Όταν ο Ηρακλής σκότωσε τον Ίφιτο, τον γιο του Εύρυτου 1*, ζήτησε χρησμό από το μαντείο των Δελφών για το πώς θα μπορούσε να καθαρθεί από τον φόνο. Εκεί, η άρνηση της ιέρειας Ξενόκλειας να χρησμοδοτήσει οδήγησε στη σύγκρουση του Ηρακλή με τον ομοπάτριο αδελφό του Απόλλωνα που λύθηκε με παρέμβαση του Δία. Ύστερα από αυτό, το μαντείο όρισε ότι ο Ηρακλής έπρεπε να πουληθεί και να υπηρετήσει δουλικά έναν αφέντη για τρία χρόνια. Το αντίτιμο από την πώλησή του θα δινόταν στον Εύρυτο, σαν ικανοποίηση για τον φόνο του Ίφιτου, ποσό που τελικά ο βασιλιάς πατέρας δεν δέχτηκε. Την πώληση έναντι τριών ταλάντων στην Ομφάλη για ένα ή και τρία έτη, ή, σύμφωνα με άλλες παραδόσεις, στον Συλέα, ανέλαβε ο Ερμής.
![]() |
ΙΦΥΤΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΣ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΑΜΑΖΟΝΕΣ Tarquinia RC 5564, Ζωγραφική σε λαιμό αμφορέα με ελληνικά γράμματα Source:Von Bothmer, Dietrich.Amazons in Greek Art. 1957. Oxford. |
Ο Ηρακλής κατάφερε και κέρδισε στον αγώνα τον Εύρυτο, που ο ίδιος του είχε διδάξει την τοξοβολία, αλλά τελικά δέν θέλησε να τηρήσει την υπόσχεση του, αυτό, γιατί φοβόταν τις κρίσεις μανίας του ήρωα.
Ο Ηρακλής έφυγε θυμωμένος και όταν αργότερα ο Αυτόλυκος έκλεψε τα κοπάδια των ίππων του Ευρύτου, εκείνος κατηγόρησε τον Ηρακλή ως κλέφτη, για λόγους εκδίκησης.
Στην κατηγορία αυτή του Ευρύτου, μόνο ο Ίφιτος ο γιός του Ευρύτου, στάθηκε στο πλευρό του Ηρακλή, ως μεσολαβητής, για να δικαιωθεί ο Ηρακλής.
Πηγαίνει λοιπόν ο Ίφιτος στην Τίρυνθα να μιλήσει με τον Ηρακλή και να βρουν μια κοινά αποδεκτή λύση, όμως η Ήρα και πάλι στέλνει την μανία και επάνω στην κρίση, ο Ηρακλής δεν σέβεται τον καλεσμένο και τον πετάει από τα κυκλώπεια τείχη της πόλης.
Η ασέβεια προς τον καλεσμένο και ο αποτρόπαιος φόνος, ήταν οι λόγοι μιας ανίατης ασθένειας που έπληξε τον Ηρακλή. Ο ήρωας ζητά να βρει άνθρωπο να τον καθάρει από τους φόνους, αλλά κανείς δεν δέχεται. Φτάνει στην Πύλο και ζητάει από τον Νηλέα και τους γιους του βοήθεια, εκείνοι όμως δεν δέχονται να τον καθάρουν. Τελικά τον βοηθά ο Δηίφοβος, ο γιος του Ιππόλυτου, που δέχεται να τον καθάρει, η νόσος όμως είναι ανίατη και ο Ηρακλής καταφεύγει στο μαντείο των Δελφών. Το μαντείο αρνείται να χρησμοδοτήσει για τον ήρωα και το γεγονός τον εξοργίζει.
![]() |
Αττικός ερυθρόμορφος στάμνος του 480 π.Χ. από το Vulci της Ιταλικής.Η φιλονικία του οργισμένου Ηρακλή με τον λοξία Απόλλωνα για τον Δελφικό τρίποδα |
Η Ομφάλη και ο Ηρακλής
Τέλος, ως γιος της Ομφάλης ονομάζεται και ο εξαιρετικός σαλπιγκτής Μήλας, ίσως και ο εφευρέτης της σάλπιγγας Τυρσηνός που κατά τον Παυσανία ήταν γιος του Ηρακλή και ... γυναικός τῆς Λυδῆς.
