργασίαν αὐτὴν καὶ πόσα αὐτὸς ἐκέρδισε καὶ ἔχασε· συγχρόνως ἐνῷ καυχᾶται δι' αὐτὰ, στέλλει τὸν δοῦλόν του εἰς τὴν τράπεζαν, ἂν καὶ δὲν ἔχει κατάθεσιν οὔτε μιᾶς δραχμῆς.— Εἶναι ἱκανὸς καὶ συνταξιδιώτην του καθ' ὁδὸν νὰ ἐμπαίξῃ λέγων ὅτι ἐξεστράτευσε μαζὶ μὲ τὸν Ἀλέξανδρον καὶ πῶς ἐκεῖνος ἐφέρετο πρὸς αὐτὸν καὶ πόσα λιθοκόλλητα ποτήρια 4 ἔφερε ἀπὸ τὴν ἐκστρατείαν· νὰ ὑποστηρίζῃ δὲ ὅτι οἱ τεχνῖται τῆς Ἀσίας εἶναι καλύτεροι ἀπὸ τοὺς τεχνίτας τῆς Εὐρώπης· καὶ λέγει ὅλα αὐτὰ χωρὶς νὰ ἔχῃ μεταβῆ εἰς κανένα ἄλλον τόπον ἔξω τῆς πόλεως·— καὶ ἐπιστολὰς δὲ τρεῖς λέγει ὅτι ἔλαβε ἀπὸ τὸν Ἀντίπατρον 5, μὲ τὰς ὁποίας τὸν ἐπροσκάλεσε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν Μακεδονίαν καὶ ὅτι, ἐνῷ τοῦ ἐδίδετο ἄδεια ἐξαγωγῆς ξυλείας (ἀπὸ τὴν Μακεδονίαν) 6 χωρὶς δασμόν, δὲν ἐδέχθη, διὰ νὰ μὴ τὸν συκοφαντήσῃ κανείς, ὅτι εἶναι περισσότερον παρ' ὅσον πρέπει φίλος τῶν Μακεδόνων 7.— Κατὰ τὴν σιτοδείαν 8 λέγει ὅτι αὐτὸς ἔχει ἐξοδεύσει περισσότερα ἀπὸ πέντε τάλαντα εἰς βοήθειαν τῶν πτωχῶν πολιτῶν, διότι δὲν ἠμπορεῖ νὰ ἀρνηθῇ.—Εὑρισκόμενος μεταξὺ ἀγνώστων προσώπων παρακαλεῖ ἕνα ἐξ αὐτῶν νὰ λογαριάσῃ μὲ τὰς ψήφους 9 καὶ ἀφοῦ μετρήσῃ κατὰ ἑξακοσίας δραχμὰς καὶ κατὰ μνᾶν καὶ προσθέσῃ πρὸς πιστοποίησιν καὶ ὀνόματα ὀφειλετῶν εἰς κάθε ποσὸν ἀπὸ αὐτά, ἀναβιβάζει τὸ ὁλικὸν ἄθροισμα εἰς δέκα τάλαντα· καὶ αὐτά, λέγει, ἐδόθησαν ἀπὸ αὐτὸν εἰς ἐράνους, παραλείπει δὲ νὰ προσθέσῃ τὰς τριηραρχίας 10 καὶ τὰς ἄλλας δημοσίας λειτουργίας ποὺ ἀνέλαβε.— Εἰς τὴν ἀγορὰν τῶν ἵππων πλησιάζει ἐκείνους ποὺ πωλοῦν τοὺς καλυτέρους καὶ προσποιεῖται θέλει νὰ ἀγοράσῃ 11.— Ἔρχεται εἰς τὰ ἐπιπλοπωλεῖα καὶ ζητεῖ ἱματισμὸν ἀξίας δύο ταλάντων, ὑβρίζει δὲ τὸν δοῦλόν του, διότι δὲν ἔφερε μαζί του τὰ ἀναγκαῖα χρήματα.— Ἐνῷ κατοικεῖ εἰς σπίτι μὲ ἐνοίκιον, λέγει εἰς ἐκεῖνον ποὺ δὲν τὸ γνωρίζει, ὅτι εἶναι πατρικό του καὶ ὅτι θὰ τὸ πωλήσῃ, διότι εἶναι μικρὸ σχετικῶς πρὸς τοὺς ξένους ποὺ φιλοξενεῖ 12.

 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

XVII

       1. Μεμψίμοιρος (ἐκ τοῦ μέμφομαι — μοῖρα) εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ποτὲ δὲν εὐχαριστεῖται, ὁ,τιδήποτε καὶ ἂν τοῦ συμβῇ.

       2. Ἡ γέννησις ἄρρενος ἐνομίζετο εὔνοια τῶν θεῶν.

       3. Ἐπειδὴ δὲν ὑπῆρχαν δικηγόροι, οἱ κατηγορούμενοι ἔπρεπε νὰ κάμουν αὐτοπροσώπως τὴν ὑπεράσπισίν των εἰς τὸ δικαστήριον· κατέφευγον λοιπὸν πρὸς τοὺς ἐξ ἐπαγγέλματος λογογράφους καὶ ἐλαμβανον ἀπὸ αὐτοὺς ἀντὶ πληρωμῆς τὴν ἀπολογίαν, τὴν ὁποίαν ἀπεστήθιζον καὶ ἀπήγγελλον εἰς τὁ δικαστήριον.

ΧVIII

       1. Ὁ Ἀριστοτέλης χαρακτηρίζει τὴν ἀπιστίαν ὡς ἐλάττωμα τῶν γερόντων· “λέγεται περὶ τῶν πρεσβυτέρων ὅτι καὶ κακοήθεις εἰσί· ἔστι δὲ κακοήθεια τὸ ἐπὶ τὸ χεῖρον ὑπολαμβάνειν πάντα· ἔτι δὲ καχύποπτοι εἰσι διὰ τὴν ἀπιστίαν, ἄπιστοι δὲ δι’ ἐμπειρίαν, (Ρητ. Β, 13).

       2. Τὰ πρὸς ἀγορὰν χρήματα ἔφερε συνήθως ὁ δοῦλος ποὺ ἠκολούθει τὸν κύριόν του.

       3. Ὑπῆρχε ἡ συνήθεια νὰ δανείζωνται ἀπὸ φίλους καὶ γείτονας ποτήρια (χρυσᾶ ἢ ἀργυρᾶ) ὅσοι δὲν εἶχον τοιαῦτα καὶ ἔδιδον ἐπίσημον γεῦμα.

ΧIX

       1. Δυσχερής, κατὰ τὸν Θεόφραστον, εἶναι ἄνθρωπος ἀποκρουστικός, σιχαμερὸς διὰ τὴν ἀκαθαρσίαν πρὸ πάντων τοῦ σώματός του. Τὰ ἐπακολουθοῦντα ὅμως παραδείγματα δὲν ἀνταποκρίνονται ὅλα εἰς τὸν ὁρισμόν· διὰ τοῦτο τὸ τέλος τοῦ χαρακτῆρος (§ 7 καὶ ἑ.) νομίζουν οἱ κριτικοὶ ὅτι πρέπει νὰ μετατεθῇ, ἄλλοι μὲν εἰς τὸν χαρακτῆρα βδελυρὸς (11), ἄλλοι εἰς τὸν χαρακτῆρα ἀναίσθητος (14) καὶ ἄλλοι εἰς τὸν χαρακτῆρα ἀηδὴς (20).

       2. Ἡ υἱοθέτησις (ὑποβολὴ) ξένων τέκνων ἦτο, φαίνεται, συνήθης· διὰ τοῦτο καὶ ὡς θέμα ἔλαβον αὐτὴν κωμικοὶ ποιηταὶ (Φιλήμων, Μένανδρος καὶ ἄλλ.) τῶν ὁποίων κωμῳδίαι ἔφερον τὸν τίτλονὙποβολιμαῖος.

       3. Οἱ κομψευόμενοι ἐφρόντιζον νὰ ἀφαιροῦν τὰς τρίχας ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ μέρη τοῦ σώματος (στῆθος, μασχάλας), τὰ ὁποῖα ἕνεκα τοῦ εἶδους τοῦ ἀρχαίου ἱματισμοῦ ἦσαν ἐκτεθειμένα εἰς τὰ βλέμματα ὅλων.

       4. Τὸ ρινόμακτρον ἦτο ἄγνωστον εἰς τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνας.

       5. Εἰς τὸν Ἀριστοφάνη (Ἀχαρνῆς 1150) ἓν ἐκ τῶν προσώπων ἐπονομάζεται Ψακὰς (βροχή), διότι, κατὰ τὸν Σχολιαστήν, προσέρραινε τοὺς συνομιλοῦντας διαλεγόμενος.

       6. Ἡ πτῶσις ἀντικειμένου κατὰ τὰς σπονδὰς ἐθεωρεῖτο κακὸς οἰωνός.

       7. Τὸ πτύειν δημοσίᾳ δὲν ἐνομίζετο ἀπρεπές. Ἡ φράσις μακρὰ πτύειν ἐδήλωνε συμβολικῶς ὑπερηφάνειαν καὶ περιφρόνησιν. Ἡ ἀπρέπεια ἐδῶ ἔγκειται ὄχι εἰς τὴν πρᾶξιν ἀλλ’ εἰς τὴν περίστασιν κατὰ τὴν ὁποίαν γίνεται.

XX

       1. Κατὰ τὸν ὁρισμὸν ἀηδὴς εἶναι ὁ κακοαναθρεμμένος καὶ ἀνάγωγος ἄνθρωπος ποὺ προξενεῖ δυσαρέσκειαν μὲ τοὺς τρόπους του· ἐκ τῶν παραδειγμάτων ὅμως φαίνεται ὅτι καὶ ὁ χαρακτὴρ οὗτος εἶναι κρᾶμα ἀκαιρίας, ἀλαζονείας καὶ ἀγροικίας.

       2. Αἱ τροφοὶ συνήθιζον νὰ μασοῦν τὴν τροφὴν ποὺ ἔδιδαν εἰς τὰ μικρὰ παιδιά, διὰ νὰ τὴν καταπίνουν αὐτὰ εὐκολώτερον.

       3. Οἱ ἀρχαῖοι μετεχειρίζοντο πολὺ τὸν ἐλλέβορον ὡς ἐμετικὸν καὶ καθαρτικόν.

       4. Οἱ πλούσιοι Ἀθηναῖοι εἶχον παρασίτους ἢ γελωτοποιούς, οἱ ὁποῖοι παρευρίσκοντο εἰς τὰ δεῖπνα, διὰ νὰ τέρπουν τοὺς συνδαιτημόνας μὲ τοὺς ἀστεϊσμούς των.

ΧΧI

       1.Ὁ μικροφιλότιμος (κενόδοξος) δύναται νὰ παραβληθῇ πρὸς τὸν χαῦνον τοῦ Ἀριστοτέλους· ‘οἱ δὲ χαῦνοι .. . καὶ ἐσθῆτι κοσμοῦνται καὶ σχήματι καὶ βούλονται τὰ εὐτυχήματα φανερὰ εἶναι αὐτῶν καὶ λέγουσι περὶ αὐτῶν ὡς διὰ τούτων τιμηθησόμενοι’ (Ἠθικ. Νικ. 1125, α, 23)· ὁμοιάζει δὲ καὶ πρὸς τὸν ἀλαζόνα· ἡ διαφορὰ μεταξὺ αὐτῶν εἶναι ὅτι ὁ μὲν μικροφιλότιμος ἀποδίδει ἀξίαν καὶ τιμὴν εἰς πράγματα μικρὰ τὰ ὁποῖα ἔχει, ὁ δὲ ἀλαζὼν εἰς μεγάλα τὰ ὁποῖα δὲν κατέχει.

       2. Οἱ ἀρχαῖοι εἶχον ἔθιμον νὰ κόπτουν τὴν κόμην τοῦ υἱοῦ των κατὰ τὴν ἐφηβικὴν ἡλικίαν καὶ νὰ τὴν ἀφιερώνουν εἰς κάποιον θεὸν ἢ ἥρωα· ὁ μικροφιλότιμος ἀπὸ κενοδοξίαν φέρει τὸν υἱόν του εἰς Δελφούς, διὰ νὰ ἀφιερώσῃ τὴν κόμην του εἰς τὸν Ἀπόλλωνα.

       3. Εἰς τὰς Ἀθήνας μετὰ τὴν ἐκστρατείαν του Μ. Ἀλεξάνδρου κατὰ τῆς Ἀσίας ἐπεκράτησεν ἡ συνήθεια νὰ μεταχειρίζωνται οἱ πλούσιοι Αἰθίοπας ὡς δούλους ἀκολούθους.

       4. Τὴν μικρὰν χαλκίνην ἀσπίδα διὰ τὸν κολοιὸν καὶ τὴν σκαλίτσα (κλιμάκιον) εἰς τὸν κλωβόν του κατεσκεύασε ὁ μικροφιλότιμος, διὰ νὰ ἐπισύρῃ τὴν προσοχὴν τῶν διαβατῶν. Ἀρχαῖον Ἀττικὁν ἀγγεῖον φέρει τὴν εἰκόνα ἑνὸς μικροῦ πτηνοῦ μὲ ἀσπίδα ἐπὶ τῶν πτερῶν του. (Ἀρχαιολ. Μουσ. Ἀθηνῶν ἀρ. 566).

       5. Τὰ στέμματα ἦσαν στέφανοι ἢ κλάδοι ἐλαίας τυλιγμένοι μὲ ταινίας ἢ ἔρια καὶ δι’ αὐτῶν ἐκόσμουν τὰς κεφαλὰς τῶν θυμάτων.

       6. Οἱ σκύλοι τῆς Μάλτας εἶχον κατὰ τὴν ἀρχαιότητα μεγάλην ὑπόληψιν. Ἐπιτύμβιοι ἐπιγραφαὶ ἀφιερωμέναι εἰς σκύλους ἀνευρέθησαν πολλαί· τοιαύτη εἶναι καὶ ἡ ἑπομένη ἀνευρεθεῖσα ἐν Λέσβω:

Παρθενόπην κύνα θάψεν ἄναξ ἑὸς ᾗ συνήθυρε (sic)

ταύτην τερπωλῆς ἀντιδοὺς χάριτα·

ἔστ' ἆθλον στοργῆς ἄρα καὶ κυσίν, ὡς νῦν καὶ ἥδε

εὔνους οὖσα τροφεῖ σῆμα λέλογχε τόδε·

ἐς τόδ’ ὁρῶν χρηστὸν ποιοῦ φίλον, ὅς σε προθύμως

καὶ ζῶντα στέργει καὶ νεκρὸν ἀμφιέπει.

