 |
| Σύνθεση με μέρος της Πόλεως και τον Κεράτιο κόλπο από μέρος ζωγραφικής απόδοσης το έτος 1461 στην Φλωρεντία . |
1453…. Ο Έλληνας πλοίαρχος Φλαντανελλάς, διασπώντας τον οθωμανικό αποκλεισμό, εισέρχεται στον Κεράτιο κόλπο και καταφέρνει να εφοδιάσει την πολιορκούμενη Κωνσταντινούπολη.
Κείμενο του Μιχάλη Γ. Καριάμη π. Πλοίαρχου Ε.Ν.
Τα μαύρα σύννεφα.
Προπομποί της συμφοράς, πύκνωναν πάνω από την Πόλη. Οι μέρες τραγικές και δύσκολες για τους λιγοστούς κατοίκους της και τους ακόμα ολιγότερους υπερασπιστές της. Το κάλεσμα του τραγικού Αυτοκράτορα και Στερνού Βιγλάτορα, της ανατολικής Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου ή δεν έφθασε ποτέ στα αυτιά των τρανών κρατούντων της Δυτικής καθολικής Ευρώπης και του Πάπα ή έκαμαν πως δεν άκουσαν.
Σπασμωδικές και προσχηματικές οι όποιες αντιδράσεις τους. Έτσι για τα μάτια που λένε. Σύμφωνα με τον μεγάλο ιστορικό μας Γ. Ζολώτα, το 1452, πέρασε από τη Χίο, μεταβαίνοντας στην Πόλη, δια την ένωση των εκκλησιών, ο απεσταλμένος του Πάπα Νικόλαου Ε’, καρδινάλιος Ισίδωρος. Μετά από παραμονή ημερών, αναχώρησε για την πόλη, παίρνοντας μαζί του αξιόλογα πρόσωπα αλλά και τον Χιωτογενοβέζο αρχιεπίσκοπο Λέσβου και επιφανή Ιουστινιάνη, τον Λεονάρδο Λόγγο γνωστό και σαν Λεονάρδο Χίο.
 |
| Το ταξίδι στην ιστορία του νησιού που πραγματοποιεί κάποιος διατρέχοντας τον Κάμπο ξεκινά τον 13ο αιώνα, τότε που πρωτοκατοικήθηκε από ευκατάστατους Γενοβέζους εμπόρους. «Η πρώτη οικογένεια εγκαθίσταται εκεί πριν από το 1261, όμως η συστηματική ανάπτυξη της περιοχής συντελείται τον 14ο και φτάνει στο απόγειό της τον 18ο αιώνα.Την εποχή εκείνη ο Κάμπος αποτελείται από 200 μεγάλα κτήματα των 15 στρεμμάτων το καθένα, οι ιδιοκτήτες των οποίων απολαμβάνουν πλήρη διατροφική αυτάρκεια: Έχουν εσπεριδοειδή, σιτάρι, αμπέλια, πατητήρια για κρασί, ελαιώνα, κήπους με λαχανικά.Μαζί υπάρχει το αρχοντικό τους και σε άλλα σημεία του κτήματος βρίσκονται τα παράσπιτα των ανεστατών -των επιστατών δηλαδή- και ενδεχομένως των εργατών. Οι οικογένειες των Γενοβέζων αναμειγνύονται στη συνέχεια με τους ντόπιους και δημιουργούν μια άλλη τάξη με μεγάλο δυναμισμό.Είναι ορθόδοξοι, μιλούν Ελληνικά με διάλεκτο -άλλωστε και σήμερα η χιώτικη προφορά μοιάζει με τα Ιταλικά γιατί είναι τραγουδιστή-, φορούν ρούχα δυτικά και είναι κοσμοπολίτες. Είναι αυτοί οι Χιώτες που γίνονται γνωστοί για το εμπορικό τους δαιμόνιο, που τους βρίσκουμε την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όπως το 1566, στην Αλεξάνδρεια, στις Ινδίες, στη Σμύρνη, στην Αγγλία, στη Μασσαλία και αλλού...». |
Όπως βλέπουμε, το μόνο μέλημα των καθολικών, ήταν η υποταγή των ορθοδόξων υπό την εξουσία του Ποντίφικα τους. Σε αντίθεση με τους Χιωτογενοβέζους, οι Γενουάτες του Πέραν και του Γαλατά, υπάκουαν χωρίς προσχήματα, στις εντολές της Γένουας και υποστήριζαν τον Αγαρηνό αμιρά Μωάμεθ και τις ορδές του.
