Αποτελέσματα των πρόσφατων ανασκαφών στη Μυκηναϊκή Ακρόπολη Γλα Βοιωτίας

Αεροφωτογραφία της Μυκηναϊκής Ακρόπολης Γλα Βοιωτίας

Σημαντικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και κινητά ευρήματα που χρονολογούνται από την περίοδο του μυκηναϊκού πολιτισμού αποκαλύφθηκαν πρόσφατα κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην Ακρόπολη του Γλα στη Βοιωτία, ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού .

Κτηριακό Συγκρότημα "Ν". Κατά χώρα σωζόμενα κομμάτια μολύβδου.

Η Μυκηναϊκή Ακρόπολη Γλα, τμήμα οικισμού που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα π.Χ., χτίστηκε πάνω σε φυσικό βράχο. Μετά την οχύρωσή του έγινε φρούριο για τον απόμακρο πληθυσμό, που ασχολούνταν με την καλλιέργεια της εύφορης πεδιάδας από κάτω του. Η περιοχή χρησίμευε επίσης ως κέντρο ελέγχου πλημμυρών που σχετίζεται με το σύστημα αποστράγγισης και άρδευσης της Μυκηναϊκής εποχής, το οποίο χρησιμοποιούσε νερό από τη λίμνη Κωπαΐδα.

Κτήριο Μ

Κτηριακό Συγκρότημα N

Κτίρια Na, Nb και Nc, Κτηριακό Συγκρότημα N

Κτίρια Ο και Π

Κτίριο Q

Η έκταση των 50 στρεμμάτων που οχυρώθηκε με ισχυρά τείχη κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους είναι επτά φορές μεγαλύτερη από τις ίδιες τις Μυκήνες. Οι πέτρινοι τοίχοι, που σώζονται ως εκ θαύματος σε συνολικό μήκος 3 χιλιομέτρων (1,86 μίλια) και πάχος 5,40 έως 5,80 μέτρα (έως 19 πόδια), είναι εύκολα ορατοί σήμερα και σχηματίζουν ένα ασυνήθιστα εντυπωσιακό θέαμα.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού, οι πιο πρόσφατες ανασκαφές που διεξήχθησαν στο πλαίσιο της αρχαιολογικής ανασκαφής 2018-19 αποκάλυψαν έξι συμμετρικούς λιθόλιθους που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή κτιρίων.

Κτηριακό Συγκρότημα "Ν". Κατά χώρα σωζόμενα πιθάρια.

Αδιακόσμητη μυκηναϊκή υδρία (ΥΕ ΙΙΙΒ) από το Κτηριακό Συγκρότημα "Ν"

Ασκός με διακόσμηση βάσης και κορδέλας (LH IIIB) από το Ν Κτηριακό Συγκρότημα

Χάλκινο τσεκούρι, Κτίριο Π

Ανακαλύφθηκαν επίσης πολυάριθμα αποθηκευτικά αγγεία, όπως πιθάρια και αμφορείς, καθώς και κύπελλα και σκεύη, διακοσμητικές τοιχογραφίες, γλυπτά από μόλυβδο και ειδώλια - όλα αυτά αντιπροσωπεύουν μια γνώριμη, κοινή πολιτιστική και καλλιτεχνική παράδοση των χρόνων της μυκηναϊκής επέκτασης.Η ίδια η μυκηναϊκή ακρόπολη της Γλα καταστράφηκε από πυρκαγιά και εγκαταλείφθηκε λίγο πριν το 1200 π.Χ.
Το επιμελώς κατασκευασμένο σύστημα αποχέτευσης στην κάτω πεδιάδα εγκαταλείφθηκε και η λίμνη πλημμύρισε ξανά την περιοχή, όπως πριν από τα χρόνια της βελτίωσης και της ανάπτυξης στη χρυσή εποχή των Μυκηνών.

~~~{*}~~~

Η μυκηναϊκή εγκατάσταση στον Γλα, μια απόκρημνη νησίδα στο μέσον του απώτατου βορειοανατολικού μυχού της Κωπαΐδας, ιδρύθηκε κατά το 13ο αιώνα π.Χ, συγχρόνως με τα έργα αποστράγγισης της λίμνης, τα οποία συνιστούν ένα από τα πιο εντυπωσιακά και μεγαλόπνοα τεχνικά έργα της ελληνικής προϊστορίας Είναι η μεγαλύτερη μυκηναϊκή ακρόπολη - επταπλάσια σε έκταση από τις Μυκήνες - που έχει ερμηνευθεί από τον αείμνηστο Σπυρίδωνα Ιακωβίδη ως οχυρό και οικονομοτεχνικό κέντρο λειτουργίας των αποστραγγιστικών έργων, καθώς και ως σταθμός συγκέντρωσης και επεξεργασίας της αγροτικής παραγωγής της περιοχής. Η κεντροβαρική της θέση, που παρείχε απεριόριστη θέα προς όλες τις κατευθύνσεις, ενίσχυε τη δυνατότητα εποπτείας της πεδιάδας, ιδιαιτέρως του ανατολικού της τμήματος, καθώς και την γρήγορη πρόσβαση στον βόρειο Ευβοϊκό κόλπο, διευκολύνοντας τις θαλάσσιες επικοινωνίες.

Ωστόσο, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Γλα δεν παραπέμπουν σε μια ανακτορική θέση με πολυδύναμα τμήματα και πολλαπλά αρχεία γραμμικής γραφής ή μια μυκηναϊκή ακρόπολη με την τυπική έννοια του όρου. Η επισήμανση αυτή, καθώς και η φαινομενική κατάληψη με οικοδομικά κατάλοιπα μόνο του 30% της ακρόπολης αναλογικά με την γιγαντιαία της έκταση (200 στρ.), δημιουργούσαν ποικίλους προβληματισμούς για τον χαρακτήρα και τον ρόλο που διαδραμάτιζε στο πολιτικό περιβάλλον της ανακτορικής βόρειας Βοιωτίας και κυρίως τη σχέση της με τη Θήβα και τον Ορχομενό. Οι προβληματισμοί αυτοί αποτέλεσαν το έναυσμα για την επανέναρξη των ανασκαφών στην ακρόπολη του Γλα το 2018, μετά από παύση μιας εικοσαετίας.

Τα αποτελέσματα της διετίας 2018-2019 υπήρξαν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Στο βορειοδυτικό, νοτιοδυτικό και νότιο τμήμα της ακρόπολης ήρθαν στο φως πέντε νέα οικοδομικά συγκροτήματα (που συμβατικά ονομάστηκαν "Μ", "Ν", "Ο", "Ρ" και "Q"), μεμονωμένα ή σε συστάδες, μεγάλων διαστάσεων, που χαρακτηρίζονται από συμμετρία και αξονική διάταξη και συμπληρώνουν σημαντικά την κάτοψη της ακρόπολης. Στα ευρήματα από τους χώρους αυτούς περιλαμβάνονται, εκτός από αγγεία αντιπροσωπευτικά της μυκηναϊκής περιόδου (ψευδόστομοι αμφορείς, σκύφοι, υδρίες, κύλικες, ασκοί, πρόχοι, μαγειρικά σκεύη κά), θραύσματα τοιχογραφιών, μολύβδινα αγγεία και τμήματα από ανθρωπόμορφα μυκηναϊκά ειδώλια, καταδεικνύοντας την ύπαρξη της γνώριμης, κοινής πολιτιστικής και καλλιτεχνικής παράδοσης των χρόνων της ευρύτατης μυκηναϊκής εξάπλωσης.