       7. Δάκτυλος χάλκινος ἦτο ὁμοίωμα χάλκινον δακτύλου, πάσχοντος, ὡς φαίνεται, καὶ θεραπευθέντος, τὸ ὁποῖον ὁ μικροφιλότιμος ἀφιέρωσεν εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἀσκληπιοῦ, τοῦ θεοῦ τῆς ἰατρικης. Ἦτο δὲ ὁ ναὸς οὗτος πρὸς Ν. τῆς Ἀκροπόλεως ἄνωθεν τοῦ θεάτρου τοῦ Διονύσου, ὅπου ἔβλεπέ τις πολλὰ τοιαῦτα ἀφιερώματα. Τὸ ἔθιμον τοῦτο ἐπικρατεῖ καὶ σήμερον ἀκόμη, ὡς φαίνεται ἐκ τῶν διαφόρων τοιούτου εἴδους ἀφιερωμάτων εἰς διαφόρους ναούς.

       8. Ἡ βουλὴ κατὰ τὸ ἀρχαῖον δημοκρατικὸν πολίτευμα τῶν Ἀθηνῶν ἀπετελεῖτο ἐκ 500 βουλευτῶν, ἤτοι 50 ἐξ ἑκάστης τῶν 10 φυλῶν. Ἐκ τῶν βουλευτῶν τούτων 50 ἀνήκοντες εἰς τὴν αὐτὴν φυλὴν ἀνελάμβανον τὴν διεύθυνσιν τῶν ἐργασιῶν τῆς Βουλῆς ἐπὶ 35-36 ἡμέρας κατ’ ἔτος· ἐλέgοντο δὲ τότε πρυτάνεις καὶ ἡ φυλὴ πρυτανεύουσα. Μετὰ τὴν παρέλευσιν τοῦ χρόνου τούτου ὡρίζοντο διὰ κλήρου ἄλλοι 50 ἐξ ἄλλης φυλῆς, ὥστε κατὰ τὴν διάρκειαν τοῦ ἔτους μετεῖχον διαδοχικῶς τοῦ ἀξιώματος τούτου καὶ αἱ 10 φυλαί. Οἱ πρυτάνεις εἶχον ἔργον νὰ διευθύνουν τὰ τῆς βουλῆς, νὰ συγκαλοῦν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ δήμου καὶ νὰ τελοῦν τὰς ὡρισμένας θυσίας· ἐτρέφοντο δὲ ὅλοι δημοσίᾳ δαπάνη εἰς τὴν Θόλον (Πρυτανεῖον).

       9. Μήτηρ τῶν Θεῶν ἦτο ἡ Ῥεα ἢ Κυβέλη, τῆς ὁποίας τὸ ἱερὸν ἦτο πλησίον τοῦ βουλευτηρίου, ὅπου ἐφυλάσσοντο τὰ ἀρχεῖα, ἐκεῖ δὲ ἐθυσίαζον οἱ πρυτάνεις.

       10. Γαλάξια ἦτο ἑορτὴ πρὸς τιμὴν τῆς Κυβέλης καὶ ἔλαβε τὸ ὄνομα ἀπὸ τὰ πλακούντια μὲ γάλα ποὺ μετεχειρίζοντο κατ’ αὐτήν· “Γαλάξια, ἑορτὴ Ἀθήνησι Μητρὶ θεῶν ἀγομένη, ἐν ᾖ ἕψουσι τὴν γαλαξίαν· ἔστι δὲ πόλτος κρίθινος ἐκ γάλακτος” (Bekker Anecdot. p. 229, 25).

       11. Ὁ πίθηκος ἔγινε γνωστὸς εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ ἐμφανίζεται ὡς ζῷον οἰκιακὸν ἀπὸ τοῦ ἕκτου αἰῶνος π.Χρ.

       12. Τίτυρος ἦτο εἶδος πιθήκου μὲ μικρὰν οὐράν· ἀλλὰ καὶ ὁ τράγος ἐλέγετο τίτυρος καὶ ὡς κύριον ὄνομα ποιμένων ἀναφέρεται.

       13. Αἱ περιστεραὶ τῆς Σικελίας ἦσαν ὀνομασταὶ διὰ τὸ κάλλος των.

       14. Ἓν ἀπὸ τὰ συνήθη παιγνίδια τῶν ἀρχαίων ἦσαν οἱ ἀστράγαλοι· οἱ ἀστράγαλοι ἐλάφων μὲ τοὺς ὁποίους ἐπαίζετο εἶχον μεγάλην ἀξίαν ὡς σπάνιοι.

       15. Θούριοι ἀποικία τῶν Ἀθηναίων εἰς τὸν κόλπον τοῦ Τάραντος.

       16. Οἱ Λακεδαιμόνιοι συνήθιζον νὰ κρατοῦν καμπύλας βακτηρίας· τὸ ἔθιμον τοῦτο ἠκολούθουν κατὰ μίμησιν μερικοὶ νεωτερίζοντες Ἀθηναῖοι, διὰ τοῦτο ὠνομάζοντο Λακωμανεῖς.

       17. Αἱ λέξεις παλαίστρα καὶ γυμνάσιον εἶναι ταυτόσημοι.Ὁ μικροφιλότιμος κατ’ ἀπομίμησιν τῶν πλουσίων ποὺ εἶχον ἰδιωτικὰ γυμνάσια κατεσκεύασε καὶ αὐτὸς μικρὰν παλαίστραν (παλαιστρίδιον).

ΧΧΙΙ

       1. Ἀνελευθερία (μικροπρέπεια) εἶναι ὁ χαρακτὴρ μὴ ἐλευθέρου ἀνθρώπου, Ἐδῶ λαμβάνεται μὲ ἔννοιαν περιωρισμένην, σχετικῶς δηλ. μόνον πρὸς τὴν δαπάνην· ὥστε ἀνελευθερία εἶναι εἶδος φιλαργυρίας περὶ τῆς ὁποίας ὁ Ἀριστοτέλης λέγει· ‘ἐν δυσὶ γὰρ οὖσα, τῇ τε ἐλλείψει τῆς δόσεως καὶ τῇ ὑπερβολῇ τῆς λήψεως, οὐ πᾶσιν ὁλόκληρος παραγίνεται ἀλλ’ ἐνίοτε χωρίζεται’ (Ἠθικ. Νικ. Δ, 3, 1121 β, 17). Ὁ ἀνελεύθερος λοιπὸν ὁμοιάζει μὲ τὸν μικρολόγον, τοῦ ὁποίου τὸν ὁρισμὸν ἶδε (10).

       2. Εἰς τοὺς δραματικοὺς ἀγῶνας τὰ ἔξοδα τοῦ χοροῦ ἀνελάμβανε εἷς ἐκ τῶν πλουσίων πολιτῶν, ὁ ὁποῖος διὰ τοῦτο ἐλέγετο χορηγός· τὸ ὑπούργημα δὲ τοῦτο ἐνομίζετο τιμητικώτατον· εἰς περίπτωσιν νίκης ὁ χορηγὸς ἐλάμβανε στέφανον καὶ τρίπουν τὰ ὁποῖα ἀφιέρωνε εἰς τὸν Διόνυσον ἐπὶ μνημείου χορηγικοῦ, ὅπου ἀνεγράφετο τὸ ὄνομα τοῦ ἄρχοντος, τῆς φυλῆς, τοῦ χορηγοῦ καὶ τοῦ ποιητοῦ. Ὁ ἀνελεύθερος πρὸς ἀποφυγὴν δαπάνης ἀναγράφει τὸ ἰδικόν του μόνον ὄνομα ἐπὶ ξυλίνης πινακίδος.

       3. Αἱ ἑκούσιαι συνεισφοραὶ ποὺ ἔδιδον οἱ πολῖται διὰ τὰς ἀνάγκας τῆς πόλεως ἐλέγοντο ἐπιδόσεις· αἱ δὲ συνεισφοραὶ ποὺ ἐπέβαλλεν ἡ πολιτεία εἰς τοὺς πλουσίους ἐκ τῶν πολιτῶν λειτουργίαι· τοιαῦται δὲ ἦσαν· χορηγία, γυμνασιαρχία, ἑστίασις, ἀρχιθεωρία καὶ τριηραρχία.

       4. Ἑορτὴ τῶν Μουσῶν ἦτο σχολικὴ ἑορτή, τῆς ὁποίας τὰ ἔξοδα κατέβαλον δι’ ἐράνων οἱ μαθηταί.

       5. Tὰ ὀψώνια μετέφερον ἐκ τῆς ἀγορᾶς οἱ δοῦλοι ἢ οἱ προὔνεικοι.

       6. Εἰς τὰς νέας γυναῖκας τῆς ἀστικῆς τάξεως ἐπετρέπετο εἰς τὰς Ἀθήνας ἡ ἔξοδος πρὸς μετάβασιν εἰς τὴν ἀγοράν, εἰς ναούς, εἰς πανηγύρεις, ἀλλ’ ἔπρεπε νὰ συνοδεύωνται τουλάχιστον ὰπὸ μίαν ὑπηρέτριαν.

       7. Εἰς τὴν μετάφρασιν ἔλαβον ὑπ’ ὅψιν τὴν διόρθωσιν τοῦ Casaubon (τὰς κλίνας ἐκκορίσαι) ἀντὶ τῆς τοῦ Navarre (τὰς κλίνας στορέσαι), ὄχι μόνον διότι συμφωνεῖ περισσότερον μὲ τὴν γραφὴν τοῦ κώδικος V (ἐκκορῆσαι) ἀλλὰ καὶ διότι ἐκφράζει καλύτερον τὴν μικροπρέπειαν τοῦ ἀνελευθέρου, ὁ ὁποῖος χάριν οἰκονομίας ὁ ἴδιος (σαρώνει τὸ σπίτι) τὴν οἰκίαν καλλύνει. Τὸ ὄργανον μὲ τὸ ὁποῖον γίνεται ἡ ἐργασία αὐτή, δηλ. τὸ σάρωθρον, ὀνομάζεται εἰς τὴν Λέσβον φιλοκαλία (φρουκαλιά).

ΧΧIIΙ

       1. Ὁ Ἀριστοτέλης ὁρίζει τὴν ἀλαζονείαν ὡς ‘προσποίησιν ἐπὶ τὸ μεῖζον’ (Ἠθικ. Νικ. Β, 7, 1108α) καὶ ‘ἀλαζὼν δὲ ὁ πλείω τῶν ὑπαρχόντων προσποιούμενος’ (Ἠθικ. Εὐδ. Β, 3, 1221α 24)· ὁ δὲ Πλάτων ὡς ‘ἕξιν προσποιητικὴν ἀγαθοῦ ἢ ἀγαθῶν μὴ ὑπαρχόντων’ (ὁρισμ. 416). Τὴν διαφορὰν τοῦ ἀλαζόνος καὶ μικροφιλοτίμου ἴδε εἰς τὸν ὁρισμὸν μικροφιλοτιμίας (4).

       2. Διὰ τοῦ προκυμαία μετέφρασα τὴν λέξιν τοῦ κειμένου διάζευγμα, τὸ ὁποῖον φαίνεται ὅτι ἦτο τὸ ἴδιον μὲ τὸ ἀναφερόμενον χῶμα τοῦ Πειραιῶς, δηλ. τὸ πρόχωμα ποὺ περιέφρασσε τὸν λιμένα καὶ ἄφηνε διάστημα 55 μόνον μέτρων διὰ τὴν εἴσοδον καὶ ἔξοδον τῶν πλοίων. Εἰς τὸ μέρος ἐκεῖνο ἐγίνετο συνάντησις διαφόρων ἐμπόρων καὶ ξένων.

       3. Ὁ τόκος διὰ τὰ θαλασσοδάνεια ἀνήρχετο εἰς 30%, ἐνῷ διὰ τὰ δάνεια τῆς ξηρᾶς ἦτο 18%.

       4. Οἱ τεχνῖται τῆς Ἀσίας ἦσαν εἰδικοὶ εἰς τὴν κατασκευὴν πολυτίμων ποτηρίων.

       5. Ὁ Ἀντίπατρος ἦτο τοποτηρητὴς τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου εἰς τὴν Μακεδονίαν καὶ Ἑλλάδα κατὰ τὴν ἐκστρατείαν του εἰς τὴν Ἀσίαν (322-310). Ἐκ τούτου συμπεραίνει ὁ Cichorius ὅτι οἱ Χαρακτῆρες ἐγράφησαν κατὰ τὸ ἔτος 319 π.Χ.

       6. Τὰ δάση τῆς Μακεδονίας ἀπὸ τοῦ πέμπτου ἤδη αἰῶνος π.Χ. παρεῖχον ξυλείαν ναυπηγήσιμον εἰς τοὺς Ἀθηναίους· τινὲς δὲ κατώρθωνον νὰ λάβουν καὶ ἄδειαν εἰσαγωγῆς ἄνευ δασμοῦ.

       7. Εἰς τὴν μετάφρασιν τοῦ χωρίου τούτου ἔλαβον ὑπ’ ὄψιν τὴν διόρθωσιν τοῦ Madvig ‘περαιτέρω φίλος εἶναι ἢ προσῆκε Μακεδόσι’. Τὰ χειρόγραφα ὅμως ἔχουν ‘περαιτέρω φιλοσοφεῖν προσῆκε Μακεδόσι’, τὸ ὁποῖον ὁ Diels καὶ ἄλλοι ἑρμηνεύουν ‘ἔπρεπε νὰ εἶναι περισσότερον πανοῦργοι οἱ Μακεδόνες, διὰ νὰ κατορθώσουν νὰ μὲ προσελκύσουν μὲ τοιαῦτα δῶρα’.

       8. Πρόκειται πιθανῶς περὶ τῆς γενομένης σιτοδείας εἰς τὰς Ἀθήνας κατὰ τὸ ἔτος 329, ὅτε ἡ τιμὴ ἑνὸς μεδίμνου σίτου ἀνῆλθεν εἰς 16 δραχμάς, ἐνῷ συνήθως ἐπωλεῖτο 5.

       9. Οἱ ἀρχαῖοι ἔκαμνον τὰς ἀριθμητικὰς πράξεις μὲ ψήφους (λιθάρια), τὰς ὁποίας ἔθετον ἐπὶ ἀβακίου. Ὁ Cichorius ἐξηγεῖ ὡς ἑξῆς τὸ δύσκολον τοῦτο χωρίoν. Ἂς ὑποθέσωμεν τρεῖς ἀριθμητικὰς ἑνότητας, ἑκάστη τῶν ὁποίων ἀντιστοιχεῖ εἰς μίαν στήλην τοῦ ἀβακίου· εἰς τὴν κατωτέραν στήλην ἀριθμητικὴ ἑνότης εἶναι ἡ μνᾶ ἢ 100 δραχμαί, εἰς τὴν μέσην 6 μναῖ ἢ 600 δραχμαὶ καὶ εἰς τὴν ἀνωτέραν 60 μναῖ ἢ ἓν τάλαντoν. Ὁσάκις λοιπὸν ἡ κατωτέρα στήλη περιέχει 6 ψήφους ὁ λαγαριάζων τὰς ἀντικαθιστᾷ διὰ μιᾶς τὴν ὁποίαν θέτει εἰς τὴν μέσην στήλην, ὁσάκις δὲ ἡ στήλη αὐτὴ περιέχει 10 ψήφους, τὰς ἀντικαθιστᾷ μὲ μίαν τὴν ὁποίαν θέτει εἰς τὴν ἀνωτέραν ποὺ ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὸ τάλαντον (=6000 δρχ.)· κατὰ τὸν τρόπον τοῦτον τὸ κεφάλαιον ἢ ἄθροιομα εὑρίσκεται εὐκολώτατα.