 |
| Κωνσταντινούπολη 1870 Μπροστά μας ο Κεράτιος ,απέναντι αριστερά διακρίνεται ο πύργος των Γενοβέζων που παρακολουθούσαν την εδώ ακτή και πληροφορούσαν τον αμιρά |
[Στις 7 Απριλίου του 1453, ο Μωάμεθ Β΄ αρχίζει την πολιορκία της Πόλης με 250.000 στρατό, έναντι 7.000 μόλις υπερασπιστών (5.000 Έλληνες + 2.000 Γενουάτες, Βενετοί κ.α.). Οι Τούρκοι πολιορκητές, ανήρχοντο, σύμφωνα με τον Χαλκοκονδύλη, σε 400.000 σε 300.000 σύμφωνα με τον Λεονάρδο. Κατά τον Δούκα, σε 265.000.
Κατά τον Φραντζή 217.000. Κατά τον Βάρβαρο σε 160.000, τον Χεϊρουλάχ σε 80.000. Κατά τον Εβλιβά – Τσελεπή, τα λάφυρα διανεμήθηκαν σε 170.000 πολεμιστές.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα του θρήνου σε 217.000 από τους οποίους οι Τούρκοι ήταν μόνο 70.000.]
Τα πράγματα, άρχισαν να δυσκολεύουν από το βράδυ της 18ης Απριλίου 1453, οπότε οι αλλόθρησκοι επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στα τείχη. Αποκρούσθηκαν επιτυχώς. Αναπτερώθηκε το ηθικό τους αλλά κατάλαβαν μετά λύπη τους ότι τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Η πείνα τους θέριζε. Η πολυπόθητη βοήθεια δεν έφθανε. Η Αγωνία τους μεγάλωνε.
 |
| Ένα μέρος από τα θαλάσσια τείχη του Κεράτιου κόλπου της Βασιλεύουσας |
 |
| Κεράτιος και θαλασσινά τείχη από πίνακα του 1531 - Κωνσταντινούπολη. |
Όσοι ιστορικοί, περιέγραψαν ότι επακολούθησε, μιλούν για πράξεις απίστευτης τόλμης και ανδρείας. Ο Χιώτης ναυμάχος, με σπάνια ναυτική τακτική και επιδέξιες κινήσεις, γελοιοποίησε και καταναυμάχησε στον Κεράτιο,κάτω από τα τείχη της πόλης, τον τουρκικό στόλο, που ρίχτηκε στη μάχη με 300 σκάφη, κατόπιν διαταγής του Μωάμεθ προς τον ναύαρχο του Μπαλτόγλου ο οποίος ναυλοχούσε στο Διπλοκιόνιο (Μπεσικτάς).
 |
| Τα Τείχη στις Βλαχέρνες |
Το καράβι, με την πρώτη προσβολή με βλητικά μηχανήματα και τόξα και πέτρες, τους δέχτηκε άσχημα. Ήρθαν στις πλώρες κάτω από το καράβι, και με χύτρες φτιαγμένες κατάλληλα με υγρό πυρ και πέτρες τους κρατούσαν και πάλι μακριά, γιατί τους αποδεκάτιζαν φοβερά.
