Πέρασαν όλοι αντίπερα κι ετοιμάζονταν να μπουν στο δρόμο, όταν μπροστά στα μάτια τους έγινε κάτι καταπληκτικό, που ο Ξέρξης δεν του έδωσε καμιά σημασία, αν και η εξήγησή του ήταν εύκολη: φοράδα γέννησε λαγό. Και η εξήγηση ήταν εύκολη μ᾽ αυτή την έννοια, ότι ο Ξέρξης θα οδηγούσε εναντίον της Ελλάδας εκστρατευτικό σώμα με πολύ καμάρι και μοναδική μεγαλοπρέπεια, αλλά θα γυρνούσε πίσω στη φωλιά του τρεχάτος για να σώσει το τομάρι του.
Μάλιστα και κάτι άλλο καταπληκτικό τού παρουσιάστηκε, όταν ακόμα ήταν στις Σάρδεις : μούλα γέννησε μουλάρι, που είχε διπλά αιδοία, αρσενικά και θηλυκά· τα αρσενικά βρίσκονταν πιο πάνω.
Λοιπόν, χωρίς να δώσει καμιά προσοχή ούτε στο ένα ούτε στο άλλο απ᾽ αυτά, συνέχιζε την πορεία του μαζί με το στρατό του. Και το ναυτικό του βγαίνοντας έξω από τον Ελλήσποντο έπλεε το γιαλό–γιαλό, με κατεύθυνση αντίθετη μ᾽ εκείνη του πεζικού.
Γιατί ο στόλος αρμένιζε προς τα δυτικά, για να φτάσει στο Σαρπηδόνιο ακρωτήριο, όπου είχε διαταγή να πάει και να περιμένει· αντίθετα, ο στρατός της ξηράς πορευόταν κατά τα μέρη της ανατολής και προς τα κει που ανατέλλει ο ήλιος και διέσχιζε τη Χερσόνησο έχοντας σταθερά στο δεξί του χέρι τον τάφο της Έλλης, της κόρης του Αθάμαντος, και στο αριστερό του την πόλη Καρδία και πέρασε μέσ᾽ από το κέντρο μιας πόλης που λεγόταν Αγορά.
Κι αποκεί, ακολουθώντας ένα γύρο την ακτή του κόλπου που λέγεται Μέλας και διαβαίνοντας τον ποταμό Μέλανα, που τα νερά του δε στάθηκαν αρκετά για να ξεδιψάσουν το στρατό, αλλά στέρεψαν, αφού λοιπόν διάβηκε αυτό τον ποταμό (που έδωσε τ᾽ όνομά του και στον κόλπο), βάδιζε δυτικά, αφήνοντας στο πλάι του την αιολική πόλη Αίνος και τη λίμνη Στεντορίδα, ώσπου έφτασε στον Δορίσκο.
Από τον Δορίσκο, που αποτέλεσε σημαντικό κέντρο ανεφοδιασμού του, ο Ξέρξης Α΄ εκστράτευσε και προχώρησε ενδότερα προς την Ελλάδα, αναγκάζοντας τους άνδρες από όλους τους λαούς που συναντούσε στο δρόμο του να ακολουθήσουν τον στρατό του. Όλη η χώρα μέχρι τη Θεσσαλία ήταν υποτελείς στους Πέρσες, μετά τις διαδοχικές εκστρατείες του Μεγάβαζου και του Μαρδόνιου. Μετά τον Δορίσκο, ο στρατός του πέρασε πρώτα από τα φρούρια της Σαμοθράκης, από τα οποία το δυτικότερο βρίσκονταν στη Μεσημβρία. Μετά ήταν η Στρύμη[8], μία πόλη που ανήκε στους Θασίους. Ανάμεσα τους κυλάει ο Λισός, ένας ποταμός που αποδείχθηκε πολύ μικρός για να ξεδιψάσει τον στρατό του Ξέρξη Α΄. Το τμήμα αυτό που κάποτε λεγόταν Γαλλαϊκή, αντί του ονόματός της Βριαντική, ανήκει στους Κίκονες. Αφού διέσχισε την αποξηραμένη κοίτη του Λίσου ο Ξέρξης Α΄ πέρασε τις Ελληνικές πόλεις Μαρώνεια, Δίκαια και Άβδηρα, καθώς και μερικές πολύ γνωστές λίμνες της περιοχής, όπως την Ισμαρίδα, ανάμεσα στη Μαρώνεια και τη Στρύμη, και τη Βιαστονίδα, κοντά στη Δίκαια, μία λίμνη όπου χύνονταν οι ποταμοί Τραύος και Κομψάτος.