       10. Ἡ τριηραρχία ἦτο μία ἀπὸ τὰς ἐκτάκτους λειτουργίας. Αἱ ὑποχρεώσεις τοῦ τριηράρχου ἦσαν· νὰ ἐξοπλίσῃ δι’ ἐξόδων του τριήρη, τὴν ὁποίαν τοῦ ἔδιδεν ἡ πόλις, νὰ τὴν διατηρῆ εἰς καλὴν κατάστασιν καὶ νὰ μισθοδοτῇ τὸ πλήρωμα.

       11. Ἡ συντήρησις ἵππου ἦτο πολυτέλεια τῶν πλουσίων Ἀθηναίων· ‘ἄγαλμα τῆς ὑπερπλούτου χλιδῆς’ ὡς λέγει ὁ Αἰσχύλος (Προμηθ. 466). Ἡ τάξις τῶν ἱππέων ἦτο εὐγενὴς καὶ ἀριστοκρατική. Ὁ ἀλαζών, διὰ νὰ φανῇ ὅτι ἀνήκει εἰς αὐτήν, προσποιεῖται ὅτι θὰ ἀγοράση ἵππον καὶ μάλιστα πολυτελείας, κατάλληλον δηλ. διὰ τὰς ἱπποδρομίας καὶ τὸν πόλεμον.

       12. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ἐξήσκουν κατὰ παράδοσιν τὴν φιλοξενίαν καὶ τὴν ἐθεώρουν ὡς ἀρετήν.

 

ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ 24-30 (XXIV-XXX)