Εμείς, βλέποντάς τα αυτά πάνω από τα τείχη, παρακαλούσαμε το Θεό να λυπηθεί και αυτούς και εμάς. Επίσης ο αμιράς, έφιππος στην ακτή, έβλεπε τα όσα γίνονταν.Για τρίτη φορά απομακρύνονταν και κατόπιν έκαναν επίθεση θέλοντας να συμπλακούν με οίηση και με αλαλαγμούς μεγάλους.
Οι αξιωματικοί και οι κυβερνήτες στάθηκαν παλικαρίσια και ρωμαλέα και παρότρυναν τους ναύτες να προτιμήσουν το θάνατο από τη ζωή· και ιδιαίτερα ο κυβερνήτης του βασιλικού καραβιού, που ονομαζόταν Φλαντανελάς, ο οποίος έτρεχε από την πρύμνη στην πλώρη, και πολεμούσε σαν λιοντάρι, παροτρύνοντας τους άλλους με φωνές, έτσι που δεν μπορώ να περιγράψω τις κραυγές του και τους κρότους των άλλων, που έφταναν ως τον ουρανό.
Η μάχη άρχισε και πάλι μεγαλύτερη, και πολλοί από τα καράβια σκοτώθηκαν και πνίγηκαν· δυο καράβια κάηκαν και βλέποντάς τα τα άλλα δείλιασαν.
Ο αμιράς, βλέποντας πως τόσος και τέτοιος στόλος δεν έκανε τίποτε αξιόλογο, αλλά μάλλον ήταν κατώτερος των περιστάσεων, κατελήφθη από θυμό και μανία, βρυχιόταν και έτριζε τα δόντια του και περιέλουε με βρισιές τους δικούς του, αποκαλώντας τους δειλούς στην καρδιά, γυναικούλες και άχρηστους.
Κέντρισε το άλογό του και μπήκε στη θάλασσα (τα καράβια ήταν κοντά στην ξηρά όσο η βολή μιας πέτρας), και τα ρούχα του βράχηκαν από τα αρμυρά νερά της θάλασσας.
Ο στρατός από την ξηρά βλέποντάς τον να κάνει έτσι αγανακτούσε, λυπόταν και βλαστημούσε το στόλο. Και πολλοί έφιπποι ακολούθησαν τον αμιρά και έφτασαν ως τα καράβια.
Οι άνθρωποι του στόλου βλέποντας τον αμιρά να κάνει έτσι, ντράπηκαν για τις βρισιές και, θέλοντας μη θέλοντας και θυμωμένοι πολύ, έστρεψαν τις πλώρες εναντίον των αντίπαλων πλοίων και πολεμούσαν ισχυρά.
Τι να πεις! όχι μόνο σε τίποτε δεν έβλαψαν τα καράβια, αλλά έπαθαν και τόσες συμφορές σε νεκρούς και τραυματίες, ώστε δεν μπορούσαν τα τουρκικά καράβια να γυρίσουν πίσω. Σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα, όπως έμαθα, περισσότεροι από δώδεκα χιλιάδες Αγαρηνοί, μόνο στη θάλασσα.
Όταν έπεσε η νύχτα, ο στόλος αποχώρησε αναγκαστικά και τα φιλικά καράβια βρήκαν ευκαιρία και μπήκαν στο λιμάνι χωρίς καμιά απώλεια, εκτός από λίγους πληγωμένους μετά λίγες μέρες, δυο τρεις απ’ αυτούς πέθαναν.
Ο αμιράς είχε τόσο θυμώσει και οργιστεί εναντίον του ναυάρχου του στόλου του, ώστε ήθελε να τον ανασκολοπίσει, λέγοντας πως εξαιτίας της ανανδρίας και της ολιγοψυχίας του τα καράβια το έσκασαν εκείνη τη νύχτα, και από την απροσεξία του και την ανικανότητά του τα άφησε να μπουν στο λιμάνι.