Κι ο Δορίσκος είναι ακρογιαλιά της Θράκης και μεγάλη πεδιάδα, που τη διαρρέει ένας μεγάλος ποταμός, ο Έβρος· εκεί είχε χτιστεί φρούριο του βασιλιά (και το φρούριο είναι ο καθαυτό Δορίσκος) και σ᾽ αυτό ο Δαρείος εγκατέστησε μόνιμη φρουρά Περσών από την εποχή της εκστρατείας του εναντίον των Σκυθών.
Φάνηκε λοιπόν στον Ξέρξη ο τόπος κατάλληλος για να βάλει σε τάξη το στρατό του και να τον μετρήσει· και καταγινόταν μ᾽ αυτό. Τα καράβια τώρα, στο σύνολό τους, μόλις έφτασαν στον Δορίσκο, ύστερ᾽ από διαταγή του Ξέρξη οι κυβερνήτες τους τα έφεραν στην παραλία που γειτονεύει με τον Δορίσκο, εκεί όπου έχουν χτιστεί οι πόλεις Σάλη, αποικία της Σαμοθράκης, και Ζώνη· κι εκεί που τελειώνει η παραλία βρίσκεται το ξακουστό ακρωτήριο Σέρρειο. Αυτή η περιοχή στα παλιά χρόνια ανήκε στους Κίκονες. Σ᾽ αυτό το γιαλό άραξαν τα καράβια και τα έσυραν στη στεριά για να στεγνώσουν. Και στο μεταξύ ο Ξέρξης έκανε καταμέτρηση του στρατού του.
Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΞΕΡΞΗ Α΄
Κατά τον Ηρόδοτο, σαράντα έξι έθνη συγκροτούσαν το στράτευμα του Ξέρξη Α΄. Αναλυτικά ήταν: Πέρσες, Μήδοι, Ασσύριοι, Βάκτριοι και Σάκες, Ινδοί, Άριοι, Κάσπιοι, Ούτιοι και Μύκοι, Παρικάνιοι, Άραβες και Αιθίοπες, Λίβυοι, Παφλαγόνες, Φρύγες και Αρμένιοι, Λυδοί, Θράκες, Πισίδες, Καβηλείς, Μόσχοι, Μάρες, Κίσσιοι, Πάρθοι και Χωράσμιοι, Σόγδοι, Γανδάριοι, Σαράγγες, Πάκτυοι, Μαριανδινοί, Σύροι και Λίγυοι, Κόλχοι, Λασόνιοι, Μιλύοι, κ.α. Ανώτερος και γενικός διοικητής του πεζικού ήταν ο Μαρδόνιος, γιος του Γωβρύα, ο Τριτανταίχμης, γιος του Αρτάβανου (είχε ψηφίσει εναντίον της εκστρατείας), ο Σμερδομένης, γιος του Οτάνη (και οι δύο ήταν ανίψια του Δαρείου Α΄ και ξαδέρφια του Ξέρξη Α΄), ο Μασίστης, γιος του Δαρείου Α΄ και της Άτοσσας, ο Γέργης, γιος του Αριάζου, και ο Μεγάβυζος, γιος του Ζώπυρου. Οι ανωτέρω έξι διοικούσαν ολόκληρο το πεζικό εκτός από τις Δέκα Χιλιάδες, το σώμα των επίλεκτων Περσών (Αθανάτων) που λάμβαναν διαταγές μόνο από τον Υδάρνη. Πέρα από το πεζικό ο Ξέρξης Α΄ είχε και ιππικό περίπου ογδόντα χιλιάδες, το οποίο αποτελούσε και το στρατηγικό όπλο των Περσών. Για την συγκεκριμένη εκστρατεία οι ιππείς προέρχονταν από τους Μήδους, Κίσσιους, Ινδούς, Βάκτριους, Κάσπιους, Λίβυους, Παρικάνιους και Άραβες. Ίππαρχοι ήταν οι δύο γιοι του Δάτη, ο Αρμαμίθρης και ο Τίθαιος.