![]() |
Επίτοιχος ζωγραφική του 45-79 μ.Χ.από την Πομπηία Ο Ηρακλής με την φορεσιά της Ομφάλης και η Ομφάλη με την ενδυμασία του Ηρακλέους |
Και της χάρισε και τον πέλεκυ της Αμαζόνας Ιππολύτης, λάφυρο από την εποχή που είχε εκστρατεύσει εναντίον των Αμαζόνων· από τότε έμεινε η συνήθεια να είναι για τους Λυδούς ιερό αντικείμενο που το κληροδοτούσαν ο ένας στον άλλον, και αυτό μέχρι που ο Κανδαύλης το χάρισε σε ένα φίλο του.
Παραδίδεται και ότι η Ομφάλη, όταν έμαθε την καταγωγή και την ταυτότητα του ερωτικού της συντρόφου, ενθουσιασμένη μαζί του και για τον πρόσθετο λόγο ότι ο Ηρακλής απάλλαξε τη χώρα της από κακοποιά στοιχεία και από γείτονες λαούς που συχνά έκαναν επιθέσεις και λεηλατούσαν τη Λυδία, τον παντρεύτηκε.
![]() |
Η Ομφάλη μαθαίνει ότι είναι ο Ηρακλής Επίτοιχος Ζωγραφική του 45 μ. Χ. Πομπηία |
Όταν έληξε ο καθορισμένος χρόνος που έπρεπε να υπηρετήσει την Ομφάλη, λυτρώθηκε από την αρρώστια του –αν και άλλοι λένε πως έγινε καλά όταν Νύμφες τον εμβάπτισαν στα ζεστά νερά των ποταμών Ύλλος και Αχέλης.
Το ενδιαφέρον με τον μύθο της Ομφάλης είναι ότι η γοητεία της Ανατολής διατήρησε στη μνήμη περισσότερο αυτή την εκδοχή του μύθου, που διαμορφώθηκε στα ελληνιστικά χρόνια, και όχι την αρχική εκδοχή που τοποθετεί την εξέλιξή του στην πόλη Ομφάλιον της Ηπείρου, της οποίας η Ομφάλη υπήρξε η επώνυμη ηρωίδα, όπως και της φυλής των Ομφαλών.
Πόλη με αυτό το όνομα υπήρχε και στη Θεσσαλία και ιερό της Ομφάλης στα δυτικά σύνορα των Δολόπων (στην περιοχή της Φθιώτιδας). Ο Διόδωρος τοποθετεί όλη τη δράση αυτής της περιόδου στον Μαλιακό κόλπο, στην περιοχή της Τραχίνας, όπου διαδραματίζονται και τα τελευταία γεγονότα της ζωής του Ηρακλή.
![]() |
ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΟΜΦΑΛΗ |
Σε ένα επίπεδο ερμηνευτικό, το οποίο στηρίζουν και οι πηγές, έχει διατυπωθεί η άποψη ότι το όνομα της Ομφάλης έχει σαφή ετυμολογική συγγένεια με τον ομφαλό των Δελφών και ότι όλη η ιστορία της δουλικής υπηρεσίας του Ηρακλή στην Ομφάλη είναι στην ουσία η υποταγή του δωρικού ήρωα προς τον Απόλλωνα, το ιερό του οποίου είχε προσβάλει αρπάζοντας τον τρίποδα.