Μερικοί άρχοντες της αυλής του και σύμβουλοί του τον παρακάλεσαν, και χάρισε τη ζωή στο ναύαρχο, αλλά του στέρησε το αξίωμα, και όλη την περιουσία του τη χάρισε στους γενίτσαρους.», «ο δέ αμηράς θεωρών μηδέν άξιον έργον ποιούντα τόν τοσούτον καί τηλικούτον στόλον αλλά μάλλον ήττονα όντα, μανείς καί θυμώ ληφθείς, βυχώμενος καί τούς οδόντας τρίζων ύβρεις ενέχεε εις τούς αυτού, δειλοκάρδιους καί γυναικώδεις καί ανωφελείς αποκαλών, καί τόν ίππον κεντρίσας ήλθεν εντός της θαλάσσης….»
Παιχνίδι της μοίρας, ο αγέρας δυνάμωσε, οι έμπειροι Χιωτογενοβέζοι ναυτικοί, οδήγησαν τα πλοία τους στον Κεράτιο κόλπο πού ήταν οι υπόλοιπες ιταλικές γαλέρες του Τρεβιζάνου καί του Ζαχαρία Γριώνη. Αντίθετα τα τούρκικα υποχώρησαν. Δυστυχώς, πιθανά χάθηκε η ευκαιρία αιφνιδιασμού από το Χριστιανικό στόλο, για να διαλύσουν το στόλο του Μωάμεθ.
 |
| Μια άποψη της Γένοβας και του στόλου της από Christoforo de Grassi (1597 αντίγραφο, μετά από σχέδιο του 1481) Galata Museo del Mare, Γένοβα. |
Ο Μωάμεθ, ήθελε να παλουκώσει τον Ναύαρχο τον Βούλγαρο εξωμότη Σουλεϊμάν Μπαλτά Ογλού τον οποίο Ράβδισε τελικά ο ίδιος αφού πρώτα τον καθαίρεσε και μοίρασε περιουσία του στους γενίτσαρους. Τοποθέτησε δε στόλαρχο τον Χαμουζά πασσά.
Επιγραμματικά ο Γ. Ζολώτας αναφέρει «…αναδείχθησαν οι υπό τον Καττάνεον Χίοι νικηταί και διασπάσαντες τον ναυτικόν αποκλεισμόν εισέρχονται καταπιπτούσης της προ του Κερατίου αλύσεως εις τον λιμένα σώοι και αβλαβείς»…. Δεν τέλειωσε όμως εδώ η ένδοξη ιστορία του ναυτίλου μας. «Μετά ταύτα βλέπομεν εκ νέου τον Καττάνεον υπερασπιζόμενον γενναίως το τμήμα εκείνο των θαλασσίων τυχών, εις το οποίον τον είχον τάξη» (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ – Τομος Β).
Ας μη νομίσουμε, διαβάζοντας τις υπερφυσικές πράξεις των προγόνων μας ότι οι μαχητές του Βυζαντίου είχαν μόνο ορδές και πλήθη στρατιωτών.