Ο Ξέρξης Α΄
Ο ΣΤΟΛΟΣ ΤΟΥ ΞΕΡΞΗ Α΄
Ο Ξέρξης Α΄ αφού τελείωσε με την επιθεώρηση του πεζικού και του ιππικού, διέταξε τα πλοία να πέσουν στη θάλασσα. Επιβιβάστηκε στη σιδωνία τριήρη του και καθισμένος κάτω από χρυσή σκηνή, περνούσε κοντά από τις πρώρες των πλοίων και ρωτούσε για το καθένα έθνος και οι γραμματείς του κατέγραφαν τις απαντήσεις. Οι ναύαρχοι είχαν φέρει τα πλοία έως τέσσερα πλέθρα απόσταση από το ακρογιάλι και τα κρατούσαν εκεί με τις πρώρες γυρισμένες κατά την ξηρά, σε ευθεία γραμμή και με τους οπλίτες σε ετοιμότητα μάχης. Και ο Ξέρξης Α΄ έκανε την επιθεώρηση πλέοντας ανάμεσα στις πρώρες των πλοίων και το ακρογιάλι. Οι τριήρεις του ανέρχονταν σε χίλιες διακόσιες επτά και τα μικρότερα πολεμικά μαζί με τα φορτηγά πλοία σε περίπου τρεις χιλιάδες. Αναλυτικά ο στόλος αποτελούνταν από τους ακόλουθους λαούς με τα αντίστοιχα πλοία τους: Φοίνικες και Σύριους της Παλαιστίνης με τριακόσιες τριήρεις, Αιγύπτιους με διακόσια πλοία, Κύπριους με εκατόν πενήντα πλοία, Κίλικες με εκατό πλοία, Πάμφυλους με τριάντα πλοία, Λύκιους με πενήντα πλοία, Δωριείς της Ασίας με τριάντα πλοία, Κάρες με εβδομήντα πλοία, Ίωνες με εκατό πλοία, νησιώτες (Κυκλάδες) με δεκαεπτά πλοία, Αιολείς με εξήντα πλοία και πόλεις του Βοσπόρου και του Ελλησπόντου με εκατό πλοία. Επιπλέον, πλοία με τριάντα και πενήντα κουπιά, κέρκουροι, φορτηγά πλοία για τα άλογα ήταν συνολικά γύρω στις τρεις χιλιάδες. Οι διοικητές του στόλου ήταν: ο Αριαβίγνης, γιος του Δαρείου Α΄, ο Πρηξάσπης του Ασπαθίνη, ο Μεγάβαζος του Μεγαβάτη και ο Αχαιμένης, του Δαρείου Α΄. Ο Αριαβίγνης, που ήταν γιος του Δαρείου Α΄ και μιας κόρης του Γωβρύα, διοικούσε την Ιωνική και την Καρική στρατιά, ενώ ο Αχαιμένης, που ήταν αδερφός του Ξέρξη Α΄, ήταν αρχηγός των Αιγυπτίων. Τον υπόλοιπο στόλο διοικούσαν ο Μεγάβαζος και ο Πρηξάσπης. Αξίζει να αναφερθεί η συμμετοχή στην εκστρατεία μιας διάσημης ιστορικά γυναίκας – βασίλισσας, της Αρτεμισίας. Όταν πέθανε ο άνδρας της, τον διαδέχθηκε στην ανώτατη εξουσία και ξεκίνησε με τον στόλο, μολονότι είχε ενήλικο γιο. Η αγάπη της για την περιπέτεια και το θάρρος της ήταν τα μόνα της κίνητρα. Ήταν κόρη του Λύγδαμη, από την Αλικαρνασσό, που ήταν αποικία της Τροιζίνας, ενώ από την μεριά της μητέρας της είχε Κρητική καταγωγή. Μπήκε επικεφαλής των ανδρών της Αλικαρνασσού, της Κω, της Νισύρου και της Καλύμνου και συνεισέφερε πέντε πολεμικά πλοία. Ήταν τα πιο γνωστά και αξιόμαχα στον στόλο, μετά από αυτά των Ιώνων, Φοινίκων, Κυπρίων και Σιδωνίων και είναι αλήθεια ότι κανείς από τους διοικητές δεν έδωσε στον Ξέρξη Α΄ καλύτερες συμβουλές από ό,τι αυτή.
