Ο χορός στην μινωική Κρήτη

Στην αρχαία Κρήτη οι γυναίκες χόρευαν πολύ. Ο σημαντικότερος χορός καθ όλη τη διάρκεια της μινωικής εποχής ήταν ο γυναικείος ανοιχτός κυκλικός χορός που χορευόταν με την ίδια λαμπρότητα τόσο στο ανακτορικό περιβάλλον όσο και στην εξοχή, στο πλαίσιο λατρευτικών δρώμενων για την επιφάνεια γυναικείας θεότητας της βλάστησης.

Ελάμβαναν μέρος μόνο γυναίκες, είχαν ελεύθερη κυκλική κίνηση και έκαναν χειρονομίες επίκλησης με σημαντικότερη την ανύψωση των χεριών πάνω από την κεφαλή, που συνοδεύεται
με ελαφρά κλίση του κορμού προς τα πίσω.
Η αρχαιολόγος Στέλλα Μανδαλάκη μίλησε στην Αρχαιολογική Εταιρεία στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Μινωικής Αρχαιολογίας με θέμα «Η όρχηση στη μινωική κοινωνία». Ξεκίνησε από αυτόν τον κυκλικό χορό, που εξελίσσεται και, κατά τη μετανακτορική περίοδο εκτελείται και στα νεκροταφεία και συνέχισε αναφέροντας πως το σχήμα του ανοιχτού κύκλου και ο λατρευτικός χαρακτήρας της όρχησης «διαφοροποιούν τον γυναικείο κυκλικό χορό από τον αντίστοιχο ανδρικό, ο οποίος ήταν κλειστού τύπου με λαβή από τους ώμους και εκτελούνταν σε πλακόστρωτους χώρους ή στο εσωτερικό κυκλικών περιβόλων των νεκροταφείων, κατά τη διάρκεια νεκρικών τελετών».

Κατά τη μετανακτορική περίοδο, ο χορός συνδυάζεται με προσφορές απαρχών, ενώ παράλληλα η κορυφαία δεν εκτελεί τις χαρακτηριστικές χειρονομίες που προσιδιάζουν στον ρόλο της, αλλά συνοδεύει την όρχηση με μουσική. Οσο για την τέλεσή του στα νεκροταφεία, «στην περίπτωση αυτή επιδιώκεται η επιφάνεια της θεότητας για την ασφαλή μετάβαση του νεκρού στον Αδη».

Στον χορό με ιερά δένδρα και λίθους συνδυάζεται η όρχηση της κορυφαίας με δύο παράλληλες ή εναλλασσόμενες χορομιμικές δράσεις συμβολικού περιεχομένου, το τίναγμα ιερού δένδρου και τον εναγκαλισμό φυσικού λίθου, στοιχεία που προσδίδουν στο δρώμενο θεατρικό-δραματικό χαρακτήρα. Η όρχηση πραγματοποιούνταν και από τα δύο φύλα σε υπαίθρια ιερά ή στο ανακτορικό περιβάλλον, στα πλαίσια δρώμενων για την επιφάνεια διαφορετικών θεοτήτων, ανδρικών, γυναικείων ή ζεύγους. Η συγκεκριμένη μινωική όρχηση χορευόταν και στην ηπειρωτική Ελλάδα με αρκετές διαφοροποιήσεις από το πρωτότυπο

Ένας γυναικείος χορός με τριγωνική διάταξη των χορευτριών φαίνεται ότι αγαπήθηκε εξίσου από τους Μινωίτες και τους Μυκηναίους. Εκτός από τον σχηματισμό, άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία της όρχησης είναι η χειρονομία των λυγισμένων χεριών στους γοφούς, η ενδυμασία και το περιλαίμιο.«Αυθόρμητοι, λαϊκοί χοροί ψυχαγωγικού χαρακτήρα δεν εντοπίστηκαν στη συγκεκριμένη μελέτη, ίσως γιατί δεν συνηθίζεται η απεικόνισή τους στους αρχαίους πολιτισμούς γενικότερα. Παρόλο που είναι αρκετά δύσκολο να διατηρήθηκαν στοιχεία της μινωικής όρχησης στους ιστορικούς χρόνους, η γοητεία που ασκούσαν τα μινωικά ορχηστικά δρώμενα διατηρήθηκε ως ανάμνηση στους αρχαίους συγγραφείς που αναφέρονται συχνά στη χορευτική δεινότητα των αρχαίων Κρητών» ανέφερε η κ. Μανδαλάκη.