ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΣΤΗΝ ΙΜΕΡΑ ΤΗΣ ΣΙΚΕΛΙΑΣ 480 π.Χ.

Ὁ δὲ Γέλων μετὰ τὴν νίκην τούς τε ἱππεῖς τοὺς ἀνελόντας τὸν Ἀμίλκαν δωρεαῖς ἐτίμησε καὶ τῶν ἄλλων τοὺς ἠνδραγαθηκότας ἀριστείοις ἐκόσμησε. τῶν δὲ λαφύρων τὰ καλλιστεύοντα παρεφύλαξε...

Η μάχη της Ιμέρας, η οποία ήταν η αιτία για πολλά χρόνια ακόμα να εξαλειφθεί ο κίνδυνος της Ανατολής και της Αφρικής ,απειλή για τη Σικελία και τη Δύση, αναγνωρίστηκε δικαίως για αυτό που ήταν και κατά τη χρονική στιγμή - μια λαμπρή νίκη που συναγωνίστηκε αυτή της Σαλαμίνας.

Μετά τη μάχη του Μαραθώνα και τη μεγάλη προετοιμασία του Ξέρξη, οι Πέρσες εισέβαλλαν στην Ελλάδα (480 π.Χ.). Κατά τον Ηρόδοτο και τον Αριστοτέλη, ο οποίος θεωρούσε ότι ο συγχρονισμός ήταν καθαρά τυχαίος, η μάχη της Ιμέρας πραγματοποιήθηκε την ίδια ημερομηνία με τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Κατά τον Τίμαιο, ο οποίος είναι η πηγή του Διόδωρου του Σικελιώτη για την ιστορία της Σικελίας, συνέπεσε με τη μάχη των Θερμοπυλών.

Και ο φημισμένος ποιητής Πίνδαρος τους επανέλαβε σε ωδή του. Εν τω μεταξύ στη Δυτική Μεσόγειο, σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη, οι Καρχηδόνιοι είχαν έρθει σε συμφωνία με τους Πέρσες για να δημιουργήσουν αντιπερισπασμό στους Έλληνες της Μεγάλης Ελλάδας, για να μη στείλουν ενισχύσεις στους Έλληνες της Ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα όμως με τον Ηρόδοτο, ο Θήρωνας ο Ακραγαντίνος, τύραννος του Ακράγαντα έδιωξε τον τύραννο της Ιμέρας, τον Τέριλλο το 483 π.Χ. ο οποίος δεν είχε λαϊκή υποστήριξη κάτι που πιθανά εκμεταλλεύτηκε ο Θήρων , για να μπορεί να έχει ο Ακράγαντας την Ιμέρα ως λιμάνι στην βόρεια Σικελία ,κομβικό σημείο στον έλεγχο του Τυρρηνικού πελάγους αλλά και στο διαμετακομιστικό εμπόριο με το ασήμι της Ιβηρικής ,

Κατόπιν και μετά το γεγονός αυτό ο Τέριλλος γιος του Κρίνιππου (Crinippos ) ζήτησε βοήθεια από τους Καρχηδόνιους, ο Αναξίλας επίσης ασκούσε πιέσεις στους Καρχηδόνιους για λογαριασμό του, και έστειλε τα παιδιά του ως ομήρους στην Καρχηδόνα ως ένδειξη πίστης. Μετά από καθυστέρηση 3 χρόνων, ο Αμίλκας οδήγησε μια εκστρατεία των Καρχηδονίων στη Σικελία το 480 π.Χ., η οποία συνέπεσε με την εκστρατεία του Ξέρξη κατά των Ελλήνων στην ηπειρωτική Ελλάδα. Και οι Καρχηδόνιοι άδραξαν την ευκαιρία προκειμένου να προλάβουν τη συνένωση της Σικελίας υπό τον τύρρανο της Γέλας και των Συρακουσών, Γέλωνα. Η Καρχηδόνα εξάλλου ήθελε να εξαφανίσει μια ισχυρή ελληνική απειλή, στη συνέχεια, σε εύθετο χρόνο να κινηθούν ανατολικά και μία- μία να καταλάβει τις ελληνικές πόλεις, αυτό ήταν πάντα μέρος της μακροπρόθεσμης στρατηγικής τους.

ΑΓΑΛΜΑ ΜΕ ΙΒΗΡΑ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΗ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ ΤΟΥ 5ου ΑΙΩΝΑ ΠΕΡΙ ΤΟ 480 πΧ

Οι Καρχηδόνιοι λοιπόν όρισαν αρχηγό τον καλύτερο στρατηγό τους, τον Αμίλκα, γιό του Άννονα βασιλιά της Καρχηδόνας, ο οποίος και κατεύθυνε την προετοιμασία της εκστρατείας.

