Ο Διοκλητιανός ή Διοκλής
Οι πολίτες της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ζούσαν με αυτό τον τρόπο όταν οι Βάρβαροι λαοί γύρω της τα γερμανικά φύλλα οι Γότθοι ας πούμε και άλλα φύλλα είχαν το πολύ τεράστιες...καλύβες ...! .Μια εντυπωσιακή φωτογραφική απόδοση της ελληνορωμαϊκης ζωής στον 2ο - 3ο αιώνα μ.Χ.
.jpg)
Ο Γάϊος Βαλέριος Διοκλής, όπως ονομαζόταν προτού γίνει αυτοκράτορας, γεννήθηκε στη Σάλωνα της Δαλματίας. Καταγόταν από φτωχή οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν πιθανώς απελεύθερος. Ο Διοκλής κατετάγη στον στρατό ως απλός στρατιώτης, αλλά γρήγορα ανέβηκε στην ιεραρχία χάρη στην ανδρεία του και στις στρατηγικές του ικανότητες. Ο αυτοκράτορας Κάρος τον πήρε υπό την προστασία του δίνοντάς του το όνομα Αυρήλιος και τον διόρισε διοικητή της ανακτορικής φρουράς.
Οταν ο γιος του Κάρου, αυτοκράτορας Νουμεριανός, βρέθηκε δολοφονημένος το 284 στη Νικομήδεια της Βιθυνίας, το στράτευμα αναγόρευσε αυτοκράτορα τον Διοκλή, ο οποίος μετονομάστηκε Διοκλητιανός. Ο νέος αυτοκράτορας, αφού ορκίστηκε ότι δεν ευθυνόταν ο ίδιος για τον φόνο του Νουμεριανού, κατηγόρησε ως δολοφόνο τον πεθερό του Νουμεριανού Απερ, τον οποίο και σκότωσε με το ξίφος του μπροστά στους στρατιώτες του. Στη συνέχεια ο Διοκλητιανός συγκρούστηκε με τον πρωτότοκο γιο του Κάρου, τον Καρίνο, στη συμβολή των ποταμών Μάργου (σημερινού Μοράβα) και Δούναβη. Ο Καρίνος σκοτώθηκε και ο Διοκλητιανός έμεινε κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού.
Διαρχία και Τετραρχία
Αφού αναγνωρίστηκε ως αυτοκράτορας και από τη Σύγκλητο, ο Διοκλητιανός ανέλαβε το βαρύ καθήκον να αναμορφώσει τον διαλυμένο κρατικό μηχανισμό και να κάνει την οικονομία να ορθοποδήσει. Συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορούσε μόνος του να διοικήσει την αχανή ρωμαϊκή επικράτεια, επέλεξε, το 286, συναυτοκράτορά του τον Μάρκο Αυρήλιο Βαλέριο Μαξιμιανό αναγορεύοντάς τον Αύγουστο, όπως ήταν και ο δικός του τίτλος. Ο Διοκλητιανός κράτησε για τον εαυτό του το ανατολικό τμήμα της Αυτοκρατορίας με έδρα τη Νικομήδεια, ενώ ο Μαξιμιανός, με έδρα το Μεδιόλανο (το σημερινό Μιλάνο) ανέλαβε την εποπτεία του δυτικού τμήματος.
H Αυτοκρατορία όμως μεγάλωσε ακόμη περισσότερο μετά τους νικηφόρους πολέμους εναντίον των Περσών, των Φράγκων, των Σαξόνων, των Σαρματών, οπότε ο Διοκλητιανός αποφάσισε να ανακηρύξει Καίσαρες δύο αρχηγούς της σωματοφυλακής του, τον Γαλέριο Μαξιμιανό και τον Κωνστάντιο Χλωρό. Ο Γαλέριος θα βοηθούσε τον Διοκλητιανό στην Ανατολή και ο Κωνστάντιος τον Μαξιμιανό στη Δύση. Ετσι δημιουργήθηκε μια «Τετραρχία», αν και στην πραγματικότητα την ύψιστη εξουσία την είχε ο Διοκλητιανός.