Ειδικότερα, κατά το 2019, η ανασκαφική έρευνα διεξήχθη από τις 24 Ιουνίου έως τις 14 Ιουλίου στο δυτικό και νότιο τμήμα της ακρόπολης. Η ερευνητική ομάδα προχώρησε στην περαιτέρω αποκάλυψη του μνημειακού συγκροτήματος που ήρθε στο φως το 2018 και έχει συμβατικά ονομαστεί "Ν". Το συγκρότημα χωροθετείται σε φυσικό πλάτωμα στην κορυφή ομαλού κωνικού υψώματος, στο νοτιοδυτικό τμήμα της ακρόπολης. Πρόκειται για συγκρότημα έξι ανεξάρτητων, κτηριακών όγκων, εξωτερικών διαστάσεων 8,60μ. x 27,70μ. έκαστος, με προσανατολισμό Α-Δ. και κοινές οικοδομικές γραμμές. Οι κτηριακοί όγκοι διατάσσονται γραμμικά σε ομάδες των τριών κατά τον άξονα Β-Ν, ενώ μεταξύ τους φαίνεται να μεσολαβούν υπαίθριοι χώροι ομόλογων διαστάσεων. Η κάθε μονάδα καταλαμβάνει επιφάνεια 240 τμ περίπου, ενώ εσωτερικά χωρίζεται από λίθινους τοίχους, πάχους σε τρεις επιμέρους ισομεγέθεις χώρους.

Επιπλέον, έρευνες άρχισαν σε νέα κτήρια που εντοπίστηκαν φέτος στο νότιο τμήμα της ακρόπολης και συμβατικά ονομάστηκαν Ρ, Ο και Q, αποδίδοντας συνολικά σημαντικά ευρήματα για την αρχιτεκτονική, τη στρωματογραφία, τη χρονολόγηση, καθώς και στοιχεία για τον αποθηκευτικό και ενδεχομένως εργαστηριακό χαρακτήρα των ερευνηθέντων χώρων. Φέτος, μεταξύ των κινητών ευρημάτων ξεχωρίζουν φύλλα και κομμάτια μολύβδου μεγάλων διαστάσεων και μυκηναϊκά αγγεία με γραπτή διακόσμηση που συμβαδίζουν με τα ευρήματα των παλαιότερων ανασκαφών στην ακρόπολη, ενώ ιδιαίτερο εύρημα αποτέλεσε ακέραιος διπλός πέλεκυς από χαλκό, πιθανότατα πολύτιμη απόκρυψη, ίσως στην περίοδο κρίσης των τελευταίων χρόνων, πριν από την πτώση των μυκηναϊκών ανακτόρων. Τα νέα κτηριακά κατάλοιπα, φαίνεται πως ανήκουν σε δομές που επαναλαμβάνουν τα ιδιότυπα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά ήδη εντοπισμένα στα παλαιότερα ανεσκαμμένα κτήρια της ακρόπολης: ιδιόρρυθμες επιμήκεις πτέρυγες, αξονική διάταξη και ιδιαίτερα μεγάλα μεγέθη.

Σε αντίθεση με τις άλλες μεγάλες μυκηναϊκές ακροπόλεις, οι οποίες εμφανίζουν επανειλημμένες ανακατασκευές, ο Γλας αποπνέει έναν αισθητά ξεκάθαρο και σπάνια ενιαίο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Σύμφωνα με αυτόν, η οχύρωση και τα κτήρια της ακρόπολης κατασκευάστηκαν σε ενιαίο οικοδομικό πρόγραμμα και ανήκουν, με μικρές αποκλίσεις, σε κοινό χρονολογικό ορίζοντα, εντός και μάλλον προς τα μέσα του 13ου αι. π.Χ. Για άγνωστους ακόμη λόγους, όλα τα νέα (και τα παλαιότερα ανεσκαμμένα) κτήρια εγκαταλείφθηκαν συγχρόνως κατά το τέλος του 13ου αι. π.Χ και οι κάτοικοι φεύγοντας, φαίνεται πως πήραν μαζί τους το μεγαλύτερο μέρος του υλικού πολιτισμού τους, ακολουθώντας την μοίρα των άλλων μυκηναϊκών ανακτορικών μονάδων.

ΥΠΠΟΑ

[Νοέμβριος 05, 2019]