Τώρα, για τον αριθμό των στρατιωτών που έδωσε κάθε εθνότητα , δεν μπορώ να κάνω λόγο με βεβαιότητα (γιατί κανένας δεν τον αναφέρει), ο συνολικός όμως αριθμός του πεζικού υπολογίστηκε σε ένα εκατομμύριο εφτακόσιες χιλιάδες. Η καταμέτρηση έγινε με τον ακόλουθο τρόπο: μάζεψαν σ᾽ ένα μέρος δέκα χιλιάδες άντρες και τους στρίμωξαν όσο πιο πυκνά μπορούσαν κι ύστερα χάραξαν γύρω τους, απ᾽ έξω, έναν κύκλο· κι αφού χάραξαν τον κύκλο κι έβγαλαν έξω τους δέκα χιλιάδες, έχτισαν γύρω γύρω, πάνω στα χνάρια του κύκλου, ξερολιθιά, ως το ύψος του αφαλού ενός άντρα. Κι αφού έχτισαν την ξερολιθιά, έβαζαν άλλους στο χώρο που περιβαλλόταν απ᾽ αυτήν, κι ύστερα άλλους, ώσπου τους μέτρησαν όλους μ᾽ αυτό τον τρόπο. Κι αφού τους μέτρησαν, τους έβαλαν σε τάξη, το κάθε έθνος χωριστά.
ΗΡΟΔΟΤΟΣ/Ἱστορίαι/ΒΙΒΛΙΟ Η: ΠΟΛΥΜΝΙΑ [7.57.1]έως [7.60.3]
Στον αρχαίο Δορίσκο
Η θέση του αρχαίου Δορίσκου βρίσκεται σήμερα πέντε χιλιόμετρα από τις Φέρες και είκοσι δύο χιλιόμετρα βορειότερα από την Αλεξανδρούπολη. Είναι στο ψηλότερο σημείο που κατηφορίζει για να συνενωθεί με την εύφορη κοιλάδα του ποταμού Έβρου
- Υποναύαρχος (Ο) Δημήτριος Γεωργαντάς ΠΝ ε.α.
- Ιωάννα – Θεοδοσία Γεωργαντά, Φοιτήτρια
Η σημαντικότητα της θέσης στο λόφο «Σαράγια», 1-2 χιλιόμετρα ανατολικότερα του σημερινού χωριού του Δορίσκου από αρχαιολόγους το 1955 ταυτίστηκε με το αρχαίο Δορίσκο. Από τα ελάχιστα ευρήματα, αλλά σημαντικότατο είναι ένα τιμητικό ψήφισμα του 3ου αιώνα π.Χ., όπου καταγράφεται πανήγυρις προς τιμή του Ασκληπιού και του Ρήσου ή Ροϊτη. Μικρή ανασκαφική έρευνα έγινε από τον αρχαιολόγο Διαμαντή Τριαντάφυλλο το 1971. Περί τα έτη 2005 και 2006 με συνδρομή του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ πραγματοποιήθηκε γεωφυσική διασκόπηση στον αρχαιολογικό χώρο, η οποία τεκμηρίωσε την ύπαρξη οικιστικών καταλοίπων. Επιπρόσθετα, διενεργήθηκε τοπογραφική αποτύπωση και κτηματογράφηση της ακρόπολης της αρχαίας πόλης. Ακολούθησαν και άλλες ανασκαφές το 2007 και το 2010 με χρηματοδότηση του τότε Δήμου Φερών, σήμερα Δήμου Αλεξανδρούπολης. Θησαυροί που αναμένουν την αρχαιολογική σκαπάνη για να εντοπιστούν και να αναδειχθούν.