Το εκστρατευτικό σώμα έφτανε, κατά τους αρχαίους ιστορικούς, τους 300.000 άνδρες και 200 πλοία, οι Καρχηδόνιοι μάζεψαν ένα μεγάλο ποσό και συγκέντρωσαν αυτούς που αποτελούσαν, στο μεγαλύτερο βαθμό τον στρατό τους είναι μισθοφόροι από όλες τις περιοχές της Δυτικής Μεσογείου, όπως Φοίνικες Καρχηδόνιοι πολίτες, Λίβυοι, Ίβηρες, Λίγυρες, Ελίσυκες , Σαρδηνοί, Κύρνιοι (Κορσικανοί) καθώς και επίλεκτοι Καρχηδόνιοι στρατιώτες.

Είναι σημαντικό ότι και δύο λαοί, οι Κορσικανοί και οι Σαρδινοί , οι οποίοι ένοιωθαν μεγάλο φθόνο από τον πλούτο της εσωτερικής Ιταλικής και της Σικελικής γης αλλά και την τεχνολογία τους, ήταν μεταξύ των μισθοφόρων από τον τεράστιο στρατό ο οποίος συνόδευε το Αμίλκα στην αποστολή του.

ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

Οι λεπτομέρειες της σύγκρουσης αναφέρονται, με ρητορικό τρόπο, από τον Διόδωρο Σικελιώτη, του οποίου οι πηγές φτάνουν μέχρι τον Έφορο.
Ο στόλος διέσχισε το Λιβυκό πέλαγος αν και σε μια τρικυμία έχασε πολλά αποβατικά πλοία και φυσικά πολλά εφόδια και μέρος από το ιππικό του από κακό σχεδιασμό και πρόγνωση της κατάστασης. Τελικά έφτασε στο λιμάνι του Πανόρμου (σημ. Παλέρμο), όπου ο Αμίλκας ξεκούρασε για τρεις ημέρες τους άνδρες του.
Εν τω μεταξύ σε αντίθεση με την εισβολή του Ξέρξη, όπου η διαδρομή ή ο στρατός θα μπορούσε να είναι αρκετά εύκολα προβλεπόμενος , η εισβολή της Σικελίας θα μπορούσε να αρχίσει σε διάφορα σημεία, το πιο πιθανό ίσως είναι η πόλη του Σελινούντα στο νότο που είχε συμμαχήσει με την Καρχηδόνα. Ο Γέλων, ως εκ τούτου, του οποίου η κύρια βάση του στόλου ήταν Συρακούσες δεν είχε καμία δυνατότητα να γνωρίζει που θα γινόταν το πρώτο χτύπημα. Ακόμα και τώρα όταν έγινε γνωστό, όπου ο στρατός Αμίλκα είχαν αποβιβαστεί στον κόλπο του Πάνορμου ο ελληνικός στόλος πως θα μπορούσε να κατευθυνθεί βόρεια και να ανοίξει ο δρόμος που είναι μέσω των στενών της Μεσσήνης ,γιατί αυτές οι πόλεις που ήταν στο δρόμο τους όπως το Ρήγιο που κυβερνήθηκε από τον γιο του Τέριλλου του έκπτωτου ηγέτη της Ιμέρας ενώ ο γιος του ,ο εγγονός του Τέριλλου ήταν κυβερνήτης της Ζάγκλης. (Μεσσήνης).
Όπως μπορεί να δει κανείς σήμερα οι Καρχηδόνιοι είχαν βάσιμους λόγους να πιστεύουν, ότι με αυτούς τους συνδυασμούς των συμμαχιών θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια κατάσταση για τους Έλληνες και κατόπιν να φροντίσουν για την εξάλειψή των με την άνεσή τους.

Ο Αμίλκας λοιπόν από εκεί κατευθύνθηκε στην Ιμέρα. Μόλις έφτασε ο τεράστιος στρατός και έστησε δύο στρατόπεδα ,ένα παραθαλάσσιο , βόρεια της πόλεως σε πλάτωμα και πιθανά πλησίον του δυτικού εβρισκόμενου ποταμού ,οχυρωμένο και άφησε και 20 τριήρεις να περιπολούν στην θάλασσα και ένα οχυρωμένο στρατόπεδο που επέκτεινε στην άμυνά της ενδοχώρας, έτσι ώστε να φτάσει στους λόφους στα δυτικά της πόλης, αφήνοντας έτσι την Ιμέρα να αποκοπεί εκτός από την νότια και την ανατολική πλευρά οι προσεγγίσεις προς αυτήν.
Και ενώ οι Ιμεραίοι τρομοκρατήθηκαν από τον τεράστιο στρατό αλλά και γιατί μόλις είχαν λίγο χρόνο για να συγκεντρώσουν προμήθειες από τη γη στην περιφέρεια πριν από τους Καρχηδόνιους που ήταν έτοιμοι να επιτεθούν.

Ο Αμίλκας έκανε την πρώτη κίνηση και έστειλε ένα ισχυρό απόσπασμα στρατιωτών να δοκιμάσουν τα τείχη και την άμυνα της πόλης, κατά τη διάρκεια του οποίου οι υπερασπιστές ,ο Θήρων ,τους επιτέθηκε αιφνιδιαστικά αλλά αποκρούστηκε και, αφού κλείστηκε πίσω από τα τείχη της Ιμέρας, ζήτησε βοήθεια από τον Γέλωνα, τον τύραννο των Συρακουσών.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΤΗΣ ΚΑΡΧΗΔΟΝΑΣ

Ο Γέλων είχε κινητοποιήσει ήδη τις δυνάμεις του με εντολή του και στην οποία πιθανότατα περιλαμβάνονται οι 20.000 οπλίτες που είχε υποσχεθεί για την υπεράσπιση της μητροπολιτικής Ελλάδας, καθώς και αρκετές χιλιάδες τοξότες, σφενδονιστές, ελαφρύ πεζικό και 2.000 ιππείς.. Τελικά συγκέντρωσε 50.000 άνδρες και 5.000 ιππείς, κυρίως μισθοφόρους Πολλοί από αυτούς συγκεντρώθηκαν στην διαδρομή και από τον Ιέρωνα της πόλεως του Γέλα. Όταν έφτασε ο Γέλωνας, στρατοπέδευσε κοντά στην πολιορκημένη πόλη δυτικά του ποταμού Ιμέρα και έδωσε εντολή στο ιππικό του να καταστρέψει την ύπαιθρο, ώστε να δυσχεράνει τον ανεφοδιασμό των αντιπάλων. Με την άφιξη του Γέλωνα και των πολυάριθμων Καρχηδονίων αιχμαλώτων, τους οποίους οι ιππείς φέρεται να συνέλαβαν κατά την επιδρομή στην ύπαιθρο, το ηθικό των κατοίκων της Ιμέρας εξυψώθηκε.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΜΙΣΘΟΦΟΡΟΥΣ ΤΩΝ ΚΑΡΧΗΔΟΝΙΩΝ

Ο Αμίλκας κατείχε ακόμη το αριθμητικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους Έλληνες αντιπάλους του, αλλά παρεμποδίζεται από το γεγονός ότι είχε χάσει τόσα πολλά άλογα στο ναυαγισμένα μεταφορικά πλοία - μειώνοντας έτσι πολύ από το τεράστιο ιππικό του αλλά και από τον άγνωστο τότε ρόλο του αφθώδους πυρετού. Κατά συνέπεια αυτός αποστέλλει ένα επείγον μήνυμα στους συμμάχους του στο Σελινούντα ζητώντας τους να στείλουν όλο το διαθέσιμα ιππικό τους.

Στο σχέδιο του Γέλωνα ήταν να καταφέρει ισχυρό χτύπημα στον εχθρό χωρίς να διατρέξει κίνδυνο. Η ευκαιρία του δόθηκε όταν οι άνδρες του συνέλαβαν έναν γραμματοκομιστή, ο οποίος θα έφερνε ένα γράμμα στον Αμίλκα από την ελληνική αποικία του Σελινούντα. Το γράμμα αυτό επιβεβαίωνε ότι, σε συμφωνημένη ημερομηνία, οι Σελινούντιοι θα έστελναν ιππείς στους Καρχηδόνιους, ως βοήθεια. Επιπλέον, εκείνη την ημέρα, ο Αμίλκας θα προσέφερε θυσία, στον Ποσειδώνα . Έτσι ο Γέλωνας συνέλαβε το τολμηρό σχέδιο να εισβάλλει αμαχητί στο καρχηδονιακό στρατόπεδο, στέλνοντας δικούς του ιππείς αντί για τους Σελινούντιους, όπως ο Σελινούντας, αν και σύμμαχος της Καρχηδόνας, ήταν μια ελληνική πόλη, και οι στρατιώτες και ιππείς του έφεραν τις ίδιες στολές, πανοπλίες, και άλογο-στολίδια, όπως και οποιοσδήποτε άλλος από Έλληνες της Σικελίας ,οι οποίοι θα έκαιγαν τα εχθρικά πλοία, θα σκότωναν τον Αμίλκα και θα έδιναν το σύνθημα για γενική επίθεση. (ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΕΔΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΙ ΕΓΙΝΑΝ ΟΙ ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΙΟΙ ΙΠΠΕΙΣ )

Μόλις ξημέρωσε, οι ιππείς του Γέλωνα εμφανίστηκαν στο καρχηδονιακό στρατόπεδο, ως Σελινούντιοι, και οι φύλακες του στρατοπέδου τους δέχτηκαν. Αμέσως κινήθηκαν κατά του Αμίλκα και τον σκότωσαν, ενώ έβαλαν φωτιά στα καρχηδονιακά πλοία. Κατά την εκδοχή του Ηροδότου, η οποία προέρχεται από την καρχηδονιακή πλευρά και εντάσσεται στην ηρωική παράδοση γύρω από το πρόσωπο του Καρχηδόνιου στρατηγού, ο Αμίλκας ρίχτηκε απελπισμένος στη φωτιά, όταν είδε τη φυγή των στρατιωτών του. Έτσι, όλος ο στρατός των Συρακουσών και του Ακράγαντα ακολούθησε και επιτέθηκε στο στρατόπεδο των Καρχηδονίων. Ακολούθησε μάχη η οποία ήταν ιδιαίτερα φονική.

ΓΡΑΦΗΜΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΚΔΟΧΕΣ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ-ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

Παρά την απρόσμενη φύση της επίθεσης, και τον αιφνιδιασμό οι Καρχηδόνιοι είχαν ακόμα το μεγαλύτερο ανθρώπινο δυναμικό, και το πάνω χέρι για την εξέλιξη . Μερικοί από τους Έλληνες άρχισαν να λεηλατούν με την σκέψη ότι η νίκη ήταν δική τους. Μια Ιβηρική επίθεση σε αντίθεση τείνει να οδηγήσει να απειλείται πλέον η ελληνική θέση. Η είδηση όμως του θανάτου του Αμίλκα τώρα ήταν καταλυτική στο στρατόπεδο και αρχίζει ο πανικός των μισθοφόρων Ιβήρων και άλλων , εκατοντάδες από αυτούς σφαγιάστηκαν.

Το όρος Καλόγερος

Ο Γέλων είχε δώσει εντολές για μη δοθεί κανένα έλεος . Ένας μεγάλος αριθμός των επιζώντων, ωστόσο, κατάφεραν να διαφύγουν σε ένα λόφο θέση που είναι πιθανώς το Όρος Καλόγερος , περίπου πέντε μίλια δυτικά της Ιμέρας. Ο Γέλων περικύκλωσε το λόφο, αλλά δεν έκανε καμία κίνηση να πραγματοποιηθεί μια επίθεση στην θέση των Καρχηδονίων. Ήξερε κάτι που οι ξένοι δεν το ήξεραν . ο Καλόγερος είναι άνυδρο, από τη στιγμή που ήταν διψασμένοι αρκετά , όλοι παραδόθηκαν. Οι ζωές τους γλίτωσαν, περί το ήμισυ του στρατού του Αμίλκα όμως έγιναν τώρα δούλοι των Ελλήνων , θα εργάζονταν για το υπόλοιπο της ζωής τους, εμπλουτίζοντας με την εργασία τους στις πόλεις της Σικελίας και τα αφεντικά τους.

Τότε διαδόθηκε η είδηση του θανάτου του στρατηγού Αμίλκα. Οι Καρχηδόνιοι αποθαρρύνθηκαν ενώ εξυψώθηκε το ηθικό των Συρακούσιων και των Ακραγαντίνων. Επακολούθησε σφαγή των Καρχηδονίων που τρέπονταν σε φυγή ενώ, όσοι από αυτούς συγκεντρώθηκαν σε οχυρή θέση για να αμυνθούν, παραδόθηκαν εξαιτίας της δίψας. Ελάχιστοι φέρεται να διέφυγαν για να μεταφέρουν τα δυσάρεστα νέα στην Καρχηδόνα.