Μετάφραση-Σχόλια: Εμμανουήλ Δαϋίδ

ΥΠΕΡΗΦΑΝΙΑΣ ΚΔ‘	XXIV ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑΣ
Ἔστι δὲ ἡ ὑπερηφανία καταφρόνησίς τις πλὴν αὑτοῦ τῶν ἄλλων, ὁ δὲ ὑπερήφανος τοιόσδε τις, [2] οἷος τῷ σπεύδοντι ἀπὸ δείπνου ἐντεύξεσθαι φάσκειν ἐν τῷ περιπατεῖν. [3] καὶ εὖ ποιήσας μεμνῆσθαι φάσκειν. [4] καὶ βαδίζων [ἐν ταῖς ὁδοῖς] τὰς διαίτας κρίνειν [ἐν] τοῖς ἐπιτρέψασι. [5] καὶ χειροτονούμενος ἐξόμνυσθαι τὰς ἀρχάς, οὐ φάσκων σχολάζειν. [6] καὶ προσελθεῖν πρότερος οὐδενὶ θελῆσαι. [7] καὶ τοὺς πωλοῦντάς τι ἢ μεμισθωμένους δεινὸς κελεῦσαι ἥκειν πρὸς αὑτὸν ἅμ' ἡμέρᾳ. [8] καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς πορευόμενος μὴ λαλεῖν τοῖς ἐντυγχάνουσι, κάτω κεκυφώς, ὅταν δὲ αὐτῷ δόξῃ, ἄνω πάλιν. [9] καὶ ἑστιῶν τοὺς φίλους αὐτὸς μὴ συνδειπνεῖν, ἀλλὰ τῶν ὑφ' αὑτόν τινι συντάξαι αὐτῶν ἐπιμελεῖσθαι. [10] καὶ προαποστέλλειν δὲ, ἐπὰν πορεύηται, τὸν ἐροῦντα, ὅτι προσέρχεται. [11] καὶ οὔτε ἐπ' ἀλειφόμενον αὑτὸν οὔτε λουόμενον οὔτε ἐσθίοντα ἐᾶσαι ἂν εἰσελθεῖν. ἀμέλει δὲ καὶ λογιζόμενος πρός τινα τῷ παιδὶ συντάξαι τὰς ψήφους διωθεῖνκαὶ κεφάλαιον ποιήσαντι γράψαι αὐτῷ εἰς λόγον. [12] καὶ ἐπιστέλλων μὴ γράφειν, ὅτι Χαρίζοιο ἄν μοι, ἀλλ' ὅτι Βούλομαι γενέσθαι, καὶ Ἀπέσταλκα πρὸς σὲ ληψόμενος, καὶ Ὅπως ἄλλως μὴ ἔσται, καὶ Τὴν ταχίστην.	Ὑπερηφανία εἶναι τὸ νὰ καταφρονῇ κανεὶς ὅλους ἐκτὸς τοῦ ἑαυτοῦ του. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ ὑπερήφανος 1. Εἰς ἐκεῖνον ποὺ βιάζεται νὰ τοῦ ὁμιλήσῃ λέγει ὅτι θὰ τὸν δεχθῇ μετὰ τὸ δεῖπνον κατὰ τὴν ὥραν τοῦ περιπάτου.— Ἂν κάμῃ εὐεργεσίαν, τὴν ἐνθυμεῖται πάντοτε.— Εἰς ἐκείνους ποὺ τὸν διώρισαν διαιτητὴν ἐκφέρει τὴν κρίσιν εἰς τὸν δρόμον 2 ἐνῷ περιπατεῖ.— Ἂν χειροτονηθῇ ἄρχων 3, δὲν δέχεται τὴν ἀρχὴν καὶ ὁρκἰζεται ὅτι δὲν ἔχει καιρόν.—Δὲν καταδέχεται νὰ ἐπισκεφθῇ κανένα αὐτὸς πρῶτος.— Εἶναι ἱκανὸς νὰ εἶπῃ εἰς ἐκείνους ποὺ πωλοῦν κάτι εἰς αὐτὸν ἢ μισθώνουν ἀπὸ αὐτὸν νὰ ἔλθουν (νὰ πληρωθοῦν ἢ νὰ πληρώσουν) τὰ ἐξημερώματα. — Εἰς τὸν δρόμον δέν ὁμιλεῖ εἰς ὅσους (γνωρίμους) συναντᾷ ἀλλὰ προχωρεῖ μὲ τὸ κεφάλι πρὸς τὰ κάτω ἢ πρὸς τὰ ἐπάνω κατὰ τὴν διάθεσιν ποὺ ἔχει.—Ὅταν καλῇ εἰς δεῖπνον τοὺς φίλους του, αὐτὸς δὲν συντρώγει ἀλλὰ ἀναθέτει εἰς κάποιον ὑπὸ τὰς διαταγάς του νὰ φροντίσῃ περὶ αὐτῶν—-Δὲν κάμνει ἐπίσκεψιν, ἐὰν δὲν στείλῃ προηγουμένως κάποιον νὰ τὸ προαναγγείλῃ. —Δὲν ἐπιτρέπει νὰ εἰσέλθη κανεὶς εἰς τὸ σπίτι του οὔτε ὅταν ἀλείφῃ τὰ μαλλιά του μὲ λάδι οὔτε ὅταν λούεται οὔτε ὅταν   τρώγῃ.— Ὅταν κανονίζῃ λογαριασμοὺς μὲ κάποιον, διατάσσει τὸν ὑπάλληλόν του νὰ ἀριθμήσῃ μὲ τὰς ψήφους καὶ ἀφοῦ κάμῃ τὸ ἄθροισμα νὰ τὸ καταχωρίσῃ εἰς τὴν μερίδα του.— Ὅταν στέλλῃ ἐπιστολάς, δὲν γράφει τὴν φράσιν 'θὰ μοῦ κάμῃς τὴν χάριν' ἀλλὰ 'θέλω νὰ γίνῃ τοῦτο' καὶ 'σοῦ ἔχω στείλει κάποιον διά νὰ τοῦ δώσῃς νὰ μοῦ φέρῃ' καὶ 'θὰ γίνῃ ὅπως τὸ λέγω' καὶ 'νὰ τὸ κάμῃς τάχιστα'4.
ΔΕΙΛΙΑΣ ΚΕ‘	XXV ΔΕΙΛΙΑΣ
Ἀμέλει δὲ ἡ δειλία δόξειεν ἂν εἶναι ὕπειξίς τις ψυχῆς ἐκ φόβου [V: ἔμφοβος] , ὁ δὲ δειλὸς τοιοῦτός τις, [2] οἷος πλέων τὰς ἄκρας φάσκειν ἡμιολίας εἶναι· καὶ κλυδωνίου γενομένου ἐρωτᾶν, εἴ τις μὴ μεμύηται τῶν πλεόντων· καὶ τοῦ κυβερνήτου ἀνακύπτων μὲν πυνθάνεσθαι, εἰ μεσοπορεῖ καὶ τί αὐτῷ δοκεῖ τὰ τοῦ θεοῦ, καὶ πρὸς τὸν παρακαθήμενον λέγειν, ὅτι φοβεῖται ἀπὸ ἐνυπνίου τινός· καὶ ἐκδὺς διδόναι τῷ παιδὶ τὸν χιτωνίσκον· καὶ δεῖσθαι πρὸς τὴν γῆν προσάγειν αὑτόν. [3] καὶ στρατευόμενος δὲ <τοῦ> πεζοῦ ἐκβοηθοῦντος <οἷός> τε προσκαλεῖν πάντας κελεύων πρὸς αὑτὸν καταστάντας πρῶτον περιιδεῖν, καὶ λέγειν, ὡς ἔργον διαγνῶναί ἐστι, πότεροί εἰσιν οἱ πολέμιοι. [4] καὶ ἀκούων κραυγῆς καὶ ὁρῶν πίπτοντας εἰπεῖν πρὸς τοὺς παρεστηκότας, ὅτι τὴν σπάθην λαβεῖν ὑπὸ τῆς σπουδῆς ἐπελάθετο, τρέχειν ἐπὶ τὴν σκηνήν, τὸν παῖδα ἐκπέμψας κελεύειν προσκοπεῖσθαι, ποῦ εἰσιν οἱ πολέμιοι, ἀποκρύψαι αὐτὴν ὑπὸ τὸ προσκεφάλαιον, εἶτα διατρίβειν πολὺν χρόνον ὡς ζητῶν. [5] καὶ ἐν τῇ σκηνῇ ὁρῶν τραυματίαν τινὰ προσφερόμενον τῶν φίλων προσδραμὼν καὶ θαρρεῖν κελεύσας ὑπολαβὼν φέρειν. καὶ τοῦτον θεραπεύειν καὶ περισπογγίζειν καὶ παρακαθήμενος ἀπὸ τοῦ ἕλκους τὰς μυίας σοβεῖν καὶ πᾶν μᾶλλον ἢ μάχεσθαι τοῖς πολεμίοις. καὶ τοῦ σαλπιστοῦ δὲ τὸ πολεμικὸν σημήναντος καθήμενος ἐν τῇ σκηνῇ <εἰπεῖν>· Ἄπαγ' ἐς κόρακας· οὐκ ἐάσει τὸν ἄνθρωπον ὕπνου λαβεῖν πυκνὰ σημαίνων. [6] καὶ αἵματος δὲ ἀνάπλεως ἀπὸ τοῦ ἀλλοτρίου τραύματος ἐντυγχάνειν τοῖς ἐκ τῆς μάχης ἐπανιοῦσι καὶ διηγεῖσθαι ὡς κινδυνεύσας· Ἕνα σέσωκα τῶν φίλων. καὶ εἰσάγειν πρὸς τὸν κατακείμενον σκεψομένους τοὺς δημότας, τοὺς φυλέτας καὶ τούτων ἅμ' ἑκάστῳ διηγεῖσθαι, ὡς αὐτὸς αὐτὸν ταῖς ἑαυτοῦ χερσὶν ἐπὶ σκηνὴν ἐκόμισεν.	Ἡ δειλία 1 βεβαίως ἠμπορεῖ νὰ φανῇ ὅτι εἶναι ὑποχώρησις τῆς ψυχῆς ἀπὸ φόβον. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ δειλός. Ὅταν ταξιδεύῃ μὲ πλοῖον, νομίζει ὅτι τὰ ἀκρωτήρια εἶναι πειρατικὰ πλοῖα 2.— Ἂν γίνῃ θαλασσοταραχή, ἐρωτᾷ μήπως κανεὶς ἀπὸ τοὺς πλέοντας δὲν ἔχει μυηθῆ τὰ μυστήρια 3 (τῆς Σαμοθράκης) καὶ ἀφοῦ σηκώσῃ τὸ κεφάλι, ἐρωτᾷ τὸν πλοίαρχον ἂν τὸ πλοῖον εὑρίσκεται εἰς τὸ πέλαγος καὶ πῶς κρίνει τὸν καιρόν, καὶ εἰς τὸν παρακαθήμενον λέγει ὅτι φοβεῖται ἀπὸ ἕνα ὄνειρο ποὺ εἶδε· καὶ ἀφοῦ ἐκδυθῇ, δίδει τὸν χιτῶνά του εἰς τὸν δουλόν του καὶ παρακαλεῖ (τοὺς ναύτας) νὰ τὸν φέρουν εἰς τὴν ξηράν.— Ὅταν εὑρίσκεται εἰς ἐκστρατείαν κατὰ τὴν ἐξόρμησιν τοῦ πεζικοῦ 4 προσκαλεῖ τοὺς συνδημότας 5 του καὶ τοὺς παρακαλεῖ νὰ σταθοῦν πρῶτα κοντὰ καὶ νὰ παρατηρήσουν γύρω, διότι, λέγει, εἶναι δύσκολον νὰ διακρίνῃ κανεὶς ποῖοι ἀπὸ τὰ δύο διαμαχόμενα μέρη εἶναι οἱ ἐχθροί.— Καὶ ὅταν ἀκούῃ φωνὰς καὶ βλέπῃ νὰ φονεύωνται, λέγει εἰς τοὺς συντρόφους του ὅτι ἀπὸ τὴν βίαν του ἐλησμόνησε τὸ ξίφος καὶ τρέχει εἰς τὴν σκηνήν· ἀφοῦ δὲ στείλῃ ἔξω τὸν δοῦλόν του καὶ τὸν διατάξῃ νὰ ἴδῃ ποῦ εἶναι οἱ ἐχθροί, αὐτὸς τὸ κρύπτει ὑπὸ τὸ προσκέφαλον καὶ ἔπειτα χρονοτριβεῖ πολύ, διότι τάχα τὸ ζητεῖ εἰς τὴν σκηνήν.— Ὅταν βλέπῃ ὅτι κάποιον φίλον του πληγωμένον φέρουν εἰς τὸ στρατόπεδον, τρέχει πρὸς αὐτόν, τὸν ἐνθαρρύνει καὶ ὑποβαστάζοντας τὸν φέρει εἰς τὴν σκηνήν· ἐκεῖ τὸν περιποιεῖται, σπογγίζει τὸ αἷμα γύρω καὶ καθήμενος κοντά του διώχνει τὲς μύγες ἀπὸ τὴν πληγήν· καὶ κάθε ἄλλο προτιμᾷ νὰ κάμῃ παρὰ νὰ πολεμῇ μὲ τοὺς ἐχθρούς·— ἂν ὁ σαλπιγκτὴς σαλπίσῃ τὸ πολεμικόν, καθήμενος εἰς τὴν σκηνὴν λέγει 'στὸ διάβολο' δὲν θὰ ἀφήσῃς τὸν ἄνθρωπον νὰ κοιμηθῇ ὀλίγον μὲ τὰ σαλπίσματα σου;—Καὶ καταματωμένος ἀπὸ τὴν ξένην πληγὴν συναντᾷ τοὺς ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὴν μάχην καὶ διηγεῖται 'μὲ κίνδυνον τῆς ζωῆς μου ἔχω σώσει ἕνα ἀπὸ τοὺς φίλους μου'· καὶ συγχρόνως φέρει μέσα εἰς τὴν σκηνὴν πρὸς τὸν πληγωμένον τοὺς συνδημότας καὶ φυλέτας του διὰ νὰ τὸν ἴδουν καὶ διηγεῖται εἰς τὸν καθένα ὅτι ὁ ἴδιος μὲ τὰ χέρια του τὸν ἔφερεν εἰς τὴν σκηνήν.
ΟΛΙΓΑΡΧΙΑΣ ΚΣΤ‘	XXVI ΟΛΙΓΑΡΧΙΑΣ
Δόξειεν δ' ἂν εἶναι ἡ ὀλιγαρχία φιλαρχία τις ἰσχύος καὶ κέρδους γλιχομένη, ὁ δὲ ὀλιγαρχικὸς τοιοῦτος, [2] οἷος τοῦ δήμου βουλευομένου, τίνας τῷ ἄρχοντι προσαιρήσονται τῆς πομπῆς τοὺς συνεπιμελησομένους, παρελθὼν ἀποφήνασθαι, ὡς δεῖ αὐτοκράτορας τούτους εἶναι, κἂν ἄλλοι προβάλλωνται δέκα, λέγειν· Ἱκανὸς εἷς ἐστι, τοῦτον δὲ ὅτι δεῖ ἄνδρα εἶναι· καὶ τῶν Ὁμήρου ἐπῶν τοῦτο ἓν μόνον κατέχειν, ὅτι Οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη, εἷς κοίρανος ἔστω, τῶν δὲ ἄλλων μηδὲν ἐπίστασθαι· [3] ἀμέλει δὲ δεινὸς τοῖς τοιούτοις τῶν ὀλίγων <λόγοις> χρήσασθαι, ὅτι Δεῖ αὐτοὺς ἡμᾶς συνελθόντας περὶ τούτων βουλεύσασθαι καὶ ἐκ τοῦ ὄχλου καὶ τῆς ἀγορᾶς ἀπαλλαγῆναι καὶ παύσασθαι ἀρχαῖς πλησιάζοντας καὶ ὑπὸ τούτων οὕτως ὑβριζομένους ἢ τιμωμένους, <καὶ> ὅτι Ἢ τούτους δεῖ ἢ ἡμᾶς οἰκεῖν τὴν πόλιν. [4] καὶ τὸ μέσον δὲ τῆς ἡμέρας ἐξιὼν καὶ τὸ ἱμάτιον ἀναβεβλημένος καὶ μέσην κουρὰν κεκαρμένος καὶ ἀκριβῶς ἀπωνυχισμένος σοβεῖν τοὺς τοιούτους λόγους τραγῳδῶν [Herwerden: <λέγων> τὴν τοῦ Ὠιδείου]· [5] Διὰ τοὺς συκοφάντας οὐκ οἰκητόν ἐστιν ἐν τῇ πόλει, καὶ ὡς Ἐν τοῖς δικαστηρίοις δεινὰ πάσχομεν ὑπὸ τῶν δεκαζομένων, καὶ ὡς Θαυμάζω τῶν πρὸς τὰ κοινὰ προσιόντων, τί βούλονται, καὶ ὡς Ἀχάριστόν ἐστι <τὸ> τοῦ νέμοντος καὶ διδόντος, καὶ ὡς αἰσχύνεται ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, ὅταν παρακάθηταί τις αὐτῷ λεπτὸς καὶ αὐχμῶν· [6] καὶ εἰπεῖν· Πότε παυσόμεθα ὑπὸ τῶν λειτουργιῶν καὶ τῶν τριηραρχιῶν ἀπολλύμενοι; καὶ ὡς μισητὸν τὸ τῶν δημαγωγῶν γένος, τὸν Θησέα πρῶτον φήσας τῶν κακῶν τῇ πόλει γεγονέναι αἴτιον· τοῦτον γὰρ ἐκ δώδεκα πόλεων εἰς μίαν καταγαγεῖν τὰ <πλήθη> λυθείσης βασιλείας· καὶ δίκαια αὐτὸν παθεῖν· πρῶτον γὰρ αὐτὸν ἀπολέσθαι ὑπ' αὐτῶν· καὶ τοιαῦτα ἕτερα πρὸς τοὺς ξένους καὶ τῶν πολιτῶν τοὺς ὁμοτρόπους καὶ ταὐτὰ προαιρουμένους.	Ἡ Ὀλιγαρχία 1 ἠμπορεῖ νὰ φανῇ ὅτι εἶναι κάποια φιλαρχία ποὺ ἐπιθυμεῖ δύναμιν καὶ κέρδος. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ ὀλιγαρχικός. Ὅταν ὁ δῆμος σκέπτεται ποίους νὰ ἐκλέξῃ ὡς βοηθοὺς τοῦ ἄρχοντος 2διὰ νὰ φροντίσουν μαζί του περὶ τῆς πομπῆς 3 (τῶν Παναθηναίων), ἀναβαίνει εἰς τὸ βῆμα καὶ λέγει ὅτι αὐτοὶ ποὺ θὰ ἐκλεχθοῦν πρέπει νὰ ἔχουν ἀπόλυτον ἐξουσίαν, καί, ἂν ἄλλοι προτείνουν δέκα, παρατηρεῖ ‘ἕνας εἶναι ἀρκετὸς’ καὶ προσθέτει ὅτι αὐτὸς πρέπει νὰ εἶναι ἄνδρας· καὶ   ἀπὸ τοὺς στίχους τοῦ Ὁμήρου γνωρίζει ἕνα μόνον. δὲν ὠφελεῖ νὰ κυβερνοῦν πολλοί, ἀλλ’ ἕνας μόνο ἀπὸ τοὺς ἄλλους δὲ δὲν γνωρίζει κανένα 4.— Εἶναι βεβαίως ἱκανὸς νὰ μεταχειρίζεται τὰς ἑξῆς φράσεις· ‘πρέπει ἡμεῖς μόνοι νὰ συνέλθωμεν 5 καὶ σκεφθῶμεν περὶ αὐτῶν τῶν πραγμάτων, νὰ ἀπαλλαγῶμεν ἀπὸ τὸν ὄχλον καὶ τὴν ἀγοράν, νὰ παύσωμεν ἀπὸ τὸ νὰ πλησιάζωμεν τὰς ἀρχὰς καὶ ἔτσι νὰ ὑβριζώμεθα ἢ νὰ τιμώμεθα ἀπὸ αὐτάς’ 6” καὶ ‘ἢ αὐτοὶ 7 ἢ ἡμεῖς πρέπει νὰ κατοικοῦμεν 8 τὴν πόλιν’.— Ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ σπίτι του τὸ μεσημέρι ἐνδεδυμένος εὐπρεπῶς, κουρεμένος κατὰ τὸν μέσον τρόπον 9, μὲ νύχια περιποιημένα, βαδίζει ἀγέρωχα καὶ λέγει μὲ τόνον δραματικὸν ‘ἀδύνατον νὰ κατοικῇ κανεὶς εἰς τὴν πόλιν διὰ τοὺς πολλοὺς συκοφάντας’ 10 καὶ ‘εἰς τὰ δικαστήρια 11 δεινοπαθοῦμεν ἀπὸ τοὺς οὐτιδανοὺς αὐτοὺς ποὺ μᾶς κρίνουν’ καὶ ‘ἀπορῶ τί θέλουν αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἔρχονται καὶ ἀνακατεύονται εἰς τὰ κοινὰ' καὶ ‘τὸ πλῆθος εἶναι ἀχάριστον πάντοτε καὶ ἀνήκει εἰς ἐκεῖνον ποὺ μοιράζει καὶ χαρίζει’ καὶ ὅτι ἐντρέπεται, ὅταν εἰς τὴν ἐκκλησίαν τοῦ δήμου 12 κάθηται κοντά του κάποιος πτωχὸς καὶ ρυπαρός·— καὶ προσθέτει ‘πότε θὰ σωθῶμεν ἀπὸ τὰς συνεισφορὰς αὐτὰς καὶ τριηραρχίας ποὺ μᾶς καταστρέφουν;’— Τὸ γένος τῶν δημαγωγῶν, λέγει, εἶναι μισητὸν καὶ πρῶτος ὁ Θησεὺς 13 ὑπῆρξε αἴτιος κακῶν εἰς τὴν πόλιν, διότι αὐτὸς συνήθροισε τὸν δῆμον ἀπὸ δώδεκα πόλεις εἰς μίαν μόνην καὶ κατήργησε τὰς βασιλείας· καὶ δίκαια ἔπαθε, διότι αὐτὸς ἔγινε τὸ πρῶτον θῦμα τοῦ λαοῦ. Καὶ ἄλλα τοιαῦτα λέγει εἰς τοὺς ξένους καὶ εἰς ἐκείνους ἐκ τῶν συμπολιτῶν του ποὺ ἔχουν τὸν αὐτὸν χαρακτῆρα καὶ τὰ αὐτὰ πολιτικὰ φρονήματα.
ΟΨΙΜΑΘΙΑΣ ΚΖ‘	XXVII ΟΨΙΜΑΘΙΑΣ
Ἡ δὲ ὀψιμαθία φιλοπονία <περὶ παιδείαν> δόξειεν ἂν εἶναι ὑπὲρ τὴν ἡλικίαν, ὁ δὲ ὀψιμαθὴς τοιοῦτός τις, [2] οἷος ῥήσεις μανθάνειν ἑξήκοντα ἔτη γεγονὼς καὶ ταύτας λέγων παρὰ πότον ἐπιλανθάνεσθαι. [3] καὶ παρὰ τοῦ υἱοῦ μανθάνειν “τὸ ἐπὶ δόρυ” καὶ “ἐπὶ ἀσπίδα” καὶ “ἐπ' οὐράν”. [4] καὶ εἰς [τὰ] Ἡρῷα συμβαλλόμενος [Navarre: συμβάλλεσθαι] τοῖς μειρακίοις λαμπάδα τρέχειν. [5] ἀμέλει δὲ κἄν που κληθῇ εἰςἩράκλειον συνθύσων, ῥίψας τὸ ἱμάτιον τὸν βοῦν αἴρεσθαι, ἵνα τραχηλίσῃ. [6] καὶ προσανατρίβεσθαι εἰσιὼν εἰς τὰς παλαίστρας. [7] καὶ ἐν τοῖς θαύμασι τρία ἢ τέτταρα πληρώματα ὑπομένειν τὰ ᾄσματα ἐκμανθάνων. [8] καὶ τελούμενος τῷ Σαβαζίῳ σπεῦσαι, ὅπως καλλιστεύσῃ παρὰ τῷ ἱερεῖ. [9] καὶ ἐρῶν ἑταίρας καὶ κριοὺς προσβάλλων ταῖς θύραις πληγὰς εἰληφὼς ὑπ' ἀντεραστοῦ δικάζεσθαι. [10] καὶ εἰς ἀγρὸν ἐφ' ἵππου ἀλλοτρίου ἐποχούμενος [Navarre: κατοχούμενος] ἅμα μελετᾶν ἱππάζεσθαι καὶ πεσὼν τὴν κεφαλὴν κατεαγέναι. [11] καὶ ἐν δεκαδισταῖς συνάγειν τοὺς μετ' αὐτοῦ συναύξοντας. [12] καὶ μακρὸν ἀνδριάντα παίζειν πρὸς τὸν ἑαυτοῦ ἀκόλουθον. [13] καὶ διατοξεύεσθαι καὶ διακοντίζεσθαι τῷ τῶν παιδίων παιδαγωγῷ καὶ ἅμα μανθάνειν παρ' αὑτοῦ <παραινεῖν>, ὡς ἂν καὶ ἐκείνου μὴ ἐπισταμένου. [14] καὶ παλαίων δ' ἐν τῷ βαλανείῳ πυκνὰ τὴν ἕδραν στρέφειν, ὅπως πεπαιδεῦσθαι δοκῇ. [15] καὶ ὅταν ὦσι <χοροὶ> γυναικῶν [suppl. Diels: ὦσιν ἐγγὺς γυναῖκες], μελετᾶν ὀρχεῖσθαι αὐτὸς αὑτῷ τερετίζων.	Ἡ ὀψιμαθία ἠμπορεῖ νὰ φανῇ ὅτι εἶναι κάποια φιλεργία παρὰ τὴν ἡλικίαν πρὸς μάθησιν. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ ὀψιμαθής 1. Εἰς ἡλικίαν ἑξήκοντα ἐτῶν μανθάνει ρητὰ καὶ ἐνῷ τὰ ἀπαγγέλλει εἰς συμπόσιον, τὰ λησμονεῖ.— Διδάσκεται ἀπὸ τὸν υἱόν του στρατιωτικὰς ἀσκήσεις 2, τὸ ‘ἐπὶ δεξιὰ’ ‘ἐπ' ἀριστερὰ’ ‘μεταβολή’— Εἰς ἑορτὰς ἡρώων συνεισφέρει μὲ τὰ μειράκια καὶ λαμβάνει μέρος εἰς τὰς λαμπαδηδρομίας 3.— Ἐὰν προσκληθῇ εἰς τὸ ἱερὸν τοῦ Ἡρακλέους διὰ νὰ λάβῃ μέρος εἰς τὴν θυσίαν, ἀποθέτει τὸ φόρεμά του καὶ προσπαθεῖ νὰ σηκώσῃ τὸ βόδι καὶ παρουσιάσῃ τὸν λαιμόν του πρὸς σφαγὴν εἰς τὸν ἱερέα.— Εἰσέρχεται εἰς τὰς παλαίστρας καὶ συγκρούεται μὲ τοὺς νεανίσκους.— Εἰς παραστάσεις θαυματοποιῶν παρευρίσκεται τρεῖς ἢ τέσσαρας φορὰς διὰ νὰ ἀποστηθίσῃ τὰ ᾄσματα 4.— Ὅταν μυῆται εἰς τὰ μυστήρια τοῦ Βάκχου 5, προσπαθεῖ νὰ λάβῃ τὸ βραβεῖον τοῦ κάλλους ἀπὸ τὸν ἱερέα.— Ἐκβιάζει τὴν θύραν τῆς ἐρωμένης του 6, ξυλοκοπεῖται ἀπὸ τὸν ἀντεραστὴν καὶ καταφεύγει εἰς τὸ δικαστήριον.— Πηγαίνει εἰς τὸν ἀγρόν του μὲ ξένον ἵππον καὶ καταγίνεται μὲ αὐτὴν τὴν εὐκαιρίαν εἰς ἀσκήσεις ἱππικάς, ἀλλὰ πίπτει καὶ σπάζει τὸ κεφάλι του.— Εἶναι μέλος τοῦ συλλόγου τῶν δεκαδιστῶν 7 καὶ προσκαλεῖ εἰς συμπόσιον τοὺς συναδέλφους ποὺ μέλλουν, ὅπως καὶ αὐτὸς, νὰ ἐνισχύσουν τὸ σωματεῖον.— Παίζει μακρὸν ἀνδριάντα 8 μὲ τὸν δοῦλόν του.— Ἀγωνίζεται εἰς τὸ τόξον καὶ τὸ ἀκόντιον μαζὶ μὲ τὸν παιδαγωγὸν τῶν τέκνων του, καὶ ζητεῖ νὰ τὸν διδάξη, ὡσὰν νὰ μὴ ἐγνώριζε καὶ ἐκεῖνος.— Λαμβάνει μαθήματα πάλης καὶ εὑρισκόμενος εἰς τὸ λουτρὸν στρέφει συχνὰ τοὺς γλουτούς, διὰ νὰ φανῇ ὅτι ἔχει ἀσκηθῆ εἰς τὴν πάλην 9.— Ὅταν γίνωνται χοροὶ γυναικῶν 10, προσπαθεῖ καὶ αὐτὸς νὰ τοὺς μιμηθῇ τραγουδώντας σιγὰ τὸν ρυθμόν.
ΚΑΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΗ‘	XXVIII ΚΑΚΟΛΟΓΙΑΣ
Ἔστι δὲ ἡ κακολογία ἀγωγὴ ψυχῆς εἰς τὸ χεῖρον ἐν λόγοις, ὁ δὲ κακολόγος τοιόσδε τις, [2] οἷος ἐρωτηθείς· Ὁ δεῖνα τίς ἐστιν; <εἰπεῖν> οἰκονομῶν καθάπερ οἱ γενεαλογοῦντες· Πρῶτον ἀπὸ τοῦ γένους αὐτοῦ ἄρξομαι. Τούτου ὁ μὲν πατὴρ ἐξ ἀρχῆς Σωσίας ἐκαλεῖτο, ἐγένετο δὲ ἐν τοῖς στρατιώταις Σωσίστρατος, ἐπειδὴ δὲ εἰς τοὺς δημότας ἐνεγράφη, <Σωσίδημος>. Ἡ μέντοι μήτηρ εὐγενὴς Θρᾷττά ἐστι· καλεῖται γοῦν ἡ ψυχὴ Κρινοκόρακα· τὰς δὲ τοιαύτας φασὶν ἐν τῇ πατρίδι εὐγενεῖς εἶναι. Αὐτὸς δὲ οὗτος ὡς ἐκ τοιούτων γεγονὼς κακὸς καὶ μαστιγίας. [3] καὶ κακονοῶν δὲ πρός τινα εἰπεῖν· Ἐγὼ δήπου τὰ τοιαῦτα οἶδα, ὑπὲρ ὧν σὺ ἔπλασας πρὸς ἐμέ· κἀπὶ τούτοις διεξιών· Αὗται αἱ γυναῖκες ἐκ τῆς ὁδοῦ τοὺς παριόντας συναρπάζουσι, καὶ Οἰκία τις αὕτη τὰ σκέλη ἠρκυῖα· οὐ γὰρ οἷον λῆρός ἐστι, τὸ λεγόμενον, ἀλλ' ὥσπερ αἱ κύνες ἐν ταῖς ὁδοῖς συνέχονται, καὶ Τὸ ὅλον ἀνδρολάβοι τινές, καὶ Αὐταὶ τὴν θύραν τὴν αὔλειον ὑπακούουσι. [4] <ἀ>μέλει δὲ καὶ κακῶς λεγόντων ἑτέρων συνεπιλαμβάνεσθαι καὶ αὐτὸς εἴπας· Ἐγὼ δὲ τοῦτον τὸν ἄνθρωπον πλέον πάντων μεμίσηκα· καὶ γὰρ εἰδεχθής τις ἀπὸ τοῦ προσώπου ἐστίν· ἡ δὲ πονηρία, οὐδὲν ὅμοιον· σημεῖον δέ· τῇ γὰρ ἑαυτοῦ γυναικὶ τάλαντα εἰσενεγκαμένῃ προῖκα, ἐξ οὗ παιδίον αὐτῷ γεννᾷ, τρεῖς χαλκοῦς εἰς ὄψον δίδωσι καὶ τῷ ψυχρῷ λούεσθαι ἀναγκάζει τῇ τοῦ Ποσειδῶνος ἡμέρᾳ. [5] καὶ συγκαθήμενος δεινὸς περὶ τοῦ ἀναστάντος εἰπεῖν καὶ ἀρχήν γε εἰληφὼς μὴ ἀποσχέσθαι μηδὲ τοὺς οἰκείους αὐτοῦ λοιδορῆσαι. [6] καὶ πλεῖστα περὶ τῶν <αὑτοῦ> φίλων καὶ οἰκείων κακὰ εἰπεῖν, καὶ περὶ τῶν τετελευτηκότων, κακῶς λέγειν ἀποκαλῶν παρρησίαν καὶ δημοκρατίαν καὶ ἐλευθερίαν καὶ τῶν ἐν τῷ βίῳ ἥδιστα τοῦτο ποιῶν. [7]	Ἡ κακολογία εἶναι τάσις τῆς ψυχῆς πρὸς τὸ κακὸν διὰ λόγων. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ κακολόγος 1. Ὅταν ἐρωτηθῇ ἀπὸ κάποιον ‘τί ἄνθρωπος εἶναι ὁ δεῖνα;’ ἀποκρίνεται ‘θὰ ἀρχίσω λοιπὸν πρῶτον ἀπὸ τὸ γένος του, καθὼς ἐκεῖνοι ποὺ κάμνουν γενεαλογίαν 2· ὁ μὲν πατήρ του ἐλέγετο Σωσίας 3, ὅταν κατετάχθη εἰς τὸν στρατὸν ἔγινε Σωσίστρατος καὶ ὅταν ἐνεγράφη εἰς τὸ δημοτολόγιον, Σωσίδημος· ἡ δὲ μήτηρ του εἶναι εὐγενὴς ἀπὸ τὴν Θρᾳκην· ὀνομάζεται μάλιστα ἡ γυναῖκα Κρινοκοράκα, αἱ τοιαῦται δὲ γυναῖκες λέγουν ὅτι εἶναι εὐγενεῖς εἰς τὴν πατρίδα των· αὐτὸς δὲ ὁ ἴδιος, ἀφοῦ ἐγεννήθη ἀπὸ τοιούτους γονεῖς, εἶναι ἀχρεῖος καὶ ἄξιος μαστιγώματος 4.— Εἶναι δὲ ἱκανὸς νὰ εἴπῃ καὶ εἰς ἄλλον (ἂν ἐρωτηθῇ ποῖαι εἶναι αἱ γυναῖκες ποὺ κατοικοῦν ἐκεῖ κοντά), ‘ἐγὼ βεβαίως γνωρίζω αὐτὰ τὰ πράγματα, διὰ τὰ ὁποῖα σὺ δὲν ἔχεις σαφῆ ἰδέαν καὶ μὲ ἐρωτᾷς’· καὶ διηγεῖται λεπτομερῶς ‘αἱ γυναῖκες αὐταὶ τραβοῦν ἀπὸ τὸν δρόμον τοὺς διαβάτας’ 5 καὶ ‘αὐτὸ εἶναι ἕνα σπίτι, ὅπου εὔκολα σηκώνουν τὰ σκέλη, διότι δὲν εἶναι λόγια τοῦ ἀέρος ὅσα λέγονται, ἀλλὰ πραγματικῶς αἱ γυναῖκες αὐταὶ ζευγαρώνουν εἰς τοὺς δρόμους σὰν τὰ σκυλιά, εἶναι τέλος ἀνδρομανεῖς καὶ αἱ ἴδιαι πηγαίνουν νὰ ἀνοίξουν,   ὅταν κανεὶς κτυπᾷ τὴν θύραν τῆς αὐλῆς’.—Καὶ ὅταν ἄλλοι κακολογοῦν τινα, λαμβάνει μέρος εἰς τὴν συζήτησιν καὶ λέγει· ‘ἐγὼ περισσότερον ἀπὸ ὅλους σας ἔχω μισήσει αὐτὸν τὸν ἄνθρωπον, διότι καὶ αὐτὴ ἡ μορφή του προξενεῖ ἀηδίαν· ὅσον διὰ τὴν κακίαν δὲν ἔχει ὅμοιον· καὶ ἰδοὺ ἀπόδειξις· εἰς τὴν γυναῖκά του, ποὺ τοῦ ἔδωσε προῖκα πολλὰ χρήματα καὶ ἀπο τὴν ὁποίαν ἀπέκτησε υἱόν, δίδει τρεῖς χαλκοῦς τὴν ἡμέραν διὰ τροφήν της καὶ τὴν ἀναγκάζει νὰ λαμβάνῃ ψυχρὸν λουτρὸν μέσα εἰς τὸν χειμῶνα 6’.— Ὅταν ἀπὸ τὴν συναναστροφὴν εἰς τὴν ὁποίαν παρευρίσκεται σηκωθῇ κανεὶς καὶ φύγῃ, εἶναι ἱκανὸς νὰ τὸν κακολογήσῃ ἀπόντα καί, ἀφοῦ ἔκαμε τὴν ἀρχήν, νὰ μὴ ἀφήσῃ χωρὶς νὰ ὑβρίσῃ καὶ ὅλην τὴν οἰκογένειάν του.— Τέλος κακολογεῖ καὶ ἰδικούς του φίλους καὶ συγγενεῖς καὶ αὐτοὺς τοὺς νεκρούς 7· καὶ ὀνομάζει τὴν κακολογίαν ἐλευθεροστομίαν καὶ πνεῦμα δημοκρατικὸν καὶ ἐλευθερίαν· καὶ προσθέτει ὅτι, ὅταν κακολογῇ, αἰσθάνεται μεγίστην εὐχαρίστησιν.