Διακυβέρνηση και γάμοι
Το νέο αυτό σύστημα διοίκησης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας προέβλεπε ότι όταν οι δύο Αύγουστοι θα αποχωρούσαν λόγω ηλικίας ή θανάτου, θα τους διαδέχονταν οι δύο Καίσαρες αφού προηγουμένως θα είχαν επιλέξει άλλους Καίσαρες στη θέση τους. Δεν επρόκειτο για κατάτμηση της Αυτοκρατορίας αλλά για ενδυνάμωση της διοίκησής της. Επιπλέον οι δεσμοί μεταξύ των τεσσάρων συσφίχθηκαν με γάμους: ο Γαλέριος νυμφεύθηκε την κόρη του Διοκλητιανού Βαλερία, ο Κωνστάντιος Χλωρός, αφού χώρισε την Ελένη, τη μητέρα τού μετέπειτα Μεγάλου Κωνσταντίνου, νυμφεύθηκε την κόρη του Μαξιμιανού Θεοδώρα. Επίσης οι δύο Αύγουστοι υιοθέτησαν τους δύο Καίσαρες ούτως ώστε να είναι και σύμφωνα με τον νόμο διάδοχοί τους.
Με τον τρόπο αυτόν ο Διοκλητιανός δημιούργησε ένα νέο ολιγαρχικό σύστημα το οποίο μετεξελίχθηκε σε θεοκρατικό. Πιστεύοντας στην αναζωπύρωση των παλαιών ηθικών και θρησκευτικών παραδόσεων των Ρωμαίων, ο Διοκλητιανός περιέβαλε την εξουσία του με θρησκευτικότητα και διεκήρυσσε ότι είναι ο εκλεκτός του Δία. Το 287 μάλιστα αυτοαποκλήθηκε Δίιος (Jovius) και στον Μαξιμιανό έδωσε τον τίτλο Ηράκλειος (Herculius).
Διωγμοί των χριστιανών
Επίσης ανακήρυξε ο Διοκλητιανός τη λατρεία του Δία αποκλειστική και υποχρεωτική θρησκεία της Αυτοκρατορίας. Αρχικά δεν προσπάθησε να επιβάλει τις θρησκευτικές προτιμήσεις του με βίαια μέσα. Ο Γαλέριος όμως επέμεινε ότι ο χριστιανισμός έπρεπε να εξαλειφθεί από τη ρωμαϊκή επικράτεια και με την προτροπή του ο Διοκλητιανός κήρυξε διωγμό εναντίον των χριστιανών το 303. Μολονότι ο διωγμός του Διοκλητιανού εναντίον των χριστιανών ήταν από τους πλέον βίαιους και αιματηρούς που έγιναν ποτέ στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τα αποτελέσματά του δεν ήταν τα επιθυμητά για τη ρωμαϊκή ηγεσία. Αντίθετα, το χριστιανικό κίνημα διογκώθηκε.
Καθώς η Ρώμη βρισκόταν πλέον σε παρακμή και η άλλοτε κραταιά Σύγκλητος είχε υποβιβαστεί σε ένα είδος δημοτικού συμβουλίου, ο Διοκλητιανός έδειξε μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την περιφέρεια οργανώνοντας έναν τεράστιο γραφειοκρατικό μηχανισμό ώστε να μπορεί να ελέγχει και τα πλέον απομακρυσμένα σημεία της επικράτειας. H διαίρεση των ρωμαϊκών επαρχιών σε αυτοκρατορικές και συγκλητικές καταργήθηκε και η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διαιρέθηκε σε τέσσερις «υπαρχίες», δώδεκα «διοικήσεις» και περίπου εκατό επαρχίες. Ανώτατοι άρχοντες των υπαρχιών ήταν οι δύο Αύγουστοι και οι δύο Καίσαρες, οι οποίοι επέβλεπαν την εύρυθμη λειτουργία της πολύπλοκης κρατικής μηχανής βοηθούμενοι από μια καλά οργανωμένη μυστική αστυνομία.