Ο Δορίσκος τοποθετείται από τον Στράβωνα (63 π.Χ. – 23 μ.Χ.) ανατολικά της Σαμοθρακικής περαίας και του Χαρακώματος και πριν από τον Έβρο ποταμό. Ο Δορίσκος αναφέρεται ως «τείχος» από τον Σκύλακα τον Καρυανδέα (6ος – 5ος αιώνας π.Χ.) και επιπλέον από τον Ηρόδοτο (484-425 π.Χ.), τον πατέρα της Ιστορίας, ως «αιγιαλός»[3] και «πεδίον μέγα» της Θράκης[4], αλλά και ως σημαντικότατη οχυρή θέση (τείχος βασιλήιον) των Περσών, όπου ως γνωστόν ο Δαρείος Α΄ (550-487 π.Χ.) είχε εγκαταστήσει μόνιμη φρουρά, αρχής γενομένης από την εκστρατεία του εναντίον των Σκυθών το 512-513 π.Χ.. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι εδώ αποβίβασαν οι Λέσβιοι κατά την διάρκεια της ιωνικής επανάστασης (494 π.Χ.) τους Παίονες που είχαν εξοριστεί μετά το τέλος της Σκυθικής εκστρατείας από τον Μεγάβαζο στην Φρυγία, για να γυρίσουν στις εστίες τους στην περιοχή του Στρυμόνα. Περί το καλοκαίρι του 480 π.Χ. χρησίμευσε ως τόπος παράταξης, μέτρησης και επιθεώρησης της στρατιάς του Ξέρξη Α΄ (519-465 π..) και ως μεγάλο κέντρο ανεφοδιασμού. Από τον Δορίσκο λογίζεται ότι ξεκίνησε η με μεγάλες προσδοκίες εκστρατεία του Ξέρξη Α΄ εναντίον της Ελλάδος. Η στρατηγική του θέση στον χερσαίο άξονα Ασίας και Ευρώπης, αλλά και η εγγύτητα των παραλίων του Αιγαίου με την θρακική ενδοχώρα, μέσω του Έβρου ποταμού, αποτελούσε αναμφισβήτητο στρατηγικό πλεονέκτημα. Παρόλα αυτά λίγες είναι οι πληροφορίες όσον αφορά την τύχη του Δορίσκου μετά την απομάκρυνση των Περσών.
Η κατάληψη του Δορίσκου μετά την Φιλοκράτειο ειρήνη το 346 π.Χ. από τον Φίλιππο Β΄ (382-336 π.Χ.), καταγγέλθηκε από τον Αθηναίο πολιτικό και ρήτορα Δημοσθένη (384-322 π.Χ.) ως καταπάτηση των Αθηναϊκών συμφερόντων στο Βόρειο Αιγαίο. Στη συνέχεια βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Πτολεμαίων Μακεδόνων της Αιγύπτου και αργότερα περί το 200 π.Χ. επανέρχεται στην επιρροή των Μακεδόνων βασιλέων. Από την πόλη διήλθαν τα στρατεύματα του Κάσσιου και του Βρούτου πριν την τελική αναμέτρηση με τις λεγεώνες του Αντωνίου και του Οκταβιανού στους Φιλίππους το 42 π.Χ. Τελικά με την ίδρυση της γειτονικής Τραϊανούπολης από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Μάρκο Ούλπιο Τραϊανό (53 μ.Χ. – 117 μ.Χ.), διαφαίνεται ότι παρακμάζει και εγκαταλείπεται η ένδοξη ιστορική πορεία της.
Ο Δορίσκος τοποθετείται από τον Στράβωνα (63 π.Χ. – 23 μ.Χ.) ανατολικά της Σαμοθρακικής περαίας και του Χαρακώματος και πριν από τον Έβρο ποταμό. Ο Δορίσκος αναφέρεται ως «τείχος» από τον Σκύλακα τον Καρυανδέα (6ος – 5ος αιώνας π.Χ.) και επιπλέον από τον Ηρόδοτο (484-425 π.Χ.), τον πατέρα της Ιστορίας, ως «αιγιαλός»[3] και «πεδίον μέγα» της Θράκης[4], αλλά και ως σημαντικότατη οχυρή θέση (τείχος βασιλήιον) των Περσών, όπου ως γνωστόν ο Δαρείος Α΄ (550-487 π.Χ.) είχε εγκαταστήσει μόνιμη φρουρά, αρχής γενομένης από την εκστρατεία του εναντίον των Σκυθών το 512-513 π.Χ.. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι εδώ αποβίβασαν οι Λέσβιοι κατά την διάρκεια της ιωνικής επανάστασης (494 π.Χ.) τους Παίονες που είχαν εξοριστεί μετά το τέλος της Σκυθικής εκστρατείας από τον Μεγάβαζο στην Φρυγία, για να γυρίσουν στις εστίες τους στην περιοχή του Στρυμόνα. Περί το καλοκαίρι του 480 π.Χ. χρησίμευσε ως τόπος παράταξης, μέτρησης και επιθεώρησης της στρατιάς του Ξέρξη Α΄ (519-465 π..) και ως μεγάλο κέντρο ανεφοδιασμού. Από τον Δορίσκο λογίζεται ότι ξεκίνησε η με μεγάλες προσδοκίες εκστρατεία του Ξέρξη Α΄ εναντίον της Ελλάδος. Η στρατηγική του θέση στον χερσαίο άξονα Ασίας και Ευρώπης, αλλά και η εγγύτητα των παραλίων του Αιγαίου με την θρακική ενδοχώρα, μέσω του Έβρου ποταμού, αποτελούσε αναμφισβήτητο στρατηγικό πλεονέκτημα. Παρόλα αυτά λίγες είναι οι πληροφορίες όσον αφορά την τύχη του Δορίσκου μετά την απομάκρυνση των Περσών.