Αρχαιολογικά ευρήματα στη κορυφή του όρους Καλόγερος όπου οπισθοχώρησαν οι μισθοφόροι των Καρχηδονίων και τελικά παραδόθηκαν λόγο δίψας

Η εισβολή ήταν μια τέτοια καταστροφή που η Καρχηδόνα, τρομοκρατημένη από την θριαμβευτική νίκη των Ελλήνων και πλέον ότι θα μπορούσαν οι έλληνες να έρθουν εκεί κάτω και να αποκλείσουν την μεγάλη πόλη τους από τη θάλασσα, για αυτό έστειλαν πρέσβεις στον Γέλωνα να οργανώσει μια συνθήκη ειρήνης. Ο Γέλων υπαγορεύει τους δικούς του όρους για μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά , συμπεριλαμβανομένου ενός μεγάλου χρηματικού ποσού.
Αφού λοιπόν μετά την ήττα τους οι Καρχηδόνιοι ζήτησαν ανακωχή, και οι όροι που τους επέβαλλε ο Γέλωνας ήταν μετριοπαθείς, δεν ζήτησε την αποχώρηση των καρχηδονιακών φρουρών και την απαγόρευση εγκατάστασης αποίκων τους στη Σικελία.

ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΩΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΡΧΗΔΟΝΑΣ
ΕΙΝΑΙ ΧΑΡΑΓΜΑ ΣΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΑΦΙΚΑ ΚΤΕΡΙΣΜΑΤΑ
.ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΠΑΝΙΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ
ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ ΤΗΣ ΚΑΡΧΗΔΟΝΑΣ

Οι Καρχηδόνιοι θα κατέβαλλαν αποζημίωση 2.000 αργυρών ταλάντων και θα κατασκεύαζαν δύο ναούς όπου θα χαραζόταν το κείμενο της συνθήκης. Έχει εκφραστεί η υπόθεση ότι η μετριοπάθεια αυτή οφειλόταν στην απροθυμία του Γέλωνα να μειωθεί η καρχηδονιακή δύναμη στη Σικελία, την οποία ήθελε ως αντίβαρο στην ανερχόμενη δύναμη του Ακράγαντα. Είναι όμως πιθανό απλά να μην επιθυμούσε πόλεμο μεγαλύτερης διάρκειας, με την Καρχηδόνα. Οι Σελινούντιοι παρέμειναν σύμμαχοι των Καρχηδονίων αλλά, όπως και ο Αναξίλας, τύραννος της Ζάγκλης και του Ρηγίου, ήρθαν σε συμβιβασμό με τον Γέλωνα ενώ η Ιμέρα φαίνεται πως εντάχθηκε στον άξονα Συρακουσών-Ακράγαντα.

ΚΑΡΧΗΔΟΝΙΟΣ ΙΠΠΕΑΣ ΚΑΙ ΟΠΛΙΤΗΣ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΛΟΧΟΥ

Ο Γέλωνας εκμεταλλευόμενος στο έπακρο την ευκαιρία που του δόθηκε με το γράμμα των Σελινούντιων κέρδισε μια περήφανη νίκη και απέκτησε τεράστια δόξα στην πατρίδα του ενώ οι Συρακούσες αναδείχτηκαν στο μεγαλύτερο πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο της ελληνικής Δύσης. Από τα λάφυρα και την αποζημίωση, οι Συρακούσιοι και οι Ακραγαντίνοι έχτισαν πολλούς ναούς και έστειλαν αναθήματα στους Δελφούς και την Ολυμπία. Επιπλέον, ο Θήρωνας, με τα χρήματα από τα λάφυρα και την εργασία των αιχμαλώτων, έκανε τον Ακράγαντα την πιο όμορφη πόλη της Σικελίας.
Ναοί χτίστηκαν και κόπηκαν ειδικά κέρματα για να γιορτάσουν τη νίκη που λέγεται ότι συνέβη την ίδια ημέρα της περίφημης μάχης της Σαλαμίνας.
Οι ήττα οδήγησε τους Καρχηδόνιους σε δραστική αλλαγή πολιτικής για τις επόμενες δεκαετίες. Σταμάτησαν τις προστριβές με τους Έλληνες της Σικελίας, περιόρισαν τις εκεί κτήσεις τους στο νοτιοδυτικό άκρο της και αφοσιώθηκαν στην παγίωση της αφρικανικής αυτοκρατορίας τους και τα ταξίδια προς τη Δυτική Μεσόγειο και τον Ατλαντικό Ωκεανό. Τα αρχαιολογικά ευρήματα από την περίοδο αυτή δείχνουν σημαντική μείωση των καρχηδονιακών εισαγωγών από τους Έλληνες, τους Ετρούσκους και τη Φοινίκη.

ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