Χρυσά νομίσματα και φόροι
Τα οικονομικά μέτρα του Διοκλητιανού έφεραν σε απόγνωση τον λαό. Το 296 ο Διοκλητιανός έθεσε σε κυκλοφορία νόμισμα με σταθερή αξία χρυσού και το επέβαλε σε όλη την επικράτεια καταργώντας τα τοπικά νομισματικά συστήματα. Το αποτέλεσμα ήταν αντίθετο από το αναμενόμενο: αντί να παταχθεί ο πληθωρισμός, οι τιμές των προϊόντων εκτινάχθηκαν στα ύψη και κινδύνευε ο ανεφοδιασμός του στρατού. Ετσι πέντε χρόνια αργότερα ο Διοκλητιανός εξέδωσε διάταγμα στο οποίο αναγράφονταν οι ανώτερες τιμές περίπου χιλίων προϊόντων και για τους παραβάτες προβλέπονταν αυστηρές ποινές. Το μέτρο ωστόσο δεν έριξε τις τιμές. Οι φτωχοί γίνονταν ακόμη φτωχότεροι και οι νέοι φόροι απομυζούσαν τις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις, ενώ ο πλούτος συσσωρευόταν στα χέρια των ολίγων.
Επιθυμώντας την αποκέντρωση ο Διοκλητιανός επεξέτεινε το οδικό δίκτυο, οχύρωσε πόλεις, έχτισε φρούρια στα σύνορα και φρόντισε την κατασκευή δημοσίων κτιρίων τόσο στις επαρχίες όσο και στη Ρώμη. Πάνω απ' όλα όμως φρόντισε για το ανάκτορό του στη γενέτειρά του, όπου το 305 αποσύρθηκε άρρωστος και καταβεβλημένος, αφού πρώτα παραιτήθηκε από το αξίωμά του, αναγκάζοντας και τον Μαξιμιανό να πράξει το ίδιο. Μετά την παραίτηση των δύο Αυγούστων, ο Διοκλητιανός ανακήρυξε Αυγούστους τον Γαλέριο και τον Κωνστάντιο και Καίσαρες τον Φλάβιο Σεβήρο και τον Μαξιμίνο Δάια.
H κατάρρευση της Τετραρχίας
Στα 21 χρόνια της παντοδυναμίας του ο Διοκλητιανός πρόσφερε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μια μικρή παράταση ειρηνικής ενότητας, παρ' όλο που τελικά δεν επετεύχθη η αναστροφή της πορείας της προς την παρακμή. Ο Διοκλητιανός δεν είχε πρόθεση να επιτύχει την ευημερία των λαών της Αυτοκρατορίας. Προσπάθησε απλώς να ανορθώσει το παρηκμασμένο κράτος υιοθετώντας αναχρονιστικά μέτρα. Πρότυπό του ήταν το διοικητικό σύστημα των Πτολεμαίων της Αιγύπτου.
Ο Διοκλητιανός έζησε αρκετά για να δει τον Κωνσταντίνο, τον γιο του Κωνστάντιου Χλωρού, να γίνεται το 306 Αύγουστος, τον χριστιανισμό, με το Εδικτο του Μεδιολάνου το 313, να αναγνωρίζεται ως μία από τις θρησκείες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την περίφημη Τετραρχία του να διαλύεται μαζί με την απάνθρωπη οικονομική πολιτική του. Ωστόσο αρκετά στοιχεία της διοικητικής και στρατιωτικής οργάνωσης που θέσπισε ο Διοκλητιανός διατηρήθηκαν και δημιούργησαν τις βάσεις για το σύστημα που επέβαλε κατά τη μονοκρατορία του ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο ιδρυτής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
KEIMENA: ΙΩΑΝΝΑ ΖΟΥΛΑ
Οι πολίτες της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ζούσαν με αυτό τον τρόπο όταν οι Βάρβαροι λαοί γύρω της τα γερμανικά φύλλα οι Γότθοι ας πούμε και άλλα φύλλα είχαν το πολύ τεράστιες...καλύβες ...! .Μια εντυπωσιακή φωτογραφική απόδοση της ελληνορωμαϊκης ζωής στον 2ο - 3ο αιώνα μ.Χ.
