Η αποξήρανση της λίµνης Κωπαΐδας (Νοµός Βοιωτίας) αποτελούσε ανέκαθεν σηµαντικό ζήτηµα για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, αφού µε τον τρόπο αυτό θα «απελευθερώνονταν» περί τα 250.000 στρέµµατα εύφορης γης για καλλιέργεια. Το νέο ελληνικό κράτος µόλις το 1931 (και µετά από περισσότερα από 100 χρόνια προσπάθειας) κατάφερε, µε τη συνδροµή ξένων εταιρειών, να ολοκληρώσει το εγχείρηµα.
Η πρώτη ιστορικά καταγεγραµµένη επιτυχής προσπάθεια αποξήρανσης της Κωπαΐδας αποδίδεται στο µυκηναϊκό φύλλο Μινύες την 2η π.Χ. χιλιετία. Οι Μινύες, µε τη βοήθεια αναχωµάτων συνολικού µήκους περί τα 20 km, οδήγησαν τα νερά του κυριότερων ποταµών της περιοχής (Βοιωτικός Κηφισός και Μέλανας) στις φυσικές καταβόθρες του βορειοανατολικού άκρου της λεκάνης, από όπου παροχετεύονταν στον Ευβοϊκό Κόλπο (κατά κύριο λόγο). Το εντυπωσιακό αποστραγγιστικό σύστηµα των Μινύων έχει κατά καιρούς τραβήξει το ενδιαφέρον πολλών µελετητών (αρχαιολόγων και µη), όπως ο Knauss, ο Καµπάνης, o Kenney κ.α. Παρόλα αυτά, εξακολουθούν να υφίστανται αρκετά αναπάντητα ερωτήµατα σχετικά µε τον τρόπο λειτουργίας του.
Γενικά Στοιχεία
Την 2η π.Χ. χιλιετία, τον ευρύτερο χώρο γύρω από τη λίµνη Κωπαΐδα καταλαµβάνει το µυκηναϊκό φύλλο Μινύες. Οι Μινύες αντιµετώπιζαν το ίδιο ακριβώς πρόβληµα µε τους γεωργούς της Βοιωτίας πριν το 1931, όταν και αποξηράνθηκε οριστικά η λίµνη από το νέο ελληνικό κράτος. Αδυνατούσαν να καλλιεργήσουν την εύφορη πεδιάδα της Κωπαΐδας διότι η στάθµη της λίµνης αυξοµειώνονταν πάρα πολύ έντονα σε ετήσια και υπερετήσια βάση. Η κυριότερη υδρολογική συνιστώσα του προβλήµατος ήταν, όπως και στη σύγχρονη εποχή, ο Βοιωτικός Κηφισός. Όταν αυτός πληµµύριζε η παροχή του αυξάνονταν ραγδαία και τα νερά του, που έτσι και αλλιώς χύνονταν στην πεδιάδα, µετέτρεπαν το µέρος σε εκτεταµένη λίµνη.Οι Μινύες, αντιλαµβανόµενοι τα τεράστια οφέλη που θα είχε για αυτούς η καλλιέργεια της Κωπαΐδας, αποφάσισαν να διεκδικήσουν
γη από τη λίµνη για τις καλλιέργειές τους. Πραγµατοποίησαν, έτσι, µία σειρά από έργα για να την αποστραγγίσουν.
Εξέτρεψαν τα νερά του Β. Κηφισού στη φυσική κοίτη του Μέλανα ποταµού, στα βόρεια της λεκάνης και µέσω αναχωµάτων οδηγούσαν το σύνολο των υδάτων στα βορειοανατολικά της Κωπαΐδας. Εκεί υπήρχαν φυσικές καταβόθρες, σχηµατισµένες σε ασβεστολιθικά πετρώµατα, από τις οποίες τα νερά κατέληγαν στον Ευβοϊκό Κόλπο.
Έτσι, το τµήµα της λεκάνης βόρεια του αναχώµατος πληµµύριζε και το νότιο τµήµα ήταν, σε µεγάλο βαθµό, διαθέσιµο για καλλιέργεια αφού ναι µεν εξακολουθούσε να σχηµατίζεται λίµνη (λόγω των ρεµάτων που κατέρχονταν από τους ορεινούς όγκους στα δυτικά και νότια της Κωπαΐδας), αλλά ήταν αρκετά περιορισµένη συγκριτικά µε την προηγούµενη κατάσταση.