Η κατάληψη του Δορίσκου μετά την Φιλοκράτειο ειρήνη το 346 π.Χ. από τον Φίλιππο Β΄ (382-336 π.Χ.), καταγγέλθηκε από τον Αθηναίο πολιτικό και ρήτορα Δημοσθένη (384-322 π.Χ.) ως καταπάτηση των Αθηναϊκών συμφερόντων στο Βόρειο Αιγαίο. Στη συνέχεια βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Πτολεμαίων Μακεδόνων της Αιγύπτου και αργότερα περί το 200 π.Χ. επανέρχεται στην επιρροή των Μακεδόνων βασιλέων. Από την πόλη διήλθαν τα στρατεύματα του Κάσσιου και του Βρούτου πριν την τελική αναμέτρηση με τις λεγεώνες του Αντωνίου και του Οκταβιανού στους Φιλίππους το 42 π.Χ. Τελικά με την ίδρυση της γειτονικής Τραϊανούπολης από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Μάρκο Ούλπιο Τραϊανό (53 μ.Χ. – 117 μ.Χ.), διαφαίνεται ότι παρακμάζει και εγκαταλείπεται η ένδοξη ιστορική πορεία της.
Ο Δορίσκος σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα έκοψε νόμισμα. Η ανακάλυψη πολλών χειροποίητων αγγείων θέτει χρονολογικά την ύπαρξη του αρχαίου Δορίσκου πριν τον κεραμικό τροχό. Ως εκ τούτου συνάγεται ότι ο αρχαίος Δορίσκος προϋπήρχε και δεν δημιουργήθηκε από τον Δαρείο Α΄. Ο Δαρείος πέρασε από τον Δορίσκο, όπως και ο Ξέρξης Α΄ που έσυρε τα πλοία στην παραλία του για να τα επισκευάσει και να μετρήσει τον στρατό και τον στόλο του.
Ο Δορίσκος αποτελούσε στρατηγικό κόμβο για τις στρατιές του Δαρείου Α΄, του Ξέρξη Α΄, του Φιλίππου Β΄ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώνοντας την Ασία με την υπόλοιπη Ελλάδα και την Ευρώπη. Στο πέρασμά του ο Μέγας Αλέξανδρος άφησε διοικητή της πόλης τον βασιλιά Λυσίμαχο. Ο Δορίσκος αναφέρεται μέχρι και τα πρώτα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Έκτοτε χάνεται. Η εξαφάνισή της πόλης οφείλεται πιθανόν στο ότι ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Μάρκος Ούλπιος Τραϊανός (53-117 μ.Χ.) την λεηλάτησε, την κατέστρεψε και κοντά στη θέση της ίδρυσε την Τραϊανούπολη με την συνδρομή του μεγάλου μηχανικού, αρχιτέκτονα, πολιτικού και στρατιωτικού Απολλόδωρου του Δαμασκηνού (60-130 μ.Χ.), ο οποίος κατασκεύασε σημαντικά οικοδομικά και κοινωνικά έργα στην περιοχή.Τους Αλεξανδρινούς χρόνους και αργότερα στο Βυζάντιο και την Τουρκοκρατία, έμεινε ένας μικρός και άσημος οικισμός. Για λόγους ασφαλείας από τους πειρατές οι κάτοικοί του τον εγκατέλειψαν για πάντα και εγκαταστάθηκαν λίγα χιλιόμετρα βορειότερα προς το εσωτερικό. Οι Τούρκοι του έδωσαν το όνομα Ρωμτζήκ, δηλαδή “Μικρός Ρωμαίος, Ρωμιόπουλο”. Σήμερα στο ύψωμα του Δορίσκου βρίσκονται κατάλοιπα από το αρχαίο τείχος, τύμβοι, συλημένοι τάφοι, όστρακα αγγείων, λίθινα θεμέλια διαδοχικών χώρων, λιθόστρωτες αυλές και δρόμοι, πήλινα δάπεδα και στρώματα πεσμένων κεραμίδων, διατροφικά κατάλοιπα (άφθονα όστρακα και οστά ζώων). Εντός του αρχαιολογικού χώρου εντοπίστηκαν, επίσης, τμήματα λιθόστρωτου που προσομοιάζουν με τα χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής Εγνατίας οδού, γεγονός που αποδεικνύει ότι η Εγνατία οδός διέρχονταν και από τον Δορίσκο.
Στον αρχαιολογικό χώρου του Δορίσκου βρέθηκε νόμισμα με την παράσταση της Αθηνάς και της γλαύκης που φέρει την επιγραφή «ΔΟΡΙ(ΣΚΟΥ). Χρονολογείται περί τα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα. Επιπρόσθετα βρέθηκαν και άλλα αρχαία νομίσματα. Μεταξύ αυτών και το χάλκινο νόμισμα με το αστέρι της Βεργίνας. Όλα τα ανωτέρω ευρήματα συνθέτουν το ανάγλυφο μιας οχυρωμένης πόλης, όπου οι κάτοικοι ασχολούνταν με την καλλιέργεια των σιτηρών και του αμπελιού, την κτηνοτροφία και την υφαντική, το ψάρεμα και είχαν εμπορικές επαφές με τις πόλεις της Θράκης, των νησιών του Αιγαίου, των Μακεδόνων και Θρακών βασιλέων, κ.α. Επίσης, μυλόπετρες, πατητήρια, πήλινες αγνύφες για τους αργαλειούς, εμπορικοί αμφορείς από διάφορα μέρη (Θάσο, Άκανθο, Αίνο, Σαμοθράκη και νησιά του ΝΑ Αιγαίου, κ.α.), και επιπρόσθετα αντικείμενα κεραμικής και καθημερινής χρήσης ευρήματα κυριαρχούν. Περιμένουν τις μελλοντικές ανασκαφές που θα αναδείξουν περισσότερο τον αρχαιολογικό χώρο και να τον καταστήσουν σημαντικό ακροφυλάκιο της εθνικής μνήμης.
Στον αρχαιολογικό χώρου του Δορίσκου βρέθηκε νόμισμα με την παράσταση της Αθηνάς και της γλαύκης που φέρει την επιγραφή «ΔΟΡΙ(ΣΚΟΥ). Χρονολογείται περί τα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα. Επιπρόσθετα βρέθηκαν και άλλα αρχαία νομίσματα. Μεταξύ αυτών και το χάλκινο νόμισμα με το αστέρι της Βεργίνας. Όλα τα ανωτέρω ευρήματα συνθέτουν το ανάγλυφο μιας οχυρωμένης πόλης, όπου οι κάτοικοι ασχολούνταν με την καλλιέργεια των σιτηρών και του αμπελιού, την κτηνοτροφία και την υφαντική, το ψάρεμα και είχαν εμπορικές επαφές με τις πόλεις της Θράκης, των νησιών του Αιγαίου, των Μακεδόνων και Θρακών βασιλέων, κ.α. Επίσης, μυλόπετρες, πατητήρια, πήλινες αγνύφες για τους αργαλειούς, εμπορικοί αμφορείς από διάφορα μέρη (Θάσο, Άκανθο, Αίνο, Σαμοθράκη και νησιά του ΝΑ Αιγαίου, κ.α.), και επιπρόσθετα αντικείμενα κεραμικής και καθημερινής χρήσης ευρήματα κυριαρχούν. Περιμένουν τις μελλοντικές ανασκαφές που θα αναδείξουν περισσότερο τον αρχαιολογικό χώρο και να τον καταστήσουν σημαντικό ακροφυλάκιο της εθνικής μνήμης.
ΑΠΟ https://elinis.gr/
Βιβλιογραφικές Πηγές
Γεωργαντζής, Πέτρος. (2006). ΆΒΔΗΡΑ, σελ. 407-408, Ξάνθη.
Ηρόδοτος, Ιστορία 7, Πολύμνια, (1992), σελίδες 109-149, μετάφραση Φιλολογική Ομάδα Κάκτου, Αθήνα: ΚΑΚΤΟΣ.