 |
| ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΛΟΥΤΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΟΚΛΗΤΙΑΝΟΥ |
 |
| ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΛΟΥΤΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΟΚΛΗΤΙΑΝΟΥ |
 |
| ΜΑΚΕΤΑ ΜΕ ΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΤΩΝ ΛΟΥΤΡΩΝ |
 |
| ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ |
ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΙΟΚΛΗ
Ο Διοκλητιανός ή Διοκλής (Gaius Aurelius Valerius Diocletianus -GAIVS AVRELIVS VALERIVS DIOCLETIANVS AVGVSTVS - 22 Δεκεμβρίου 244 - 3 Δεκεμβρίου 311) ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 284 έως το 305.
Ο Γάϊος Βαλέριος Διοκλής, όπως ονομαζόταν προτού γίνει αυτοκράτορας, γεννήθηκε στη Σάλωνα της Δαλματίας. Καταγόταν από φτωχή οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν πιθανώς απελεύθερος. Ο Διοκλής κατετάγη στον στρατό ως απλός στρατιώτης, αλλά γρήγορα ανέβηκε στην ιεραρχία χάρη στην ανδρεία του και στις στρατηγικές του ικανότητες. Ο αυτοκράτορας Κάρος τον πήρε υπό την προστασία του δίνοντάς του το όνομα Αυρήλιος και τον διόρισε διοικητή της ανακτορικής φρουράς.
Οταν ο γιος του Κάρου, αυτοκράτορας Νουμεριανός, βρέθηκε δολοφονημένος το 284 στη Νικομήδεια της Βιθυνίας, το στράτευμα αναγόρευσε αυτοκράτορα τον Διοκλή, ο οποίος μετονομάστηκε Διοκλητιανός. Ο νέος αυτοκράτορας, αφού ορκίστηκε ότι δεν ευθυνόταν ο ίδιος για τον φόνο του Νουμεριανού, κατηγόρησε ως δολοφόνο τον πεθερό του Νουμεριανού Απερ, τον οποίο και σκότωσε με το ξίφος του μπροστά στους στρατιώτες του. Στη συνέχεια ο Διοκλητιανός συγκρούστηκε με τον πρωτότοκο γιο του Κάρου, τον Καρίνο, στη συμβολή των ποταμών Μάργου (σημερινού Μοράβα) και Δούναβη. Ο Καρίνος σκοτώθηκε και ο Διοκλητιανός έμεινε κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού.
Διαρχία και Τετραρχία
Αφού αναγνωρίστηκε ως αυτοκράτορας και από τη Σύγκλητο, ο Διοκλητιανός ανέλαβε το βαρύ καθήκον να αναμορφώσει τον διαλυμένο κρατικό μηχανισμό και να κάνει την οικονομία να ορθοποδήσει. Συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορούσε μόνος του να διοικήσει την αχανή ρωμαϊκή επικράτεια, επέλεξε, το 286, συναυτοκράτορά του τον Μάρκο Αυρήλιο Βαλέριο Μαξιμιανό αναγορεύοντάς τον Αύγουστο, όπως ήταν και ο δικός του τίτλος. Ο Διοκλητιανός κράτησε για τον εαυτό του το ανατολικό τμήμα της Αυτοκρατορίας με έδρα τη Νικομήδεια, ενώ ο Μαξιμιανός, με έδρα το Μεδιόλανο (το σημερινό Μιλάνο) ανέλαβε την εποπτεία του δυτικού τμήματος.
H Αυτοκρατορία όμως μεγάλωσε ακόμη περισσότερο μετά τους νικηφόρους πολέμους εναντίον των Περσών, των Φράγκων, των Σαξόνων, των Σαρματών, οπότε ο Διοκλητιανός αποφάσισε να ανακηρύξει Καίσαρες δύο αρχηγούς της σωματοφυλακής του, τον Γαλέριο Μαξιμιανό και τον Κωνστάντιο Χλωρό. Ο Γαλέριος θα βοηθούσε τον Διοκλητιανό στην Ανατολή και ο Κωνστάντιος τον Μαξιμιανό στη Δύση. Ετσι δημιουργήθηκε μια «Τετραρχία», αν και στην πραγματικότητα την ύψιστη εξουσία την είχε ο Διοκλητιανός.
Διακυβέρνηση και γάμοι
Το νέο αυτό σύστημα διοίκησης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας προέβλεπε ότι όταν οι δύο Αύγουστοι θα αποχωρούσαν λόγω ηλικίας ή θανάτου, θα τους διαδέχονταν οι δύο Καίσαρες αφού προηγουμένως θα είχαν επιλέξει άλλους Καίσαρες στη θέση τους. Δεν επρόκειτο για κατάτμηση της Αυτοκρατορίας αλλά για ενδυνάμωση της διοίκησής της. Επιπλέον οι δεσμοί μεταξύ των τεσσάρων συσφίχθηκαν με γάμους: ο Γαλέριος νυμφεύθηκε την κόρη του Διοκλητιανού Βαλερία, ο Κωνστάντιος Χλωρός, αφού χώρισε την Ελένη, τη μητέρα τού μετέπειτα Μεγάλου Κωνσταντίνου, νυμφεύθηκε την κόρη του Μαξιμιανού Θεοδώρα. Επίσης οι δύο Αύγουστοι υιοθέτησαν τους δύο Καίσαρες ούτως ώστε να είναι και σύμφωνα με τον νόμο διάδοχοί τους.Με τον τρόπο αυτόν ο Διοκλητιανός δημιούργησε ένα νέο ολιγαρχικό σύστημα το οποίο μετεξελίχθηκε σε θεοκρατικό. Πιστεύοντας στην αναζωπύρωση των παλαιών ηθικών και θρησκευτικών παραδόσεων των Ρωμαίων, ο Διοκλητιανός περιέβαλε την εξουσία του με θρησκευτικότητα και διεκήρυσσε ότι είναι ο εκλεκτός του Δία. Το 287 μάλιστα αυτοαποκλήθηκε Δίιος (Jovius) και στον Μαξιμιανό έδωσε τον τίτλο Ηράκλειος (Herculius).
Διωγμοί των χριστιανών
Επίσης ανακήρυξε ο Διοκλητιανός τη λατρεία του Δία αποκλειστική και υποχρεωτική θρησκεία της Αυτοκρατορίας. Αρχικά δεν προσπάθησε να επιβάλει τις θρησκευτικές προτιμήσεις του με βίαια μέσα. Ο Γαλέριος όμως επέμεινε ότι ο χριστιανισμός έπρεπε να εξαλειφθεί από τη ρωμαϊκή επικράτεια και με την προτροπή του ο Διοκλητιανός κήρυξε διωγμό εναντίον των χριστιανών το 303. Μολονότι ο διωγμός του Διοκλητιανού εναντίον των χριστιανών ήταν από τους πλέον βίαιους και αιματηρούς που έγιναν ποτέ στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τα αποτελέσματά του δεν ήταν τα επιθυμητά για τη ρωμαϊκή ηγεσία. Αντίθετα, το χριστιανικό κίνημα διογκώθηκε.
Καθώς η Ρώμη βρισκόταν πλέον σε παρακμή και η άλλοτε κραταιά Σύγκλητος είχε υποβιβαστεί σε ένα είδος δημοτικού συμβουλίου, ο Διοκλητιανός έδειξε μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την περιφέρεια οργανώνοντας έναν τεράστιο γραφειοκρατικό μηχανισμό ώστε να μπορεί να ελέγχει και τα πλέον απομακρυσμένα σημεία της επικράτειας. H διαίρεση των ρωμαϊκών επαρχιών σε αυτοκρατορικές και συγκλητικές καταργήθηκε και η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διαιρέθηκε σε τέσσερις «υπαρχίες», δώδεκα «διοικήσεις» και περίπου εκατό επαρχίες. Ανώτατοι άρχοντες των υπαρχιών ήταν οι δύο Αύγουστοι και οι δύο Καίσαρες, οι οποίοι επέβλεπαν την εύρυθμη λειτουργία της πολύπλοκης κρατικής μηχανής βοηθούμενοι από μια καλά οργανωμένη μυστική αστυνομία.
Χρυσά νομίσματα και φόροι
Τα οικονομικά μέτρα του Διοκλητιανού έφεραν σε απόγνωση τον λαό. Το 296 ο Διοκλητιανός έθεσε σε κυκλοφορία νόμισμα με σταθερή αξία χρυσού και το επέβαλε σε όλη την επικράτεια καταργώντας τα τοπικά νομισματικά συστήματα. Το αποτέλεσμα ήταν αντίθετο από το αναμενόμενο: αντί να παταχθεί ο πληθωρισμός, οι τιμές των προϊόντων εκτινάχθηκαν στα ύψη και κινδύνευε ο ανεφοδιασμός του στρατού. Ετσι πέντε χρόνια αργότερα ο Διοκλητιανός εξέδωσε διάταγμα στο οποίο αναγράφονταν οι ανώτερες τιμές περίπου χιλίων προϊόντων και για τους παραβάτες προβλέπονταν αυστηρές ποινές. Το μέτρο ωστόσο δεν έριξε τις τιμές. Οι φτωχοί γίνονταν ακόμη φτωχότεροι και οι νέοι φόροι απομυζούσαν τις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις, ενώ ο πλούτος συσσωρευόταν στα χέρια των ολίγων.
Επιθυμώντας την αποκέντρωση ο Διοκλητιανός επεξέτεινε το οδικό δίκτυο, οχύρωσε πόλεις, έχτισε φρούρια στα σύνορα και φρόντισε την κατασκευή δημοσίων κτιρίων τόσο στις επαρχίες όσο και στη Ρώμη. Πάνω απ' όλα όμως φρόντισε για το ανάκτορό του στη γενέτειρά του, όπου το 305 αποσύρθηκε άρρωστος και καταβεβλημένος, αφού πρώτα παραιτήθηκε από το αξίωμά του, αναγκάζοντας και τον Μαξιμιανό να πράξει το ίδιο. Μετά την παραίτηση των δύο Αυγούστων, ο Διοκλητιανός ανακήρυξε Αυγούστους τον Γαλέριο και τον Κωνστάντιο και Καίσαρες τον Φλάβιο Σεβήρο και τον Μαξιμίνο Δάια.
H κατάρρευση της Τετραρχίας
Ο Διοκλητιανός έζησε αρκετά για να δει τον Κωνσταντίνο, τον γιο του Κωνστάντιου Χλωρού, να γίνεται το 306 Αύγουστος, τον χριστιανισμό, με το Εδικτο του Μεδιολάνου το 313, να αναγνωρίζεται ως μία από τις θρησκείες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την περίφημη Τετραρχία του να διαλύεται μαζί με την απάνθρωπη οικονομική πολιτική του. Ωστόσο αρκετά στοιχεία της διοικητικής και στρατιωτικής οργάνωσης που θέσπισε ο Διοκλητιανός διατηρήθηκαν και δημιούργησαν τις βάσεις για το σύστημα που επέβαλε κατά τη μονοκρατορία του ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο ιδρυτής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
KEIMENA: ΙΩΑΝΝΑ ΖΟΥΛΑ