[Οὕτως ὁ τῆς βασκανίας ἐρεθισμὸς μανικοὺς καὶ ἐξεστηκότας ἀνθρώπους τοῖς ἤθεσι ποιεῖ.]	(Ἔτσι ὁ ἐρεθισμὸς τῆς κακολογίας κάμνει ἀνθρώπους μανιακοὺς καὶ ἐξωφρενικούς).
ΦΙΛΟΠΟΝΗΡΙΑΣ ΚΘ‘	XXIX ΦΙΛΟΠΟΝΗΡΙΑΣ
Ἔστι δὲ ἡ φιλοπονηρία ἐπιθυμία κακίας, ὁ δὲ φιλοπόνηρός ἐστι τοιόσδε τις, [2] οἷος ἐντυγχάνειν τοῖς ἡττημένοις καὶ δημοσίους ἀγῶνας ὠφληκόσι καὶ ὑπολαμβάνειν, ἐὰν τούτοις χρῆται, ἐμπειρότερος γενήσεσθαι καὶ φοβερώτερος. [3] καὶ ἐπὶ τοῖς χρηστοῖς εἰπεῖν, ὡς γίνεται κατὰ φύσιν [ὡς] οὐδεὶς [ἐστι] χρηστός, καὶ ὁμοίους πάντας εἶναι, καὶ ἐπισκῆψαι δέ, ὡς χρηστός ἐστι. [4] καὶ τὸν πονηρὸν δὲ εἰπεῖν ἐλεύθερον, ἐὰν βούληταί τις εἰς π<εῖραν ἐλθεῖν>, καὶ τὰ μὲν ἄλλα ὁμολογεῖν ἀληθῆ ὑπὲρ αὐτοῦ λέγεσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, ἔνια δὲ ἀνανεύειν· φῆσαι γὰρ αὐτὸν εὐφυῆ καὶ φιλέταιρον καὶ ἐπιδέξιον· καὶ διατείνεσθαι δὲ ὑπὲρ αὐτοῦ, ὡς οὐκ ἐντετύχηκεν ἀνθρώπῳ ἱκανωτέρῳ· καὶ εὔνους δὲ εἶναι αἰτίῳ ἐν ἐκκλησίᾳ λέγοντι ἢ ἐπὶ δικαστηρίῳ κρινομένῳ· καὶ πρὸς <τοὺς> καθημένους δὲ εἰπεῖν δεινός, ὡς οὐ δεῖ τὸν ἄνδρα, ἀλλὰ τὸ πρᾶγμα κρίνεσθαι· καὶ φῆσαι αὐτὸν κύνα εἶναι τοῦ δήμου, φυλάττειν γὰρ αὐτὸν τοὺς ἀδικοῦντας· καὶ εἰπεῖν, ὡς Οὐχ ἕξομεν τοὺς ὑπὲρ τῶν κοινῶν συναχθεσθησομένους, ἂν τοὺς τοιούτους προώμεθα. [5] δεινὸς δὲ καὶ προστατῆσαι φαύλων καὶ συνηγορῆσαι ἐν δικαστηρίοις ἐπὶ πονηροῖς πράγμασιν καὶ κρίσιν κρίνων ἐκδέχεσθαι τὰ ὑπὸ τῶν ἀντιδίκων λεγόμενα ἐπὶ τὸ χεῖρον. [6]	Ἡ φιλοπονηρία εἶναι ἐπιθυμία κακίας. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ φιλοπόνηρος 1. Συναναστρέφεται ἀνθρώπους ποὺ ἔχασαν τὰ πολιτικά των δικαιώματα ἢ κατεδικάσθησαν εἰς δημοσίας δίκας 2, διότι νομίζει ὅτι μὲ τὴν συναναστροφὴν αὐτῶν θὰ γίνῃ ἐμπειρότερος καὶ φοβερώτερος.— Ἐὰν πρόκειται περὶ τιμίων ἀνθρώπων, λέγει ὅτι κανεὶς δὲν εἶναι ἐκ φύσεως τίμιος, ὅτι ὅλοι εἶναι ὅμοιοι καὶ ὅταν ἀκούῃ νὰ ὁμιλοῦν περὶ τιμίου, τὸν σκώπτει.— Ἰσχυρίζεται ὅτι ὁ κακὸς ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος προλήψεων· καὶ ἂν συκοφαντῆται κανεὶς ὡς πονηρός, λέγει ὅτι ἄλλα μὲν ὅσα λέγονται δι' αὐτὸν παραδέχεται ὡς ἀληθῆ, μερικὰ ὅμως ἀρνεῖται· διότι, λέγει, εἶναι εὐφυὴς καὶ καλὸς φίλος καὶ ἐπιτήδειος· καὶ ἐπιμένει ὅτι δὲν συνήντησε εἰς τὴν ζωήν του ἄνθρωπον ἱκανώτερον· καὶ εὐνοϊκῶς διάκειται πρὸς αὐτὸν εἰς τὴν ἐκκλησίαν τοῦ δήμου, ὅταν δίδῃ λόγον, καὶ εἰς τὸ δικαστήριον ὅταν ἀπολογῆται· καὶ εἰς τοὺς καθημένους κοντά του εἶναι ἱκανὸς νὰ εἴπῃ ‘δὲν πρέπει νὰ κρίνεται ἡ πρᾶξις ἀλλὰ τὸ ἀποτέλεσμα· αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ φύλαξ (κύων) τοῦ δήμου, διότι τὸν προφυλάττει ἀπὸ τοὺς ἀδικοῦντας· ἂν ἐγκαταλίπωμεν τοὺς τοιούτους, δὲν θὰ ἔχωμεν ἀνθρώπους προθύμους νὰ ἐκτεθοῦν εἰς τὴν ἀπέχθειαν τῶν ἄλλων χάριν τῶν κοινῶν συμφερόντων.— Εἶναι δὲ ἱκανὸς νὰ γίνῃ καὶ προστάτης κακούργων ξένων 3 καὶ συνήγορος 4 ἐπιληψίμων ὑποθέσεων εἰς τὸ δικαστήριον καὶ ὅταν δικάζῃ, νὰ προσπαθῇ νὰ διαστρέφῃ τοὺς λόγους τῶν ἀντιδίκων.
[καὶ τὸ ὅλον <ἡ> φιλοπονηρία ἀδελφή ἐστι τῆς πονηρίας. καὶ ἀληθές ἐστι τὸ τῆς παροιμίας, τὸ ὅμοιον πρὸς τὸ ὅμοιον πορεύεσθαι.]	(Ἐν γένει ἡ φιλοπονηρία εἶναι ἀδελφὴ τῆς πονηρίας καὶ ἀληθεύει ἡ παροιμία ‘ὅμοιος τὸν ὅμοιον’).
ΑΙΣΧΡΟΚΕΡΔΕΙΑΣ Λ‘	XXX ΑΙΣΧΡΟΚΕΡΔΕΙΑΣ
Ἡ δὲ αἰσχροκέρδειά ἐστιν ἐπιθυμία κέρδους αἰσχροῦ, ἔστι δὲ τοιοῦτος ὁ αἰσχροκερδής, [2] οἷος ἑστιῶν ἄρτους ἱκανοὺς μὴ παραθεῖναι [3] καὶ δανείσασθαι παρὰ ξένου παρ' αὑτῷ καταλύοντος. [4] καὶ διανέμων μερίδας φῆσαι δίκαιον εἶναι διμοίρῳ τῷ διανέμοντι δίδοσθαι καὶ εὐθὺς αὑτῷ νεῖμαι. [5] καὶ οἰνοπωλῶν κεκραμένον τὸν οἶνον τῷ φίλῳ ἀποδόσθαι. [6] καὶ ἐπὶ θέαν τηνικαῦτα πορεύεσθαι ἄγων τοὺς υἱεῖς, ἡνίκα προῖκα ἀφιᾶσιν οἱ θεατρῶναι. [7] καὶ ἀποδημῶν δημοσίᾳ τὸ μὲν ἐκ τῆς πόλεως ἐφόδιον οἴκοι καταλιπεῖν, παρὰ δὲ τῶν συμπρεσβευτῶν δανείζεσθαι· καὶ τῷ ἀκολούθῳ μεῖζον φορτίον ἐπιθεῖναι ἢ δύναται φέρειν καὶ ἐλάχιστα ἐπιτήδεια τῶν ἄλλων παρέχειν· καὶ ξενίων τὸ μέρος τὸ αὑτοῦ ἀπαιτήσας ἀποδόσθαι. [8] καὶ ἀλειφόμενος ἐν τῷ βαλανείῳ [καὶ] εἰπών· Σαπρόν γε τὸ ἔλαιον ἐπρίω, ὦ παιδάριον· τῷ ἀλλοτρίῳ ἀλείφεσθαι. [9] καὶ τῶν εὑρισκομένων χαλκῶν ἐν ταῖς ὁδοῖς ὑπὸ τῶν οἰκετῶν δεινὸς ἀπαιτῆσαι τὸ μέρος, κοινὸν εἶναι   φήσας τὸν Ἑρμῆν. [10] καὶ θοἰμάτιον ἐκδοῦναι πλῦναι καὶ χρησάμενος παρὰ γνωρίμου ἐφελκύσαι πλείους ἡμέρας, ἕως ἂν ἀπαιτηθῇ. [11] καὶ τὰ τοιαῦτα· Φειδωνείῳ μέτρῳ τὸν πύνδακα εἰσκεκρουμένῳ μετρεῖν αὐτὸς τοῖς ἔνδον τὰ ἐπιτήδεια σφόδρα ἀποψῶν. [12] ὑποπρίασθαι φίλου δοκοῦντος πρὸς τρόπου πωλεῖν. [13] καὶ χρέος δὲ ἀποδιδοὺς τριάκοντα μνῶν ἔλαττον τέτταρσι δραχμαῖς ἀποδοῦναι. [14] καὶ τῶν υἱῶν δὲ μὴ πορευομένων εἰς τὸ διδασκαλεῖον τὸν μῆνα ὅλον διά τιν' ἀρρωστίαν ἀφαιρεῖν τοῦ μισθοῦ κατὰ λόγον· καὶ τὸν Ἀνθεστηριῶνα μῆνα μὴ πέμπειν αὐτοὺς εἰς τὰ μαθήματα διὰ τὸ θέας εἶναι πολλάς, ἵνα μὴ τὸν μισθὸν ἐκτίνῃ. [15] καὶ παρὰ παιδὸς κομιζόμενος ἀποφορὰν τοῦ χαλκοῦ τὴν ἐπικαταλλαγὴν προσαπαιτεῖν, [καὶ] λογισμὸν δὲ λαμβάνων παρὰ τοῦ χειρίζοντος. [16] καὶ φράτορας ἑστιῶν αἰτεῖν τοῖς ἑαυτοῦ παισὶν ἐκ τοῦ κοινοῦ ὄψον, τὰ δὲ καταλειπόμενα ἀπὸ τῆς τραπέζης ἡμίση τῶν ῥαφανίδων ἀπογράφεσθαι, ἵν' οἱ διακονοῦντες παῖδες μὴ λάβωσι. [17] συναποδημῶν δὲ μετὰ γνωρίμων χρήσασθαι τοῖς ἐκείνων παισί, τὸν δὲ ἑαυτοῦ ἔξω μισθῶσαι καὶ μὴ ἀναφέρειν εἰς τὸ κοινὸν τὸν μισθόν. [18] ἀμέλει δὲ καὶ συναγόντων παρ' αὐτῷ ὑποθεῖναι τῶν παρ' ἑαυτοῦ διδομένων ξύλων καὶ φακῶν καὶ ὄξους καὶ ἁλῶν καὶ ἐλαίου τοῦ εἰς τὸν λύχνον. [19] καὶ γαμοῦντός τινος τῶν φίλων καὶ ἐκδιδομένου θυγατέρα πρὸ χρόνου τινὸς ἀποδημῆσαι, ἵνα <μὴ> προπέμψῃ προσφοράν. [20] καὶ παρὰ τῶν γνωρίμων τοιαῦτα κίχρασθαι, ἃ μήτ' ἂν ἀπαιτήσαι μὴτ' ἀπ' ἀποδιδόντων ταχέως ἄν τις κομίσαιτο.	Ἡ αἰσχροκέρδεια 1 εἶναι ἐπιθυμία αἰσχροῦ (ἀθεμίτου) κέρδους. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ αἰσχροκερδής. Ὅταν προσφέρῃ δεῖπνον δὲν παραθέτει εἰς τὸ τραπέζι ἀρκετὸ ψωμί. — Ζητεῖ νὰ δανεισθῇ ἀπὸ ξένον ποὺ κατέλυσε εἰς τὸ σπίτι του.-Ὅταν μοιράζῃ τεμάχια κρέατος 2, λέγει ὅτι εἶναι δίκαιον νὰ δίδεται διπλὸ μερίδιον εἰς τὸν μοιράζοντα καὶ ἀμέσως τὸ δίδει εἰς τὸν ἑαυτόν του.-Ὅταν πωλῇ κρασί, τὸ δίδει μὲ νερὸ καὶ εἰς αὐτοὺς τοὺς φίλους του.— Εἰς τὸ θέατρον πηγαίνει μὲ τοὺς υἱούς του τότε, ὅταν οἱ θεατρῶναι ἐπιτρέπουν τὴν εἶσοδον δωρεάν. — Ὅταν ὡς πρεσβευτὴς μεταβαίνῃ εἰς ξένην χώραν μὲ ἔξοδα τοῦ δημοσίου, τὰ μὲν ὁδοιπορικὰ ποὺ ἔλαβε ἀπὸ τὴν πόλιν τὰ ἀφήνει εἰς τὸ σπίτι του, ζητεῖ δὲ δανεικὰ ἀπὸ τοὺς συμπρεσβευτάς του.— Εἰς τὸν δοῦλον 3 ποὺ τὸν ἀκολουθεῖ θέτει φορτίον περισσότερον παρ' ὅσον ἠμπορεῖ νὰ σηκώσῃ καὶ ἐξοδεύει διὰ τὴν τροφήν του ἐλάχιστα ἀπὸ ὅλους τοὺς ἄλλους—-   Ζητεῖ τὸ μερίδιόν του ἀπὸ τὰ δῶρα 4 ποὺ ἐδόθησαν εἰς τοὺς πρεσβευτὰς καὶ τὸ πωλεῖ.— Ὅταν ἀλείφεται εἰς τὸ λουτρόν, λέγει εἰς τὸν δοῦλόν του ‘εἶναι ταγγὸ τὸ λᾷδι ποὺ μοῦ ἀγόρασες’ καὶ συγχρόνως ἀλείφεται μὲ τὸ λᾷδι τοῦ γείτονος.— Εἶναι ἱκανὸς νὰ ζητήσῃ ἀπὸ τοὺς δούλους του μερίδιον καὶ ἀπὸ τὰ χάλκινα 5 νομίσματα ποὺ εὗρον εἰς τὸν δρόμον λέγων ‘τὰ εὑρήματα εἶναι κοινά’.— Ὅταν δώσῃ τὸ φόρεμά του νὰ πλυθῇ καὶ δανεισθῇ ἄλλο ἀπὸ φίλον του, τὸ κρατεῖ ἕως ὅτου νὰ τὸ ζητήσουν ὀπίσω· καὶ ἄλλα παρόμοια. Μὲ μέτρον Φειδώνειον 6 ποὺ ἔχει πάτον καμπυλωτὸν πρὸς τὰ μέσα μετρᾷ ὁ ἴδιος τὰ τρόφιμα εἰς τοὺς ὑπηρέτας του, ἀφοῦ κόψῃ μὲ τὴν ῥίγλαν ὅσον τὸ δυνατὸν περισσότερον ποσὸν ἀπὸ τὴν κορυφὴν τοῦ μέτρου.— Ἀπὸ φίλον του, ποὺ νομίζει ὅτι ἠγόρασε κάτι μὲ τιμὴν συμφέρουσαν, τὸ ἀγοράζει καὶ ἔπειτα τὸ πωλεῖ.— Ὅταν πληρώνῃ χρέος του τριάκοντα μνῶν, κρατεῖ ἔκπτωσιν τέσσαρας δραχμάς.— Ὅταν οἱ υἱοί του δὲν πηγαίνουν εἰς τὸ σχολεῖον ἕνεκα ἀσθενείας, ἀφαιρεῖ τὸ ἀνάλογον ἀπὸ τὸν μισθὸν τοῦ διδασκάλου.— Κατὰ τὸν μῆνα Ἀνθεστηριῶνα δὲν τοὺς στέλλει εἰς τὰ μαθήματα, διὰ νὰ μὴ πληρώσῃ τὸν μισθὸν ἕνεκα τῶν πολλῶν ἑορτῶν 6.— Ὅταν εἰσπράττῃ ἀπὸ τὸν δοῦλόν του τὸ νόμιμον μερίδιον 7 εἰς νόμισμα χαλκοῦν ἀπὸ τὴν μισθοδοσίαν ποὺ ἔλαβεν ἐκεῖνος εἰς ξένην ὑπηρεσίαν, ζητεῖ καὶ τὴν καταλλαγήν, (δηλ. τὴν διαφορὰν τῆς τροπῆς τῶν χαλκίνων νομισμάτων εἰς ἀργυρᾶ).— Τὸ ἴδιον δὲ κάμνει καὶ ὅταν λαμβάνῃ λογαριασμὸν ἀπὸ τὸν διαχειριστήν.— Ὅταν γίνεται εἰς τὸ σπίτι του μὲ συνεισφορὰς τὸ δεῖπνον τῶν φρατόρων 8, ζητεῖ καὶ διὰ τοὺς δούλους του τροφὴν ἀπὸ τὸ κοινὸν τραπέζι, καταγράφει δὲ τὰ μισοφαγωμένα ῥεπάνια ποὺ ἀπομένουν, διὰ νὰ μὴ τὰ πάρουν οἱ ὑπηρέται.— Ὅταν ταξιδεύῃ μὲ φίλους, μεταχειρίζεται τοὺς δούλους ἐκείνων, τὸν δὲ ἰδικόν του μισθώνει εἰς ἄλλους χωρὶς νὰ καταβάλῃ εἰς τὸ κοινὸν τὸν μισθόν.— Εἰς ἕνα δεῖπνον 9 ποὺ ἔγινε μὲ συνεισφορὰς εἰς τὸ σπίτι του λογαριάζει καὶ τὰ ἀσήμαντα πράγματα ποὺ ἐπρόσφερε αὐτός, δηλ. ξύλα, φακῆν, ξίδι, ἅλας, λᾷδι διὰ τὸν λύχνον.—Ἐὰν φίλος του νυμφεύεται ἢ ὑπανδρεύῃ τὴν κόρην του, ἀπουσιάζει χρόνον τινά πρὸ τοῦ γάμου, διὰ νὰ μὴ στείλῃ τὸ συνηθισμένον δῶρον.—Ἀπὸ τοὺς γνωρίμους του δανείζεται τοιαῦτα πράγματα10 ποὺ οὔτε τὰ ἀπαιτεῖ κανεὶς οὔτε ἂν τοῦ τὰ ἐπιστρέψουν, καταδέχεται νὰ τὰ λάβῃ ὀπίσω.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

XΧΙV

       1. Ἡ διαφορὰ ἀλαζόνος καὶ ὑπερηφάνου εἶναι ὅτι ὁ πρῶτος ἀγαπᾷ νὰ καυχᾶται διὰ μὴ ὑπάρχοντα εἰς αὐτὸν ἀγαθὰ, ἐνῷ ὁ δεύτερος αἰσθάνεται εὐχαρίστησιν νὰ καταφρονῇ τοὺς ἄλλους.

       2. Ὁ ὑπερήφανος κρίνει ὡς διαιτητὴς τὴν ὑπόθεσιν εἰς τὸν δρόμον, ἐνῷ τοῦτο ἐγίνετο συνήθως ἐντὸς ναῶν.

       3. Διὰ χειροτονίας, δηλ. ἀνατάσεως τῆς χειρός, ἐξελέγοντο οἱ ἄρχοντες ποὺ ἔπρεπε νὰ ἔχουν εἰδικότητα, ὡς οἱ στρατιωτικοὶ, οἱ οἰκονομικοὶ κ.λ. οἱ δὲ λοιποὶ διὰ κλήρου.

       4. Τὸ τέλος τοῦ χαρακτῆρος τούτου ἔχει μιμηθῆ καὶ ὁ Ἀρίστων εἰς τὴν περιγραφὴν τοῦ αὐθάδους “καὶ γράφων ἐπιστολὴν τὸ χαίρειν μὴ προσγράψας μηδ' ἐρρῶσθαι τελευταῖον” (Philod. περὶ κακιῶν lib. X p. 9)

XXV

       1. Ὁ Ἀριστοτέλης ὁρίζει τὴν δειλίαν ὡς ἑξῆς ‘περὶ φόβους καὶ θάρρη ἀνδρεία μεσότης· (. . .) ὁ δὲ ἐν τῷ θαρρεῖν ὑπερβάλλων θρασὺς· ὁ δὲ τῷ μὲν φοβεῖσθαι ὑπερβάλλων τῷ δὲ θαρρεῖν ἐλλείπων δειλός·— καὶ ἀνδρεία μὲν ἐστιν ἀρετή, δι’ ἣν πρακτικοὶ εἰσι τῶν καλῶν ἔργων ἐν τοῖς κινδύνοις, δειλία δὲ τοὐναντίον’ (Ἠθικ. Nικ. Β', 7, 2 πρβλ. καὶ Γ' 9 ἑξ.) Ὁ χαρακτὴρ τοῦ δειλοῦ ἐχρησίμευσεν ὡς θέμα εἰς τοὺς κωμικοὺς ποιητάς· μία τῶν κωμωδιῶν τοῦ Μενάνδρου φέρει τὸν τίτλον ψοφοδεής. Πρβλ. καὶ Ὁμ. Ἰλ. 279 κἑ. καὶ Σαίξπηρ (Falstaff). Ὁ Θεόφραστος περιγράφει τὴν ψυχικὴν κατάστασιν τοῦ δειλοῦ εἰς δύο μόνον περιστάσεις, ὅταν ταξιδεύη ἐντὸς τῆς θαλάσσης καὶ ὅταν παρευρίσκεται ὡς στρατιώτης εἰς μάχην.

       2. Ἡμιολία (ναῦς) ἦτο μακρόν. ἐλαφρὸν πλοῖον, τὸ ὁποῖον εἶχε μίαν καὶ ἡμίσειαν σειρὰν κωπῶν, διὰ τὴν ταχύτητά του δὲ ἐχρησιμοποιεῖτο ὑπὸ τῶν πειρατῶν. Τὸ γελοῖον πάθημα τοῦ δειλοῦ ἔπαθον πραγματικῶς οἱ Πέρσαι, ὡς διηγεῖται ὁ Ἡρόδοτος· ὅτε δηλ. ὁ στόλος τοῦ Ξέρξου μετὰ τὴν ναυμαχίαν τῆς Σαλαμῖνος ἔφευγε τὴν νύκτα πρὸς τὸν Ἑλλήσποντον, ἐξέλαβον τὰς ἄκρας τῆς Ἀττικῆς ὡς πλοῖα ἐχθρικὰ καὶ κατετρόμαξαν (Ἡρόδ. 8, 107).

       3. Οἱ ἀρχαῖοι ἐπίστευον ὅτι ὅσοι εἶχον μυηθῆ τὰ μυστήρια τῶν Καβείρων εἰς τὴν Σαμοθράκην, διεσώζοντο ἀπὸ τοὺς θαλασσίους κινδύνους.

       4. Τὴν μάχην ἤρχιζον οἱ ἐλαφρῶς ὡπλισμένοι καὶ οἱ ἱππεῖς, κατόπιν ἐξώρμα τὸ πεζικὸν πρὸς βοήθειαν αὐτῶν.

       5. Τὸ πεζικὸν ἦτο συντεταγμένον κατὰ φυλάς, ἑπομένως οἱ τῆς αὐτῆς φυλῆς καὶ τοῦ αὐτοῦ δήμου εὑρίσκοντο εἰς τὸ αὐτὸ τάγμα.

ΧΧVI

       1. Ἡ λέξις ὀλιγαρχία ἐδῶ σημαίνει ὄχι τὸ ὀλιγαρχικὸν πολίτευμα ἀλλὰ τὴν τάσιν πρὸς αὐτό, δηλ. πνεῦμα ὀλιγαρχικόν.

       2. Ὁ πρῶτος τῶν ἐννέα ἀρχόντων ὠνομάζετο ἐπώνυμος, διότι τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἀνεγράφετο εἰς τὰ δημόσια ἔγγραφα· ἐκτὸς ἄλλων καθηκόντων εἶχε καὶ τὴν φροντίδα τῶν θρησκευτικῶν ἑορτῶν, ἑπομένως ἀνελάμβανε τὴν διόργάνωσιν τῆς πομπῆς μαζὶ μὲ 10 ἐπιμελητάς, ἕνα ἀπὸ κάθε φυλήν.

       3. Ἡ πομπὴ ἦτο παράταξις κατὰ τὰς μεγάλας θρησκευτικὰς ἑορτὰς τῶν Παναθηναίων καὶ Μεγάλων Διονυσίων· χάριν μεγαλοπρεπείας ἡγοῦντο αὐτῆς στρατηγοὶ καὶ ταξιάρχαι· ἀλλ’ ἡ λαμπροτέρα κυρίως ἐπίδειξις ἦτο ἡ τῶν ἱππέων.

       4. Ἡ Ἀθηναϊκὴ ἀγωγὴ τῶν νέων ἀπῄτει ἀπὸ αὐτοὺς τὴν ἐκμάθησιν στίχων ποιητῶν, ἰδίως τοῦ Ὁμήρου καὶ Ἡσιόδου πρὸς σκοπὸν κυρίως ἠθικόν· ἐζήτουν δηλ. διὰ τῶν παραδειγμάτων νὰ ἐμπνεύσουν εἰς τοὺς νέους τὸν ἔρωτα πρὸς τὴν πατρίδα, τὴν ἀρετὴν καὶ τὴν δόξαν.

       5. Πρόκειται περὶ τῶν μυστικῶν συλλόγων ἢ ἑταιρειῶν. Αἱ ἑταιρεῖαι αὐταὶ εὑρίσκοντο ἰδίως εἰς ζωηρὰν κίνησιν εἰς Ἀθήνας περὶ τὰ τέλη τοῦ 4ου αἰωνος π.Χ. ὅτε τὸ πολίτευμα ὑπὸ τὴν ἐπί. δρασιν τῶν Μακεδόνων ἐταλαντεύετο διαρκῶς μεταξὺ δημοκρατίας καὶ ὀλιγαρχίας.

       6. Διὰ νὰ καταλάβῃ τις ἀρχὴν κατὰ τὸ δημοκρατικὸν πολίτευμα εἰς τὰς Ἀθήνας ἔπρεπε· 1) νὰ δοκιμασθῇ ἂν κατάγεται ἀπὸ γονεῖς γνησίους δημοκρατικούς, 2) νὰ χειροτονηθῇ, ἂν ἐκρίνετο ἄξιος, ἢ νὰ ἀπορριφθῇ, 3) νὰ δώσῃ λόγον καὶ εὐθὺνας εἰς τὴν Βουλὴν μετὰ τὸ τέλος τῆς ἀρχῆς του. Ὁ ὀλιγαρχικὸς λοιπὸν θεωρεῖ τὴν δοκιμασίαν, τὴν ἐπιχειροτονίαν καὶ τὴν λογοδοσίαν ὡς ταπεινωτικὰ καὶ ἐξευτελιστικά.

       7. Μὲ τὴν λέξιν αὐτοὶ ἐννοεῖ τοὺς δημοκρατικούς.

       8. Αἱ μεταξὺ ὀλιγαρχικῶν καὶ δημοκρατικῶν ἔριδες ὄχι μόνον εἰς τὰς Ἀθήνας ἀλλὰ καὶ εἰς ἄλλας ἑλληνικὰς πόλεις ἦσαν συχνόταται. Ὁ Θεόφραστος εἰς διάστημα 15 ἐτῶν (322-307) εἶδε τετράκις τὴν μεταβολὴν τοῦ πολιτεύματος. Ὅταν ὑπερίσχυε ἡ μία μερίς, εἶχεν ὡς κύριον μέλημα τὴν ἐξόντωσιν τῶν ἀντιπάλων διὰ παντὸς μέσου· ἢ ἡμεῖς ἢ σεῖς θὰ κατοικῆτε τὴν πόλιν, ὅπως λέγει ἐδῶ ὁ χαρακτηριζόμενος ὀλιγαρχικός.

       9. Δύο τρόποι κουρᾶς ὑπῆρχον· κατὰ τὸν πρῶτον ἐκόπτετο ἡ κόμη πέριξ τῆς κεφαλῆς καὶ ἐλέγετο σκάφιον, κατὰ τὸν δεύτερον ἐλαμβάνετο φροντὶς περιποιήσεως τῆς κόμης περὶ τὸ μέτωπον καὶ ὠνομάζετο κῆπος· φαίνεται δὲ ὅτι ὑπῆρχε καὶ τρίτος τρόπος, ἡ μέση κουρά, δηλ. μέσου μήκους τῆς κόμης.

       10. Εἰς τὰς Ἀθήνας ὑπῆρχε πλῆθος συκοφαντῶν, οἱ ὁποῖοι ἔζων εἰς βάρος τῶν πλουσίων τοὺς ὁποίους ἐτρομοκράτουν μὲ τὰς ἀπειλάς των. Τὸν τύπον τοῦ συκοφάντου περιγράφει ὁ Ἀριστοφάνης εἰς τὸν Πλοῦτον (850 κ.ἑ.).

       11. Οἱ δικασταί, ἡλιασταὶ λεγόμενοι, ὰνήρχοντο εἰς 6000, ἤτοι 600 ἐξ ἑκάστης φυλῆς· ἐκ τούτων αἱ 5000 ἐχωρίζοντο εἰς 10 δικαστήρια ἐκ 500 ἕκαστον, οἱ δὲ 1000 ἐχρησίμευον ὡς ἀναπληρωταί· ἕκαστος δικαστὴς ἐκτελῶν τὸ ἔργον του ἐλάμβανε μισθὸν τρεῖς ὀβολοὺς (δικαστικὸν τριώβολον)· οἱ πλεῖστοι προήρχοντο ἀπὸ τὰς λαϊκὰς τάξεις, διὰ τοῦτο διέκειντο δυσμενῶς πρὸς τοὺς πλουσίους καὶ ὀλιγαρχικούς.

       12. Εἰς τὴν ἐκκλησίαν τοῦ δήμου εἶχον δικαίωμα ψήφου ὅλοι οἱ πολῖται ἄνω τῶν 30 ἐτῶν. Συνήρχετο δὲ τετράκις εἰς ἑκάστην Πρυτανείαν, κατ’ ἀρχὰς εἰς τὴν Πνύκα, ἔπειτα εἰς τὸ θέατρον τοῦ Διονύσου.

       13. Κατὰ τὸν Πλούταρχον καὶ Θουκυδίδην οἱ κάτοικοι τῆς Ἀττικῆς ἦσαν διεσκορπισμένοι εἰς 12 κωμοπόλεις, ἑκάστη τῶν ὁποίων εἶχεν ἰδίας ἀρχὰς καὶ Πρυτανεῖον. Ὁ Θησεὺς τοὺς συνήθροισε ὅλους εἰς Ἀθήνας καὶ συνέστησε ἓν μόνον βουλευτήριον καὶ Πρυτανεῖον. Τοῦτο ὠνομάθη συνοικισμὸς καὶ εἰς ἀνάμνησιν ἐτέλουν κατ’ ἔτος ἑορτήν, τὰ Ξυνοίκια. Ἡ μεταρρύθμισις ὅμως αὐτὴ τοῦ Θησέως ἤγειρεν ἀντίδρασιν ἐναντίον του καὶ κατά τινα ἀπουσίαν του ὁ Μενεσθεύς, καταγόμενος ἐκ τοῦ Ἐρεχθέως, συνήγαγε τοὺς εὐπατρίδας καὶ τὸν λαὸν καὶ ἠνάγκασεν αὐτὸν νὰ φύγῃ εἰς τὴν νῆσον Σκῦρον, ὅπου ἐδολοφονήθη ὑπὸ τοῦ βασιλέως αὐτῆς Λυκομήδους.

ΧΧVII

       1. Ὁψιμαθὴς εἶναι κατὰ τὸν Θεόφραστον ὄχι ὁ ὀψὲ μανθάνων ἀλλὰ ὁ παρὰ τὴν ἡλικίαν του καὶ ὑπὲρ τὰς δυνάμεις του ἀσχολούμενος εἰς ἔργα νεανικὰ καὶ διὰ τοῦτο γινόμενος καταγέλαστος. Ὁ χαρακτὴρ οὗτος ἐνέχει πολὺ ἐνδιαφέρον, διότι μᾶς δίδει λεπτομερείας περὶ τῶν ἀσκήσεων, τῶν παιδιῶν καὶ τῶν ἐνασχολήσεων εἰς τὰς ὁποίας κατεγίνοντο τότε οἱ πλούσιοι νέοι τῶν Ἀθηνῶν.

       2. Οἱ νέοι Ἀθηναῖοι ἀπὸ τοῦ 18 ἔτους τῆς ἡλικίας των ἤρχιζον τὴν στρατιωτικὴν θητείαν ὡς φρουροὶ τῶν συνόρων τῆς Ἀττικῆς. Ὁ υἱὸς λοιπὸν τοῦ ὀψιμαθοῦς γνωρίζει ἤδη τὰς ἀσκήσεις τὰς ὁποίας διδάσκει εἰς τὸν πατέρα του.

       3. Κατὰ τὴν ἑορτὴν τῆς Ἀθηνᾶς (μικρὰ Παναθήναια) τοῦ Ἡφαίστου, τοῦ Προμηθέως, τοῦ Θησέως καὶ ἄλλων ἡρώων ἐγίνοντο ὑπὸ τῶν μειρακίων λαμπαδηδρομίαι, τῶν ὁποίων τὴν δαπάνην κατέβαλλον δι’ ἐράνων.

       4. Εἰς τὰ θεάματα ἐκτὸς τῶν διαφόρων ἐπιδείξεων φαίνεται ὅτι ὑπῆρχε καὶ μουσικὴ κατὰ τὰ διαλείμματα καὶ ἐψάλλοντο διάφορα ᾄσματα· ὁ ὀψιμαθὴς διὰ νὰ ἐκμάθῃ αὐτὰ παρέμενε ἐκεῖ συνεχῶς ἐπὶ δύο ἢ τρεῖς παραστάσεις (πληρώματα).

       5. Ἐκτὸς τῆς ἄλλης ἐθιμοτυπίας εἰς τὰ μυστήρια τοῦ Βάκχου, τὴν ὁποίαν περιγράφει ὁ Δημοσθένης (XVIII, 259) φαίνεται ὅτι ἐγίνετο καὶ ἀγὼν κάλλους.

       6. Καὶ ἐδῶ ὁ ἑξηκοντούτης ὀψιμαθὴς θέλει νὰ μιμηθῇ τοὺς νέους τῶν Ἀθηνῶν, ὅπως καὶ κατωτέρω εἰς τὴν ἱππασίαν, ἡ ὁποία ἦτο ἡ προσφιλεστέρα ἄσκησις τῶν πλουσίων νέων.

       7. Οἱ δεκαδισταὶ ἀπετέλουν πιθανῶς σύλλογον νέων, οἱ ὁποῖοι συνήρχοντο τὴν δεκάτην ἑκάστου μηνὸς εἰς κοινὸν δεῖπνον· ἔκ τινων ἀποοπασμάτων κωμικῶν τοῦ 4ου αἰῶνος φαίνεται ὅτι ὑπῆρχε ἀνάλογος σύλλογος τετραδιστῶν.

       8. Εἶναι ἄγνωστος ἡ παιδιὰ περὶ τῆς ὁποίας γίνεται ἐδῶ λόγος· τινὲς διώρθωσαν τὸ χωρίον ἀλλ’ ἀνεπιτυχῶς.

       9. Ἡ πάλη ἦτο συνήθης ἄσκησις· τὸ τόξον ἐχρησιμοποιεῖτο εἰς τὰς Ἀθήνας 1) διὰ τὸν πόλεμον (ὡς ὅπλον μισθοφόρων), 2) διὰ τὸ κυνήγιον καὶ 3) δι’ ἄσκησιν εἰς τὴν σκοποβολήν.

       10. Πρόκειται περὶ θρησκευτικῶν χορῶν πρὸς τιμὴν τῶν θεῶν ὡς κατὰ τὴν νύκτα τῆς ἑορτῆς τῶν Παναθηναίων. Ὁ ὀψιμαθὴς θέλει νὰ ἐπισύρῃ τὴν προσοχὴν τῶν παρθένων καὶ νὰ δείξῃ ὅτι καὶ αὐτὸς γνωρίζει χορόν.

ΧΧVIIΙ

       1. Κακολόγος εἶναι, ὡς φαίνεται ἐκ τῶν παραδειγμάτων, ὁ εὑρίσκων πάντοτε εὐχαρίστησιν εἰς τὸ νὰ κακολογῇ τοὺς ἄλλους (κακόγλωσσος, πικρόγλωσσος).

       2. Γενεαλογοῦντες εἶναι 1) οἱ ποιηταὶ τῆς σχολῆς τοῦ Ἡσιόδου οἱ γράψαντες θεογονίαν καὶ καταλόγους, 2) οἱ ἀρχαῖοι λογογράφοι (Ἑκαταῖος, Ἀκουσίλαος, Φερεκύδης), 3) οἱ ποιηταὶ ἐγκωμίων (ὡς Σιμωνίδης, Πίνδαρος καὶ ἄλλοι).

       3. Σωσίας ἦτο ὄνομα δούλων σύνηθες εἰς τὴν κωμῳδίαν· ὁ ἀναφερόμενος ἐδῶ φαίνεται ὅτι ἦτο ἀπελεύθερος, διότι μετωνομάσθη Σωσίστρατος καὶ ἔπειτα Σωσίδημος, τὸ ὁποῖον δηλοῖ τὴν κοινωνικήν του προαγωγήν. Οἱ ἀπελεύθεροι μετέβαλλον τὸ ὄνομά των, διὰ νὰ ἐξαλείψουν πᾶν ἴχνος τῆς προηγουμένης δουλικῆς των καταστάσεως.

       4. Τὸ ἐπίθετον μαστιγίας ἀπαντᾷ συχνὰ εἰς τοὺς κωμικοὺς ποιητὰς καὶ δηλοῖ φαῦλον δοῦλον καὶ διὰ τοῦτο διαρκῶς μαστιγούμενον. Τὴν μητέρα του ὀνομάζει ὁ κακολόγος εὐγενῆ εἰρωνικῶς, διότι αἱ γυναῖκες ἀπὸ τῆν Θρᾴκην δὲν εἶχον ὑπόληψιν εἰς τὰς Ἀθήνας· ἦσαν ὑπηρέτριαι, τροφοὶ καὶ πολλάκις ἑταῖραι· τὴν εἰρωνείαν δὲ ἐπαυξάνει, ὡς δεῖγμα εὐγενείας, καὶ τὸ βαρβαρικὸν ὄνομα Κρινοκοράκα.

       5. Αἱ γυναῖκες αἱ ὁποῖαι ἀπρεπῶς ἐφέροντο εἰς τὸν δρόμον κατεδικάζοντο διὰ νόμου εἰς 1000 δραχμῶν πρόστιμον.

       6. Τὴν ὀγδόην ἡμέραν τοῦ μηνὸς Ποσιδεῶνος (Δεκ. Ἰανουάριος), ὅτε ἦτο συνήθεια νὰ λαμβάνουν ὅλοι θερμὰ λουτρά.

       7. Κατὰ τὸν Πλούταρχον (Σολ. 21) διὰ νόμου τοῦ Σόλωνος ἀπηγορεύετο νὰ κακολογῇ κανεὶς τοὺς ἀποθανόντας.

XXIX

       1. Ὁ πονηρὸς ἦτο εἶδος συκοφάντου, ἐπιτήδειος εἰς τὸ νὰ κατηγορῇ πάντα χρηστὸν πολίτην. Ὁ ἀγαπῶν λοιπὸν τοὺς τοιούτους ἐλέγετο φιλοπόνηρος· ὡς προστατεύων δὲ τοὺς κακοὺς καὶ πονηροὺς ἐκ τοῦ ὄχλου εἶναι τρόπον τινὰ ἀντίθετος τοῦ ὀλιγαρχικοῦ. Ὁ χαρακτὴρ οὗτος ἔχει ἱστορικὸν ἐνδιαφέρον, διότι ἀπεικονίζει τὴν διαφθορὰν τοῦ δημοκρατικοῦ πολιτεύματος εἰς Ἀθήνας περὶ τὰ τέλη τοῦ 4ου αἰῶνος π.Χ. Ῥήτορες, μίσθαρνα ὄργανα τῶν Μακεδόνων, καὶ δημαγωγοὶ ἀσυνείδητοι καὶ αἰσχροὶ συκοφάνται, ὠργίαζον καὶ ἔζων μὲ πολυτέλειαν εἰς βάρος τοῦ λαοῦ· ἕνεκα τούτου ἐσχηματίσθη ἡ κοινὴ ἀντίληφις ὅτι εἰς τὴν πολιτικὴν δὲν χρειάζεται ἠθικὴ καὶ ὅτι, διὰ νὰ ἀποκτήση κανεὶς πλοῦτον καὶ δόξαν καὶ τιμάς. ἀρκοῦν τὰ προσόντα τῶν πονηρῶν καὶ φαύλων· τούτους λοιπὸν ἐξετίμουν καὶ ἐθαύμαζαν καὶ ἐζήλευαν. Τῆς κοινῆς ταύτης ἀντιλήψεως προσωποποίησις εἶναι ὁ φιλοπόνηρος τοῦ Θεοφράστου.

       2. Οἱ καταδικαζόμενοι εἰς δημοσίας δίκας ἔχαναν τὰ πολιτικά των δικαιώματα· δημόσιαι δὲ δίκαι ἢ γραφαὶ ἦσαν αἱ ἀναφερόμεναι εἰς τὴν πολιτείαν ἢ τὴν θρησκείαν, ἐνῷ αἱ ἄλλαι ἐλέγοντο ἁπλῶς δίκαι.

       3. Οἱ μέτοικοι (ξένοι) δὲν εἶχον δικαίωμα νὰ παρουσιασθῶσιν αὐτοπροσώπως εἰς τὸ δικαστήριον ἀλλὰ διά τινος πολίτου Ἀθηναίου, τοῦ πάτρωνος ἢ προστάτου αὐτῶν.

       4. Μετὰ τὴν ἀπολογίαν τοῦ ἰδίου κατηγορουμένου τὸ δικαστήριον ἐπέτρεπε καὶ εἰς συγγενῆ ἢ φίλον του νὰ ὁμιλήσῃ ὑπὲρ αὐτοῦ· ὁ τοιοῦτος ἐλέγετο συνήγορος.

XXX

       1. Κατὰ τὸν Ἀριστοτέλη ἡ αἰσχροκέρδεια εἶναι εἶδος ἀνελευθερίας καὶ φιλαργυρίας καὶ σχετίζεται μὲ τὴν ἀναισχυντίαν, τῆς ὁποίας τὸν ὁρισμὸν ἴδε (9). Ὁ αἰσχροκερδὴς καὶ ὁ ἀναίσχυντος εἶναι καὶ οἱ δύο πλεονέκται, ὅταν πρόκειται περὶ κέρδους.

       2. Δὲν φαίνεται εἰς ποίαν περίπτωσιν καὶ διατὶ γίνεται ἡ διανομή.

       3. Κατὰ τὰ ταξίδιά των οἱ ἀρχαῖοι ἔφεραν καὶ στρώματα καὶ ἄλλας ἀποσκευάς, διὰ τοῦτο εἶχαν μαζί των δούλους διὰ νὰ τὰ σηκώνουν.

       4. Ἡ ἀποζημίωσις τὴν ὁποίαν ἔδιδαν οἱ A)θηναῖοι εἰς τοὺς ἀπεσταλμένους των ἦτο 1 1/2 δρχ. ἡμερησίως· ἀλλ’ ἐκτὸς τούτου ἐλάμβανον οὗτοι ἀπὸ τὰ ξένα κράτη, ὅπου ἐστέλλοντο, καὶ τρόφιμα ὡς δῶρα, τὰ ὁποῖα ἐλέγοντο ξένια καὶ ὑπερέβαιναν συνήθως τὰς ἀνάγκας των· ἀπὸ τὰ δῶρα αὐτὰ ζητεῖ ὁ αἰσχροκερδὴς τὸ μερίδιόν του διὰ νὰ τὸ πωλήσῃ.

       5. Χαλκοῦς ἦτο μικρὸν χάλκινον νόμισμα 1/8 τοῦ ὀβολοῦ.

       6. Φειδώνειον μέτρον ὠνομάσθη ἀπὸ τὸν βασιλέα τοῦ Ἄργους Φείδωνα, ὁ ὁποῖος πρῶτος λέγεται ὅτι εἰσήγαγε τὴν χρῆσιν τοῦ νομίσματος. Τὸ μέτρον τοῦτο (ἀλεύρου ἢ ὀσπρίων) ἦτο μικρότερον τοῦ μέτρου τοῦ Σόλωνος, εἶχε δὲ καὶ καμπυλότητα εἰς τὸν πυθμένα πρὸς τὰ ἐντός, διὰ τοῦτο μετεχειρίζετο αὐτὸ ὁ αἰσχροκερδὴς ἀφαιρῶν μάλιστα τὸ ὑπερέχον τοῦ περιεχομένου του μὲ τὴν ἀπομάκτραν (ῥίγλαν), ὥστε νὰ κερδίζῃ ὅσον τὸ δυνατὸν περισσότερον ἀπὸ τὰ τρόφιμα ποὺ ἔδιδε εἰς τοὺς δούλους του.

       6. Ἀνθεστηριὼν ὠνομάσθη ὁ ὄγδοος μὴν τοῦ ἔτους (15 Φεβρ.—15 Μαρτ.) διὰ τὴν τελουμένην τότε ἑορτὴν τῶν ἀνθέων (τὰ Ἀνθεστήριἀ· ἀλλ’ ἐκτὸς αὐτῆς ἐτελοῦντο κατ’ αὐτὸν καὶ τὰ Μικρὰ Μυστήρια καὶ τὰ Διάσια καὶ ἐμποροπανήγυρις, ὥστε ὁλόκληρος σχεδὸν ὁ μὴν ἦτο ἀφιερωμένος εἰς ἑορτάς.

       7. Οἱ δοῦλοι εἰργάζοντο πολλάκις καὶ εἰς ξένην ὑπηρεσίαν, ἀλλ’ ἐκ τοῦ μισθοῦ ποὺ ἐλάμβανον τότε ἔπρεπε νὰ δώσουν μερίδιον καὶ εἰς τοὺς κυρίους των· τοῦτο ἐλέγετο ἀποφορά. Ὁ αἰσχροκερδὴς ὄχι μόνον τὴν ἀποφορὰν ἐλάμβανεν ἀπὸ τὸν δοῦλόν του, ἀλλ’ ἐζήτει καὶ τὴν καταλλαγήν, δηλ. τὴν νομισματικὴν διαφοράν, ἂν ἡ ἀποφορὰ ἦτο εἰς χάλκινα νομίσματα.

       8. Oἱ Ἀθηναῖοι πρὸ τοῦ Κλεισθένους ἦσαν χωρισμένοι εἰς 4 φυλάς, ἑκάστη δὲ φυλὴ εἰς τρεῖς φράτρας καὶ ἑκάστη φράτρα περιελάμβανε 30 γένη· ὥστε ὑπῆρχον 4 φυλαί, 12 φράτραι καὶ 360 γένη. Οἱ ἀνήκοντες εἰς τὴν αὐτὴν φράτραν ἐλέγοντο φράτορες καὶ συνεδέοντο μὲ συγγενικοὺς δεσμοὺς καὶ θρησκευτικὰ ἔθιμα. Ὅταν κατέγραφον τὰ τέκνα των εἰς τὴν φράτραν ἔδιδαν ἑστίασιν πολλάκις δὲ συνεκρότουν καὶ κοινὰ δεῖπνα μὲ ἑράνους· περὶ τοιούτου δείπνου φαίνεται ὅτι πρόκειται καὶ ἐδῶ.

       9. Ὁ αἰσχροκερδής, εἰς τοῦ ὁποίου τὸ σπίτι γίνεται τὸ γεῦμα μὲ συνεισφοράς, καταγράφει καὶ μερικὰ ἐλαχίστης ἀξίας πράγματα ποὺ προσφέρει, διὰ νὰ πληρωθῆ.

       10. Τὰ ἀσήμαντα καὶ μικρὰ ταῦτα πράγματα ποὺ οἱ γείτονες δανείζονται μεταξύ των καὶ τῶν ὁποίων ἡ ἐπιστροφὴ ἢ μὴ ἐπιστροφὴ δὲν λαμβάνεται ὑπ' ὅψιν εἶναι· ἅλας, φυτίλι τοῦ λύχνου, κύμινον, ὀρίγανον κλπ.