Ηρόδοτος. (1964). Οι Περσικοί Πόλεμοι, σελίδες 53-61, μετάφραση Γ. Βλαχογιάννη – Κ. Κοσμά, Αθήνα: ΟΑΕΔ.
Εγκυκλοπαίδεια Παγκόσμια Ιστορία. Ο Ελληνικός Κόσμος. (2008). Οι Περσικοί Πόλεμοι, σελίδες 26-32, Αθήνα: Εθνική Τράπεζα.
Κορνήλιος Νέπωτας. (2005). Βίοι, σελίδες 27-58, μετάφραση Π.Ε.Γιαννακοπούλου, Αθήνα: Παπαδήμα.
Πλούταρχος. (1992). Βίοι Παράλληλοι, Τόμος 2, Θεμιστοκλής – Κάμιλλος, μετάφραση Φιλολογική Πομάδα κάκτου, Αθήνα: ΚΑΚΤΟΣ.
Πλούταρχος. (1993). Βίοι Παράλληλοι, Τόμος 7, Αριστείδης – Μάρκος Κάτων, μετάφραση Φιλολογική Πομάδα κάκτου, Αθήνα: ΚΑΚΤΟΣ.
Τσολάκη, Κυριακή, 15 Μαρτίου 2017, Αρχαίος Δορίσκος: Το «πεδίον μέγα» της Θράκης, διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο: (https://www.alexpolisonline.com/2017/03/blog-post_93.html, 16-9-2020).
Παρισάκη, Μαρία Γαβριέλα, Λουκουπούλου, Λουίζα. Δορίσκος, διατίθεται στον διαδικτυακό τόπο: (https://www.gtp.gr/LocInfo.asp? InfoId=49&Code=EGRRER10FERFER00060&PrimeCode=EGRRER10FERFER00060&Level=10&PrimeLevel=10&lng=1,16-9-2020).
ΗΡΟΔΟΤΟΣ/Ἱστορίαι/ΒΙΒΛΙΟ Η: ΠΟΛΥΜΝΙΑ
Βιβλιογραφικές Πηγές
Γεωργαντζής, Πέτρος. (2006). ΆΒΔΗΡΑ, σελ. 407-408, Ξάνθη.
Ηρόδοτος, Ιστορία 7, Πολύμνια, (1992), σελίδες 109-149, μετάφραση Φιλολογική Ομάδα Κάκτου, Αθήνα: ΚΑΚΤΟΣ.
Ηρόδοτος. (1964). Οι Περσικοί Πόλεμοι, σελίδες 53-61, μετάφραση Γ. Βλαχογιάννη – Κ. Κοσμά, Αθήνα: ΟΑΕΔ.
Εγκυκλοπαίδεια Παγκόσμια Ιστορία. Ο Ελληνικός Κόσμος. (2008). Οι Περσικοί Πόλεμοι, σελίδες 26-32, Αθήνα: Εθνική Τράπεζα.
Κορνήλιος Νέπωτας. (2005). Βίοι, σελίδες 27-58, μετάφραση Π.Ε.Γιαννακοπούλου, Αθήνα: Παπαδήμα.
Πλούταρχος. (1992). Βίοι Παράλληλοι, Τόμος 2, Θεμιστοκλής – Κάμιλλος, μετάφραση Φιλολογική Πομάδα κάκτου, Αθήνα: ΚΑΚΤΟΣ.
Πλούταρχος. (1993). Βίοι Παράλληλοι, Τόμος 7, Αριστείδης – Μάρκος Κάτων, μετάφραση Φιλολογική Πομάδα κάκτου, Αθήνα: ΚΑΚΤΟΣ.
Τσολάκη, Κυριακή, 15 Μαρτίου 2017, Αρχαίος Δορίσκος: Το «πεδίον μέγα» της Θράκης, διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο: (https://www.alexpolisonline.com/2017/03/blog-post_93.html, 16-9-2020).
Παρισάκη, Μαρία Γαβριέλα, Λουκουπούλου, Λουίζα. Δορίσκος, διατίθεται στον διαδικτυακό τόπο: (https://www.gtp.gr/LocInfo.asp? InfoId=49&Code=EGRRER10FERFER00060&PrimeCode=EGRRER10FERFER00060&Level=10&PrimeLevel=10&lng=1,16-9-2020).
ΗΡΟΔΟΤΟΣ/Ἱστορίαι/ΒΙΒΛΙΟ Η: ΠΟΛΥΜΝΙΑ
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