Οι Μινύες
ΚαταγωγήΟι Μινύες ήταν, όπως σηµειώνεται παραπάνω, µυκηναϊκό φύλλο ,δηλαδή Έλληνες,που κατοίκησαν τις περιοχές γύρω από τη λίµνη Κωπαΐδα στη Βοιωτία και είχαν ως έδρα τον Ορχοµενό. Η καταγωγή τους δεν έχει διευκρινιστεί. Μια αρκετά διαδεδοµένη άποψη είναι ότι κατέβηκαν από τη Θεσσαλία. Μάλιστα, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος, συγγραφέας των Αργοναυτικών, αναφέρει ότι η κατοικία τους στη Θεσσαλία ήταν η Ιωλκός («την γαρ Ιωλκόν Μινύαι ώκουν, ώς φησι Σιµωνίδης εν Συµµίκτοις»).
Ο Χ. Λάζος, στο βιβλίο του «Μηχανική και Τεχνολογία στην Αρχαία Ελλάδα», υποστηρίζει ότι οι Μινύες κατάγονταν από την αρχαία Κολχίδα. Αντίθετα, ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Σπυρόπουλος θεωρεί τους Μινύες άποικους από την ανατολική Μεσόγειο ή την Αίγυπτο (Λάζος, 1993).
{ Σ.Ε.Δ.-Σημείωση Ελλήνων Δίκτυο - Ο καθ Θ Σπυρόπουλος αναφέρει …….«Oι Μινύες δεν κατοικούσαν σε μια περιοχή, είχαν δημιουργήσει μια αυτοκρατορία ολόκληρη.
Η αυτοκρατορία τους αυτή κατά την άποψή μου δεν περιορίζεται μόνο στον ελλαδικό χώρο, μπορεί να μην είχαν κατακτήσει τον πλανήτη, τον είχανε όμως εκπολιτίσει και επηρεάσει. Και οι Μινύες αυτοί εκφράζονται με διάφορα ονόματα στην παράδοσή μας. Είναι Μινύες Μεταλλευτές, είναι Αργοναύτες, είναι οι Φαίακες και είναι και οι Φοίνικες, οι έμποροι, οι άνθρωποι που ανακάλυψαν την αλφαβητική γραφή είναι ένα και το αυτό φύλο. Μινύες, Αργοναύτες, Φοίνικες, Φαίακες, Δωριείς είναι ένα φύλο»…… Από ομιλία του Αρχαιολόγου Θ. Σπυρόπουλου περί της ανακάλυψης για το ανάκτορο του Μενελάου και της Ελένης - Επίσης ο Αρχαιολόγος Θ .Σπυρόπουλος ερευνώντας για το Αμφείο της Καδμείας στην Θήβα και μετά τις ανασκαφές που έκανε στο χώρο της Κωπαΐδας (Μεγάλη Καταβόθρα -Μινυακό ανάχωμα χρονολόγησε τα έργα της Κωπαΐδας στην 3η π.Χ. χιλιετία
ΔΕΣ
Μινύες οι πρώτοι κάτοικοι της Λακεδαίμονος - 2700 π.Χ.ΠΕΛΛΑΝΑ-ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΜΙΝΥΕΣ
Ακµή
Όπως η καταγωγή τους, έτσι και το ακριβές διάστηµα που ήκµασαν οι Μινύες δεν είναι γνωστό. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι ο πολιτισµός τους αναπτύχθηκε σηµαντικά την περίοδο 2000-1200 π.Χ., µε το απόγειό του να σηµειώνεται το 14 π.Χ. αιώνα. Είναι πάντως ευρέως αποδεκτό, ότι οι Μινύες γνώρισαν µεγάλη ανάπτυξη. Από τις ανασκαφές και τις έρευνες που έχουν γίνει, προκύπτει εύκολα το συµπέρασµα ότι υπήρξαν φύλο δραστήριο, που ανέπτυξε εµπορικές σχέσεις µε άλλα ελληνικά φύλα, µε συνέπεια να αποκτήσουν µεγάλο πλούτο και δύναµη. Παρόλα αυτά, στο επίκεντρο της προσοχής τους ήταν πρωτίστως να εξασφαλίσουν την κυριαρχία τους στους τεράστιους φυσικούς πόρους της περιοχής όπου ζούσαν και δευτερευόντως η ανάπτυξη εµπορικών σχέσεων δια της θάλασσας (Κουντούρη κ.α., 2012). ∆ιέθεταν ιδιαίτερα αξιόλογες γνώσεις υδραυλικής, όπως αποδεικνύεται από τα πεπραγµένα τους όσον αφορά την αποξήρανση της Κωπαΐδας, αλλά και ναυσιπλοΐας, κάτι που διευκόλυνε, µεταξύ άλλων, τις συναλλαγές τους .Αφού αποξήραναν την Κωπαΐδα, ανέπτυξαν εκτεταµένες καλλιέργειες στον πεδιάδα και σε συνδυασµό µε το εµπορική τους δραστηριότητα, έγιναν πολύ εύποροι.