Και ενώ στην παλαιότερη μορφή του μύθου που βρίσκεται στο έπος την εντολή για τη δουλική υπηρεσία τη δίνει ο Δίας, στη νεότερη η εντολή δίνεται από τον Απόλλωνα (Υγίνος 32.......[Υγίνος ο μυθογράφος-Ο Γάιος Ιούλιος Υγίνος (Gaius Iulius Hyginus) έδρασε κατά την εποχή του Αυγούστου. H καταγωγή του ήταν ισπανική, αλλά σύμφωνα με ορισμένους άλλους πρόκειται για τον Αλεξανδρινό μαθητή του πολυμαθέστατου Κορνηλίου Αλεξάνδρου που επονομάστηκε Πολυΐστωρ. Αρχικά ήταν δούλος, ίσως αιχμάλωτος πολέμου, και στη συνέχεια απελευθερώθηκε από τον αυτοκράτορα και εκτός από τα καθήκοντα του δασκάλου ανέλαβε και τη θέση του βιβλιοθηκάριου της Παλατινής Βιβλιοθήκης (Σουητ., Περ. γραμ., ΧΧ). Υπήρξε προσωπικός φίλος του Οβίδιου και του Κλαύδιου Λικίνου. Ο Υγίνος, πολύπλευρος ερευνητής και πολυμαθέστατος, συνέγραψε πολλά έργα, τα οποία όμως χάθηκαν, ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται τα σχόλια στον Propempticon του Κίννα, μια πραγματεία για τον Βιργίλιο και πολλά άλλα.)· εξάλλου, ως λόγος της δουλείας του Ηρακλή στην Ομφάλη αναφέρεται, σε νεότερες πηγές, και η προσβολή του ιερού του θεού.]
![]() |
Γλυπτός διάκοσμος από την Μ. Ασία και την Αφροδισιάδα .Από την στάση των ποδιών δείχνει πίπτουσα Aμαζόνα όπως και το πέλεκυ της στο έδαφος .Φωτ.Harrison 1981. |
ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΟΣ ΤΕΤΑΡΤΗ.
[31] τελέσας γὰρ τοὺς ἄθλους τὴν μὲν ἑαυτοῦ γυναῖκα Μεγάραν συνῴκισεν Ἰολάῳ, διὰ τὴν περὶ τὰ τέκνα συμφορὰν ὑποπτευσάμενος τὴν ἐξ ἐκείνης παιδοποιίαν, ἑτέραν δ´ ἐζήτει πρὸς τέκνων γένεσιν ἀνύποπτον. Διόπερ ἐμνήστευσεν Ἰόλην τὴν Εὐρύτου τοῦ δυναστεύσαντος Οἰχαλίας. Ὁ δ´ Εὔρυτος διὰ τὴν ἐκ τῆς Μεγάρας γενομένην ἀτυχίαν εὐλαβηθείς, ἀπεκρίθη βουλεύσεσθαι περὶ τοῦ γάμου. Ὁ δ´ ἀποτυχὼν τῆς μνηστείας διὰ τὴν ἀτιμίαν ἐξήλασε τὰς ἵππους τοῦ Εὐρύτου. Ἰφίτου δὲ τοῦ Εὐρύτου τὸ γεγονὸς ὑποπτεύσαντος καὶ παραγενομένου κατὰ ζήτησιν τῶν ἵππων εἰς Τίρυνθα, τοῦτον μὲν ἀναβιβάσας {ὁ Ἡρακλῆς} ἐπί τινα πύργον ὑψηλὸν ἐκέλευσεν ἀφορᾶν μή που νεμόμεναι τυγχάνουσιν· οὐ δυναμένου δὲ κατανοῆσαι τοῦ Ἰφίτου, φήσας αὐτὸν ψευδῶς κατῃτιᾶσθαι τὴν κλοπὴν κατεκρήμνισεν ἀπὸ τοῦ πύργου. Διὰ δὲ τὸν τούτου θάνατον Ἡρακλῆς νοσήσας παρῆλθεν εἰς Πύλον πρὸς Νηλέα, καὶ παρεκάλεσεν αὐτὸν καθᾶραι τὸν φόνον. Ὁ μὲν οὖν Νηλεὺς βουλευσάμενος μετὰ τῶν υἱῶν ἔλαβε πάντας πλὴν Νέστορος τοῦ νεωτάτου συγκαταινοῦντας μὴ προσδέξασθαι τὸν καθαρμόν· ὁ δ´ Ἡρακλῆς τότε μὲν παρελθὼν πρὸς Δηίφοβον τὸν Ἱππολύτου καὶ πείσας αὐτὸν ἐκαθάρθη, οὐ δυνάμενος δ´ ἀπολυθῆναι τῆς νόσου ἐπηρώτησε τὸν Ἀπόλλω περὶ τῆς θεραπείας.
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ :
DIODORE DE SICILE
BIBLIOTHÈQUE HISTORIQUE.
http://users.sch.gr
http://ilakate.blogspot.gr
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