Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ., ο Πτολεμαίος Α, ένας από τους στρατηγούς του, πέτυχε να γίνει ο ηγεμόνας της Αιγύπτου. Η δυναστεία του διήρκεσε μέχρι το θάνατο της Κλεοπάτρας Η' το 30 π.Χ.
 |
| Νειλόμετρο, αρχιτεκτονική κατασκευή για τη μέτρηση της στάθμης του Νείλου. Ελεφαντίνη, Αίγυπτος. |
Ο Francis Ludlow, ιστορικός του κλίματος του Trinity College του Δουβλίνου, υποπτευόταν από καιρό ότι η πτώση της Αιγύπτου των Πτολεμαίων, δεν οφειλόταν αποκλειστικά στους Ρωμαίους. Σύμφωνα με την έρευνα που δημοσίευσε το περασμένο Νοέμβριο στο Nature Communications, μια ή περισσότερες ηφαιστειακές εκρήξεις κατά την εποχή εκείνη μπορεί να αποτέλεσαν αποφασιστικό παράγοντα για την πτώση των Φαραώ.
Η ευημερία του βασιλείου ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τη ροή του ποταμού Νείλου, που τροφοδοτείται κυρίως από τις βροχοπτώσεις στις ορεινές περιοχές της Αιθιοπίας. Ο σταθερός κύκλος των πλημμυρών του ποταμού σε συνδυασμό με τα θρεπτικά για τη γη συστατικά που έρχονταν από τα ορεινά, έκαναν την Αίγυπτο ένα από τα ισχυρότερα βασίλεια του αρχαίου κόσμου.
 |
| Άποψη και κάτοψη του Νειλόμετρου, αρχιτεκτονικής κατασκευής για τη μέτρηση της στάθμης του Νείλου στο νησί Ρόδα του Καΐρου. |
Τα γραπτά κατά τη στιγμή της κατάρρευσης του βασιλείου αποκάλυψαν ότι ο Νείλος δεν πλημμύρισε όπως συνήθιζε. Σύμφωνα με το Νειλόμετρο – το αρχαίο όργανο μέτρησης της στάθμης του ποταμού Νείλου – ο ποταμός ήταν σχεδόν ξηρός εκείνη της εποχή. Αυτό προκάλεσε εκτεταμένες κοινωνικές αναταραχές, οι οποίες επίσπευσαν την πτώση της αυτοκρατορίας.
Τα δεδομένα για το κλίμα δείχνουν σαφώς ότι η βροχόπτωση επηρεάζεται από την ηφαιστειακή τέφρα, επειδή μεταβάλλει τα ρεύματα αέρα, το σχηματισμό νέφους και τις βροχοπτώσεις. Χρησιμοποιώντας πυρήνες πάγου από τη Γροιλανδία και την Ανταρκτική, βρήκαν θειούχες ενώσεις που δείχνουν ότι κάποιες μεγάλες εκρήξεις έλαβαν χώρα την εποχή εκείνη.
Η ερευνητική ομάδα του Ludlow, διαπίστωσε πως οι βροχές και κατ επέκταση οι πλημμύρες του Νείλου είχαν εξασθενίσει σημαντικά τα τελευταία χρόνια της δυναστείας των Πτολεμαίων. Η πιθανή έλλειψη τροφής, εξηγεί τις κοινωνικές αναταραχές και την στρατιωτική αποδυνάμωση του βασιλείου.
 |
| Το Νειλόμετρο, τετράγωνο φρέαρ με μαρμάρινο στύλο για τον υπολογισμό της στάθμης των νερών του ποταμού Νείλου στην Αίγυπτο. |
Φαίνεται λοιπόν πως οι Ρωμαίοι δεν ήταν ο μοναδικός παράγοντας που οδήγησε στη πτώση των Πτολεμαίων. Εάν το κλίμα δεν είχε επηρεαστεί από ηφαιστειακές εκρήξεις, ενδέχεται η ιστορία να ήταν διαφορετική.
Thanos S. Epachtitis www.ptisidiastima.com/
Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 15/2/2018