Αναφορές σε αρχαία κείµενα
Ιδιαίτερη σηµασία έχουν οι αναφορές αρχαίων συγγραφέων και ιστορικών στον εν λόγω πολιτισµό, µιας και αποτελούν σηµαντικές ενδείξεις της ισχύος του. Ακολουθούν λίγες από αυτές :
Ö Στην Ιλιάδα του Οµήρου αναφέρεται ότι οι Μινύες συµµετείχαν στην εκστρατεία της Τροίας µε στόλο που αριθµούσε 30 πλοία (Ραψωδία Β΄, στίχος 516).
Ö Επίσης στην Ιλιάδα, στη Ραψωδία I΄ (στίχοι 380-384), όταν ο Αγαµέµνονας στέλνει δώρα στον Αχιλλέα για να τον εξευµενίσει µετά την αψιµαχία τους για τη Βρισηίδα, ο Αχιλλέας αποκρίνεται (σε ελεύθερη µετάφραση): «Ακόµα και όσα πλούτη συρρέουν στον Ορχοµενό και την αιγυπτιακή Θήβα να µου έστελνε, που χώρα πλούσια σαν αυτές άλλη δεν υπάρχει, πάλι δεν θα µαλάκωνε την καρδιά µου», ενώ στη Ραψωδία Ε΄ (στίχοι 709-710), αναφέρεται ότι οι κάτοικοι των περιοχών γύρω από την Κωπαΐδα απολάµβαναν την αφθονία της γης.
Ö Ο Στράβωνας στη Γεωγραφία του (9.2.40) γράφει: «λέγουσι δὲ τὸ χωρίον, ὅπερ ἡ λίµνη κατέχει νῦν ἡ Κωπαΐς, ἀνεψῦχθαι πρότερον καὶ γεωργεῖσθαι παντοδαπῶς ὑπὸ τοῖς Ὀρχοµενίοις ὂν πλησίον οἰκοῦσι• καὶ τοῦτ’ οὖν τεκµήριον τοῦ πλούτου τιθέασι». Σε ελεύθερη µετάφραση: «Λέγεται ότι η περιοχή που σήµερα καταλαµβάνεται από τη λίµνη Κωπαΐδα, ήταν έκταση η οποία καλλιεργούταν µε όλους τους δυνατούς τρόπους από τους κατοίκους του Ορχοµενού, που ζούσαν κοντά. Το γεγονός αυτό αποτελεί τεκµήριο του πλούτου τους».
Πολιτισµική κληρονοµιά - Μνηµεία
Εκτός των, τεράστιων για την εποχή, έργων αποξήρανσης της Κωπαΐδας, οι Μινύες µας κληροδότησαν και άλλα σηµαντικά µνηµεία της ανάπτυξης του πολιτισµού τους. ∆ύο πολύ σηµαντικά είναι η ακρόπολη τους στο λόφο του Γλα και ο θολωτός τάφος του Μινύα στον Ορχοµενό.
ΔΕΙΤΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ
