Βρέθηκε στη Θράκη πήλινο ειδώλιο, ενός... βιολιστή. Το
βιολί, που φυσικά δεν το έλεγαν τότε έτσι, είναι ένα από τα μουσικά όργανα που
λένε, πως δεν ήταν γνωστό στην αρχαία Ελλάδα.
Να όμως που βρέθηκε το ειδώλιο
και χρονολογείται από τον 3ο αι. μ.Χ. Είναι καμωμένο από ροδοκάστανο πηλό, και
σε μερικά σημεία του ήταν ζωγραφισμένο με λευκό και κυανό χρώμα. Το εύρημα
ευρέθη σε τάφο, μαζί με άλλα τέσσερα ειδώλια Ερωτιδέων.
Εικονίζει έναν Έρωτα, με την μορφή γυμνού παιδιού (σημείο
αγνότητος), που φέρει γύρω από τη μέση του τυλιγμένο ένα ιμάτιο, που ήταν
βαμμένο λευκό, η άκρη του οποίου πέφτει κατά μήκος του αριστερού του ποδιού. Ως
εδώ τίποτε το περίεργο. Αλλά ο Έρως αυτός
κρατά στο αριστερό του χέρι ένα
τρίχορδο μουσικό όργανο, που το στηρίζει στο δεξιό ώμο του, ενώ το προτεταμένο
δεξί χέρι (που το μισό λείπει), θα κρατούσε πιθανότατα δοξάρι (ή άλλο είδος
«πλήκτρου», όπως το έλεγαν τότε).
Τα δάκτυλα του αριστερού χεριού πιέζουν τις χορδές στο τέλος
του βραχίονος του μουσικού οργάνου.
Δεν υπάρχει, λοιπόν, καμμιά αμφιβολία πως
πρόκειται για ένα. σύγχρονου τύπου αρχαίο βιολί, ίσως άρπα με δοξάρι, που
παίζει αυτός ο Έρωτας, σπάνια, έως σπανιότατη -ίσως και μοναδική- απεικόνιση σε
αρχαίο κομμάτι, αν εξαιρέσει κανείς σχετικό το ανάγλυφο του Εθν. Αρχ. Μουσείου
Αθηνών, που εικονίζει τον μουσικό διαγωνισμό Απόλλωνος-Μαρσύα, που όμως έγινε
με κιθάρα!
Κάτι ανάλογο με τον «βιολιστή των Αβδήρων» έχει βρεθεί και
στην περιοχή της αρχαίας Κορίνθου. Τώρα, λοιπόν, είναι καιρός να αναθεωρηθούν
αυτές οι απόψεις και το εύρημα μας αναγκάζει να σκεφτόμαστε πως το πρώιμο
«βιολί» -παραλλαγή της πανδουρίδος- ήταν γνωστό στην Θράκη, και οι Θρακιώτες
μουσικοί το διέδωσαν στο Αιγαίο και την Μ. Ασία - γι’ αυτό και είναι τόσο
διαδεδομένο σ’ αυτά τα μέρη - απ΄ όπου έφθασε έως τους άραβες, οι οποίοι με την
σειρά τους, ίσως, το διέδωσαν στην Ισπανία. (Γ. Λεκάκης «Μουσικής μύησις»)