 |
| Στην αντίθετη πλευρά των πολιορκητών, τις ορδές του Πορθητή, αποτελούσαν σύμφωνα με διάφορους ιστορικούς από διακόσες εξήντα χιλιάδες πολεμιστές κατ΄ άλλους δε, έως τετρακόσιες χιλιάδες.. Δυστυχώς για εμάς….. από όλο αυτό το πλήθος οι Τούρκοι ήταν μόνο εβδομήντα χιλιάδες. Οι υπόλοιποι ήταν αλλοεθνείς.Βαλκάνιοι εξωμότες . Χριστιανοί ….ανάμεσα τους δε και …. Έλληνες ! Δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε ποτέ ότι πέρα από τους επίλεκτους «Γενίτσαρους», 12.000 τον αριθμό, το μεγάλο πυροβόλο του Μωάμεθ, το έφτιαξε ο Ούγγρος μηχανικός Ουρβανός. Γενουάτες του Γαλατά, πρόδωσαν την καταδρομική επιχείρηση πυρπολήσεως του Τουρκικού στόλου. Βρετανοί υπονομευτές από τα ορυχεία της Σερβίας, ήταν αυτοί που άνοιγαν υπονόμους κάτω από τα τείχη της Βασιλεύουσας για να τα ανατινάξουν. Σέρβοι Ορθόδοξοι, βοήθησαν τους Μουσουλμάνους και όχι εμάς τους ομόδοξους τους !Ο Σουλεϊμάν Μπαλτάογλους Μπέης ήταν Βούλγαρος εξωμότης. Ο Ζαγανός Πασσάς, ήταν Αλβανός. Κέιμενο: http://parembasikariami.blogspot.gr |
Ο ισχυρογνώμων σουλτάνος, λίγο αργότερα με ένα τέχνασμα, αντάξιο του Καίσαρα Αύγουστου ή του Πατρικίου Νικήτα, στρώνοντας το πίσω μέρους του Γαλατά, με ξύλα και διάφορα ελκτικά μηχανήματα, κατάφερε χωρίς μάχη πλέων να κατεβάσει μέρος του στόλου του στο λιμάνι αποκλείοντας κάθε οδό σωτηρίας προς και από την Βασιλεύουσα. «Φρίξε ήλιε και στέναξε γη! Έπεσε η Πόλη οι εχθροί έγιναν κύριοι όλης της Πόλης την Τρίτη 29 Μαΐου τη δεύτερη ώρα της ημέρας, του έτους 6961 (1453) αλλά... Πάλι με Χρόνους με Καιρούς, πάλι Δικιά μας θα ’ναι».
Αναμφισβήτητα όμως ο Χιώτης Ναυτίλος, έδειξε με την επιδεξιότητα του τον υψηλό βαθμό της τεχνικής του κατάρτισης περί των ναυτικών, ώστε μετά από λίγα χρόνια, ένας άλλος τολμηρός και έμπειρος ναυτικός, πιθανά Χιώτης και αυτός, να θεωρήσει ότι….. Χιώτες Ναυτικοί, έπρεπε μαζί με τους μυστικούς χάρτες και τις γνώσεις τους να επανδρώνουν τα σκάφη του στο τόλμημα της εξερεύνησης για τον «Νέο Κόσμο», που θα άλλαξε άρδην το παγκόσμιο γίγνεσθαι και τις τύχες των λαών.
 |
| Γενουατικός χάρτης της Πόλης της Χίου κατά τον 16ο αιώνα.Φ:http://www.chioscastle.gr |
 |
Νήσος Χίος - Ο Κάμπος από τις πιο όμορφες περιοχές του νησιού, είναι κατάφυτη έκταση στα νότια της πόλης που καλύπτεται κυρίως από περιβόλια εσπεριδοειδών. Τα υπόγεια ύδατα της περιοχής, τα οποία πηγάζουν από τα γύρω βουνά κάνουν τον Κάμπο έναν απέραντο πορτοκαλεώνα. Το χώρο επέλεξαν τόσο οι Γενοβέζοι, για να κτίσουν τις επαύλεις τους το 14ο αιώνα όσο και οι ντόπιοι αριστοκράτες στα μετέπειτα χρόνια (Ράλληδες, Αργέντηδες, Πετροκόκκινοι, Καλβοκορέσηδες κ.α), δημιουργώντας ένα νέο κοινωνικό-οικονομικό πλέγμα. Φ:http://karfas.gr/
|
Μιχάλης Γ. Καριάμης
Συνταξ. Πλοίαρχος Ε.Ν.
ΠΗΓΗ: Η Αλήθεια Online / αναδημοσίευση από το /www.militaire.gr Π. Καρβουνόπουλος
ΦΩΤ. : ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
